LABI
04-12-07, 14:10
Pabarazit shoqėrore kundrejt pabarazisė natyrore
Shumė sisteme stratifikative janė tė bazuara nė bindjen se pabarazia shoqėrore ka mbėshtetje nė sistemin e stratifikimit racor , ku psh : tė bardhėt pohojn se biologjikisht janė nė epėrsi kundrejt zezakėve ;dhe kėtė e kuptojn si bazė pėr dominim .
Ėshtė dėshmuar si mjaft e rėnd tė gjendet pėrgjigja ndėrmjet pabarazisė biologjike dhe pabarazisė sė krijuar shoqėrore .
Zhan Zhak Ruso ėshtė njėri ndėr autorėt e parė qė seriozisht u mur me kėtė qėshtje . Ai flet pėr barazinė e mbėshtetur biologjike si mbi barazi natyrore apo fizike , sepse ėshtė krijuar nga natyra , ndėrsa ka tė bėj me dallime nė vite , shėndet gjini , fuqi trupore dhe cilėsi tė tjera qė janė tė botės shpirtėrore mentale .
Nė dallim nga ta pabarazia e krijuar shoqėrore pėrbėhet nga privilegje tė ndryshme tė cilat disa i gėzojn nė dėm tė tjerėve , psh : tė jenė mė tė pasur , tė jenė mė autoritativ , ose edhe nė situatė qė dėgjohėn nga tė tjerėt .
Ruso ka besu se mosbarazia e mbėshtetur nė biologji , qė evidente nė mes njerėzve ėshtė e vogėl dhe e parėndėsishme derisa pabarazia e krijuar shoqėrore pėrbėn bazėn kryesore tė sistemit tė stratifikimit shoqrorė.
Shumica e sociologėve do tė pajtoheshin me tė , mirėpo edhe mė tutje mund tė dėshmohėt se pabarazit biologjike sa do tė vogla e krijojn njė bazė mbi tė cilat ngriten pabarazitė shoqėrore .
Kėto pozicione nuk ėshtė leht tė mbrohen nė disa forma tė stratifikimit nė pėrbėrjen klasike status ii individit ėshtė i fiksuar me lindje , individi i pėrket familjes sė caktuar dhe pa u marrė parasysh kualitetet e tij nuk ekziston asnjė mėnyrė qė ai tė bėhet psh : Brahman <<shtresa mė e lartė>>( pra tė kaloj shtresen ) .
Argumenti i njejt mund tė pėrdorėt edhe lidhur me sistemin shtetror feudal , sa mė tepėr qė sipėrfaqe tė tokės tė zotroj njė individ aq mė e madhe ėshtė qmuar pasuria e tij , autoriteti dhe ndikimi i tij .
Pozita e stratuimit ( shtresės dominante ) ėshtė mbėshtetur me dhurata tė mėdha nga mbreti nė formė tė pasurisė tokėsore . Statusi i kėsaj fisnikėrie ka qen trashėguese , me qė toka dhe titujt fisnik janė bartur prej gjeneratave nė gjenerat . Ėshtė vėshtirė tė mbrohet argumenti se pronarėve nė instance tė fundit pozita e priviligjuar ju siguron epėrsia biologjike.
Pasi qė djali pavarėsisht nga kualitetet biologjike trashėgojn statusin e babės sė vet . Shikuar historikisht mbrojtja mė kokėforte e argumentit biologjik shfrytėzohet pėr sistemet e stratifikimit racor .
Nė SHBA zezakėt qė bėjnė rreth 15% yė popullsisė tradicionalisht krijojnė shtresė tė veqantė shoqėrore nė bazėn e sistemit stratifikativ . Shumica e tyre ka patur statusin mė tė ultė dhe mė tė nėnshtruar pė nga profesioni , me qė ishin tė punsuar si bujq, apo puntorė tė pakualifikuar dhe gjysmė tė kalifikuar nė industri .
Nė gjysmėn e viteve 60 tė ardhurat mesantare ishin 54% tė tė ardhurave tė familjeve tė bardha . Zezakėt nuk kishin kurfarė pushteti meqė ishin shumė pak tė pėrfaqėsuar nė pushtetin local . Mė 1962 nė shtetet jugore tė SHBA-ve vetėm 6 zezakė kanė qen tė zgjedhur si puntorė tė sherbimeve publike .
Ky shembull i stratifikimit racor shpesh shpjegohet me presupozimin mbi inferioritetin e bazuar gjenetik tė zezakėve . Posaqėrisht theksohet se si zezakėt nė lindje janė mė inferior se tė bardhėt . Mirėpo shumica e sociologėve do tė pohojn se si sistemet e stratifikimit shoqėrorė mbėshteten nė themele shoqėrore e jo biologjike .
Nė gjysmėn e viteve 60 nė SHBA janė sjell ligje tė cilat e ndalojn diskriminimin racor nė edukim , punėsim , arsim dhe politikė .Kjo ėshtė arsyeja pse zezakėt dalin ga ajo shtresa mė e ultė ....Identifikimi si dhe gradacioni i kualitetit ėshtė proqes kulturor e jo proqes natyror .
Bindja se sistmet e stratifikimit shoqėror bazohen nė pabarazinė biologjike mund tė kuptohet si racionalizim i kėtyre sistemeve .Kėto bindje shėrbejn qė antarėve tė vet tu shpjegohet sistemi ku me ndihmėn e tyre , pabarazia tė duket si racionale dhe e arsyeshme , nga ky fakt ata edhe e legjitimojn sistemin duke e mbėshtetur nė natyrė.
Shumė sisteme stratifikative janė tė bazuara nė bindjen se pabarazia shoqėrore ka mbėshtetje nė sistemin e stratifikimit racor , ku psh : tė bardhėt pohojn se biologjikisht janė nė epėrsi kundrejt zezakėve ;dhe kėtė e kuptojn si bazė pėr dominim .
Ėshtė dėshmuar si mjaft e rėnd tė gjendet pėrgjigja ndėrmjet pabarazisė biologjike dhe pabarazisė sė krijuar shoqėrore .
Zhan Zhak Ruso ėshtė njėri ndėr autorėt e parė qė seriozisht u mur me kėtė qėshtje . Ai flet pėr barazinė e mbėshtetur biologjike si mbi barazi natyrore apo fizike , sepse ėshtė krijuar nga natyra , ndėrsa ka tė bėj me dallime nė vite , shėndet gjini , fuqi trupore dhe cilėsi tė tjera qė janė tė botės shpirtėrore mentale .
Nė dallim nga ta pabarazia e krijuar shoqėrore pėrbėhet nga privilegje tė ndryshme tė cilat disa i gėzojn nė dėm tė tjerėve , psh : tė jenė mė tė pasur , tė jenė mė autoritativ , ose edhe nė situatė qė dėgjohėn nga tė tjerėt .
Ruso ka besu se mosbarazia e mbėshtetur nė biologji , qė evidente nė mes njerėzve ėshtė e vogėl dhe e parėndėsishme derisa pabarazia e krijuar shoqėrore pėrbėn bazėn kryesore tė sistemit tė stratifikimit shoqrorė.
Shumica e sociologėve do tė pajtoheshin me tė , mirėpo edhe mė tutje mund tė dėshmohėt se pabarazit biologjike sa do tė vogla e krijojn njė bazė mbi tė cilat ngriten pabarazitė shoqėrore .
Kėto pozicione nuk ėshtė leht tė mbrohen nė disa forma tė stratifikimit nė pėrbėrjen klasike status ii individit ėshtė i fiksuar me lindje , individi i pėrket familjes sė caktuar dhe pa u marrė parasysh kualitetet e tij nuk ekziston asnjė mėnyrė qė ai tė bėhet psh : Brahman <<shtresa mė e lartė>>( pra tė kaloj shtresen ) .
Argumenti i njejt mund tė pėrdorėt edhe lidhur me sistemin shtetror feudal , sa mė tepėr qė sipėrfaqe tė tokės tė zotroj njė individ aq mė e madhe ėshtė qmuar pasuria e tij , autoriteti dhe ndikimi i tij .
Pozita e stratuimit ( shtresės dominante ) ėshtė mbėshtetur me dhurata tė mėdha nga mbreti nė formė tė pasurisė tokėsore . Statusi i kėsaj fisnikėrie ka qen trashėguese , me qė toka dhe titujt fisnik janė bartur prej gjeneratave nė gjenerat . Ėshtė vėshtirė tė mbrohet argumenti se pronarėve nė instance tė fundit pozita e priviligjuar ju siguron epėrsia biologjike.
Pasi qė djali pavarėsisht nga kualitetet biologjike trashėgojn statusin e babės sė vet . Shikuar historikisht mbrojtja mė kokėforte e argumentit biologjik shfrytėzohet pėr sistemet e stratifikimit racor .
Nė SHBA zezakėt qė bėjnė rreth 15% yė popullsisė tradicionalisht krijojnė shtresė tė veqantė shoqėrore nė bazėn e sistemit stratifikativ . Shumica e tyre ka patur statusin mė tė ultė dhe mė tė nėnshtruar pė nga profesioni , me qė ishin tė punsuar si bujq, apo puntorė tė pakualifikuar dhe gjysmė tė kalifikuar nė industri .
Nė gjysmėn e viteve 60 tė ardhurat mesantare ishin 54% tė tė ardhurave tė familjeve tė bardha . Zezakėt nuk kishin kurfarė pushteti meqė ishin shumė pak tė pėrfaqėsuar nė pushtetin local . Mė 1962 nė shtetet jugore tė SHBA-ve vetėm 6 zezakė kanė qen tė zgjedhur si puntorė tė sherbimeve publike .
Ky shembull i stratifikimit racor shpesh shpjegohet me presupozimin mbi inferioritetin e bazuar gjenetik tė zezakėve . Posaqėrisht theksohet se si zezakėt nė lindje janė mė inferior se tė bardhėt . Mirėpo shumica e sociologėve do tė pohojn se si sistemet e stratifikimit shoqėrorė mbėshteten nė themele shoqėrore e jo biologjike .
Nė gjysmėn e viteve 60 nė SHBA janė sjell ligje tė cilat e ndalojn diskriminimin racor nė edukim , punėsim , arsim dhe politikė .Kjo ėshtė arsyeja pse zezakėt dalin ga ajo shtresa mė e ultė ....Identifikimi si dhe gradacioni i kualitetit ėshtė proqes kulturor e jo proqes natyror .
Bindja se sistmet e stratifikimit shoqėror bazohen nė pabarazinė biologjike mund tė kuptohet si racionalizim i kėtyre sistemeve .Kėto bindje shėrbejn qė antarėve tė vet tu shpjegohet sistemi ku me ndihmėn e tyre , pabarazia tė duket si racionale dhe e arsyeshme , nga ky fakt ata edhe e legjitimojn sistemin duke e mbėshtetur nė natyrė.