kastrati
07-04-07, 19:38
Me aforizma kundėr paradokseve shqiptare
Bahtir Hamza,Kohė qė lane gjurma ,Shtėpia botuese Arbania,Prishtinė,2004.
Abdullah KONUSHEVCI,
Bahtir Hamza, u paraqit me libra letrarė nė letėrsinė shqipe nė fillim tė viteve nėntėdhejetė:U rritsh me lulet e botės(poezi,1991) dhe Jeta troket nė derė(1993)kurse nė fillim tė shekullit tonė botoi edhe tre libra:Gojėt e luleve(2001),Jeta nė peshojė(2002)dhe Vdekja nis nga Brenda,(2002).
Liri qė do tė paraqesim nė kėtė pėrurim ėshtė vepra e tij e gjashtė.
Vepra mė e reKohė qė lanė gjurmae Bahtir Hamzės, poetit tė mėrgimit, ėshtė njė vėllim aforizmash a gnomesh,mendimesh a sentencash nga mė tė ndryshmet, tė cilat veēohen me tematizmin dhe pėrzgjedhjen e veēantė tė pėrditėsuar, duke prekur probleme e tema tė ndryshme etnopsikologjike, politike, shoqėrore,morale, letrare,familjare,dashurore nga mė tė ndryshmet.
Libri aforistikKohė qė lanė gjurmasajohet nga njėsitė mė tė mėdha tematike:Unė,atdhu im,Kėshtu pleqėroj,Udhėtimi I ēdo njeriut(pėrbėhet nga nėnnjėsitė :Poetėt,Poezia,Testamenti I dhe Tesatmenti II,)Njerėzve qė nuk u vdes fjala dhe Kohė qė lanė gjurma.Mbyllet me poezinė enumeracionNuk jam,sikundėr qė hapet me formėn mikste nė poezi e prozėFormula e panjohurdhe po ashtu njė forme mikes me titulla ..!..
Foramt e shkurta a mikrostruktuart letrare vetėm nė tė parė duket s enuk kanė madhėsin dhe madhėshtinė e formave tė gjata a tė makrostrukturave letrare.Ēėshtė e drejta, fare pak, pėr tė mos thėnė aspak, kemi ndonjė vepėr, e cila, nė fund tė fundit, nuk vjen e rrudhet nė njė formė tė shkurtė ose qė nuk e ka si pikėnisje njė formė tė shkurtė letrare,e cila mund tė vihet re,qoftė si ajtmotiv I saj,qpftė si mesazh, qė pėr shkon fill e pėr pe strukturėn e saj.
Kultivimi I formave tė shkurta,sidomos I aforizmave,mund tė thuhet se ėshtė njė prurje e re letrare, e cila ka marrė hov sidomos kėto dekadat e fundit, sado qė jehona e saj nė mendimin tone kritik e letrar ėshtė shumė e vogėl: ato sikur shikohen si diēka e vogėl, e paranėsishme dhe e pavlerė.Ky paragjykimduhet tė rrėzohet a tė hidhet poshtė pikesėpari nga kritika jonė letrare, e cila duhet tė bėjė vlerėsimin e tyre tė drejtė,qoftė si zhanėr letrar, qoftė si realizim artistic. Tekefundit, pėr peshėn e randėsinė e tyre a nuk flet mjaft fakti se nė biseda dhe nė shkrime letrare, sa here qe ndihet nevoja pėr tI dhėnė force njė mendimi a njė qėndrimi vetjak, ne I drejtohemi akėcilės thėnie a maksimė tė akėcilit dijetar, shkencėtar,artist, madje dhe tė akėcilit poletikan,afarist tė botės ė tj.
Ėshtė tė theksohet se nė ciklin e pare Unė atdhu im.pas paradoksit tė vėnė re nė Formulėn e panjohur, B.Hamza sikur porosity se individi ėshtė njė mishėrim, njė njėtėsim me atdheun, prandaj, me tu shpėrngulur nga ai, sukr humb peshėn dhe rendėsin qė ka.Ėshtė ky njė subli, I pėrvojės sė gjatė dhe tė hidhur tė autorit nė dhe tė huaj,Por, edhe ky kthim nė atdhe e bėn tė ballafaqohet me paradokset e ndryshme tė jetėa sonė shoqėrore.
Shqiptarėt, pavarėsisht nga prespektiva e tyre mjaft e paqartė historike. Megjithatė I karakterizon njė megalomanidhe njė vetėkenaqėsi e pashpjegushme ata vazhdimisht e mbajnė plisin mbi njė sy,madje edhe atėhera kur, ng martesat e pėrziera, I shtrohen procesit tė asimilimit kombėtar.Paradoksi e arrin kulmin me averzionin, qoftė ndaj ushtrisė, qoftė ndaj policisė sė vet dhe prandje nė kėtė pikė sikur veēohet nga mbarė popujt e Ballkanit, qė kanė njė traditė shumė mė tė gjatė shtetėrore.Prandej,ai kėrkon qė tė respektohen tri parimet themelore tė njė shoqėrie tė qytetėruar, duke u shprehr fjalė pėr fjalė se janė tri gjėra qė nuk fallen: Ushtrimi I dhunės dhe dhuna mbi fėmijėt, marrja a trupi mbi nderin e shtėpise dhe tradhtia kombėtare.
Mbase ėshtė kjo arsyeja pse ai apelon nė ciklin e dytėKeshtu pleqėroj qė shqiptarėt tė kthejnė nga mėrgimi, tė martohen me atdheun, tI heqin maskat, ta lėnė rrugėn e krimit, pėr tu flijuar nė altarin e atdhedashurisė,sepse ,sikundėr shprehet autori:Vetėm liria ėshtė fat I gjithė njerėzimit;Kapitali mbi capital e ka emrin Liri;Vetėm liria nuk ėshtė luks I askujt dhe Liria kurrė nuk kthehet prapa.
Pjesa e tretėUdhtimi I ēdo njeriutpėrmbledh kryesisht refleksionet e utorit pėr poetėt,poezinė si dhe shoqėrohet nga dy testamente, duke pasur kėshtu, do tė thoshim, njė notė mė idividuale, mė personale.
Nė ciklin e katėrtNjerėzve qė nuk u vdes fjala lexuesi mund tė gjejė aforizma tė njerėzve tė ndryshėm, shqiptar,me tė cilėt autori ka pasur marrėdhenie afrie dhe nga tė cilėt ka zgjedhur ndonjė mendim, sentencė, qė atij I ėshtė dukur e bukur,kumptimplote dhe shprehėsė,kurse nė ciklin e fundit hasim afarizma nga dijetarėt, poletikanėt,shkrimtarėt,afaristėt,artistėt botėrorė.
Nė pėrmbyllje tė kėtij shrimi, mund tė themi se gjejmė nė kėtė libėr pothuajse tė gjitha farėt ė formave tė shkurta,si:epigramin,kur autori shpreh shpesh njė qėndrim fshkikullues ndaj dukurive tė kėqija shoqėrore,moto,gnomėn,setencėn,fjalėn e urtė popullore,proverbin,thėnien, kufijtė e tė cilave ėshtė bukur e vėshtirė tė caktohen saktėsisht, sado qė vetė fjalaaforizėm do tė thotė pėrcktim I njė kufiri,kufizim.
Megjithate,sikur e provojnė farėt e ndryshme, kėto forma tė shkurta shprehin nė mėnyrė tė ngjeshur njė porosi, njė tė vėrtetė, njė aksiomė jetėasor, e cila mund tė jetė edhe njė moto e njė vepre, e njė pėrcaktimi a ndėrmarrjeje.
Nė PANARIN E LIBRIT.
Prishtinė Maj.2004 Abdullah KONUSHEVCI,
Shkrimi letrar ėshtė marr nga gazeta PENA SHQIPTARE,
1 Tetor.2004. faqe.14.
___________________________________________
Selia dhe redakėsia e PENĖS SHQIPTAREnė Prishtinė ėshtė perskutuar,ėshtė dhunuar,ėshtė palqkitur dhe stafi ėshtė rrahur fiziksht dhe brutalishtė nga bandat kriminele me 19-Prill-2005 dhe
me 4-qershor-2005.
__________________________________________________ _____
Ndėrsa nė librin Kohė qė lanė gjurma
pjesa e dytė,2006.
z.Dukagjin Hata, (kritik letrar) shkuran kėtė RECENSION,pėr librin e Bahtir Hamzės, qė i ATDHEUT,
KOMBIT,KULTURES,dhe EDUKATES....
__________________________________________________ ____________
Bahtir Hamza,Kohė qė lane gjurma ,Shtėpia botuese Arbania,Prishtinė,2004.
Abdullah KONUSHEVCI,
Bahtir Hamza, u paraqit me libra letrarė nė letėrsinė shqipe nė fillim tė viteve nėntėdhejetė:U rritsh me lulet e botės(poezi,1991) dhe Jeta troket nė derė(1993)kurse nė fillim tė shekullit tonė botoi edhe tre libra:Gojėt e luleve(2001),Jeta nė peshojė(2002)dhe Vdekja nis nga Brenda,(2002).
Liri qė do tė paraqesim nė kėtė pėrurim ėshtė vepra e tij e gjashtė.
Vepra mė e reKohė qė lanė gjurmae Bahtir Hamzės, poetit tė mėrgimit, ėshtė njė vėllim aforizmash a gnomesh,mendimesh a sentencash nga mė tė ndryshmet, tė cilat veēohen me tematizmin dhe pėrzgjedhjen e veēantė tė pėrditėsuar, duke prekur probleme e tema tė ndryshme etnopsikologjike, politike, shoqėrore,morale, letrare,familjare,dashurore nga mė tė ndryshmet.
Libri aforistikKohė qė lanė gjurmasajohet nga njėsitė mė tė mėdha tematike:Unė,atdhu im,Kėshtu pleqėroj,Udhėtimi I ēdo njeriut(pėrbėhet nga nėnnjėsitė :Poetėt,Poezia,Testamenti I dhe Tesatmenti II,)Njerėzve qė nuk u vdes fjala dhe Kohė qė lanė gjurma.Mbyllet me poezinė enumeracionNuk jam,sikundėr qė hapet me formėn mikste nė poezi e prozėFormula e panjohurdhe po ashtu njė forme mikes me titulla ..!..
Foramt e shkurta a mikrostruktuart letrare vetėm nė tė parė duket s enuk kanė madhėsin dhe madhėshtinė e formave tė gjata a tė makrostrukturave letrare.Ēėshtė e drejta, fare pak, pėr tė mos thėnė aspak, kemi ndonjė vepėr, e cila, nė fund tė fundit, nuk vjen e rrudhet nė njė formė tė shkurtė ose qė nuk e ka si pikėnisje njė formė tė shkurtė letrare,e cila mund tė vihet re,qoftė si ajtmotiv I saj,qpftė si mesazh, qė pėr shkon fill e pėr pe strukturėn e saj.
Kultivimi I formave tė shkurta,sidomos I aforizmave,mund tė thuhet se ėshtė njė prurje e re letrare, e cila ka marrė hov sidomos kėto dekadat e fundit, sado qė jehona e saj nė mendimin tone kritik e letrar ėshtė shumė e vogėl: ato sikur shikohen si diēka e vogėl, e paranėsishme dhe e pavlerė.Ky paragjykimduhet tė rrėzohet a tė hidhet poshtė pikesėpari nga kritika jonė letrare, e cila duhet tė bėjė vlerėsimin e tyre tė drejtė,qoftė si zhanėr letrar, qoftė si realizim artistic. Tekefundit, pėr peshėn e randėsinė e tyre a nuk flet mjaft fakti se nė biseda dhe nė shkrime letrare, sa here qe ndihet nevoja pėr tI dhėnė force njė mendimi a njė qėndrimi vetjak, ne I drejtohemi akėcilės thėnie a maksimė tė akėcilit dijetar, shkencėtar,artist, madje dhe tė akėcilit poletikan,afarist tė botės ė tj.
Ėshtė tė theksohet se nė ciklin e pare Unė atdhu im.pas paradoksit tė vėnė re nė Formulėn e panjohur, B.Hamza sikur porosity se individi ėshtė njė mishėrim, njė njėtėsim me atdheun, prandaj, me tu shpėrngulur nga ai, sukr humb peshėn dhe rendėsin qė ka.Ėshtė ky njė subli, I pėrvojės sė gjatė dhe tė hidhur tė autorit nė dhe tė huaj,Por, edhe ky kthim nė atdhe e bėn tė ballafaqohet me paradokset e ndryshme tė jetėa sonė shoqėrore.
Shqiptarėt, pavarėsisht nga prespektiva e tyre mjaft e paqartė historike. Megjithatė I karakterizon njė megalomanidhe njė vetėkenaqėsi e pashpjegushme ata vazhdimisht e mbajnė plisin mbi njė sy,madje edhe atėhera kur, ng martesat e pėrziera, I shtrohen procesit tė asimilimit kombėtar.Paradoksi e arrin kulmin me averzionin, qoftė ndaj ushtrisė, qoftė ndaj policisė sė vet dhe prandje nė kėtė pikė sikur veēohet nga mbarė popujt e Ballkanit, qė kanė njė traditė shumė mė tė gjatė shtetėrore.Prandej,ai kėrkon qė tė respektohen tri parimet themelore tė njė shoqėrie tė qytetėruar, duke u shprehr fjalė pėr fjalė se janė tri gjėra qė nuk fallen: Ushtrimi I dhunės dhe dhuna mbi fėmijėt, marrja a trupi mbi nderin e shtėpise dhe tradhtia kombėtare.
Mbase ėshtė kjo arsyeja pse ai apelon nė ciklin e dytėKeshtu pleqėroj qė shqiptarėt tė kthejnė nga mėrgimi, tė martohen me atdheun, tI heqin maskat, ta lėnė rrugėn e krimit, pėr tu flijuar nė altarin e atdhedashurisė,sepse ,sikundėr shprehet autori:Vetėm liria ėshtė fat I gjithė njerėzimit;Kapitali mbi capital e ka emrin Liri;Vetėm liria nuk ėshtė luks I askujt dhe Liria kurrė nuk kthehet prapa.
Pjesa e tretėUdhtimi I ēdo njeriutpėrmbledh kryesisht refleksionet e utorit pėr poetėt,poezinė si dhe shoqėrohet nga dy testamente, duke pasur kėshtu, do tė thoshim, njė notė mė idividuale, mė personale.
Nė ciklin e katėrtNjerėzve qė nuk u vdes fjala lexuesi mund tė gjejė aforizma tė njerėzve tė ndryshėm, shqiptar,me tė cilėt autori ka pasur marrėdhenie afrie dhe nga tė cilėt ka zgjedhur ndonjė mendim, sentencė, qė atij I ėshtė dukur e bukur,kumptimplote dhe shprehėsė,kurse nė ciklin e fundit hasim afarizma nga dijetarėt, poletikanėt,shkrimtarėt,afaristėt,artistėt botėrorė.
Nė pėrmbyllje tė kėtij shrimi, mund tė themi se gjejmė nė kėtė libėr pothuajse tė gjitha farėt ė formave tė shkurta,si:epigramin,kur autori shpreh shpesh njė qėndrim fshkikullues ndaj dukurive tė kėqija shoqėrore,moto,gnomėn,setencėn,fjalėn e urtė popullore,proverbin,thėnien, kufijtė e tė cilave ėshtė bukur e vėshtirė tė caktohen saktėsisht, sado qė vetė fjalaaforizėm do tė thotė pėrcktim I njė kufiri,kufizim.
Megjithate,sikur e provojnė farėt e ndryshme, kėto forma tė shkurta shprehin nė mėnyrė tė ngjeshur njė porosi, njė tė vėrtetė, njė aksiomė jetėasor, e cila mund tė jetė edhe njė moto e njė vepre, e njė pėrcaktimi a ndėrmarrjeje.
Nė PANARIN E LIBRIT.
Prishtinė Maj.2004 Abdullah KONUSHEVCI,
Shkrimi letrar ėshtė marr nga gazeta PENA SHQIPTARE,
1 Tetor.2004. faqe.14.
___________________________________________
Selia dhe redakėsia e PENĖS SHQIPTAREnė Prishtinė ėshtė perskutuar,ėshtė dhunuar,ėshtė palqkitur dhe stafi ėshtė rrahur fiziksht dhe brutalishtė nga bandat kriminele me 19-Prill-2005 dhe
me 4-qershor-2005.
__________________________________________________ _____
Ndėrsa nė librin Kohė qė lanė gjurma
pjesa e dytė,2006.
z.Dukagjin Hata, (kritik letrar) shkuran kėtė RECENSION,pėr librin e Bahtir Hamzės, qė i ATDHEUT,
KOMBIT,KULTURES,dhe EDUKATES....
__________________________________________________ ____________