PDA

View Full Version : “Noli bėri grusht-shteti, kurse partizanėt ishin kolaboracionistė me italianėt”.


Dilaver
08-04-07, 12:23
Rishikimi i historisė Drejtori i Muzeut Historik Kombėtar, Beqir Meta, pėrsėrit tezėn provokative: “Noli bėri grusht-shteti,
kurse partizanėt ishin kolaboracionistė me italianėt”.



Beqir Meta ėshtė ndoshta drejtori i parė i njė institucioni, siē ėshtė Muzeu Historik Kombėtar, qė ka ide “provokative” mbi historinė e Shqipėrisė. Ai mendon se lufta e njohur gjerėsisht si “Nacional- Ēlirimtare, kundėr pushtuesit tė huaj dhe tradhtarėve vendas”, ishte njė luftė civile nė kuptimin e plotė tė fjalės.
Thotė se nuk e pėrdor epitetin “tradhtar” pėr shqiptarėt qė bashkėpunuan me Nazi- Fashizmin dhe vendos njė paralele mes bashkėpunimit tė disa Ballistėve me gjermanėt me bashkėpunimin e partizanėve me Italianėt, Grekėt dhe Jugosllavėt, duke i quajtur tė gjithė “bashkėpunėtorė”, “kolaboracionistė”, por jo tradhtarė.
Nė librat e historisė kemi mėsuar se Noli bėri njė “revolucion demokratiko-borgjez”, ndėrsa Meta mendon se ngjarjet e vitit 1924 ishin mė sė shumti njė grusht-shteti, ngase ushtria rrėzoi qeverinė.
“Pas viteve tė 90-a, kur pėr herė tė parė i pamė arkivat qė deri nė atė kohė kishin qenė tė ndaluara, filluam tė mendojmė ndryshe pėr historinė e kėtij vendi”, thotė Beqir Meta, i cili po punon, pėr projektin e pavijonit tė ri tė Luftės sė Dytė Botėrore nė Muzeun Historik, njė projekt, i cili ende pa filluar, pritet me dyshime dhe aludime mbi pėrmbajtjen.
Rishikimi i historisė sjell provokacione dhe irritime nė tė katėr anėt e botės, kryesisht pėr shkak tė sensiteteve qė ekzistojnė jo vetėm pėr ngjarjet qė shoqėrojnė jetėn tonė apo tė prindėrve tanė, por edhe pėr ngjarje tė shekujve mė parė. Tezat provokative tė Metės dhe tė studiuesve tė tjerė mbi historinė e Shqipėrisė kanė shkaktuar ndėrkohė irritim. Njėri prej tė irrituarve ishte edhe presidenti i Republikės, z. Alfred Moisiu, i cili, kur vizitoi Muzeun Kombėtar kundėrshtoi publikisht tezat e drejtorit Meta.
“Tani ėshtė shumė mė ndryshe”, thotė Meta, duke kujtuar reagimin e egėr me tė cilin qe pėrballur ai dhe tezat e tij nė vitet e para tė post-komunizmit. Rishikimi i historisė ėshtė i destinuar tė mbetet pjesė e debatit politik, qoftė pėr shkak tė ndjenjave tė brendshme, qoftė pėr shkak tė atyre tė jashtme. Nė raste tė ndryshme, rishikimi i librave shqiptarė tė historisė, ka qenė pjesė e bisedimeve tė bashkėpunimit me Greqinė dhe Turqinė. Grekėt shqetėsohen pėr ngjyrimet qė kanė si shtet agresor ndaj Shqipėrisė, Turqit, pėr ngjyrimet qė kanė si shtet “qė mbajti peng zhvillimin e Shqipėrisė” si vend i prapambetur, etj.
Ndoshta, studimet mė tė ftohta, tė kryera nga shqiptarėt si Meta, mund tė ulin rrezikun qė rishikimi i temave tė tilla si Perandoria Osmane apo Greqia, tė kryhen nė tė ardhmen thjesht si pasojė e presionit politik. Ndonėse, ndoshta historia ėshtė e paracaktuar tė shkruhet nga fituesit.

Dilaver
08-04-07, 12:27
Si nė tė gjithė vendet e Ballkanit ka pasur bashkėpunėtorė dhe jo bashkėpunėtorė apo siē quhen ndryshe tradhtarė, fakti qė ju e konsideroni Luftė Civile periudhėn pas ardhjes sė gjermanėve, e prek statusin e tyre prej tradhtari apo jo?

Beqir Meta: Nė pyetjen tuaj ka shumė teza dhe ide brenda, por unė dua tė prek vetėm tezėn e pėrgjithshme tė luftės. Nė gjithė Ballkanin ka pasur forca qė luftuan fashizmin kundėr pushtuesve, tė cilat kanė qenė tė kaheve tė ndryshme politike. Shembulli i Greqisė ėshtė njė ndėr mė tė mirėt pėr ta paralelizuar situatėn, sepse nė Shqipėri ka ndodhur e njėjta gjė, kuptohet nė dimensione tė ndryshme, por fenomeni ėshtė pak a shumė i njėjtė. Kemi tė bėjmė me njė luftė civile qė zhvillohet nė shtratin e Luftės sė Dytė Botėrore nė Shqipėri. Kjo ka qenė e pranuar edhe nga historiografia komuniste dhe nga vet udhėheqja e asokohe. Ajo, kuptohet me mburrje, e pohonte kėtė si njė luftė klasore, ku u gėrshetuan detyrat e ēlirimit tė vendit me detyrat e revolucionit demokratik. Por nuk ėshtė kjo arsyeja qė ne e kemi mbėshtetur tezėn e ekzistencės sė Luftės Civile. Arsyeja ėshtė zhvillimi i veprimeve luftarake, ky ėshtė problemi themelor. Jemi ndeshur me arkivat pėr herė tė parė nė vitet ’90, edhe ne ishim si shqiptarėt e tjerė dhe na dukeshin tema disi tė papranueshme, kishim skepticizėm, por kur u futėm nė arkiva, sigurisht filluam tė ndryshojmė ide. Informacion qė ishte i mjaftueshme pėr tė thėnė se ėshtė zhvilluar njė luftė tjetėr midis shqiptarėve, njė luftė qė nuk ka tė bėje fare me italianėt dhe gjermanėt. Fakti ėshtė qė ne e kemi quajtur Luftė civile sepse ėshtė zhvilluar nė disa zona ku s’ka pasur fare pushtues. Ishin thjeshtė beteja midis forcave tė ndryshme shqiptare. Dhe kjo luftė ėshtė zhvilluar edhe midis atyre forcave qė ishin me njė “kėmbė” nė luftė, por edhe me ato palė qė ishin me tė dyja “kėmbėt” nė luftė. Rasti i parėishin partizanėt me Ballin Kombėtardhe, rasti i dytė, ishte pariae Veriut, qė po zhvillonin aksionetė drejtpėrdrejta kundėr pushtuesit.
Historiografia komuniste dhe politika e kohės i ka quajtur tė gjithė ‘tradhtarė”, por ne nuk mund tė gjykojmė me ato standarde. Sepse ne jemi historianė, nuk kemi as ndikime emocionale dhe as ndikime tė tjera. Pra nuk mund tė flitet pėr kolaboracionizėm, atje ku nuk ka ekzistuar ose anasjelltas.
Nė qoftė se do t’iu referohemi historisė sė Ballit Kombėtar dhe asaj tė Partisė Komuniste pėr Luftėn Civile, ato kanė njė histori shumė tė qartė, tashmė kjo ėshtė e dokumentuar. Ka periudha tė qarta bashkėpunimi midis forcave shqiptare, i cili ėshtė institucionalizuar me Marrėveshjen e Mukjes, megjithėse entuziazmi i bashkėpunimit nuk zgjati shumė. Pėr tė ardhur mė vonė nė Konferencėn e dytė tė Labinotit, e cila shquhet si njė hap drejt luftės civile, sepse u ngrit nė kėtė moment luftė ēėshtja e pushtetit nė Shqipėri, marrja e pushtetit me armė, do tė thotė tė bėsh njė hap drejt luftės civile. Dhe i fundit ishte urdhri i Enver Hoxhės pėr tė goditur Ballin Kombėtar, deri nė kėtė moment nuk mund tė gjendet nga historianėt asnjė akt bashkėpunimi tė Ballit me italianėt apo me gjermanėt dhe vet komunistėt nuk kanė mundur atėherė tė gjejnė prova tė bashkėpunimit.

Pra ju e shmangni termin “tradhtar”?!

Meta: Pėr ata qė kanė bashkėpunuar nė repartet gjermane dhe janė me emra dhe njėsi pėrkatėse, ata sigurisht nė kėtė rast janė bashkėpunėtor tė gjermanėve, pėr tė mposhtur lėvizjen komuniste qė po fitonte. Pėrsėri ne nuk pėrdorim termin “tradhtar”, sepse ka ngarkesė emocionale, politike etj.

Dilaver
08-04-07, 12:29
Bashkėpunimi i Ballit me gjermanėt ėshtė i barasvlershėm mebashkėpunimin e partizanėve mealeatėt apo me rusėt...?

Meta: Pėr kėtė arsye ne nuk pėrdorim termin tradhtar, por bashkėpunėtorė. Pėr shembull po tė jetė puna pėr bashkėpunim edhe partizanėt kanė bashkėpunuar me gjermanėt, sipas situatave. Situata mė e rėndė ėshtė bashkėpunimi me batalionin “Antoni Gramshi” qė u formua, i cili u pėrdor gjerėsish nė Luftėn Civile kundėr nacionalistėve. Komunistet bashkėpunuan realisht dhe efektivisht nė Luftėn Civile kundėr nacionalistėve shqiptarė edhe me forcat serbo -maqedonase, veēanėrisht nė zonėn e Dibrės dhe me ato greke nė Shqipėrinė e Jugut.

Por nuk ka qenė me vendimmarrje politike nga lart, por nga vet oficerėt, si njė vendimmarrje personale...?

Meta: Vullnet politik nė Romė, edhe ka pasur edhe nuk ka pasur, nė momentin qė kėta janė bashkuar me forcat partizane, pasi kjo ka qenė njė mėnyrė shpėtimi. Nuk ka rėndėsi kjo, dua tė them se ka pasur plotė fenomene bashkėpunimi midis partizanėve dhe forcave tė huaja pushtuese kundėr nacionalistėve. Dhe nė planin kombėtar ky ėshtė kolaboracionizėm i pastėr, sepse ti pėrdorė forca tė huaja nė Luftėn Civile kundėr forcave tė brendshme, dhe ky ėshtė problemi.
Dhe duhet bėrė dallimi midis atyre ballistėve qė morėn pjesė nė qeverisje qė lanė Ballin, kėta konsiderohen bashkėpunėtorė, por ka njė problem se ne sot nuk i shikojmė edhe kėta me parametrat e kohės sė komunizmit. Ne e studiojmė si fenomen pa i mohuar faktin se kėta kanė bashkėpunuar me gjermanėt, por ata kanė pasur objektivat e tyre nacionaliste pėr t’i arritur. Edhe nė disa dokumente amerikane tė pasluftės ata trajtohen si nacionalistė tė ndershėm, qė u pėrpoqėn tė mbrojnė e tė ndihmojnė bashkėpatriotėt e tyre, tė krijonin njė administratė civile qė tė ruante rendin dhe tė ndihmonte popullsinė, si dhe t’i mbronin shqiptarėt nga reprezaljet masive qė po bėnte ushtria gjermane.

Por sot termi “tradhtar”ka ende pasoja ligjore?

Meta: Sepse akoma ka paragjykime, ėshtė politika nė mes qė nuk do tė reflektojė dhe pėrpiqen t’ua hedhin fajin historianėve. Nėse dy njerėz janė vrarė nė luftėn civile si mund qė njėrit t’i themi tradhtar dhe tjetrit hero. Kėtu ėshtė quajtur tradhtar ēdo njeri politik. Nėse ka pasur njė vendim qė janė konfiskuar pasuritė se kanė bashkėpunuar me gjermanėt, ka ndodhur dhe nė vendet e tjera, veēse konfiskimi nuk ėshtė bėrė njėlloj.

Ngjarjet e vitit ’97,nga pikėpamja e njė historiani tė ftohėt, si I gjykoni, edhe pse duhet thėnė se ėshtė herėt?

Meta: Ne historianėt kemi njė parim profesional, ne nuk flasim pa marrė burimet autentike qė zbulojnė ngjarjet, tė paktėn njė pjesė racionale tė tyre. Se unė nuk di as dokumentet e Ministrisė sė Jashtme, as tė CIA-s apo tė shteteve tė tjera qė janė involvuar nė kėtė ngjarje. Por, siē e kemi parė tė gjithė, ishte njė krizė ekonomike, njė vėshtirėsi dhe pamundėsi e qeverisė pėr ta menaxhuar dhe daljes sė situatės nga dora. Njė papjekuri e klasės politike, qoftė e qeverisė qė ishte pėrgjegjėsja kryesore, por edhe e opozitės pėr ta shmangur krizėn.

James Petiffer pėrdorte termin “Luftė Civile” pėr vitin ’97, ju simendoni?

Meta: Pėr mua ėshtė njė term shumė i gabuar, pse e themi pėr kohėn e luftės sė dytė botėrore se kemi luftė civile, sepse kemi tashmė dy blloqe politike qė ndesheshin me njėri-tjetrin, nė ’97 nuk kemi pasur blloqe tė tilla politike. Rrethimi i godinės sė “SHIK”- ut mund tė ketė qenė preludi i njė lufte civile dhe ’97 mund tė shkonte nė luftė civile nėse nuk do tė kishte qenė ndėrhyrja e ndėrkombėtarėve apo forcave tė tjera tė brendshme.

Shpesh nė Shqipėri pėr ngjarje tė caktuara pėrdoren termat e gabuara, pa i dhėnė definicionin e duhur, si luftė civile, revolucion dhe grusht shteti?

Meta: Por duke marrė rastin e Revolucionit tė Qershorit, shumė historianė e quajnė grusht shteti ose puē ushtarak, dhe kanė njė argument shumė tė qėndrueshėm. Pavarėsisht nga pėrmbajta apo programi i qeverisė se Nolit, kjo pėrmbysje u realizua nga ushtria, e cila ishte forca kryesore. Ndėrsa revolucioni ka tė tjera premisa, krijohen kampe nė shoqėri, midis atyre qė kėrkojnė ndryshimet dhe atyre qė nuk i duan kėto ndryshime. (ABC)

Express

Tomori
09-04-07, 16:54
Dilaver nje heres pershendes shkrimin tuaj. Shum e vertete eshte qe Noli ka bere grushte-shtet klasik e JO Revulocione siq pretedonte partija punes qe zhvillimet historike ti jepe kahje per te favorizuar Ish Bashkimin sovjetik.
-Dihet mirefille se qeverija e pare ne tere globin qe po kjo qeveri e Nolit qe e njohi Bashkin sovetik zyrtarishte.

Noli ket vet e ka pohuar para vdekjes ne nje intervioste
Gazetari po i parashtroi pyetje
Hiresire gabimi juaj ma i madhe i jetes suaj:
Noli: Po gabimi im me i madhe eshte Grushte shteti i 24 qershorit

Noli ka qene pro sovjetik kte e deshmon seanca ne parlamentin shqiptar kur vdes Lenini.
Partija demokratike e Nolit qe ka mar pjes edhe Avni Ristemi ngrehen ne kembe nje minut heshtje siq i thonin ata Hazreti Lenini.
-Kte repte e kundershtroi Paria Popullore me krye me Afmet Zogun, qe lan seancen e parlamentit qe Ahmet Zogu tha: kjo eshte turpi ma i madhe qe me i dhene lavdi Leninit...