Rrymat e tingullit Bing-Beng të galaktikës

[~AnnA~]

Rrymat e tingullit Bing-Beng të galaktikës
Rrymat e tingujve që gjëmojnë nëpër hapësirë u çelin shtegun studimeve të reja në këtë lëmë. Dy skuadra duke hulumtuar universin zbuluan se galaktikat aktualisht janë të grumbulluara bashkë, shpesh në distanca prej 500 milionë vitesh-dritë. Në përgjithësi, distanca e galaktikave harmonizohet me rrymat e tingujve. “Triumfi është se sinjali është parë në zonën e parashikuar”, tha Riçard Elis, astronom. Zbulimi është i përmasave të mëdha sepse grupe të ndryshme kanë arritur në të njëjtin përfundim. Astronomët e një skuadre studiuan vendndodhjen e 221000 galaktikave nëpërmjet një teleskopi në Australi. Skuadra tjetër vëzhgoi 46000 galaktika brenda 6 bilionë vitesh-dritë me një teleskop në Nju-Meksiko, SHBA. Zbulimi përkon me parashikimet bërë para 30 vjetësh. Grupet gjurmuan strukturën 500 milionë viteve-dritë në momentet e para pas shpërthimit të universit dhe shndërrimit të tij në 13,7 bilionë vjet më parë, kur kuantumi misterioz luhatej nëpër hapësirë. Kjo ka krijuar xhepa të dendësive të ndryshme në një mjegull të tharë gazi të jonizuar dhe fotone që grumbullohen në struktura si yjet dhe galaktikat. Por kur grumbujt e gazit u rritën, fotonet në mjegullën e dendur u tendosën nga presioni i jashtëm dhe kundërvepruan. Këto forca të kundërta lëshojnë presion apo tinguj, dallgë, që lëkunden brenda mjegullës. Rrymat e tingullit kanë udhëtuar rreth 500000 vite-dritë kur tingëllima big bang ka ndaluar. Kjo rritje e rrymës së tingullit e ka origjinën në të gjitha pikat e universit. Lindja e galaktikave priret për t’u përsëritur në skajet e gurgullimës, ku dendësia është pak më e vogël dhe forca e tërheqjes pak më e madhe./Telegrafi/