Mit i gjenezës dhe gjithëkohësisë

[Naki]

Mit i gjenezës dhe gjithëkohësisë

2011-01-17

Dritan Hila


Më 17 janar të vitit 1468, mbyllte sytë nga ethet në moshën 63-vjeçare, një ndër gjeneralët më të mëdhenj të të gjitha kohërave dhe ai që më vonë shqiptarët do ta quanin njeriun më të madh të tyre dhe vepra e emri i të cilit qëndron në themelet e kombit, shtetit dhe vetëdijes kombëtare të popullsisë shqiptare të erës moderne: Gjergj Kastriot Skënderbeu.
Të thuash ndonjë gjë të re për njeriun për të cilin janë shkruar mbi 15.000 vepra të të gjitha zhanreve, është e vështirë, në mos e pamundur, por si ato pak personazhe që kanë aftësinë të formëzojnë të ardhmen e një popullsie të tërë, gjithmonë do gjendet diçka që të japë spunton për të shkruar për të.
Madhështia e heroit tonë fillon që nga momenti kur një principatë e vogël e qendrës së Shqipërisë, në aleanca eklektike me princër të tjerë të një gjaku, i bënë ballë perandorisë më të madhe të asaj kohe, asaj të osmanëve. Për të bërë një krahasim, ky ishte një bast që krahasuar me “ruletën ruse” ku në mullirin me gjashtë fole të pistoletës futet vetëm një fishek dhe pas një rrotullimi të rastësishëm, shkrepet në kokë, kjo ndërmarrje e Skënderbeut, ishte sikur një “Beretë 9 mm”, arma që nuk ngec asnjëherë, ta zbrazje në kokë me shpresën se nuk do shkrepte. Megjithatë, si një njohës i shkëlqyer i taktikave dhe strategjisë, nuk ngurroi të vihej përballë gjigantit otoman dhe nga fundi i jetës të arrinte deri në atë pikë që nëse prijës të tjerë të Europës një fitore çfarëdo kundër otomanëve, ta shënonin në historinë e tyre dhe kombit të tyre, bile serbët përmendin edhe një humbje me lavdi si ajo e Fushë-Kosovës, princi shqiptar e kishte vetëm një detyrë të lehtë shtëpie. Aq e thellë ka qenë humbja që ju ka kallur në ato vite ky fisnik arbër otomanëve, sa edhe sot e kësaj dite, pasardhësit e tyre turq nuk iu del e keqja dhe nuk lënë rast pa përmendur që ta shajnë si tradhtar, pa arritur të shpjegojnë se si mund të jetë tradhtar një njeri që i largohet pengmarrjes dhe shkon në familjen e tij; ose përpjekjet e mjera për t’ia ndryshuar historinë. Nuk mungojnë të mbajnë zurnanë e otomanëve të rinj edhe ca pinjollë në tokën arbërore. Jo më kot edhe kundërshtarët më të hidhur të Skënderbeut në atë kohë, ishin shqiptarët me gjak të prishur.
Duke u kthyer në atë periudhë të errët (dhe secili të përpiqet ta zhvendosë vetveten në kohën kur jetoi shqiptari i madh), nuk mund të mos të dridhen këmbët nga mendimi, se ndeshja do bëhej midis një perandorie që kishte thyer, pushtuar e shtruar kombe me numër shumë herë më të madh se shqiptarët e motit dhe me ushtri ca herë më të mëdha se ata që luftonin në krah të heroit; një perandori e cila nxirrte në fushë betejë shifra ushtarësh që edhe sot kur bota është 20 herë më shumë si popullsi, prapë janë numerikisht të mëdha. E filloi sulmin ndaj shqiptarëve me ekspedita që kapnin shifrën 20 mijë ushtarë, pastaj 40 mijë, më vonë 80 mijë derisa arritën 150 mijë. Pra gati sa një e treta e shqiptarëve që kishte Skënderbeu nën sundim, nga fëmijët e deri te pleqtë. A mendohet në ditët e sotme që Shqipëria 3 milionëshe t’i rezistonte për 25 vjet rresht sulmit të 1 milion ushtarëve amerikanë? Megjithëse krahasimet nuk qëndrojnë, aq më pak ky për sa u përket vlerave që përfaqëson ushtria amerikane për botën dhe veçanërisht për shqiptarët, u bë sa për të krijuar idenë e forcave në fushë.
Por me sa duket ngjizësi i kombit të shqiptarëve, ishte ku e ku më inteligjent sesa pasardhësit e tij dhe dinte që punës t’i gjente njeriun dhe jo të kundërtën, ndaj në mbrojtje të kështjellës së Krujës, linte gjithmonë Kont Uranin, i cili kishte eksperiencën e luftimit në Italinë e kohës dhe aftësinë e nozullimit të një qyteti kështjellë edhe në rrethim.
Ndërkohë, repart bazë i Skënderbeut ishte kalorësia. Dhjetë mijë kalorës, nga të cilët tre mijë të gardës personale, për të cilët siç thotë Andrea Frediani, studiues italian i historisë së mesjetës, Skënderbeu kujdesej personalisht për shëndetin, veshmbathjen, ushqimin, pagesën dhe veçanërisht stërvitjen e tyre. Pikërisht stërvitja e tyre, ishte edhe çelësi i fitores së Skënderbeut. Stërvitje gjatë gjithë periudhës së vitit, ditën dhe veçanërisht natën, edhe kur vendi nuk ishte fushëbetejë me turqit, ishte mënyra për t’i mbajtur gjithmonë të tendosura nervat dhe instinktet e këtyre ushtarakëve, të cilët me gjuhën e sotme do quheshin profesionistë. Marshime natën, në kushtet e errësirës së plotë, duke arritur të zhvendosej nga njëra pikë në tjetrën me dyfishin e shpesh trefishin e shpejtësisë në njëzetekatër orë sesa kundërshtari; sulme natën në kampin armik, duke mos humbur lidhjet me sho-shokun, me synimin vrasjen e elementit komandues otoman, rrëmbimin e plaçkës dhe më kryesorja moslënien e shokëve pas, që ishte një ndër ligjet e themelit të kësaj kavalerie. Të pajisur lehtë, me një kalërim të llojit të vet pasi ishte një praktikë e panjohur për këtë kafshë dhe këtë armë përdorimi në terren malor e kodrinor; me një sistem komandimi dhe lëvizjeje, që ende duhet punë që të gjendet si bëhej në atë kohë, pasi kavaleria shqiptare, sulmonte në pika të ndryshme, disa herë gjatë një beteje, duke u bërë faktori çelës i fitoreve skënderbejase, janë të gjitha detajet që e bënë këtë repart, të jetë elitë në ushtrinë shqiptare. Qenia e vetë Skënderbeut një kalorës, ka qenë patjetër një faktor që ndikonte në favorizimin e këtij reparti nga ana e tij, por edhe një shenjë e konceptit modern që ai kishte për luftën. Nëse rishtas do bënim një krahasim me kohët e sotme, me kostot, kohën dhe teknikat e avancuara që përdoren për formësimin e njësive elitë, këta kalorës do ishin si repartet e motorizuara në ushtritë moderne, ndërsa elementi njerëzor si trupat speciale të marinsave amerikanë. Dhjetë mijë marinsa të motorizuar me tanke e transportues të blinduar, ultra të trajnuar, janë një fuqi goditëse e pashoqe, por edhe një kosto në mbajtjen e tyre. Aq më shumë po të përllogaritet në raport me një Shqipëri të shkretuar nga luftërat e përvitshme dhe një popullsi të mpakur, kavaleria me siguri ka qenë një sakrificë më vete për t’u mbajtur në eficencë. Në raport me të sotmen, do ishte sikur ushtria shqiptare të kishte 30 mijë forca speciale të motorizuara dhe 45 mijë këmbësorë të stërvitur. Por në fakt, mos të entuziazmohemi, pasi kemi vetëm 14.500 ushtarakë ku përfshihen edhe pastrueset, dhe nga këta vetëm një kompani që është në Afganistan, mund të krahasohet me parametrat luftarakë të një ushtrie moderne.
Nëse mendohet se kjo kavaleri ishte e suksesshme vetëm kundër turqve, ekspedita e Skënderbeut në Itali, në ndihmë të Ferinandit II të Napolit, biri i mikut të tij, Alfonsit, ishte një leksion për këmbësorinë dhe kavalerinë e rëndë të princërve apeninë, dhe një tregues se ishte kavaleria më e mirë e kohës. Siç shkruan Sabri Godo në romanin e tij, “Skënderbeu ju mësoi italianëve se çfarë ishte shija e gjakut”.
Të mësuara në përplasje ushtarake ku më shumë vlente manovra dhe pozicionimi i forcave, sesa rezultati faktik që do dilte nga përplasja e tyre, italikët shpesh ishin mësuar që ta mbyllnin betejën me një takim të komandantëve ndërluftues, ku humbësi pranonte me fisnikëri disfatën dhe pastaj arrihej marrëveshja, e cila kushtonte në jetë njerëzore më të shumtën nga të mbyturit në lumenj nga spostimi i trupave sesa nga shpata. Por nuk ishte kështu për kalorësit e Kastriotit, i cili fitoren e konsideronte vetëm spastrimin e territorit nga kundërshtari, në një kohë sa më të shkurtër dhe për këtë nuk ngurronin të silleshin me të njëjtën egërsi dhe vendosmëri si kundër spahinjve dhe akënxhinjve turq. Edhe në pushtimin e kështjellave, duke mos pasur kohë, sasi ushtarësh, eksperiencë sulmi dhe mjete, në mënyrë gjeniale, praktikoi teorinë e tokës së djegur, ku taktikisht duke tharë burimet e mbijetesës së kundërshtarit zvogëlonte rezistencën e tij, ndërsa nga pikëpamja strategjike i tregonte se lufta kishte kosto që ishin më të rënda se paqja.
Siç dhe hamendëson Kadareja te sprova e fundit e tij “Mosmarrëveshja”, në kohën e zhvillimit të luftërave të udhëhequra nga ai vetë, me siguri Skënderbeu ka qëndruar i tërhequr dha aspak një pjesëmarrës direkt në betejë, qoftë për moshën, qoftë për vlerën që kishte paprekshmëria e tij fizike për rezistencën shqiptare, aq më tepër që të pakta kanë qenë betejat ballore të tij kur fati i betejës ka qenë në fije të perit dhe duhej prania e tij. Padyshim që i ka njohur teknikat e luftimit trup më trup, pasi këtë e vërteton fakti se ushtria nën komandën e tij, me burime të kufizuara njerëzore dhe gjithmonë inferiore numerikisht përballë kundërshtarëve, mund ta balanconte diferencën vetëm nëpërmjet kualitetit të lartë individual, të cilat një trupë është në gjendje t’ia japë nëpërmjet trajnimit një komandant që i njeh ato në imtësi. Por vështirë që ai personalisht të ketë qenë pjesëmarrës në luftime direkte, aq më tepër po të mendosh që komandantët e trupës kalorësiake dhe këmbësore, ishin që të gjithë, në llojin e vet, yje të taktikës, pasi në të kundërt sado gjenial të ishte Skënderbeu, nuk mund të arrihej fitorja pa një zinxhir komande perfekt dhe që e kuptonin në fluturim mendimin e prijësit. Ashtu siç nuk do ishte Napoleoni pa gjeneralët e tij Nei, Murat etj., ashtu nuk do ishte edhe ky Skënderbe që njohim pa Kont Uranin, Moisiun, Hamzain etj.
Skënderbeu ka qenë edhe një njohës i teorive dhe historisë ushtarake jo vetëm të otomanëve, në radhët e të cilëve shërbeu dhe të cilët kishin akumuluar në vetvete trashëgiminë e popujve kalorës të lindjes, por edhe të diturisë së Bizantit dhe Romës.

[Naki]

Qoftë për shkak të sasisë së madhe të informacionit në ditët e sotme, kohës së pakët të njerëzve dhe të interesave të shumëllojshme të publikut, ashtu edhe për shkak të hijes së obskurantizmit që ka lënë në memorien e perëndimorëve ish-Perandoria e Bizantit, pak ka qenë e studiuar nga shkencat humane trashëgimia administrative, diplomatike dhe mbi të gjitha ajo ushtarake e Bizantit. Duke harruar që Bizanti ishte vazhdim i Perandorisë Romake të Lindjes, shumë nuk e dinë që teoria ushtarake mbi të cilën bazohej Bizanti ishin elaborim i teorive romake të luftimit, e aplikuar dhe zhvilluar në përballjen që kjo perandori në një mijë vjetët e ekzistencës së saj pas rënies së Perandorisë Romake të Perëndimit, ishte e detyruar të bënte me popullsitë kalorëse që vinin nga stepat. Pavarësisht se sa e çuditshme duket, por deri në shpërbërjen e saj me rënien e Kostandinopojës, në ushtrinë bizantine, komandat jepeshin nga oficerët në latinisht, megjithëse këtë gjuhë tashmë askush nuk e kuptonte. Manuali ushtarak, që ishte baza e stërvitjes së trupës, ishin traktatet e quajtura “Strategikon” të atribuuara perandorit Maurizio dhe mbaruan së mbledhuri në intervalin 592-610. Këto manuale në vetvete kishin marrë fillesën e tyre nga “Arti i luftës” i Vegezios, por ishin shumë më profesionale sesa ato.
Disa perandorë bizantinë shkruan më vonë traktatet e tyre, me shkas nga eksperienca e tyre dhe e paraardhësve në terren, por ndër më të dëgjuarit, i cili përmblidhte eksperiencën e Bizantit në luftë kundër invazorëve kalorës që vinin nga Lindja dhe veçanërisht me emirët dhe sulltanët e fesë së re që kishte lindur në kufijtë e tyre, është e perandorit Niqifor Foka e titulluar “De Vellitatione Bellica Nicephori Augusti”: Tërheqje taktike; sulme natën; prita; shfrytëzimi i terrenit malor dhe futja e kundërshtarit në gryka të ngushta për të ulur epërsinë numerike; zënia e pusive trupave inskursioniste kur ishin në kthim në kampin e tyre, pikërisht në kohën kur ishin të lodhura dhe më pak vigjilente; ndërtim i fshatrave kufitare që shërbenin si baza nisje të inkursioneve guerilje të banorëve kundër invazorëve, vendosja në pika zotëruese ku perimetri i vendbanimit të ishin faqet e trasha dhe pa dritare të mureve të shtëpive periferike dhe ku hyrja në fshat të ishte vetëm nëpërmjet një shtegu të ngushtë, ku vështirë të ndërmerrte aventurën për t’u futur ndonjë repart i shkëputur i ushtrisë armike; ndjekja e invazorit nga skuadra zbuluesish gjatë marshimit të tij, të cilat njoftojnë komandantin suprem; sulme natën, kur forca numerike e sulmuesve rritet në imagjinatën e kundërshtarit nga mungesa e informacionit viziv dhe britmat e sulmuesve, dhe gjithashtu pluhuri i ngritur nga galopi i kuajve nuk është i mundur të shikohet dhe nuk lejon kundërshtarin të diktojë sulmuesit në distancë; një disiplinë e hekurt dhe një stërvitje e vazhdueshme, më e madhe se në një ushtri të zakonshme; sulme të vazhdueshme mbi praparojën dhe ndëshkim i inskursionistëve që shkëputen për të plaçkitur fshatrat, nëpërmjet pritave, duke varfëruar kështu furnizimin e tyre nga plaçkitjet. Që të gjitha këto duket se janë një histori e taktikës së Skënderbeut, por e shkruar 500 vjet përpara. Po ashtu, në libër këshillohet shmangia e betejave ballore me një armik i ndezur nga zjarri fetar si ai i otomanëve në ato vite, i cili ngutet të shkojë në botën tjetër dhe që ka rezerva të pashtershme njerëzore, krahasuar me popullsitë e mpakura të Bizantit dhe në rastin tonë Arbërisë. Përkundrazi, bjerrja e vullnetit dhe demoralizimi i idealistëve të islamit, ishin këshillat e Focas, si përmbledhje e luftërave të Bizantit dhe të cilat paraardhësi ynë i ndritur i aplikoi në mënyrë gjeniale.
“Lufta në vijën e kufirit kërkon marshime në këmbë dhe shumë ditë mbi shalën e një kali. Morali është i rëndësishëm në çdo formë luftimi, por është më shumë në një luftë kufitare, pasi pjesa më e madhe e përleshjeve zhvillohet në mënyrë autonome në skuadra dyshe, katërshe, gjithsesi në njësi të vogla, larg syve vëzhgues të oficerëve superiorë. Ndaj për të mbajtur lart moralin, duhet imponuar një disiplinë e ashpër që ndalon dembelizmin, rrugaçërinë, pijen, por duhen dhënë edhe shpërblime mbi sasinë e pagës të premtuar në momentin e rekrutimit”, këshillon perandori bizantin në traktatin e tij. A nuk duken këto si një manual i shkruar nga Skënderbeu, dhe i aplikuar në mënyrë gjeniale në terrenin shqiptar?
Dhjetë vjet pas vdekjes së tij dhe pas rënies së Shkodrës, këta kalorës, që thirreshin “stratiotë”, do zbarkonin në Itali, dhe do ishin të preferuarit e Republikës së Venedikut në rastet kur “Serenisima” përballej ushtarakisht me kundërshtarët e saj. Ja si përshkruhen nga bashkëkohësit dhe të cituar nga studiuesja veneciane Lucia Nadin: “Pak prej tyre qenë katolikë, ndërsa shumica ishin ortodoksë dhe mblidheshin në kishën e Shën Vlashit... dihen mirë antipatitë reciproke midis stratiotëve shqiptarë dhe atyre grekë, dhe asnjëri nuk pranon të jetë nën komandën e tjetrit”. Ndërsa Luigi da Porto, në veprën e tij “Shkrime Historike”, shkruan: “Ushtarët e Dominik Buziqit (prijës arbër), harbonin nga Udine në Viçencë e Basano me kuaj të shpejtë si era, duke kaluar në shtigje e vahe të panjohura, dhe arrinin të ktheheshin në kamp në mbrëmje pasi kapërcenin lumin Adixhe e Minçino dhe kaptonin male të ashpra, duke u lëshuar si shigjetë mbi armiqtë duke shkaktuar dëme të mëdha. Ishin rezistentë si askush tjetër dhe kishin aftësi të jashtëzakonshme të duronin urinë, etjen dhe pagjumësinë. E admirueshme ishte aftësia e tyre për të përshkruar vende të panjohura e për t’u orientuar në rrugë të panjohura e të papërdorura”.
Po ashtu, teknikat e bizantinëve për marrjen e kështjellave, siç ishin ndotja e ujit me kavje të infektuara, gjuajtja me katapulta e mbrojtësve të kështjellës, hapja e llagëmeve nëntokësore, dhe shumë teknika të tjera, i shërbyen Kastriotit për të nxjerrë mësime dhe mos lejuar që t’i pësonte në kurriz.
Nëse ndokush mendon se këto i ulin vlerat heroit tonë, duhet të rikujtojë thënien e një gjeniu tjetër të armëve, i cili është shprehur se: “Asnjëherë nuk kam shpikur ndonjë rrugëzgjidhje ose plan beteje. Gjithmonë kam bërë atë që më kanë sugjeruar gjeneralët e mi, thoshte Napoleoni. Gjenia ime qëndronte se zgjidhja gjithmonë këshillën e duhur për problemin që kisha”.
Po ashtu sistemi informativ i Kastriotit ishte një nga më modernët e kohës. Duke shfrytëzuar shqiptarët që banonin në perandorinë e sapoformuar, si dhe nga korruptimi me anë të parasë, Skënderbeu ishte në gjendje të vihej në dijeni gati në kohë reale se kur fillonte mobilizimi i trupave turke që në bazat e tyre në Turqi, si dhe ndiqte hap pas hapi marshimin e tyre duke i dhënë mundësi vetes të bënte atë që çdo komandant ushtarak ëndërron: Të zgjedhë kohën dhe vendin e betejës.
Në vitin 1463, nën presionin e aleatëve të tij të lodhur nga luftërat, Skënderbeu nënshkroi një paqe 10-vjeçare me Muhametin II, i cili kështu kishte neutralizuar kundërshtarin e tij më të frikshëm e të pamposhtur. Por nën premtimin e Papa Piu II për një kryqëzatë, ku udhëheqës do ishte Skënderbeu, Kastrioti e prishi paqen. Papa i pati premtuar edhe kurorëzimin e tij si mbret i Arbrit, premtim i cili mesa duket ishte kryesori që e shtyu të prishte paqen dhe t’u kallë në Ohër më 14 gusht të 1964-s një disfatë tjetër otomanëve. Por Papa vdiq, dhe bashkë me të edhe kryqëzata dhe ëndrra e Skënderbeut për t’u bërë mbret i Arbrit.
Është shpirtvogëlsi të mendosh se Kastrioti e donte titullin për egon e tij personale, duke menduar që tashmë ishte rreth të 60-ave, moshë gati dyfish më e madhe se jeta mesatare e burrave të asaj kohe, çka kuptonte një takim të afërt me vdekjen, dhe aq më pak për një njeri që me fitoret që kishte korrur në fushëbeteja, e krahasonin me gjeneralët më të mëdhenj të të gjitha kohërave. Ai kishte gëzuar më tepër pushtet e lavdi se shumë mbretër dhe u kishte përdhosur titullin dy perandorëve, ndaj vështirë të ishte ambicioz për veten. Por si çdo bashkëkohës, me siguri mendonte se titulli mbret do t’i siguronte vazhdimësinë djalit të tij dhe në një farë mënyre edhe vetë Arbërisë, që mos të zhdukej nga faqja e dheut. Gjeniu i fushëbetejave, i cili preferonte të quhej princ i Arbrit dhe i Epirit, duke vulosur kështu gjenezën iliro-epirotase të arbërve nuk kishte si ta dinte se me veprën e tij, kishte bërë të pazhbëshëm një komb, i cili për 434 vjet u duroi gjithë trysnive dhe rilindi në fillimin e shekullit të 20. Pak gjëra ka trashëguar kombi i sotëm nga paraardhësit e tij zulummëdhenj: Shpesh preferojnë paqen edhe kur ajo nuk ka nder; sillen si burracakë edhe kur nuk i kërcënon vdekja; i bëhen urë më të fortit dhe presin që e mira t’ju dhurohet për gjynah dhe jo ta marrin se u takon; tremben t’i kthejnë fjalën grekut dhe i kanë lëshuar edhe Epirin, ndërkohë që princi i tyre emblemën e Epirit e mbrojti kundër një perandorie, ndërsa fqinjët e tij lëvdonin Perëndinë që tërbimi osman nuk binte mbi ta; por të paktën pranimi në gjenezën e tyre të njeriut që i tregoi botës se liria është e çmuar si për të madhin po aq edhe për të voglin; se megjithëse prijës i një populli të vogël i dha krah e shpatë që t’i bënin turqit të gëlltisnin për 25 vjet arrogancën e tyre bashkë me dhëmbët e thyer; se një çështje e drejtë mund të mbrohet dhe të jetë kauza e popujve të vegjël; të lënë të shpresosh se një ditë do t’i ngjajnë burrit të madh që sot ka 533 vjet i ikur nga kjo botë, po që emri do t’i dëgjohet edhe për shumë kohë.

[hawk]

Shkrimi i Hles eshte interesant sepse anashkalon disa komplekse mitologjike te lidhura me figuren e Senderbeut dhe sepse ka nje shtjellim historik te zhvillimeve ushtarave. Sikur t'i mungonin stereotipet "tradhetar", "komb" dhe "popull i bashkuar", qe padyshim kane origjine bashkekohore (shek. i XIX per shqiptaret) pasi e mesjete nuk jane kombet jane dicka tjeter, po keshtu edhe tradhetaret e kombit apo popujt e bashkuar, mendoj se shkrimi do te largohej me tej nga ideologjia romantike dhe nacionaliste ku eshte zhytur historiografia ballkanase ne pergjithesi, jo vetem ajo shqiptare.

Kjto trajtese e veprimeve ushtarake, megjithese shkeputet disi nga prodhimtaria e kaluar mbi historine e Heroit tone, perseri vuan nga vjimesia me kete histori. Nuk eshte faji i Hiles, por i mungeses se informacioneve. Pra, 15.000 veprat mbi Skenderbeun ne fakt nuk ndrshojne shme nga njera-tjetra dhe nuk ndricojne shume aspekte. Nje i tille eshte pikerisht ai i shifrave, duke filluar pikerisht me numrin e veprave te dedikuara Heroit: nuk i kam numeruar, por e kam te veshtire te besoj qe jane aq dhe e kam gjithashtu te veshtire te besoj qe Hila i ka numeruar. Ne fakt mendoj se jane shume me pak, por kjo nuk ka rendesi. Mbase me vepra nenkupton dokumentet ku citohet emri i Skenderbeut. Edhe ato veshtire te shkojne ne 15.000. Qe ketu shifrat behej pjese e nje loje fatnazioze.

Shifrat per te cilat flas une jane ato ne lidhje me ushtrine osmane. Nese bejme historine ushtarake te luftimeve mes dy forcave duhet te kemi disa te dhena te sakta ose te peraferta. Pyetja eshte si dalim tek konkluzioni 150.000 uashtare osman?

Sigurisht, shifra vjen tek Hila nga Akademia e Shkencave te Shqiperis. Kush jane burimet? Gherardo de Collis shkruan se ishin 200.000, Stefano Magno arrin ne 400.000. E kishin vizituar Arberine keto bashkekohes te ngjarjeve? Pergjigja eshte jo, ato shkruanin nga Venediku dhe Roma. I kishte numeruar njeri keto ushtare dhe ua kishte refyer shkruesve tane? Imagjinoni si mund te numerohen: nje fshatar analfabet i hipur ne peme ose ne koder - nese shikon nga larg - ka durimin, deshiren, kohen dhe njeh veprime matematikore per te numeruar deri ne 150, 200 apo 400.000 njesi; pasi i ka numeruar, zbret nga ku ka hypur, shkon ne Durres, merr anijen e pare per Bari - sic duket eshte edhe fshatar me pasuri -, shkon ne nje kishe - pretendohet se ky e njeh edhe italishten per te komunikuar - i tregon priftit te zones, dhe, pas disa filtrash, numri (fjala) shkon tek ipeshkevi, ky lajmeron Romen dhe nga aty de Collis apo Magno bien ne kotakt me shifren; nga ky vend, pra nga Roma, te cilit osmanet i duket si det i pafund armiqsh historiografia e jone njihet me shifren. Nuk jane dokumentet osmane, as ato kishtare shqiptare, aq me pak ato venedikase.

A nuk eshte me lehte te konfrontohen dokumentet osmane apo venedikase?
Sigurisht qe po. Ato venedikase nuk rrefejne asgje ne kete rast, pra mbi shifren. Ato osmane jane te panjohura per ne, ose te pakten nuk na tregojne asgje rreth shifres, por na ndihmojne indireket.
Si ishte e formuar ushtria e Mehmetit te II? Kryesisht nga spahinjte, pastaj nga jeniceret, kishte edhe vullnetare akinxinj qe zakonisht luftonin ne zonat afer Anadollit, cka do te thote se ne Ballkan kane qene te paket. Sa ushtare (kalores) mund te kishte Mehmeti i II? Ne e dime qe spahinjte shtohen ne numer me shtrirjen e sundimit osman, pra Mehmeti i II do te kete me pak se sulltan Sulejmani (viti 1526) e keshtu me radhe: sipas deftereve osmane, Mehmeti i II nuk kishte me teper se 60.000-70.000 njesi te tilla. Statistikat e jenicereve jane edhe me te qarta: jo me shume se 10.000-11.000 jenicer ne vitet '80 te shekullit te XV. Ne kompleks, ushtria e Mehmetit te II mund te shkonte maksimumi ne 80.000 njesi.

Nuk eshte rastesi qe biografi modern i Mehmetit te II, F. Babinger, ne momentin e marrjes se Kostandinopojes numeron rreth 80.000 ushtare te rregullt te Mehmetit, krahas 40 apo 50.000 vullnetareve, pra 120-130.000 ushtare. Konkluzioni eshte se Mehmeti i II impenjon ne Kostandinopojen madheshtore me pak ushtare se ne Kruje.
Krahasohet valle Kruja me Kostandinopojen, per poziten strategjike, per numrin e mbrojtesve, per rendesine historike, politike, ekonomike, kultuore etj etj? Perse Mehmeti duhej te dergonte me shume ushtare ne Kruje? Pastaj, ku i gjeti?

Ka edhe dicka tjeter.
Tek shtjellimi i Hiles flitet per ushtri osmane madheshtore ne numer, madje anormale edhe sot qe bota ka popullsi 20 here me te madhe, thote Hila. Ushtria osmane nuk ishte aspak me e madhe se ajo e koalicionit ballkanas ne Fushe-Kosove, nuk ishte anormale ne numer ne krahasim me ushtaret qe mund te mblidheshin ne Perendim. Vetem Napolen Bonaparti do te mobilizoje ushtrine masive, me rreth 2,5 milion ushtare, deri ateher asnje sundimtar nuk ka patur shifra te tilla, as Perandoria Romake nuk tejkalonte ne kulmin e saj 400.000 ushtaret. E pra, kjo Perandori numeronte, hipotetikisht, 60 milion banore. Perandoria Osmane nuk i kishte akoma 60 milion dhe nuk mund te kishte ndonje ushtri ne shifra te tilla. Ne kohen e sulltan Sulejmanit, kur ushtrite osmane shkuan ne dyret e Vjenes, nuk kishte me shume se 100.000 ushtare gjithsej, qe nuk i merrte dot te gjithe me vete duke lene kryeqytetin, Stambollin, pa mbrojtje. Kjo eshte logjike.

Ndersa per menyren e luftimit te Skenderbeut, ka dicka qe askush nuk e shikon edhe pse eshte fare e thjeshte.
Thuhet qe Skenderbeu luftoi kunder 150-400.000 ushtareve osman, thuhet qe ushtaret she tij ishin kalores, thuhet qe aplikoi guerriljen. OK. Guerrilja nenkupton sulme te shpejta dhe te shpeshta, por edhe terheqje po aq te shpejta. Si mund te kalerohet neper malet shqiptare ku luftoi Skenderbeu? Si mund te vrapoje kali neper ato pjerrtesi dhe pyje? Perse kafshet me te famshme per trasport, te atyre malesive, jane gomari dhe mushku? Valle fluturonin kuajt e shqiptareve?
Hila shpjegon stervitjen e ushtareve, por jo te kuajve fluturues. Ne kete menyre Skenderbeu duket si Plaku i Vitit te Ri qe fluturon e ben namin. Kjo mund te jete e bukur per perralla. Nuk eshte histori. Nga ana tjeter, Heroi Kombetar qe lufton me gomar nuk duket shume tingelluese, prandaj duhet te mos kete aplikuar guerriljen, por edhe ky variant nuk konsiderohet sepse ishte e vetmja teknike luftimi - edhe pse emri "guerrilje" perdoret ne Spanjen e viteve 1808-'12. E vetmja mundesi per ta besuar kete histori eshte pergjysmimi i numrit te ushtareve osman. Ne te kundert duhet te besojme ne shqiptaret fluturues, por keshtu vazhdojme te jemi qesharake perballe botes.

Dua te ndalem edhe tek nje detaj.
Sipas cilave burime Hila shpjegon stervitjen e ushtarave te Skenderbeut?
Ketu mund te behet nje diskutim shume i gjate. Hila duhet te kuptoje si strukturohen ushtrite e asaj kohe pa hyre ne krahasime me marinsat e sotshem amerikan.
Nje Skenderbe qe paguan ushtaret do te thote se luftonte me mercenare, pra shqiptaret luftonin perkrah Skenderbeut per pasuri jo per atdhe. Kjo shkaterron mitin e kombit.
Nga ana tjeter, nje Skenderbe qe stervit stratiote do te thote se kishte ushtri permanente, por kjo ne mesjtete nuk ekzistonte fare. Stratiotet jane kalores qe kane toke, kane prona, kane njerez qe i punojne ato per stratiotin, jane ekuivalentet e spahinjve te Mehmeit te II. Ky i fundit kishte, sic thame, 60-70.000. Skenderbeu ne nje territor kaq te vogel arrin ne 14-18.000?

E kuproj deshiren per t'i shtuar kompleksit mitologjik edhe kete ushtri te qendrueshme, te strvitur dite e nate, por dokumentet nuk e mbeshtesin dhe, mbi te gjitha, kjo lloj ushtrie eshte bashkekohore, jo mesjetare. Ndersa Kastrioti jetoi ne Mesjete, jo ne shekullin e XIX. Do te thote qe ne akoma vazhdojme ta shikojme Skenderbeun sic na peqlen, me kriteret e shekullit te nacionalizmave dhe kombesive, jashte te vertetes historike.

E kam thene edhe here te tjera, perpara se te postohen, shkrimet lexohen. Nese jane lexuar dhe eshte vendosur t'i besohet ateher edhe duhen mbrojtur idete ose faktet. Kur kjo eshte e pamundur, me mire te mos postohen artikuj sa per te mbushur faqet e forumit, per te shprehur emocionet me histori.
Historia eshte shkence jo letersi romantike.

[hawk]

Mit i gjenezës dhe gjithëkohësisë



Ironike!

Dritan Hila e titullon "mit". Mitet jane te pavertetueshme. Skenderbeu ishte njeri qe jetoi, personazh historik, i prekshem dhe i vertetueshem.
Perse valle duhet krahasur me mitet plot fantazi? Duam vertetesi apo perralla? Kemi frige nga realiteti?

[panta_rhei]

Ironike!

Dritan Hila e titullon "mit". Mitet jane te pavertetueshme. Skenderbeu ishte njeri qe jetoi, personazh historik, i prekshem dhe i vertetueshem.
Perse valle duhet krahasur me mitet plot fantazi? Duam vertetesi apo perralla? Kemi frige nga realiteti?

I prekshem dhe i vertetueshem, por as ti nuk eshte se vertetove ndonje gje.

Dobia dhe funksioni i mitit eshte tek mbetja i tille, pra mit.
A pak ju ka sherby shqiptareve si komb e si ndjenje kombetare?
Cka ka rendesi sa here ka shku Skenderbeu te kojshia, a vuante nga kapslliku a kishte raporte te rregullta seksuale?
Cilit personalitet i kerkohet kjo?

Thuaje s'po me pelqen sepse po ma prishe qejfin, sepse po kam qejf me dale qe jam vlla me turkun e qe kam qene gjithmone. Edhe je ne rregull.

A e ke parasysh menyren e organizimit te perandorise otomane, apo jo? Sidomos te ushtrise?

A nuk te mjafton sistemi i nizameve, te cilet kane qene te detyruar edhe nga 12 vjet t'i sherbejne ushtrise osmane. Nizame keta te mbledhur nga popujt e pushtuar, te detyruar me force.
(a mohohet historia e betejes se Canakkalase ku luftetaret te gjithe ishin nizame shqiptare, qe ishin te detyrurar te luftonin per nje ce4htje qe nuk kishte asnje lidhje me shqiptaret? e cila eshte e perjetesuar edhe ne kenge, si shume te tjera)

Perandoria Osmane ishte e organizuar thjeshte si nje skeme piramidale. Mblidh njerez, pushto toka qe te mbledhesh me shume njerez qe te pushtosh me shume toka.
A e ke te kjarte pse kishte kaq shume rendesi pikerisht numri, shifra sa me e madhe e luftetareve?

Ne momentin qe e humb kapacitetin pushtues detyrohesh te menaxhosh ate c'ke mbledhur, dhe ne kete aspekt deshtimi ishte total.
Krahasoje me Perandorine Romake dhe je si nata me diten.

Sidomos pas vitit 1600, renia e PO ka qene e vazhdueshme.

Jeniceret ishin zot. Qashtu edhe bejleret. Vendosnin vete nese dikush duhej te jetonte apo jo.
Padishahu, sulltani, ishte komplet jashte realiteti.
Paramendo, ne nje rast kur nje matrapaz kishte shkuar ne Stamboll dhe i kishte thene sulltanit me kane zgjedhur mbret te malit te zi. Dhe, sulltani, pasi i kishte bere nje pritje mbreterore per dy jave rresht, perpak sa nuk kishte nenshkruar edhe marreveshje me te.

[hawk]

(a mohohet historia e betejes se Canakkalase ku luftetaret te gjithe ishin nizame shqiptare, qe ishin te detyrurar te luftonin per nje ce4htje qe nuk kishte asnje lidhje me shqiptaret?

A e ke te kjarte pse kishte kaq shume rendesi pikerisht numri, shifra sa me e madhe e luftetareve?


Duhet argumentuar vertetimi ose e kunderta. Mund te thuash gjithe diten se nuk vertetove e me binde, fundja kjo eshte liri gjykimi e mendimi, por kur ky mendim nuk shoqerohet me argumenta eshte thjeshte emocional.

Kerkon te me qartesosh mua rreth shifrave duke perdorur si argument nevojen e Portes per ushtare? Mjafton kjo per te vertetuar 150.000 njesi perpara Krujes? Meqenese vete e solle krahasimin me Romen, duhet te dish se ajo permbish te njejtat nevoja te cfaredolloj perandorie dhe imperlaizimi, natyrisht eshte e krahasueshme edhe me Porten. Pra eshte perandoriqe ka nevojen e shume ushtareve, sic thua vete. E pra, nuk dergoi asnjehere te gjithe ushtrine e vet (400 mije) - sepse ajo shifer 150 mije eshte e tere ushtria osmane (madje 50% e ekazgjeruar) - per te pushtuar ndonje qytet, aq me teper Krujen.
Ki kujdes me krahasimet. Vlejne 360°, te pakten ne nje kontekst, konkretisht ate ushtarak, dhe nuk vlejne sipas tifozerive.

Ti te keqen xhaxhi hidhesh dege me dege. Sjell shembullin e nizamit, ne nj ekohe qe ai ben pjese ne organizimin ushtarak bashkekohor te perandorise osmane, sepse i takon reformave te Tanzimatit te viteve '30 te shekullit te XIX, rreth 4 shekuj pas ngjarjeve qe trajton Hila, ku edhe une nderhyra. "Nizame" kane patur te gjitha perandorite e shekullit te XIX.

E meqenese jemi jashte teme, per sa i perket Canakalase dhe shqetesimit se ceshtja per te cilen impenjoheshin shqiptaret nuk kishte lidhje me kombin tone, kjo duhet te te shqetesoje sot per te gjitha impenjimet e shqiptareve ne ceshtje qe nuk kane lidhje me kombin, ne radhe te pare per ato figura qe nuk ngeli shesh pa i pasqyruar. Cfare lidhje ka me kombin tone Kalkuta?
Per te shikuar hunden duhet pasqyre edhe pse eshet shume afer: shiko pak reth e rrotull, gjej nje pasqyre, lexo edhe shkrimet e tua, atehere do veresh sa i pa vlere eshte shembulli i Canakalase.

Nese ke gje per temen, per ate shekull, per ate kontekst...per ndryshe mos u lodh shume.

[panta_rhei]

Cila eshte lidhmeria ne mes te rastit te Canakkalase dhe Kalkutes?

Ishte fjala per shifrat e ushtrise se PO.
Te solla shembullin e skemes piramidale sipas te cilit zhvillohej perandoria osmane: "pushto toka, mblidh njerez qe te pushtosh me shume toka qe te mbledhesh me shume njerez...". Brenda kontekstit solla shembullin e canakkalase, ku ushtare shqiptare te detyruar luftojne per interesa te sulltanit neper vende te huaja.

Ti kerceve ne degen e Kalkutes.

So what?

Jo 4 shekuj me vone, po vete Skenderbeu me vellezerit e tij u moren dhe u derguan te luftojne per PO gjithandej neper bote.

[murrizi]

Të flasësh për Gjergj Kastriotin apo Skenderben siq e quajm sot (titujt e atëhershëm të luftëtarëve të mdhenjë) duhet patur kujdes e t'mos i hysh n'hak historis.
Thuhet nga ca njerz të menqur që popujt t'cilët nuk kanë histori, ata nuk i pret as ardhmëri, andaj ardhmëria jon lidhet ngusht me kohën kur veproj Skënderbeu.

Nëse dikush ka nevoj për sqarime (edhe në moshen madhore) e ta dijë për taktikat që përdorin pushtuesit për ti zaptuar vendet e huaja, aty ska koment.
n'mos më e keqja që dikush të vuaj për gjenetiken e identitetit të tijë ?

[hawk]

Thuaje s'po me pelqen sepse po ma prishe qejfin, sepse po kam qejf me dale qe jam vlla me turkun e qe kam qene gjithmone. Edhe je ne rregull.



Qe te mos harrojme.
Jam i vetedijshem se cdo kendveshtrim i kundert konsiderohet, zakonisht nga kush eshte injorant, pra kush nuk ka argumenta, si tradheti ose vellazerim me nje armik romantik apo edhe real.

Mire une vella me turkun, por Skenderbeut: i vdiq vellai ne nje manastir serb ku ishte vendosur me vullnetin e tij, pasi i ati, Gjoni apo Jovani, kishte ndertuar pirgun e vet ne manastririn e Hilandarit; motren e martoi me shkiet e Malit te Zi; i biri gjitashtu zgjodhi per grua vajzen e Brankoviçeve, sundimtareve shkie te Kosoves, tek te cilet ishte e martuar edhe motra e bashkeshortes se Skenderbeut; pa harruar origjinen e paqartesuar te Vojsaves nga fisi i Tribaldeve, qe me emer, me fe dhe me origjine fisi, mund te jete shume mire sllavo-bullgare - eshte vete Barleti, burimi me romantik dhe me i detajuar, qe rrefen kete prejardhje tribaldase e cila per Barletin do te thote thjeshte bullgare.

Sikur te lexosh se cfare eshte shkruar ne tema te tjera, t'i konfrontosh me ato te dhena historike qe sot disponojme, do ta kuptoje sa budallallek eshte te vellazerosh nje person me te huajin, gjoja per te mbrojtur pastertine e Heroit, ne nje kohe qe vete Heroi eshte koke e kembe i lidhur me disa te huaj qe rrezikuan ta shfarosin Kosoven nga shqiptaret. Do te thuash: atehere ishim miq me serbet, dje u beme armiq, neser do te jemi perseri miq. Dakord. Atehere, duhet te pranosh edhe miqesine me turkun, grekun, kinezin etj.

Ne librin e fundit per Skenderbeun, me autor Auler Plasarin, qe mendoj se ti nuk e ke lexuar pasi ka rreth 900 faqe, ka nje intepretim interesant te betejes ndeshkuese te Skenderbeut ndaj Brankoviç-it. Vete Plasari, megjithe "urrejtjen" e madhe per pushtuesit dhe ne nje veshje te cuditshme nacionaliste, e konsideron Kosoven si toke serbe dhe e paraqet Heroin sikur po shkaterron tokat e Brankoviç-it, cka nenkupton se aty nuk kishte fshatare shqiptare. Apo Skenderbeu luftonte edhe kunder shqiptareve? Mbase.
Disa vite me vone do te luftoje kunder sundimeve te Venedikut dhe do te jene shqiptaret qe do te luftojne kunder ushtrise se Skenderbeut. Pas nenshkrimit te paqes, Skenderbeu do te kerkoje me kembengulje qytetarine venedikase, cka do te thote te jesh qytetare i nje vendi qe mban te pushtuara tokat shqiptare. Madje do t'i "dhuroje" edhe Krujen.

E ti, akoma perdor etiketa vella me turkun e me serbin.

[panta_rhei]

Qe te mos harrojme.
Jam i vetedijshem se cdo kendveshtrim i kundert konsiderohet, zakonisht nga kush eshte injorant, pra kush nuk ka argumenta, si tradheti ose vellazerim me nje armik romantik apo edhe real.

Mire une vella me turkun, por Skenderbeut: i vdiq vellai ne nje manastir serb ku ishte vendosur me vullnetin e tij, pasi i ati, Gjoni apo Jovani, kishte ndertuar pirgun e vet ne manastririn e Hilandarit; motren e martoi me shkiet e Malit te Zi; i biri gjitashtu zgjodhi per grua vajzen e Brankoviçeve, sundimtareve shkie te Kosoves, tek te cilet ishte e martuar edhe motra e bashkeshortes se Skenderbeut; pa harruar origjinen e paqartesuar te Vojsaves nga fisi i Tribaldeve, qe me emer, me fe dhe me origjine fisi, mund te jete shume mire sllavo-bullgare - eshte vete Barleti, burimi me romantik dhe me i detajuar, qe rrefen kete prejardhje tribaldase e cila per Barletin do te thote thjeshte bullgare.

Sikur te lexosh se cfare eshte shkruar ne tema te tjera, t'i konfrontosh me ato te dhena historike qe sot disponojme, do ta kuptoje sa budallallek eshte te vellazerosh nje person me te huajin, gjoja per te mbrojtur pastertine e Heroit, ne nje kohe qe vete Heroi eshte koke e kembe i lidhur me disa te huaj qe rrezikuan ta shfarosin Kosoven nga shqiptaret. Do te thuash: atehere ishim miq me serbet, dje u beme armiq, neser do te jemi perseri miq. Dakord. Atehere, duhet te pranosh edhe miqesine me turkun, grekun, kinezin etj.

Ne librin e fundit per Skenderbeun, me autor Auler Plasarin, qe mendoj se ti nuk e ke lexuar pasi ka rreth 900 faqe, ka nje intepretim interesant te betejes ndeshkuese te Skenderbeut ndaj Brankoviç-it. Vete Plasari, megjithe "urrejtjen" e madhe per pushtuesit dhe ne nje veshje te cuditshme nacionaliste, e konsideron Kosoven si toke serbe dhe e paraqet Heroin sikur po shkaterron tokat e Brankoviç-it, cka nenkupton se aty nuk kishte fshatare shqiptare. Apo Skenderbeu luftonte edhe kunder shqiptareve? Mbase.
Disa vite me vone do te luftoje kunder sundimeve te Venedikut dhe do te jene shqiptaret qe do te luftojne kunder ushtrise se Skenderbeut. Pas nenshkrimit te paqes, Skenderbeu do te kerkoje me kembengulje qytetarine venedikase, cka do te thote te jesh qytetare i nje vendi qe mban te pushtuara tokat shqiptare. Madje do t'i "dhuroje" edhe Krujen.

E ti, akoma perdor etiketa vella me turkun e me serbin.

ok, mbase po thu qe nuk e ki per asnje qellim tjeter po thjesht "po kundershtoj Skenderbeun sepse po du me kundershtu"...

Du me te pyet ty dicka shume direkt, (nese don edhe personalisht):

Per biografine e pejgamberit Muhammed, a jane te verteta faktet e atyre qe e nderojne Muhammedin dhe ummetin e tij, apo jane te verteta faktet e atyre qe nuk e dojne Muhammedin dhe ummetin e tij???

Shpresoj ta kesh te kjarte pergjigjen. Nese jo, ksajde jemi.
Ngadaldale, take your time.

Ti vec pergjigju, pastaj, se bashku, ia gjejme edhe lidhjen me temen.

[hawk]

Eshte e pamundur te behen krahasime personazhesh kaq diametralisht te kundert, pasi, me sa shikoj, aty tek krahasimi kerkon te gjesh lidhjen e temes.

Pervec kesaj, pyetjes tende nuk i pergjigjem dot sepse nuk jam njohes i historive profetike aq sa te kritikoj dy palet.
Mendoj qe ti ke nje problem te madh perceptimi te dy personazheve. Skenderbeun e njeh aq pak sa nuk arrin ta mbrosh me fakte, ndersa Muhamedin e perjashton nga aspekti trashendencial, cka ate e shperfytyron dhe e ben te pakuptueshem. Per sa do te studjohen profetet historikisht duhet konsideruar gjithmone aspekti qe sapo citova. Skenderbeu studjohet thjeshte historikisht, duke mos harruar dicka te rendesishme qe eshte konteksti kohor ku Heroi jetoi. Pikerisht ne kete kontekst mungon identiteti kombetar, por per shqiptaret, dhe jo vetem, nuk eshte i percaktuar qarte edhe identiteti fetar gjate atyre shekujve.
Duke i nxjerre personazhet nga konteksti, qe ne rastin profetik perkthehet si zhveshje nga petku fetar, natyrisht ndertohet nje perceptim sipas preferencave.

Edhe dicka.
Ne shkrimin tend te mesiperm deshmon qarte se konceptimi i personazhit historik, ose i realitetit ne pergjithesi, duhet domosdoshmerisht te jete i bipolarizuar ne ato qe adhurojne dhe ne ato qe shkojne ne drejtim te kundert, pra perceptimi "bardh e zi". E pra, ka edhe ngjyra te tjera dhe nje pafundesi kombinimesh.


Ne kete drejtim tema shkeputet teresisht nga dy artikujt e pare dhe aty ka shume per te diskutuar pa patur nevojen e shkeputjeve te tilla.

[panta_rhei]

Mire, mire,
cka nuk te pershtatet ty, nuk paska dimension qe ia vlen te diskutohet... dhe, per kete une kam mirekuptim te plote, thjeshte nuk ndjehesh rehat nga e verteta, perndryshe ti e din shuuuume mire se konteksti i figurave qe i ka lind nana edhe baba nuk njeh aspekt transcendental.
Ose, per ty po, per mua jo.
Fundja, edhe nese i hyjme valles tende, miti e ka aspaktin transcendental, dhe ti ne rastin e Skenderbeut me lehtesi dhe kenaqesi e mohon, "harron", gje qe nuk e ben per rastet qe nuk te pershtatet,

nejse,

sincerisht, gjate ketij diskutimi, kujtova qe po na sjell dicka te vlefshme, qellimisht insistova t'ju nxis qe te shkruani sa me gjate.
Por, si ne te gjitha rastet kur rrenat dhe "faktet" jane te fabrikuara, ndodh qe nuk edhe nese diskuton me miliona faqe, nuk dilni dot nga rrethi vicioz i subjektivitetit, dhe anes qe ju aq shume deshironi te jete e vertete, por qe ne realitet eshte larg asaj.

Se pari, po sjell ketu nje pjese te shkeputur nga ai "sahani" i felliqur i rrenave ne te cilin koheve te fundit me te madhe jeni ushqyer ju mohuesit e identitetit shqiptar:

Ti do ta kuptosh menjehere burimin e shkrimit:

...Pinjolli i tyre më i famshëm Skënderbeu, arriti të bëhej zot i Arbërisë, se ç'gjak etnik rridhte në dejet e tij, kjo njerëzve që i shkonin pas nuk i interesonte. Në rast se do të shqetësoheshim për këtë gjë, Skënderbeu nuk do të ishte ngjitur dot në atë lavdi të madhe, duke qenë se vinte prej një rajoni të përzier etnikisht. Ajo çka dimë për prejardhjen etnike të Kastriotëve, mbështetet në disa pak burime. Kurse nëna e Skënderbeut ishte një sllave e jugut, bijë e zotit të fushës pjellore të Pologut. Kjo në fund të shekullit 14 ishte një degë e derës së madhe fisnike serbe të Brankoviqëve. Duhet supozuar se i ati i Vojsavës do të ketë qenë Grgur Brankoviqi, kjo do të thotë që djemtë e Vosjavës ishin kushërinj me familjen që do të ngjitej në 1427 në fronin ( princëror) të despotëve serbë. Joan Muzaki e përshkruante Skënderbeun, më të famshin Kastriot, si burrë "me natyrë serbe". Muzaki e shkruante këtë gjë nga perspektiva e një fisniku të Arbërisë së mesme, familja e të cilit kishte lidhje të ngushta në Itali të jugut. Për të Kastriotët jetonin në skajin lindor të hapësirës arbërishtfolëse. Çka kishte ai parasysh me "natyrë serbe"- prejardhjen ose ndoshta më fort zakonet- mendësinë e Skënderbeut, mbetet e hapur për shkak të mungesës së burimeve të tjera. Duhet vënë re sidoqoftë se Muzaki ndjente ndaj Kastriotit të madh një përzierje admirimi dhe refuzimi, tek e fundit ky Muzakët i kishte dëmtuar rëndshëm politikisht.
Sesa të vështirë e kishin klasifikimin etnik të Kastriotëve edhe vetë bashkëkohësit, këtë e dëshmon edhe një element tjetër, fisniku Arbër Muzaki te Gjergj Kastrioti shihte një serb, kurse murgjit serbë në manastirin Hilandar në malin Atos, e quanin atë kullë që kishte blatuar i ati i Skënderbeut, Ivani, "kulla e Arbrit". Kështu, Kastriotët për një fisnik arbër ishin serbë, ndërsa për murgjër serb, arbër.
Asgjë nuk e dëshmon më mirë pozicionin e tyre në një hapësirë kalimtare midis dy trevave gjuhësore. E sigurt është që prejardhja etnike nuk qe vendimtare në ngjitjen e familjes Kastrioti....

Pra,

sic po e sheh edhe vet mohuesit e Skenderbeut shqiptar, e pranojne se murgjit serb Skenderbeun e quanin arber, e jo serb.

[panta_rhei]

Edhe dicka:
ti vazhdimisht te atin e Skenderbeut po e quan jovan e ivan,
pse,
sepse kjo ty te krijon kenaqesi,
por ta disjh qe ti je i njejti person qe adamin e quan adem, noen e quan nuhi, moisiun e quan muse, jezusin e quan ise, abrahamin e quan ibrahim... edhepse behet fjale per te njejten figure qe thirret me dy e tre emra, dhe ti e zgjedh ate emer qe te pelqen.
je musliman, e quan adem e jo adam, e quan ibrahim e jo abraham, e quan ise e jo jezus, e quan hava e jo eva...

por, thua qe je shqiptar, edhe me shume deshire e quan jovan e jo Gjon,
dhe per ta bere kete gje duhet te jesh shume dyfytyresh dhe shpirtprishur.

[hawk]

T'i marrim me radhe.

Nuk eshte tema mbi origjinen e Skenderbeut as emrit te babit te tij, por meqenese informacione te tjera nuk ke atehere po i sqarojme dy gjera shume shpejt.

Ne fakt une shkruajta Gjon apo Jovan, pasi burimet e nxjerrin: Joan, Janus, Iouan, Johannes, Yuan, Ivan, Juvan, Giovanni etj.
Ne histori emri Gjon shfaqet fillimisht ne librin T'nnollunat e Sccypnis prei gni Gheghet ci don vénnin e vet e vitit 1898, e botuar ne forme propagandistike nga Vjena. Ne kete dokument edhe Huniadi behet Gjon, Andrea Muzaka behet Ndrek, Elena e stefan Dushanit behet Lena, Miahil Paleologu behet Mhill e keshtu me radhe. Emri Gjon behet familjare ne histriografine shqiptare vecanerisht me Fan Nolin pas vitit 1921.
Barleti, Franku, Muzaka nuk e cituaan kurre emrin Gjon. Nuk eshte ndonje problem i madh, thjeshte ta dish per kulture. Une perdora dy emrat ne forme metafore sintetike per te treguar se ne ate shekull realiteti ishte i tille. Prandaj ki kujdes e mos u lodh here te tjera ne copy-paste. Paragjykimet vazhdoji se nuk te ndaloj dot.
Eshte e lehte te thuash "je subjektiv", por kjo duhet argumentuar dhe duhet ndjekur nga nje shembull objektivizmi. Nuk ke si te jesh objektiv kur qe ne avatar e ke shpreh tifozerine.

Per sa i perket ceshtjes se mitit dhe trashendences, mendoj se ke opinion te gabuar qe vjen nga informacione te mangeta. Se pari trashendenca lidhet edhe me qenjen, pra edhe me njeriun qe lind nga prinderit, sic thua ti. E kote te hyj ketu e te shpjegoj mendimin e Jaspers ne kete aspekt. Se dyti ka besime fetare plot mite, por qe nuk konsiderohen si besimi trashendente, fjala bie per fene egjiptiane.
Le te vleje kjo si sqarim i polisemise se termit ne fjale.

Kane apo jo lidhje Muhamedi, Jezusi, Jehowi, me besime trashendente eshte ceshtje qe nuk diskutohet ketu, ashtu sic nuk diskutohet liria e njerezve per te besuar ne nje realitet te pa vertetueshem ne menyre empirike. Per sa i perket temes dhe shpjegimit tim, trashendenca duhej te te vlente per te kuptuar se dy personazhet i perkasin nje konteksti specifik dhe nuk kuptohej jashte atij realiteti. Beson ti tek prejardhja nga majmuni ose njeriu, eshte ceshtje qe sinqerisht nuk me ka interesuar ne asnje moment ne faqet e kesaj teme. Thjeshte keshillova nje gjykim qe merr parasysh kontekstin. E qarte?

Meqenese ti e konsideron veten darwinist, tej mase racionalist, qe kerkon vertetesi empirike dhe shkencore kunder konceptit tend ndaj trashendences, pra besimit fetar, te keshilloj te mos biesh viktime e inkoherences pasi i qasesh historise pa asnje kriter shkencor. Une mund t'i qasem fese pa nevoja empirike, pa kritere shkencore dhe eshte plotesisht normalitet, por shkencen me kritere emocionale dhe jo shkencore nuk mund ta shtjelloj dot.
Nga njera ane kerkon shkencen dhe realitete te vertetueshme, nga ana tjeter i merr kallep te gjitha perrallat dhe u beson miteve, te cilet vete u shprehe (edhe pse gabimisht) qe jane trashendente.

Nga njera ane je evolucionist, sepse nuk mund te jete ndryshe ai qe kundershton realitetet trashendenciale, nga ana tjeter zgjedh si avatar-ikone nje simbol te padokumentuar ne ate forme qe preferon ti (me yll e me shirit te verdhe), qe familja e Kastrioteve e mori nga paleologet bizantin, qe ne e justifikojme simbol ilir (pa asnje dokument) pasi e paska patur Pirroja i Epirit para 23 shekujve. Pra, nuk pranon evolucionin: panta rei nenkupton ndryshim. Ti e koncepton Skenderbeun e shekullit te XV, apo Pirron e shekullit te III para K., me neuronet e trurit te sotem. Ku eshte panta rei ketu?
Per temen tone, duhet patur kujdes me kontekstin sepse ngjarjet kuptohen ne realitetin te cilit i perkasin, nga aty ku burojne dhe kane rrjedhur.

[panta_rhei]

Muhammedit, pejgamberit,
ti ia din emrin e nanes, babes, axhes, dajes, djalit, cikes, nipit, grave me te cilat ka qene i martuar...

Cka ka transcendentale ketu???

Cka po don me thane?
"Jo po mos ma nguc ti se une po kam qef me besu qe ai eshte i shenjte, profet, perfekt, i zgjedhuri i Zotit etj etj"!?
Beso more. Beso!

Beso cka te duash, edhe lejoji te tjeret te besojne cka te dojne!
Jeto, edhe lejoji te tjeret te jetojne!
Shaj, edhe lejoji te tjeret te te shajne!
Fyeji figurat dhe identitetin e te tjereve, lejoji edhe te tjeret te ta fyejne te identitetin dhe figurat!

p.s.

nuk me duhet mua copy/paste hiq, vec ta tregova ty sahanin e rrenave e fabrikimeve ne te cilat ushqehesh.
Me lehtesi, si kurrgjo hiq, te atin e Skenderbeut e quan serb, e me emer serb, ivan e jovan, a ne momentin qe dikush te pyet "pse murgjit serb, te asaj kohe, Gjon Kastriotin e quajne arber, e jo serb?", ti vjen m'i futesh darwinit e avatarit.

Cka po t'han leshi ty per avatar e cka jam une???
A ndikon kjo dicka ne faktet historike per te cilat po flitet ne teme?

Por, ne momentin qe filloni e ziheni ngusht, nisni e i mshoni relevances se postimit me temen.

Nese don diskutim, pyetjet i ke aty.
Pa transcendenca, pa adhurime e pa personalizime.
E jo "valla qito mos ma nguc se e du shume, e kam trashedent"!
Tekefundit, as mohova as pohova, as e fyeva. Urdhero pergjigju qato qe din.