Zgjedhjet si instrumente që prodhojnë demokraci

[LABI]

Zgjedhjet si instrumente që prodhojnë demokraci

Zgjedhja, në kuptimin e saj të përgjithshëm është një nga drejtat themelore të njeriut. Ideja – mundësisë, përzgjedhjes, alternatives, diversitetit, pluralizmit, janë ndër idealet bazë që karakterizojnë filozofinë e liberalizmit dhe demokracinë liberale, mbi vlerat e të cilës sot funksionon qytetrimi bashkëkohorë demokratik … Çdo individ ka të drejtë dhe i duhet krijuar kushtet që të zgjedh në mes dy a më shumë alternativave .
Në fund të fundit, i gjithë veprimi njerëzor nuk është gjë tjetër veçse një zinxhir i pandarë zgjedhjesh dhe përzgjedhjesh , rrjedhojat a pasojat e të cilave konsiderohen si përgjegjësi të vetë përzgjedhësit. Po ashtu, edhe zgjedhja si një akt politik, nuk ndryshon në thelbin e saj nga zgjedhjet e tjera që bën njeriu në jetën e përditshme .
Ajo cfarë e bënë më të veçantë dhe më të rëndësishëm këtë akt, në krahasim me zgjedhjet e tjera të përditshme njerëzore, është institucionalizimi dhe roli i saj si një nga instrumentet kryesorë që ndikon në cilësinë e demokracisë.
Është kaq i rëndësishëm ky mekanizëm sa shpesh herë për të matur shkallën e demokracisë që ekziston në një vend të caktuar, midis shumë treguesve të tjerë , merret në konsideratë mënyra se si realizohet proçesi zgjedhor.
Treguesi që zbulon dallimin midis një sistemi liberal demokratik dhe një sistemi dictatorial, monist, totalitar është, pikërisht hapësira e lirisë dhe mundësisë për të zgjedhur.
Vetëm sistemi politik në të cilin opozita lejohet të luaj rolin e saj si forcë rivalizuese, konkuruese, si shprehje e ekzistencës së një alternative tjetër, mund të konsiderohet si një sistem demokratik. Një demokraci , që ofron një sistem zgjedhorë që mundëson zgjedhje të lira e të ndershme për qytetarët .
Çfarë e bënë një sistem demokratik të mos mundet funksionojë pa proçesin zgjedhorë ? Nëse do të niseshim nga shpjegimi etimologjik i demokracisë atëherë do të kishim kuptimin e një pushteti të të gjithë popullit i cili nuk krijonte hapësirë as për të papushtetshëm dhe as për mbi të pushtetshëm.
Një demokraci e till e shtrirë në planin horizontal ka funksionuar në Greqinë antike dhe për shumë arsye nuk mundi të vepronte më gjatë. Si nevojë e funksionimit të demokracisë edhe në planin vertical (hierarkik) u përforcua, sofistikua dhe institucionalizua proçesi i zgjedhjes.
Nëse do të pyesmim se përse është e domosdoshme të organizojmë zgjedhje , apo se çfarë është ajo që presim të dimë pas mbajtjes së zgjedhjeve, për pjesën dërrmuese të të pyeturve përgjigja do të ishte: “zgjedhim shumicën drejtuese”. Këtë koncept mbi qëllimin e zgjedhjeve e ndeshim edhe nëpër fjalimet e politikanëve të cilët shpesh herë i referohen shumicës, të drejtës dhe legjitimitetit që ajo u jep në marrjen e vendimeve të tyre.
“Për ironi të kësaj sistuate duhet pranuar se koncepti i shumicës që përfiton atribut, nuk nis me demokracinë greke, bile as me romakët. Që nga ajo kohë e deri në shek: XVII funksionoj parimi i unanimitetit dhe jo e drejta e shumicës për të sunduar pakicën, dmth: funksionimi mazhoritar por pa të drejta të shumicës.
Ishte Xhon Loku ai që , përherë të parë, përfshiu të drejtën e shumicës në një sistem kushtetues i cili e kontrollonte dhe e disiplinonte atë”.[1]
“Pyetja qe ngrihet me të drejtë është kjo: Përse sasia i jep të drejtë? Dhe akoma më tej, përse te një sasi numerike duhet domosdoshmërisht që të jetë edhe cilësia ?
Argumentet që të bindin për të kundërtën e këtyre gjasave janë të shumta. Me ç’rast vlenë të përmendet mesazhi i presidentit Xheferson, ku në vitin 1801 ai deklaronte se : edhe pse vullneti i shumicës duhet të mbizotrojë kurdoherë, ky vullnet, që të jetë i drejtë duhet të jetë i arsyeshëm[2]
Nëse do të analizonim deklaratën e presidentit Xheferson , do të vinim në përfundime se: nevoja, për të zgjedhur cilësinë duhet të dalë mbi nevojën e të siguruarit të shumicë. Natyrisht që një qëndrim i tillë idealist, i qytetarit përpara kutisë së votimit, nuk përputhet me qëndrimin pragmatist të partisë
Në kahun e lëvizjes së njërës ndaj tjetrës do të duhej që oferta, të cilën ofron partia, duhet të tentojë t’i afrohet kërkesës së qytetarit për më tepër cilësi. Kjartësinë e kësaj ideje Sartori e shpreh: “Nëse zgjedhjet duhet të ishin një instrument cilësor i përshtatur për të arritur një përzgjedhje cilësore, kërkesa për të siguruar numra ka nënshtruar kërkesën e vlerësimit. Mekanzimin e ka kapur për dore makinisti dhe nëse qëllimi ishte numërimi për të zgjedhur, demokracitë e sotme funksionojnë duke numëruar shume e duke zgjedhur pak . Tirania e numrave <rivlerson sasinë> dhe, kështu zhvlerëson cilësinë. Ligji i Gremshit:paraja kallpe dëbon të mirën, zbatohet edhe për zgjedhjen edhe për të zgjedhurit e kohës sonë.”[3]

[1] Sartori Gjovani , Ç’është Demokracia,,Dituria,Tiranë 1998 , fq.75

[2] Ibid , fq.76

[3] Ibid , fq. 77