PDA

View Full Version : Albert Ajnshtajni me Pasaportė Shqiptare


Tomori
20-07-09, 15:36
Doktori Pogradecar qė pajisi Ajnshtajnin me pasaportė shqiptare


http://www.albaniasite.net/wp-content/themes/AlbaniaSite/scripts/timthumb.php?src=http://www.albaniasite.net//wp-content/uploads/2009/01/albert20einstein1945.jpg&w=150&h=150&zc=1&q=100 Nė njė nga rrugicat karakteristike tė qytetit tė Pogradecit, nė lagjen Burima, nė krahun e djathtė tė kishės sė vjetėr tė qytetit, ndodhet njė vilė dykatėshe e zhytur nė mes tė njė lulishteje dhe njė kopshti me mollė dhe hardhi rrushi.
Nė katin e sipėrm tė shtėpisė valėvitet njė flamur kombėtar. Ėshtė shtėpia e Bashove, aktualisht e doktor profesorit tė asociuar, Jovan Bashos, shef i shėrbimit nė Qendrėn Spitalore Universitare Nėnė Tereza, nė Tiranė.
Sapo futesh nė shtėpinė e Bashove, do tė ndeshesh me njė portret tė shkencėtarit tė madh gjerman, Albert Ajnshtajnit, i cili ėshtė i vendosur nė njė nga pozicionet kryesore tė shtėpisė.
Pėrqendrimi tek kjo foto nuk i habit pjesėtarėt e familjes Basho, pasi ata na thanė se Albert Ajnshtajni ka qenė mik i madh i kėsaj familjeje, madje shkencėtari i madh Albert Ajnshtajni, pas kontakteve tė shumta nė Vjenė mė doktorin e famshėm Jani Basho (i cili pasi kthehet nė Shqipėri punon si mjek personal i mbretit Zog), Ajnshtajni vjen nė Shqipėri prillin e vitit 1931, kur ndiqej nga nazistėt gjermanė, pėr shkak tė origjinės sė tij hebreje dhe mė pas pajiset me njė pasaportė shqiptare dhe tė largohet me kėtė pasaportė nė drejtim tė SHBA-sė.
Po cilat janė faktet e kėsaj nėnshtetėsie shqiptare tė Albert Ajnshtajnit?
Nė regjistrin e vjetėr tė vitit 1931, AK0 31, nė faqen 53 /1, ndodhet ky shėnim :
Sot mė datėn 10 prill 1931, u paraqit tė zyrėn e Bashkisė sė Poradecit dr. Jani Bashua, i lindur mė 1892 nė lagjen Burima tė Poradecit, i biri i Kozmait dhe Anastasisė, me profesion mjek personal pranė naltmadhėnisė sė tij Zogu i Parė, i cili na jep garanci qė Albert Ajnshtajni tė bėhet qytetar i Poradecit. Kjo bashki e pajis me vėrtetim dhe certifikatė Albert Ajnshtajnin, si banor tė Poradecit nė lagjen Burima.
Nėpunsi i Bashkisė Dhėnsi i garancisė
Reis Asllani Dr. Jani Basho
Dr. Jani Bashua, pas studimeve me rezultate tė shkėlqyera nė Vjenė, nė vitin 1928 emėrohet si mjek personal i mbretit Zogu i Parė. Nė kujtimet e mbledhura nga nipi i tij, dr. Jovan Bashua, doktor Jani Bashua pėrshkruan me hollėsi kėtė moment:
Ka qenė 16 dhjetori 1930. Mbreti Zog, sapo hėngri darkė, i filluan disa dhimbje tė forta barku. Pasi e viziton dr. Jani Bashua e kėshillon mbretin qė tė shtrihej. Sipas Jani Bashos, mbreti Zog, prej dy vjetėsh vuante nga njė sėmundje zorrėsh. Nė kėtė situatė u shtrua problemi qė tė vėrtetohej diagnoza.
Pas dy ditėsh, mbreti Zog thėrret dr. Jani Bashon dhe i thotė qė tė pėrgatitej se do tė shkonin sė bashku nė Romė pėr analiza tė hollėsishme. Dr. Jani Bashua i pėrgjigjet se ishte e drejta e tij, por nėse do t`i merrte mendim atij, duhet tė shkonin tė vizitoheshin nė Vjenė.
Mbreti Zog ia miratoi propozimin dhe natėn e 26 janarit, delegacioni i lartė shqiptar, me pasaporta me emra tė falsifikuar pėr tė ruajtur sekretin, u nis nga Durrėsi me njė kaēatorpedinier tė flotės italiane, i cili tė nesėrmen i ēoi nė Trieste. Aty i priste treni personal i Viktor Emanuelit, me tė cilin mbėrritėn nė Vjenė dhe mė pas u sistemuan nė hotelin Imperial.
Nė Vjenė, dr. Jani Bashua takoi profesorėt e tij dhe njėherazi dhe miqtė e tij, ndėr tė cilėt, aktorin e famshėm Aleksandėr Moisiu. Nė takimin qė ai pati tek shokėt e tij dhe miqtė e ngushtė, ata i bėnė njė kėrkesė:
Miku i tij, Albert Ajnshtajni, ishte nė rrezik dhe kėrkohej nga nazistėt gjermanė si hebre dhe duhej tė largohej, por e kishte tė pamundur, pasi pasaportėn e tij gjermane ia kishte sekuestruar gestapoja. Kėshtu, i thanė ata, meqenėse ju jeni mjeku personal i mbretit Zog, i thoni mbretit t’i japė njė pasaportė shqiptare.
Pas vizitave tė shumta dhe analizave qė iu bėnė mbretit Zog nga mjekėt mė tė mirė austriakė dhe veēanėrisht prof. Hollznecht-i, i cili i bėri mė shumė se 30 radiografi pėr t`i pėrcaktuar diagnozėn, nė njė moment pushimi, kur mbreti Zog po pinte kafe me dr. Janin nė ambientet e hotelit, dr. Jani Bashua i bėn kėrkesėn mbretit Zog qė tė pajiset shkencėtari Albert Ajnshtajni me pasaportė shqiptare, sepse jeta e tij ėshtė nė rrezik nga nazistėt.
Mbreti, pasi e dėgjoi deri nė fund propozimin e mjekut tė tij personal, i thotė, dakord, thuaji tė vijė nė Shqipėri dhe bėje t`i doktor Jani njė herė pogradecar, si banues tė Poradecit, mė pas i japim njė pasaportė shqiptare.
Nė kujtimet e tij, thotė dr. Bashua, atė ditė kur i bėri kėrkesėn, mbreti ishte nė formė tė mirė dhe nė mbrėmje ata shkuan sė bashku nė operėn e Vjenės pėr tė parė “Aidėn” e Verdit. Por, kur dolėn jashtė tek porta anėsore ku po prisnin dy makina, mbreti Zog ishte nė makinėn e parė me truprojėn e tij Llesh Topallajn dhe me Eqerem Libohovėn.
Sapo hipnim nė makinė, kujton dr. Jani Bashua, u dėgjuan tė shtėna armėsh qė na erdhėn nga anash. Lleshi u rrėzua pėr tokė, ndėrsa Eqerem Libohova ishte plagosur nė pulpėn e kėmbės. Mbreti Zog u ul nė gjunjė dhe mori pozicion dhe filloi qė tė shtjerė me pistoletėn qė kishte nė brez andej nga erdhėn krismat.
Dr. Jani Bashua thotė se menjėherė shkova tek mbreti Zog dhe e pyeta se si ishte, por ai mė tha shiko tė tjerėt se ai ishte mirė. Shkova tek Topallaj dhe pashė qė ai kishte vdekur nga njė plumb qė e kishte zėnė nė arterien kardiake nė qafė. Mė pas i lidha kėmbėn Eqerem Libohovės pėr tė ndėrprerė hemorragjinė dhe u nisėm drejt spitalit.
Por, vazhdon dr. Jani Bashua, mbreti Zog e mbajti premtimin dhe njė ditė ma rikujtoi qė t`i thuash atij shkencėtarit qė tė vijė nė Shqipėri dhe ta pajisim me pasaportė shqiptare.
Po cilat janė dėshmitė e tjera qė e vėrtetojnė kėtė?
Dr. Prof. Jovan Bashua, i cili ėshtė marrė me mbledhjen e kujtimeve tė xhaxhait tė babait tė tij, Jani Basho, thotė pėr gazetėn “Shekulli”:
Para se tė vinte nė Shqipėri, nė qershor tė vitit 2002, mbretėresha Geraldinė i dha njė intervistė njė gazetari anglez nė revistėn “Style”, me titull “Kthimi i mbretėreshės”, ku deklaron se nė Shqipėri kishte ardhur Albert Ajnshtajni dhe mbreti Zog e kishte pajisur me pasaportė shqiptare.
Sė dyti, ish-bankieri i Bankės Kombėtare Shqiptare nė kohėn e Zogut, Ajeti Bega, i ka deklaruar ish-drejtorit tė Fizikės Bėrthamore, prof. Dr. Skėnder Kojės, se Ajeti Bega kishte takuar personalisht nė Bankėn Shqiptare Albert Ajnshtajnin, nė fillim tė vitit 1931, kur Ajnshtajni i ishte paraqitur nė Bankėn Kombėtare Shqiptare pėr tė kryer disa veprime midis Bankės Shqiptare dhe asaj gjermane.
Por, nėpunėsi Bankės, Ajeti Bega, tregon se ai nuk e ndihmonte dot, pasi banka e tyre veprime tė tilla nuk kishte kryer nė atė kohė. Atėherė, Albert Ajnshtajni i ka thėnė Ajeti Begės qė t`i thoshte pak drejtorit tė tij qė e kėrkonte Albert Ajnshtajni pėr tė sqaruar diēka.
Sapo Ajeti ėshtė futur nė zyrėn e drejtorit tė bankės, i cili ishte italian dhe i ka thėnė se e kėrkonte Albert Ajnshajni, ai ėshtė ngritur mė vrull nga karrigia dhe ka thėnė “si ka mundėsi tė mė kėrkojė Albert Ajnshtajni”. Kush ėshtė ky, e kishte pyetur Ajeti Bega? Ėshtė njė nga shkencėtarėt mė tė mėdhenj tė botės.
Mė pas, Ajnshtajni ka prishur njė ēek me njė shumė tė caktuar qė ia kishte dhėnė mbreti Zog si dhuratė. Sipas dokumenteve zyrtare, Albert Ajnshtajni, nė Bankėn e Tiranės ka qenė mė datėn 9 prill 1931, ku ka kryer dhe veprimet e mėsipėrme.
Mė datėn 10 prill, dr. Jani Bashua ka marrė certifikatėn me emrin e Ajnshtajnit nė Pogradec dhe mė pas ėshtė plotėsuar me ndėrhyrjen direkte tė mbretit Zog pasaporta me nėnshtetėsi shqiptare e Albert Ajnshtajnit nga Ministria e Brendshme shqiptare.
Sipas tė dhėnave zyrtare, Albert Ajnshtajnit, pasaporta gjermane i ishte sekuestruar nga Gjermania naziste dhe sipas tė dhėnave zyrtare, Albert Ajnshtajni ka shkuar dy herė nė Amerikė nė dhjetor tė 1931-shit dhe nė vitin 1932, me pasaportėn shqiptare qė e pajisi mbreti Zog, pasi nuk kishte pasaportė tjetėr.
Vetėm nė fund tė vitit 1932, Albert Ajnshtajni ka marrė edhe njė pasaportė tjetėr nga shteti zviceran, ndėrkohė qė tė gjitha shėrbimet e vitit 1931 dhe 1932 i ka kryer me pasaportėn shqiptare.
Padyshim, thekson Dr. Prof. Jovan Bashua, populli ynė me tė drejtė duhet tė krenohet se ka shpėtuar mijėra hebrej dhe midis tyre dhe shkencėtarin mė tė madh tė shek XX, Albert Ajnshtajnin.
Kush ishte Jani Bashua?
U lind nė Pogradec nė vitin 1892. Pogradeci i dha kaltėrsinė e liqenit dhe mallin e pashuar pėr vendlindjen, qyteti i Manastirit i dha formimin fillestar ku kreu liceun, kurse Vjena i dha profesionin e mjekut me diplomė tė shkėlqyer. Vjena e formoi si intelektual dhe si shkencėtar. Ndėrkohė, revista “Djalėria” qė ai drejtonte nė Vjenė, i dha rastin tė shpalosė talentin edhe si publicist.
Tirana, kryeqyteti i vendit tė tij ku ai shėrbeu pėr njė kohė tė gjatė, e bėri tė njohur si mjek. Dr. Jani Bashua ėshtė ai qė krijoi rrjetin e parė shėndetėsor tė vendit, pėrkrah me mjekėt e famshėm tė asaj kohe, Rifat Frashėrin, Bilal Golemin, Frederik Shirokėn, etj.
Doktor Jani Bashua ka bėrė pjesė nė ajkėn e rinisė Universitare vjeneze tė shekullit XX. Kjo e bėri tė njohur mė Aleksandėr Moisiun dhe miqėsinė shumėvjeēare me Albert Ajnshtajnin.
Mik i ngushtė me dy korifej tė letrave, bashkėqytetarėt e tij, Lasgush Poradecin dhe Mitrush Kutelin, dhe pėr shumė vite mjek personal i mbretit Zog, i cili jo vetėm kreu detyrėn e mjekut, por dhe tė njė kėshilltari tė mirė. Pas ēlirimit ka punuar nė poste drejtuese si drejtor i spitalit Obstetrik-Gjinekologjik nė Tiranė.
Mė pas, dr. Jani Bashua krijoi bėrthamėn e spitaleve tė qendrės spitalore “Nėnė Tereza”. Dr. Jani Bashua ėshtė themeluesi i Obstetrikės dhe Gjinekologjisė dhe hartuesi librave shkencorė tė kėsaj fushe. Ndahet nga jeta mė 12.2.1957.

Me respekt:
Tomori
Tomorri
AKPC_IDS += "3215,";