Titulli: Ismail Kadare
 

[LEFT][B][SIZE=2]Kercenimi[/SIZE][/B]
[B][SIZE=2][/SIZE][/B]
[SIZE=2]Shtat'qind vjet kam per ti djegur kullat,
Do te t'i vras qente shtat'qind vjet.
Keshtu Mujo me modesti pat deklaruar,
Ndersa eposi po hynte ne shekullin e tete.
Erdh'pas tij i nenti,i dhjeti radhaz.
Sa ngadale ne epos mllefi del...
Shtat'qind vjet kam per ti djegur kullat,
Do te t'i vras qente shtat'qind vjet.[/SIZE]

[/LEFT]

Titulli: Ismail Kadare
 

[LEFT][B]Llora[/B]

-I-
Llora
Prape mu kujtove, Llora.
Dashurine tone te shkuar
Prape ripertyp
Si demi qe ripertyp barin e livadheve te larget
Naten
Ne grazhdin e rrethuar nga bora.
Po ripertyp
Ate asfalt e zhavorr te zi kerrcites,
Borite dhe katroret mizeri te taksive,
Tabelat e kafeve plot drite,
Afishe, stacjone metroshe
Ku me ty brodha
Nofullat e zemres
Me dhembin
Llora.


-II-
Tani shiu godet me shkelma xhamave.
Atje qielli si negativi i zi i nje shkretetire.
Llora,
Me ka marre malli,
Mall boje hiri.
Tani nata si nje mbulese vigane
qendisur me drita aneve
Karrfosur me paralele dhe meridiane
Nga lindja ne perendim,
Na mbulon e shqetesuar.
Ne shtrihemi nen te,
Si ne ethe zbulohemi
Te ndare,
Te larget,
Te vetmuar.
Pati nete
I qullur nga stuhia jote
Heshtja prane teje dhe pasjonit te marre
Mberthyer mbi krahet dhe kembet e tua
Si mbi nje kryq te madh
Te bardhe.
Ne fillim e mora kaq lehte.
Madje s'thosha as fjalen "dashuri".
S'e dija se dhjete vjet me i ri se Krishti
Do te kryqezohesha mbi ty.


-III-
Ja
Vetetimat e bardha ne qiej
Adresen tende shkarravisin.
Sikur keto re
Te perhimta
Te ngarkuara
Te ti dergoja si letra, Larisa.
Letra ...
Nga tere letrat qe shkrova
Sdi pse te dergova ate me te marren
Pas se ciles si personazh Dostojevski
Te thashe njeqind here "me fal!"
Me pas ate faj per ta shlyer
Doja te te shkruaja por me kot.
Lapsi me ngrinte mbi leter
Dhe une ngrija si robot.
Ti u ngryse kur ta shpjegova,
Veshtrimi t'u err, t'u mpi,
Si syte e falltarit kur pikasin
Midis fallit kumtin e zi.
Dicka qe prishur ne bote
Ne zemrek te saj, ne aks.
Ikje e letrave si e zogjve
S'parandillte vec dimrin plak.


-IV-
Keshtu pra te ti nisja keto re
Gjer ne vilen tende ne rrethine te Moskes.
Ti ne mesnate e hutuar atje
Do te coheshe nga gjumi
Tek xhami t'afroheshe:
C'ndodh keshtu?
C'eshte kjo gjeme,
Ky shi her i merzitur, her i rrepte,
Keto vetetima,
Keto rrufe?
Dhe do te rrije gjithe naten tek dritorja
Rete te deshifroje,
Llora.


-V-
Zor se ne jete do te takohemi.
Adresat humben,
S'ka me letra.
Ti mjegullat,
Une rete
Do ti dergojme njeri-tjetrit
Gjersa dhe vete
Te mjegullohemi.


-VI-
Me kujtohet, gazetat hapa ne mengjes
Si nje terbim, si nje shkulm ere,
Shkronjat vallzonin si ne ethe:
Prerje. Prerje. Prerje.
Prerje mardheniesh diplomatike
Kurre s'do te shoh ty.
Ambasadat u mbyllen.
Pasaportat,
Vizat
Rame ne zi.
Mbi ijet e tua te bardha
Ra pluhur.
Mbi syte e tu.
Larisa diplomaticeskaja
C'ndodhi ne bote keshtu?


-VII-
Qendrova perpara globit.
Ballin e nxehte mbeshteta
Mbi rrudhat e meridjaneve
Do te desha te pija me globin,
T'endeshim te dy te dehur,
Ai mes kozmosit,
Une rrugicave te Tiranes.


-VIII-
Nga erdhi kjo dashuri
Ne kohen kur turp me vinte nga fjale.
Ishte me siguri si ndeshkimi
I atij qe me tempullin tallet.
Njohja ne stacjonin Konsomolskaja
Banale si rrallehere ish
Numri i telefonit
Numri i telefonit shkarravitur shkujdesshem
Me te kuq buzesh
Barbarisht.
Restorant Leningradi
Shampanje
Snobizem i dyanshem.
Kotni.
Perlat, secili, pse valle
Perpiqet ti fshihte ne thellesi?
Nje te kollur si prej prostitute
Ajo nxirrte ore e cast si mburoje,
Ndersa une ngukembe se nga lirat,
Merrja vesh me pak se nga futbolli.
Vec te port e shtepise
Nen ca jargavane
Ajo psheretiu njerezisht
Dhe iku me vrap pas puthjes se pare
E kthyer ne madone serisht.


-IX-
Gjithe naten fluturuam mbi qytetet e Evropes
Naten avjoni u ul n'aeroport.
C'pati mes nesh,
Llora,
Harrese, ftohje, abort?
Tek dera e avjonit era te priste.
Zemra ime me debore u mbush
Si nje vetmi e madhe zbrisja
Po n'aeroport.
Askush.
askush.
Hamej, merrini keto valixhe.
Te renda?
Jane mbushur me pritje.
Gjithe naten fluturuam mbi qytetet e Evropes
Ti s'dija c'kishe, s'me prisje.


-X-
Ne kafe artistike bashke jemi prape.
Jashte debora ruse.
Brenda ti.
Shkrofetin brenda meje geni i rraces:
Prape me sllaven ben dashuri.
Pusho, gen i vjeter i rraces,
Ne thellesi, ne humnere hesht,
Nese jetes sime do ti duhej nje kryq
Kryqi im ajo le te jete.


-XI-
Dhe ja gdhiu mengjesi plot gazeta.
I ngrysur, shpresepak, shteteror,
Kemi flakur te dy mburojat,
Si qelqi te thyeshem jemi prore.
Ku jane ditet e shkudesshme.
Te djelat mendjelehta, te martat,
Kur ti me shthurjen une me njorancen
Vertiteshim si me maska?
Tani qe te tjeret rresht vune maskat
Ne papritur i hoqem ato
Fishkelle, uleri ere e marre,
Oren e ndarjes kendo!


-XII-
Ndarja ...
Nje fjale goje
Por ndarja eshte e rende, shpirtin ta qit.
Te ndertosh nje ndarje per te qene
Esht' m'e zorshme se te ngresh nje piramide.
Si yjet jane vertete dashurite,
Kerkojne hapsira te medha e po aq mund.
por jet e njeriut s'eshte galaktike
Qe te nxeje kaq yje e katastrofa e shkrumb.
Ne jeten e ngushte koha vertet s'mjafton
Per dashuri,
Per ndarje,
Harrese.
Pleksen dashurite dhe ndarjet dhe harrimi
Kengetor i thinjur shetites syqorruari ...
Era e nentorit
Librin e trete te vjeshtes
Shfleton dhe mbyll duke uluritur trishtuar.
Te gjitha keto rikujtoj
Ripertyp.
Ne dhembe guret e pendimit me kerrcasin,
Asfalti i zi me varet nofullave te lodhura.
Keshtu pra, Larisa, moskovitja.
Keshtu pra, Llora.
[/LEFT]

Titulli: Ismail Kadare
 

[LEFT][B]Pa ty[/B]

Ti ike udhes se pafundme
Ku zverdhin druret gjetherenes
Mbi gjokse pellgjesh tani tundet
I arti medalion i henes.
Lejleket iken.
Fill pas teje
Si stof i keq u zbeh blerimi
Dhe ngjajne toka, pylli, reja,
Me negativin e nje filmi.
Tani ne fusha shkoj menduar
Ku nis te fryje ere e ftohte,
Ku ca mullare te gjysmuar
Duken qe larg si Don Kishote.
C'te bej, po them me vehten time,
Ne kete ore te vone te muzgut,
Ku qerrja baltave ben shkrime.
Te lashta sa te Gjon Buzukut?
Do te shkoj te ulem permbi pellgjet,
Te pi ne gjunje duke rene,
Ne gryke e di qe do te me ngelet
I ftohte medalioni i henes.
[/LEFT]

Titulli: Ismail Kadare
 

[FONT='Arial Unicode MS'][SIZE=3][FONT=Century Gothic]Mall[/FONT][/SIZE][/FONT]
[FONT='Arial Unicode MS'][FONT=Century Gothic][SIZE=3] [/SIZE][/FONT][/FONT]
[FONT='Arial Unicode MS'][SIZE=3][FONT=Century Gothic]Ca pika shiu rane mbi qelq[/FONT][/SIZE][/FONT]
[FONT='Arial Unicode MS'][SIZE=3][FONT=Century Gothic]Per ty une befas ndjeva mall[/FONT][/SIZE][/FONT]
[FONT='Arial Unicode MS'][SIZE=3][FONT=Century Gothic]Jetojme te dy ne njejtin qytet[/FONT][/SIZE][/FONT]
[FONT='Arial Unicode MS'][SIZE=3][FONT=Century Gothic]Dhe sa rralle shihemi sa rralle...[/FONT][/SIZE][/FONT]
[FONT='Arial Unicode MS'][FONT=Century Gothic][SIZE=3] [/SIZE][/FONT][/FONT]
[FONT='Arial Unicode MS'][SIZE=3][FONT=Century Gothic]Dhe mu duk pak e cuditshme[/FONT][/SIZE][/FONT]
[FONT='Arial Unicode MS'][SIZE=3][FONT=Century Gothic]Si erdhi kjo vjesht ky mengjes[/FONT][/SIZE][/FONT]
[FONT='Arial Unicode MS'][SIZE=3][FONT=Century Gothic]Qiejt e ngrysyr pa lejleke[/FONT][/SIZE][/FONT]
[FONT='Arial Unicode MS'][SIZE=3][FONT=Century Gothic]Dhe shirat pa ylber ne mes.[/FONT][/SIZE][/FONT]
[FONT='Arial Unicode MS'][FONT=Century Gothic][SIZE=3] [/SIZE][/FONT][/FONT]
[FONT='Arial Unicode MS'][SIZE=3][FONT=Century Gothic]Dhe thenia e vjeter e Heraklitit[/FONT][/SIZE][/FONT]
[FONT='Arial Unicode MS'][SIZE=3][FONT=Century Gothic]Sec mu kujtua sot per dreq[/FONT][/SIZE][/FONT]
[FONT='Arial Unicode MS'][SIZE=3][FONT=Century Gothic]"Te zgjuarit jane bashke ne kete bote[/FONT][/SIZE][/FONT]
[FONT='Arial Unicode MS'][SIZE=3][FONT=Century Gothic]Kurse te fjeturit jane vec"[/FONT][/SIZE][/FONT]
[FONT='Arial Unicode MS'][FONT=Century Gothic][SIZE=3] [/SIZE][/FONT][/FONT]
[FONT='Arial Unicode MS'][SIZE=3][FONT=Century Gothic]Ne c'enderr kemi rene kaq keq[/FONT][/SIZE][/FONT]
[FONT='Arial Unicode MS'][SIZE=3][FONT=Century Gothic]Qe dot s'po zgjohemi valle?...[/FONT][/SIZE][/FONT]
[FONT='Arial Unicode MS'][SIZE=3][FONT=Century Gothic]Ca pika shiu rane mbi qelq[/FONT][/SIZE][/FONT]
[FONT='Arial Unicode MS'][SIZE=3][FONT=Century Gothic] Dhe une per ty sec ndjeva mall.[COLOR=fuchsia][/COLOR][/FONT][/SIZE][/FONT]

Titulli: Ismail Kadare
 

[INDENT][INDENT] [B][COLOR=#12468a] Kinema e Vjetër[/COLOR][/B]

[/INDENT][/INDENT][INDENT] [CENTER] Kinema e vjetër,
Kinema e braktisur,
Ku prej kohësh më s'lozin filma të përsëritur,
Ku s'bëjnë më zhurmë njerëzit me karriget,
Ku në pushimet e seancave
S'shesin kikirikë.
Ekrani me njolla,
Megafonët prishur,
Stolat janë boshe si radhë të pashkruara;
Këtë poemë stolash të gjatë, të braktisur
Nga dera e vështroj
Plot mall e i menduar.
Kinema e fëminisë,
Kinema e rrëmujës,
Kam parë aq vende,
Kam parë aq salla,
Por n'asnjë prej tyre s'kam hyrë me aq bujë,
Sa tek ti,
E shtrenjta barakë,
E rralla!
Më mirë asgjëkund veten s'e kam ndier,
As në sallat luksoze me kadife që shndrit,
Megjithëse në to me leshverdha kam qenë,
Kurse tek ti vija
Me jevgun Rakip.
Lekë, lekë,
Të mbledhura me mundim paret,
Tingulli i gëzuar në biletari,
Afishet tek xhamia
Dhe tek Qafë e Pazarit
Të shkruara nga vetë portieri Qani. [/CENTER]
Për të njëjtin film tek njëra afishe
Shkruhej titulli ndryshe,
Te tjetra.
Por kjo asnjeriu punë s'i prishte.
T'i falnin ty të gjitha,
E dashura,
E vjetra.
Në atë copë ekran,
Për herë të parë,
Një copë të botës së gjerë ne pamë.
Në gjashtë metra katrore.
Bota fund s'kish e anë,
Bota ngjante e shkëlqyer,
Ndonëse ekrani ish me arna.
Dhe ne ishim me arna,
Me arna ish Republika,
Koha, bërrylat, shtetet ishin me arna.
Por në sytë tanë
Kish të tillë dritë,
Që nuk e patën kurrë
Më të ndriturat ekrane.
Kinema e vjetër,
Kinema e braktisur,
Stola ku janë ulur varg
Ditët e fëminisë,
Cicëronjëse gjithmonë
Si një rresht zogjsh
Mbi një tel telefoni.
Kinema e vjetër,
Kinema e braktisur,
Stola të rëndë, të gjatë, të vithisur.
Në çdo moshë që të hyj,
Në çdo vend që të vete
Si hamall këto stole
Do t'i marr me vete.
[/INDENT]

Titulli: Ismail Kadare
 

[INDENT][INDENT][B][COLOR=#12468a]Mall[/COLOR][/B]

[/INDENT][/INDENT][INDENT][CENTER]Ca pika shiu ranë mbi qelq.
Për ty unë befas ndjeva mall.
Jetojmë të dy në një qytet,
Dhe rrallë shihemi sa rrallë. [/CENTER]
Edhe m'u duk pak e çuditshme
Si erdh kjo vjeshtë, ky mëngjes.
Qiejt e ngrysur pa lejlekë
Dhe shirat pa ylber në mes.
Dhe thënia e vjetër e Heraklitit
Seç m'u kujtua sot për dreq:
"Të zgjuarit janë bashkë në botë,
Kurse të fjeturit janë veç".
Në ç'ënderr kemi rënë kaq keq,
Që dot s'po zgjohemi vallë?...
Ca pika shiu ranë mbi qelq
Dhe unë për ty seç ndjeva mall
[/INDENT]

Titulli: Ismail Kadare
 

[FONT=Arial]Ismail Kadare

LAMTUMIRA E FUNDIT

Kurora dhe kurora pa mbarim,
Kurora gjithë lule, gjithë yje;
Dhe sytë të përlotur me trishtim
Dhe pamje e rëndë zije.

O shokë! Për të fundit herë sot,
Babanë po përcjell turm’ e pasosur
Me dhëmbje të kulluar e me lot,
Me zemër të plagosur.

Dhe ja tani, mes heshtjes, në eter,
Një zë i njohur, qartë po dëgjohet.
Në emër tonë sot, shoku Enver,
Përpara tij betohet.

Në gjysmë-shtiz flamurët era tund,
Gjëmime topash ndihen në hapësirë;
I jep Stalinit turma e pafund,
Të fundit lamtumirë.

Pra, lamtumirë mik i madh, baba!
Çdo zemër i thotë sot lamtumirë.
Së bashku me Leninin krah për krah
Ay ka për t’u shtrirë.

Pushon tashti Ay në qetësi,
Por, jo! Ay nuk vdiq! Vazhdon të rrojë!
Dhe fjal’ e tij e urtë përsëri
Përpara do na çojë!

[/FONT]

Titulli: Ismail Kadare
 

[INDENT][INDENT] [B][COLOR=#12468a] Të Huaj Jemi[/COLOR][/B]

[/INDENT][/INDENT][INDENT] [CENTER] Të huaj jemi ne prej kohësh
Ç'ish për t'u thënë është thënë.
Si gurët që zënë vend në tokë
Një jetë vend ne kemi zënë. [/CENTER]
Drejt njëri tjetrit kemi mbyllur
Të gjitha rrugët edhe shtigjet
Si dy qytete mesjetarë
Me mure, heshta dhe me pirgje.
Por natën kur i lodhur truri
Portat i Mbyll me qetësi,
Ti gjen një shteg dhe futesh mbrenda
Një shteg që vetëm ti e di.
Futesh dhe si n'rrugica parqesh
Shetit mes cirkonvolucionesh.
Hyn nëpër ëndrra e shkujdesur,
Fanitesh, qesh, ma bën me dorë.
Po kur mëngjesi zë ofrohet
Nis shqetësohesh befas ti.
Dhe heshturazi del përjashta
Nga shtegu që veç ti e di.
E dita vjen. Rrjedh prap jeta
Dhe ne të dy si dhe më parë
Të ftohtë rrimë e të pamposhtur
Si dy qytete mesjetarë.
[/INDENT]

Titulli: Ismail Kadare
 

[FONT=Arial][FONT=Garamond][SIZE=3]Ismail Kadare[/SIZE][/FONT]

PRANVERA DHE STALINI

Lulet po çelin në fushat e blera.
Qielli çpaloset i kaltër pa fund.
Erdhi pranvera dhe ëmbël fryn era,
Gjethet e njoma lëkund.

Erdhi pranvera! Në pyll të bleruar
Buzës së lumit un’ prapë shëtis;
Por këtë herë përse i trishtuar
Vallë pranverën sodis?

Avull i kaltër kudo. Pranverë.
Toka në fllade prej lulesh po qesh.
Erdhi pranvera por o, këtë herë,
Ati nuk ndodhet mes nesh.

Tufa me lule, që mbaj un’ në duar
Vdekjen e tij më kujton përsëri.
O, këto lule shikoj i trishtuar
Lule për bustin e tij.

Shpesh nga Kremlini Ay kish kundruar
Pranverën e bukur me lule e blerim.
Hapur dritarja. Çibuku në duar

[/FONT]

Titulli: Ismail Kadare
 

[COLOR=#000000][LEFT][COLOR=#333333][FONT=Century Gothic][SIZE=2][COLOR=black]TI ISHE PËR MUA [/COLOR][/SIZE][/FONT][COLOR=black]

[FONT=Century Gothic][SIZE=2]Ti ishe për mua e pamposhtur si Troja [/SIZE][/FONT]
[FONT=Century Gothic][SIZE=2]Troja që unë dot s’e pushtoja. [/SIZE][/FONT]
[FONT=Century Gothic][SIZE=2]Ti ishe për mua e pakuptueshme, [/SIZE][/FONT]
[/COLOR][FONT=Century Gothic][SIZE=2][COLOR=black]Më e pakuptueshme se mbishkrimet etruske [/COLOR][/SIZE][/FONT][COLOR=black]


[FONT=Century Gothic][SIZE=2]Vetëm në ëndrra, ah, në ëndrra [/SIZE][/FONT]
[FONT=Century Gothic][SIZE=2]T’i përqafoja flokët e dendura. [/SIZE][/FONT]
[FONT=Century Gothic][SIZE=2]Gaz më shumë ndjeja tek të pushtoja [/SIZE][/FONT]
[FONT=Century Gothic][SIZE=2]Se gjithë grekët kur ra Troja. [/SIZE][/FONT]


[FONT=Century Gothic][SIZE=2]Vetëm në ëndrra m’ishe e kuptueshme, [/SIZE][/FONT]
[FONT=Century Gothic][SIZE=2]Ti, e shtrenjta ime etruske[/SIZE][/FONT][/COLOR]

[/COLOR]

[/LEFT]

[/COLOR]

Titulli: Ismail Kadare
 

Ismail Kadare lindi më 28 janar 1936 në Gjirokastër, ku përfundoi edhe arsimin e mesëm; më 1958 mbaroi degën e gjuhës e të letërsisë në Universitetin e Tiranës. Më pas shkoi në Moskë me studime për dy vjet në Institutin “Gorki”. Është poet, prozator dhe një nga përfaqësuesit më të shquar të letërsisë shqiptare.

Rrugën e krijimtarisë letrare e nisi si poet që në vitet e gjimnazit, por u bë i njohur sidomos me vëllimin Shekulli im (1961), që u pasua nga vëllimet e tjera poetike, si: Përse mendohen këto male (1964), Motive me diell (1968) dhe Koha (1976). Vepra poetike e Ismail Kadaresë shquhet për idetë e thella dhe për figuracionin e pasur e origjinal; rol me rëndësi për pasurimin e poezisë shqiptare.

Në fushën e prozës, Ismail Kadare ka lëvruar tregimin, novelën dhe romanin. Prozën e tij e karakterizojnë përgjithësimet e gjëra historiko-filozofike, subjekti i ngjeshur dhe mendimi i thellë i shprehur shpesh me anë të parabolës, mbi bazën e asociacionit apo të analogjive historike. Ideja e romanit Gjenerali i ushtrisë së vdekur (1964) është shpirti liridashës i popullit shqiptar. Temën e shpirtit të pamposhtur të shqiptarëve nëpër shekuj autori e trajtoi edhe në romanin Kështjella (1975). Në romanin Kronikë në gur (1970) Kadare kritikoi psikologjinë provinciale dhe traditat prapanike. Probleme të rëndësishme të historisë janë trajtuar edhe në përmbledhjet me tregime e novela Emblema e dikurshme (1977), Ura me tri harqe (1978) dhe Gjakftohtësia (1980). E veçanta e talentit të Ismail Kadaresë shfaqet sidomos në trajtimin, nga një këndvështrim i ri, i temës historike dhe në tingëllimin e mprehtë aktual që është i aftë t’i japë asaj. Një nga krijimet më të shquara të Ismail Kadaresë dhe të të gjithë letërsisë së re shqiptare është romani Pallati i endrrave(1981). Shumica e veprave të Ismail Kadaresë janë përkthyer në shumë gjuhë të botës dhe janë pritur shumë mirë nga publiku lexues.

Libri që botoi Kadare në vitin 2006 “Identiteti evropian i shqiptarëve - sprovë”[1] pjesë e të cilit u botuan edhe nga gazeta Shekulli ka shkaktuar një polemikë në mes të tij dhe Rexhep Qosjes. Kështu përderisa Kadare e karakterizon identitetin shqiptarë si perëndimorë, Qosja në librin e tij të quajtur “Realiteti i shpërfillur”[2], thotë se identiteti shqiptar është një miks i atij perëndimor dhe lindor, krishterë dhe mysliman.

Tituj të veprave
* Frymëzime djaloshare - 1954
* Shekulli im - (1961)
* Gjenerali i ushtrisë së vdekur - roman- 1963
* Përse mendohen këto male - 1964
* Dasma - 1968
* Motive me diell - (1968)
* Kështjella - roman - 1970
* Kronikë në gur - roman - 1971
* Koha (1976)
* Dimri i madh - roman - 1977
* Ura me tri harqe - 1978
* Prilli i thyer - 1980
* Gjakftohtësia - përmbledhje novelash - 1980
* Nata me hënë - 1985
* Koha e shkrimeve - 1986
* Koncert në fund të dimrit - 1988
* Vepra Letrare - 1981-1989
* Dosja H - 1990
* Piramida - 1992
* Shqipëri - 1995
* Pallati i ëndrrave - 1996
* Dialog me Alain Bosquet - 1996
* Spiritus - roman- 1996
* Kushëriri i engjëjve - ese- 1997
* Poezi - 1997
* Kombi shqiptar në prag të mijëvjeçarit të tretë - ese- 1998
* Tri këngë zie për Kosovën - triptik - 1998
* Ikja e shtërgut - tregim - 1999
* Qorrfermani - roman - 1999
* Vjedhja e gjumit mbretëror - tregime - 1999
* Ra ky mort e u pamë - ditar për Kosovën, artikuj, letra - 2000
* Kohë barbare (Nga Shqipëria në Kosovë) - biseda - 2000
* Breznitë e Hankonatëve - 2000
* Vajza e Agamemnonit - 2000
* Bisedë përmes hekurash - 2000
* Elegji për Kosovën - 2000
* Lulet e ftohta të marsit - roman - 2000
* Unaza në kthetra - 2001
* Eskili, ky humbës i madh - 2001 (ribotim)
* Qyteti pa reklama - roman - 2001
* Jeta, loja dhe vdekja e Lul Mazrekut - roman - 2002
* Pasardhësi - roman - 2004
* Shkaba - 2004
* Identiteti evropian i shqiptarëve - 2006
* Hamleti, princi i vështirë - Sprovë - 2006
* Spiritus - 2007
* Çështje të marrëzisë -
* Poshtërimi në Ballkan -
* Muzgu i perëndive të stepës -
* Darka e gabuar - roman - 2008

Skenare filmash

* Cendres et sang (2009)
* Abril Despedaçado (2001)
* Avril brisé (1987)
* Të paftuarit (1985)
* Generale dell’armata morte, Il (1983)
* Ballë për ballë (1979)
* Radiostacioni (1979)
* Kur vjen nëntori (1964)

Mirënjohjet

* Medalja e Artë e Lidhjes së Prizrenit, Kosovë
* Man Booker International Prize, Britani, 2005

Titulli: Ismail Kadare
 

[I]“Identiteti europian i shqiptarëve”, pse publicistikë politiko-letrare?

Kadare është një shkrimtar erudit, intelektual dhe si misionar, të cilin gjithmonë e kanë shqetësuar çështjet, të cilat kanë të bëjnë me kombin e vet, si humanist i cili me anë të penës së tij gjithmonë ka përçuar vlerat, identitetin, kulturën shqiptare, me këtë synim është nisur dhe kur ka shkruar sprovën “Identiteti europian i shqiptarëve” në 2006-tën.
Një sprovë, ku si në një ambiguitet bashkëjetojnë publicistika politico-shoqërore bashkë me historinë, kronikën, komentin, analizën opinioniste.
Një sprovë publicistike e botuar në libër ku dallohet qartë shqetësimi për kombin, jeta në zgrip të tranzicionit, ngjarjet e politikës së brendshme dhe marrëdhëniet me politikën e jashtme pas viteve ’90. Një shqetësim për kapërthimet dhe trazirat, kaosin që kaploi jetën në Shqipëri asokohe, ku një bosht kryesor i sprovës është sidomos Shqipëria në sy të Europës, marrëdhëniet me jasht, identiteti europian i saj, siç është dhe titulli i kësaj sprove. Ai analizon dhe gjykon si një “avokat profesionist”, por herë pas here me stil letrari, i cili ka përballë palën e kombit në mbrojtje, dhe gjykuese palën europiane. Është një publicistikë letraro-politike e gërshetuar bukur, ku informacioni , ngjarjet, personazhet janë realë, kjo e bën sprovë publicistike. Ndërsa nga krahu tjetër e gjithë kjo sprovë në një stil letrar prej shkrimtari. Pra, autori i qëndron besnik fakteve të realitetit, faktor themelor për të qenë publicistikë. Meqë në këtë sprovë ka të adresuar realë, ngjarje reale , kjo e bën atë publicistikë në thelb, por me nuanca letrare patjetër.
Reagimi i Kadaresë në këtë sprovë, është përpjekja, është ndjesia, është akumulimi i impulseve nacionale të misionit të shkrimtarit për të t’i ardhur në ndihmë zërit dhe faktorit të shqiptarëve në momente të vështira që ka kaluar përgjatë historisë së tij, kjo nëpërmjet një këndvështrimi e botëkuptimi politik. Duke qenë se vetë Kadareja ka jetuar midis Tiranës dhe Parisit , përjetimi i ngjarjeve të para herë në distancë dhe herë nga afër, ka bërë që analiza e politikës së jashtme të jetë më e kthjellët për tharmine identiteti shqiptar.
Është një sprovë e thjeshtë, ku stili i figurshmërisë së Kadaresë me nënkuptime të tërthorta të letërsisë së tij në këtë sprovë ia ka lënë vendin figurave : metaforave, metonimive…etj, por të kuptueshme dhe për një lexues të thjeshtë. Pasi këtu, ngjarjet, personazhet, datat, dihen nga të gjithë, të gjithë i kanë përjetuar dhe parë, ku personazh është vetë shqiptari, identiteti i tij pas viteve ’90 , por dhe para viteve ’90. Në fakt, duket se, Kadareja ashtu si ka ai dëshirë të të lidhë kohët(veti e stilit të tij), me një fabul pa kohë lineare, pa fillim zero në sensin kronologjik, porse me një kronologji të vendosur e mbivendosur, ku aty ku fillon njëra mbaron tjetra(dhe anasjellas), bën lidhjet, gjen ngjashmëritë tek fenomenet. Si gjithmonë(tipike kadaerane) ai niset nga e tashmja(ardhja e Barosos më 2006-tën dhe nënshkrimi i marrëveshjes me Tiranën zyrtare) me të kaluarën, ku kthehet të kujtojë identitetin e shqiptarëve në kohën e perandorisë osmane apo dhe të regjimit komunist duke i krahasuar ato me të tashmen, gjithnjë në fuksion për të formatuar identitetin europian të shqiptarit(identiteti europian i shqiptarëve do të jetë togëfjalëshi çelës, me të cilin do të hapim shumë dritare dhe plane në këtë shkrim). Bëhet fjalë për një sprovë ku jeta, ngjarjet, personazhet konceptohen dhe ilustrohen shpesh si në letërsi me figura letrare dhe shpesh të tipit stigmatizuese, groteske, tipike kadareane(Shiko “Grotesku kadarean” A.Uçi). Ka një harmonizim simbiotik të egzistencës së konceptimit botkuptimor me anë të figurave letrare të ngjarjeve, qëndrimit ideoemocional të autorit ndaj asaj çka ka dashur të të përçojë në këtë sprovë duke trajtuar probleme reale të ngjarjeve, të cilat kanë të bëjnë sidomos me marrëdhëniet e Shqipërisë me Europën, duke dhënë qartë një tezë se, shqiptarët janë europianë dhe të vjetër në moshë po aq sa Europa. Atëherë, për të nxjerrë në pah tiparet publicistike letraro-politike të sprovës, do të ndjekim këtë linjë arësyetimi:
1. Tiparet Publicistike(ngjarje politike) të sprovës: Informacion,ngjarje me data, të adresuar dhe personazhe realë:
Siç duket spuntoja autorit i jepet një datë kohore viti 2006, me ardhjen e Barosos, kryekomisionerit europian për marrëveshjen me Shqipërinë. Lihet e tashmja pezull(ashtu siç Kadare vepron gjithnjë me kohën: merret spunto nga e tashmja, bëhet lidhja me të shkuarën duke dhënë mesazhinn e së ardhmes), pra 2006-ta në këtë rast dhe autori kthehet para viteve ’90, në periudhën komuniste duke kujtuar marrëdhëniet e asaj kohe, por dhe sjelljen e shqiptarëve në kapërcyellin e dy epokave pikërisht më ’90.
Meqënëse tashmë, rruga e kritikës pas ’90 është e hapur, shkrimtari nuk kursehet të japë qëndrimin e tij për të vërjetur sjelljen e Shqipërisë zyrtare, kryesisht ndaj Europës, por dhe anasjellas: si Europa është sjellë më Shqipërinë. Nuk është vetëm fshikullimi ndaj politikës dhe gabimeve të saj, por dhe konceptimi i ndërkombëtarëvë të Europës atlantike ndaj këtij vendi të vogël ballkanik. Në fakt , duket se pas ’90,autori, që tashmë i shihte ngjarjet dhe nga një kënvështrim në distancë në Paris(siç e thamë dhe më sipër) dhe më të qetë në të logjikuar të fenomeneve që po ndodhnin në Shqipëri përmend ogurin e zi, vitin 1997, ku sipas tij, shqiptarët treguan se ishin europian në sjelljen përkundrejt ushtrisë euroatlantike, e cila vjen për të shuar luftën ndër vetë shqiptarëve atë vit(rigjetjen e Europës së humbur, shkruan Kadare).
Autori kujton anëtarësimin e Shqipërisë në Lidhjen Islamike, si një veprim i nxituar dhe jo efiçent,duke kritikuar si pozitën ashtu dhe opozitën për heshtjen e mëvonshme kur vjen në pushtet.
Fajet e ngarkuara Shqipërisë për strehim terroristësh autori i përshkruan në mënyrë groteske duke kujtuar dhe arrestimin e atyre që s ‘ishin arabë, por romë. Dhe vetë autori në një mënyrë pothuaj të drejtpërdrejtë jep qartë mesazhin se futja në Europë dhe arritja brenda familjes europiane varet nga një factor shumë thelbësor që është marrëveshja e brendshme midis palëve, pozitë –opozitë, të majtë-të djathtë.
Lëkundjet e identitetit europian të shqiptarëve që për një farë kohë u bënë rend dite dhe kapluan shtypin e ditës asokohe, Kadareja i ka qartësuar dhe komentuar si zhurma që sa vinin e shtoheshin, meqë marrëveshja e Shqipërisë apo Tiranës zyrtare duhet të nënshkruhej me Europën.
Pikërisht, pas këtyre ngjarjeve kronikë fillon të ngjitet boshti i vëprës(fabula e ndërprerë lidhet sërish) sërish tek ulja e avionit të Barosos, kryekomisionerit europian në aereoportin Nënë Tereza.
Besoj se mbani mend se si kundërshton tezat e akademikut Qose me diskutimin dhe lidhjen e të qenit europian me fetë e shqiptarëve myslimane dhe të krishtere sëbashku me argumentet se si lidhen fetë me pushtimet e shumta ndaj shqiptarëve ndër vite. Si dhe argumentin për pozitën gjeografike, i cili sërish është element me emra të përveçëm realë publicistik.
Për boshtin ose togfjalëshin çelës të kësaj sprove, atë që mundohet ta mbrojë si tezë Kadareja, pra identitetin e përgjysmuar(kriteri fetar është më i fuqishmi) europian të shqiptarëve sërish vijnë në ndihmë elementët publicistikë emra realë si poetët De Rada, Naim Frashëri.
“Shqiptarët janë ndër popujt më të vjetër të kontinentit europian, popull themeltar në rrafshin e tij, ashtu siç është pranuar gjuha shqipe nga gjuhëtarët e mëdhenj, si një ndër 10 a 12 gjuhët bazë të kontinentit.” Argumentet dhe gjykimet vijojnë me :pozitën gjeografike, me ngjyrën e popullsisë, preardhjen e saj nga ilirët(trako-ilirët) me histori të kronikës mesdhetare europiane, ku tre qyetet Durrësi, Shkodra dhe Berati kanë afërisht një moshë më Romën. Duke vazhduar sërish me të adresuar konkretë si : gjurmët arkeologjike greko-iliro-romake, teatro e amfiteatro të mesjetës shqiptare, vepra e Milan Shuflait, Gjergj Kastriot Skënderbue, si mit europian, Kanuni, Eposi i Kreshnikëve, emrat e autorëve të letërisë së Rilindjes, Alfabeti latin i shpallur nga Gjergj Fishta si alfabeti zyrtar shqiptar etj. [/I]

Titulli: Ismail Kadare
 

[I]-Antieuropianizimi sipas Kadaresë
Ashtu siç kërkohet të argumentohet europianizimi i vendit të shqiponjave, Kadareja argumenton sërish me emra, ngjarje, konkrete dhe antieuropianizmin duke përmendur pushtimin 5-shekullor osman dhe komenti i pushtimit apo më saktë pasojat me fakte që jep autori në faqet e librit, me trysninë e fesë myslimane, Letërsia bejte, stile, vese, veshje te botës arabe, deri tek tentativa për shkatërrimin e gjuhës shqipe, që nuk u arrit dot përgjatë 5 shekujsh, nga pernadoria osmane, (si faktor dominant në lëkundjen e identitetit europian të shqiptarëve).
Kundër otomanizmit, thekson Kadareja u vu Rilindja Kombëtare, duke e luftuar fenomenet anadollake, obskurantiste duke mbrojtur Shqipërinë, gjuhën shqipe, kulturën shqiptare orgjiniale dhe etnike.
Ndërsa pas ikjes së turqve përmendet dhe miti i Haxhiqamilit dhe rebelimi tij, sërish fenomene reale, ngjarje reale, si fenomene që mbollën veçse robëri në Shqipërinë e asaj kohe, thuhet në sprovë.
Dukej se e gjithë frika e shkrimtarit është tek keqpërdorja e fesë myslimane së saj duke përmendur këtu mendjen e ndritur Konicën, i cili ndikoi me thirrjet, që u bëri popullit të vet dhe kryesisht muhamedanëve. Prandaj dhe që të bëhej dhe të bëhet Shqipëria europiane ka nevojë për të krishterë dhe myslimanë ashtu siç është ajo sëbashku me tri fetë e saj, thotë autori më poshtë. “Do të kishte tre përbërës të një identiteti dhe jo një identitet i ndarë në tresh”, gjë që arriti ta bënte Ahmet Zogu me dekretet e tij të famshme :heqja e perçes, falja në këmbë etj).
Ka një periudhë ndërpreje të europianizmit të Shqipërisë dhe kjo ishte periudha komuniste prej 50 vjetësh afërisht duke mbjellur dhe edukuar urrejtje thotë autori, ndaj Europës. “Europa e harroi Shqipërinë, me duar të lira, tashmë jugosllavët iu turrën identiteti shqiptar”.
Në pjesën 7 të sprovës, autori sërish thekson dhe përsëritet 2006-ta si fillim i hyrjes së Shqipërisë në Europë, ku përmenden fjalimet amerikane në parlamentin shqiptar më 1997, por dhe qëndrimet e politikanëve shqiptarë , për të cilët thuhet:”…kujtojnë se me dredhitë e pazareve të pluhurosura të dikurshëm, mund të hyjnë në institucionet e demokracisë kontinentale”.
Sërish vijnë data reale, si 1997 dhe 1999 kur Europa mesazhon për Shqipërinë , me atë identitet që kishte, por me demokraci dhe emancipim, thuhet më poshtë.
Por duket se Haxhi Qamili, qëndron si për dreq aty në mes të Tiranës dhe madje këtë autori e sheh si ogur jo të mirë për europianizmin e shqiptarëve dhe identitetin e tyre. Në kontrast me vendosjen e shtatores së Nënë Terezës në Shkodër, ku si qytet do mbetet gjithnjë qendër e madhe e qytetërimit europian.
Futen në një emërues të përbashkët politikanët shqiptarë që duan Europën, por “mendjen e kanë nga lindja’’, kjo duket se dhe kur duan të bëjnë ndërmjetësin, në mosmarëveshjen ShBA Iran për energjinë bërthamore , të cilën autori e quan ëndërr në diell, dhe në rastin më të keq korrupsion.
Shkrimtari publicist në këtë rast, ka anën e vet të fortë dhe të padiskutueshme anën letrare, por duhet të sprovojë në atë publicistike dhe duket se ia ka arritur ta bëjë atë duke shperhur mendimet e veta në lidhje me këtë fenomen.
Kjo sprovë është një qëndrim politik, dhe kryesisht politikë e jashmte(këtu përfshihet dhe lexuesi i huaj, jo shqiptar dhe kjo e bën sprovën europiane, universale, pasi kumti i saj i bie gongut për Shqipërinë në radhë të parë dhe Europën, për fqinjët, Ballkanin, Greqinë. Politika, ka qenë një nga temat e prefereruara të Kadaresë(për sa ajo vendos për fatet e shoqërisë dhe popullit shqiptar), kujtojmë këtu “Pallatin e ëndrrave”, “Dimrin e madh”, si vepra që kanë element politike brenda duke përshkruar ngjarje në Institucionet e e politikës si Ministri etj. Siç e thamë dhe më sipër shkrimtari vizionar ia var në qafë peshën e përgjegjësisë politikës shqiptare në sfond historik, e cila mban një rol kryesor në koegzistencën e identitetit europian të shqiptarëve. Synimi i këtij studimi është vënia në pah e elementëve publicistikë të sprovës dhe nga ana tjetër elementët letrarë të saj që bashkohen dikotomisht si në një trup të vetëm.

2.Ana letrare, “arma” e padiskutueshme e autorit (për të mos ju lodhur po ju japim emra faqesh figurat letrare të përdorura gjatë sprovës):
Europa, xanxa kryeësore për shqiptarët, fq8.
Fill pas dehjes së parë për Europën…fq.11
Krejt si një shpend i verbër , një dërgatë shqiptare fluturoi me avion për në Xhedal….fq.11
….në vend të kthjellimit të strategjisë politike shqiptare, ca re të zeza e mbuluan horizontin.fq 12
…aq më këmbëngulëse bëhej kokrrama se shqiptarët ishin mish i huaj, pra i padashur për Europën. Fq 14
Kombi shqiptar, përpara se ta lexojë në libra e ka ndier në mish këtë lemeri.fq17
Gjeografia, gjëja më kokëfortë në botë, dëshmon e para evropianitetin shqiptar. Fq 20.
Më 28 nëntor u shpall pavarësia dhe nga zgafellat e kombit u nxorr famuri i moçëm mbretëror me shkabë dykrenore…fq 24
Pa shkrimin asnjë ngrehinë gjuhësore s’ mund të mbetej gjatë në këmbë. ….po gjuha osmane veçse sa i gërvishte gjuhët kryeneçe të vendasve.fq 26
Letërsia e betjexhinjëve….një sajesë prej qerpiçi prej murit hijerëndë e monumental, ndonëse të ftohtë të traditës së letërsisë dygjuhëshe shqiptaro-latine.fq27
Kundër kësaj zgjyre që s’ dije ç‘emër t‘i vije, u ngrit Rilindja Kombëtare shqiptare.fq.30
…lufta midis identitetit të lodhur shqiptar dhe përçudnimit të tij langaraq, u duk se do të përfundonte shpejt. Fq 31.
Greqia gjatë një shekulli lirie kishte arritur t’i pastronte njëfarësoj “hithrat dhe ferrat “ e pushtuesit. Fq 32.
Jugosllavia, kjo primadonë e “botës së tretë”,…..fq.42
Në çaste të vështira popujve u ndriçohet mendja në mënyrë të ethshme. fq.44
….Rilindja e flakëroi mendimin shqiptar…fq 44.
Ata kujtojnë se me dredhitë e pazareve të pluhurosur të dikurshëm, mund të hyjnë në institucionet e demokracisë kontinentale. fq 48[/I]

Titulli: Ismail Kadare
 

[I]Është një sprovë publicistike pasi jep një qëndrim ideoemocional të autorit, qëndrim ndaj fakteve, ngjarjeve që kemi renditur pak më sipër duke na dhënë një shqetësim të madh të niveleve kombëtare, etnike, siç është vënia në diskutim, historia e identiteti europian të shqiptarëve në një moment kur Europa po hapte dyert realisht për Shqipërinë(Ardhja e Barosos më 2006). Shpesh ngjarjet në kohë dhe fenomenet komentohen, përshembull fenomeni Haxhi Qamil dhe otomanizmi, reagimi i politkanëve shqiptarë përkundrejt fenomenit Ahmet Zog që është në antinomi të plotë me të tre të parët duke përfaqësuar dy shtylla: europianizmin dhe antieuropianizmin sipas autorit. Ashtu si veprohet në një ssprovë publicistike në të arësyetohet, gjykohet për fenomenet dhe për politikat e ndjekura shpesh duke folur dhe për individë të veçantë(Enver dhe Nexhmije Hoxha). Faktet, ngjarjet, komentet qëndrimet për to vijnë nën petkun e mrekullueshëm letrar dhe me figurshmëritë. Pak a shumë i kemi renditur më sipër, këto plotësojnë mozaikun ambiug të publicistikës letraro-politike-shoqërore në këtë rast.Hamit Boriçi tek “Publicistika letrare” thotë: “Publicistika është vetë pohimi ose mohimi, është mendimi për faktet e fenomenet e jetës, shfaqur e përpunuar nëpëmjet një lloj shkrimi, është zhvillimi dhe përpunimi i mendimit, arësyetimi mbi faktet, ngjarjet dhe fenomenet, qëndrimi i autorit ndaj tyre”. Duken qartë figurat e preferueshme të stilit avangardë të Kadaresë si alegoritë, stigmatizimet, ironitë, personifikimet, metaforat, metonimitë, epitete(Pazare të pluhurosura, identitet i lodhur), simbole(Jugosllavia, primadonë e botës së tretë)krahasimet(krejt si një shpend i verbër, një dërgatë shqiptare..). Tek “Publicisitika letrare” Boriçi thotë:’Figurat në publicistikë shërbejnë për të paraqitur njerëz, ngjarje dhe evenimente, në të cilat mishërohen interesa shoqërore me karakter aktual dhe perspektiv”. Figurat e mësipërme, në këtë sprovë janë dhe pikëtakimet midis letërisë dhe publicistikës.
Kadareja nuk është nacionalist, këtë e ka thënë dhe në “Ftesë në studio”, por është i tillë për sa kohë që kombi dhe etnia, gjuha, shqiptaria cënohen dhe dëmtohen rëndë, misioni i tij në këtë sprovë është ruajtja e imazhit të vendit të shqipeve dhe ai është në këtë aspekt ambasador i shqiptarizmit. Kadareja në këtë sprovë i ngacmuar nga ngjarjet e momentit në vitin 2006-të ardhja e Barosos, i ka vënë vetës një qëllim kur është ulur të arësyetojë, komentojë faktet, ngjarjet, dukuritë, të adresuarit realë për të shprehur opinionin e tij për këtë fenomen, pra identitetin europian të shqiptarëve duke e ndjerë se është moment për të thënë diçka në lidhje me të, nga një këndvështrim politiko-shoqëror.
Kadareja ia ka arritur qëllimit me anë të sprovës të përçojë mesazhet të qarta tek lexuesi duke komentuar, gjykuar, arësyetuar dhe konkluduar për identitetin europian të shqiptarëve duke ndikuar tek opinioni i përgjithshëm shoqëror me anë të kësaj sprove. Kjo sprovë publicistike zbukurohet nga elementët letrarë që kemi renditur më sipër, por gjithnjë duke ilustruar të adresuar, fenomene konkrete. [/I]

Re: Ismail Kadare
 

[URL="http://www.albobserver.com/archives/28935/600full-ismail-kadare-5"][COLOR=#15527e][IMG]http://www.albobserver.com/wp-content/uploads/2011/10/600full-ismail-kadare-251x300.jpg[/IMG][/COLOR][/URL]Shkrimtari i njohur shqiptar Ismail Kadare ndodhej sot në një takim të zhvilluar në bibliotekën e Universitetit të Shkodrës “Luigj Gurakuqi”.
Shkrimtari i njohur dha se Shqipëria ka shumë për t’i sjellë Europës, pasi sipas tij, Europa është një orkestër ku çdo komb sjell diçka. [B]Shqipëria do të përçojë[/B] [B]harmoninë fetare[/B], vuri në dukje ai.
Kadareja nënvizoi se gjuha shqipe është ndër 10-12 gjuhët themeltare në Europë. Populli ynë, tha ai, po ribëhet europian duke u mbështetur rrënjët europiane të vendit tonë.