Titulli: Mbreteria Dardane
 

Historia e mbretërisë dardane në periudhën e sundimit të mbretit Bato dhe Monun është e lidhur në planin diplomatik me aleancat që ky shtet kishte me shtetin ilir dhe Romën. Kjo aleancë antimaqedonase shprehet mjaftë qartë në vitet 200-176 para Krishtit. Në këtë periudhë dardanët e futën në koalicionin antimaqedonas në aleancë me Romën dhe mbretëri të tjera, të cilat kishin qenë seriozisht të kërcënuara nga mbretëria maqedonase. Tek Livi përmendet në vitin 200 para Krishtit, Batoja, i biri i Longarit, si mbret i dardanëve. Ai thotë.....erdhën mbretër të ndryshëm e prijës fqinjë të maqedonasve, midis të cilëve Pleurati, i biri i Skërdilaidit dhe Batoja i biri i Longarit. Filipi V i Maqedonisë duke ndjerë rrezikun e humbjes së luftës me dardanët që tashmë kishin sulmuar mbretërinë maqedonase, thirri në këtë luftë një fis barbar i cili jetonte në veri të Danubit, që njihen me emrin bastarnëve, të cilëve ju premtua që pasi të shkatërronin dardanët të vendoseshin në tokat e tyre. Tit Livi shkruan se, qëllimi i Filipit ishte...që të zhdukte fisin e dardanëve dhe të vendoste në tokat e tyre bastarnët. Ky plan më pas u realizua nga i biri Perseu.

Titulli: Mbreteria Dardane
 

Shfaqja e një serë vendbanimesh buzë luginave të lumenjve, në periudhën e Bronzit (2100-1200 para Krishtit), shpjegohet me krijimin e një tërësie etno-kulturore gjeografike që shtrihet në territorin e Kosovës antike. Riti i varrimit, kultura materiale si dhe mjaft elementë të tjerë përbërës, tregojnë se banorët e kësaj treve në shek. XII-VIII para Krishtit, kishin krijuar një njësi etnografike e kulturore të përbashkët. Nisur nga materiali arkeologjik i zbuluar mendohet se, gjatë kësaj periudhe në Ballkanin Qendror, në Dardani, është krijuar një njësi etnografike që ka karakteristikat e veta kulturore, të cilat reflektohen dhe në zbukurimet e veshjeve. Kjo veçori e përgjithshme, përkrah shumë shenjave të tjera, dëshmon se rruga e formimit të etnosit ilir në truallin e Dardanisë nuk është e veçantë nga zhvillimi i kulturës ilire në përgjithësi. Historianët e kohës antike kanë shkruar se Dardania kishte shumë qytete të mëdha që ndodheshin afër minierave ose pranë rrugëve kryesore tregtare. Dardanët ishin dhe zejtarë shumë të zotë sa prodhimet e tyre u njohën dhe në vende të tjera të lashta të botës mesdhetare.

Titulli: Mbreteria Dardane
 

Mbretëria dardane shtrihej në territorin e sotëm të Kosovës dhe të Maqedonisë Veriperëndimore, në Serbinë Jugore dhe një pjesë të Sanxhakut. Dardanët, ashtu si dhe ilirët e tjerë u bashkuan 2400 vjet më parë në mbretërinë e tyre.
Ku shtrihej mbretëria dardane
Treva ku u formua mbretëria dardane ndodhej në zemër të Ballkanit dhe është trualli ku historianët e vjetër kanë vendosur fisin e madh të dardanëve. Ky rajon në kohën e lulëzimit të mbretërisë dardane arrinte në veri deri në lumenjtë e Agros (Morava e Ibari) dhe qyteti Nais, në kufirin me autoriatët e skordiskët. Në jug mbretëria dardane shkonte deri te rrjedhja e lumit Axios (Vardar) duke u kufizuar me Paioninë, Pelagoninë e Penestinë. Ndërsa në lindje, lumi Margos (Morava Përëndimore) e ndante Dardaninë nga Trakia. Në përëndim lumi Drin dhe mali i Sharrit e kufizonin nga trualli i shtetit ilir. Dardania e lashtë në vija të përgjithshme i përgjigjet territorit të sotëm të Kosovës.

Si shprehet një historian i vjetër për dardanët

…dardanët kanë kaq shumë skllevër sa dikush kishte njëmijë….kurse të tjerë edhe më shumë. Secili nga këta (skllevër) në kohë paqe punon tokën, kurse në kohë lufte merr pjesë në ushtri, duke pasur si prijës të zotin e vet.

Titulli: Mbreteria Dardane
 

Beteja e zhvilluar në vitin 176 para Kr. e udhëhequr nga i biri i Longarit, Monuni, ishte shumë dramatike. Ja si përshkruhet kjo nga Tit Livi...Posa mësuan këtë tërheqje, e cila i la bastarnët vetëm me forcat e tyre, ata (dardanët) i ndanë trupat në dy ushtri, njëra prej të cilave duhej të marshonte drejt armikut dhe ta sulmonte në ballë, ndërsa tjetra do ta sulmonte nga prapa pasi të sillej nëpër rrugë të fshehta. Por beteja filloi para se kjo ushtri t’i dilte prapa armikut dhe dardanët të mundur u tërhoqën në qytet, i cili nuk ishte veçse dymbëdhjetë milje larg lëmit të bastarnëve. Fituesit e rrethuan menjëherë qytetin, të bindur se armiqtë do të dorëzoheshin që të nesërmen nga frika, ose do ta pushtonin menjëherë me anë të forcës. Ndërkohë, ushtria tjetër e dardanëve, që e kishte bërë rrugën e vet, duke mos ditur humbjen e së parës, e gjeti pa mbrojtje lëmin e bastarnëve dhe e shtiu në dorë pa asnjë mundim. Ja se çfarë shkruhet për një nga betejat që zhvilloi mbreti i dardanëve me ushtrinë maqedonase, më të fortën e asaj kohe: Tit Livi.....kur dardanët kthyen flamujt dhe u vendosën në radhë të rregullt përballë armikut, beteja u zhvillua si një luftë e vërtetë….

……U vranë pak, të plagosur pati më shumë, por asnjë nuk u zu rob, sepse në raste të rralla dalin nga radhët e tyre dhe të shtrënguar të gjithë së bashku luftojnë ose tërhiqen. Në këtë kohë mbretëria dardane ishte mirë e organizuar, gjë që reflektohet në disa drejtime. Ekonomia dardane e bazuar në zejtari, bujqësi dhe blegtori ishte integruar në qarkullimin tregtar të vendeve të Mesdheut

Titulli: Mbreteria Dardane
 

Prodhimet bujqësore apo blegtorale si dhe argjendi dardan ishin shumë të rëndësishëm për qytetet ilire të bregdetit Adriatik si, Dyrrahu dhe Apollonia dhe më gjerë. Rruga që lidhte dardanët me ilirët e bregdetit ishte padyshim ajo e Drinit. Nëpërmjet saj qytetet ilire të Scodrës (Shkodrës) dhe Lisit (Lezhës) bënin tregti me qytetet dardane. Po ashtu të dhënat historike për këtë periudhë tregojnë se në mbretërinë dardane kishte marr hov rritja e jetës qytetare, si p.sh. në qytete si Domastioni, Uskana, Draudaku etj. Njëkohësisht kishte filluar zbatimi i programit të ndërtimit të një sërë kështjellave, të cilat do të mbronin tërë territorin e mbretërisë. Natyrisht, programe të tilla mund të realizoheshin vetëm nga një mbretëri e organizuar mirë, e cila administronte resurset natyrore dhe potencialin ekonomik të shtetit

Prijesa Ilire
 

[B]Agroni

[/B]Mret ilir, i biri i Pleuratit. Sundoi rreth viteve 250-231 para eres sone. Ne kohen e tij shteti ilir u be nje fuqi e rendesishme ne arenen politike te Ballkanit. Kufijte e tij perfshinin nje treve te gjere qe nga Naretva e sotme (Narona) ne Dalmaci deri ne brigjet e Vjoses (Aoos), me perjashtim te Durrahut dhe Apollonise. Qytetet kryesore te mbreterise se tij ishin Lisi, Scodra, Olcini dhe Rizoni.
Agroni krijoi nje fuqi detare dhe tokesore shume me te madhe nga ajo e para ardhesve te tij. Ne fushen e politikes se jashtme eshe e njohur marveshja e tij me mbretin e Maqedonise Demetrin II, me 231 para eres sone. Sipas kesaj mareveshjejel, mbreti ilir merrte persiper te ndihmonte banoret e qytetit Akarnan, Medionit, aleate te Maqedonise qe ishin rrethuar nga Etolet. Nga zhvillimi i mevonshem i ngjarjeve del se Agroni me kete akt synonte te dobesonte ndikimin Etol mbi fqinjet jugor te mbreterise se tij dhe te shkepuste Epirin nga aleanca me ta. Pas fitores ne Medion, Agroni u semur rende dhe vdiq. Politiken e tij e ndoqi e shoqja, Teuta, qe sundoi si mbretereshe ne emer te Pimesit, trashegimtarit te mitur te Agronit

Titulli: Prijesa Ilire
 

Teuta

Mbretereshe ilire, ne vitet 230-228 para eres sone. U vu ne krye te mbreterise pas vdekjes se te shoqit Agronit. Si tutore e Pimit, birit te mitur te tij qe e kishte me gruan e dyte, Triteuta. Ndoqi politiken e Agronit dhe zhvilloi nje veprimatari energjike. Perballoi rivalitetet e brendshme, rruajti aleancen me Maqedonine dhe e rrite fuqine politike te mbreterise. Ne vitin 230 para eres sone, kreu sulmin kunder Lidhjes Epiriote, pushtoi kryeqytetin e saj, Foiniken, dhe e detyroi Epirin te shkeputej nga aleanca me Etolet dhe te lidhej me mbreterine ilire.
Forcimi i pozites se mbreterise ilire ne Ballkan prekte interesat e politikes te fuqise se re mesdhetare, Romes, e cila ishte drejtuar nga lindja ne kete kohe. Teuta perballoi denjesisht perpjekjet e senatit romak pa mundur te menjanoj konfliktin e armatosur qe filloi me nderhyrjen e pare romake ne Iliri ne vitin 229 p.e.s. Edhe pse Teuta mori masa te forta per te mbrojtur vijen bregdetare, nuk pati sukses. Plani i saj per te pushtuar Issin, Dyrrahun, Apollonine dhe Korkyren deshtoi. Pas tradhtise se komandantit te saj Demeter Farit qe iu derzoi romakeve Korkyren, Teuta u detyrua te heq bllokaden detare dhe nga qyetete te tjera. Qendresa qe bene iliret ne tokat e Ardiejve dhe sidomos ne qytetin Nutrija, nuk e ndryshoi fatin e luftes. Pas kesaj, Teuta me forca te pakta u mbyll ne qytetin e fortifikuar te Rizonit. Ne pranvere te vitit 228 p.e.s, ajo dergoi perfaqsuesin e vet ne Rome dhe nenshkroi nje mareveshje me senatin nje paqe me kushte ne disfavor te ilireve. Pas kesaj ngjarje Teuta kishte dhene doreheqjen ose kishte vdekur, sepse nuk permendet me. Ne krye te mbreterise ilire u vu Demeter Fari.

Titulli: Prijesa Ilire
 

Bardhyl

Mbret ilir, themelues i mbreterise ilire, sundoi me 393-359 para eres sone. Ishte me prejardhje nga shtresa te uleta, qymyrtar, gezonte simpatine e luftetareve. Beri kryengritje dhe rrezoi nga froni mbretin Syra. Gjate dyzet vjeteve luftoi me mbreterit maqedone per zoterimin e Lynkestise. Me 393 p.e.s mundi Amynten II dhe e detyroi te paguante tribut vjetor, me 369 p.e.s theu Aleksandrin II, kurse ne 360 p.e.s Perdiken III, qe u vra dhe vete ne fushe te betejes bashke me 4 mije maqedone. Per te dobesuar ndikimin spartan dhe maqedon ne Epir, u lidh me 385 p.e.s me tiranin e Sirakuzes, Dionisin. U mund nga Filipi II i Maqedonise ne 359 p.e.s. Sipas burimeve, ne kete beteje, Bardhyli luftoi mbi kale ndonese ishte 90 vjec. Vendin ia zuri me 356 p.e.s mbreti Grabo.

Titulli: Prijesa Ilire
 

[B]PIRROJA[/B]
Mbret i Epirit ne vitet 307-302 dhe 297-272 para eres sone. Figura me e shquar ne historine e lashte te Epirit dhe nje nga komndantet ushtarake me ne ze qe ka njohur bota antike. Rridhte nga familja mbreterore e fisit ilir te Moloseve. Gjate sundimit te tij shteti epirot u fuqizua shume ekonomikisht e ushtarakisht e u be nja faktor i rendesishem ne arenen politike te botes mesdhetare te kohes. Lindi ne 319 p.e.s. Pirroja hipi ne fron ne vitin 307 p.e.s, kur ishte 12 vjec. Pasi e humbi fronin ne vitin 302 p.e.s, per shkak te nje nderhyrjeje maqedone ne Epir dhe e rifitoi ate perseri. Ai zbatoi nje politike te jashtme aktive. Eshte e njohur vecanerisht fushata e tij ne Italine e Jugut, ku i thirrur per ndihme nga Tarentasit, qe luftonin me Romen, zbarkoi ne vitin 280 p.e.s, ne krye te nje ushtrie te madhe te perbere nga 20.000 kembesore, 3000 kalores, 2000 varketare dhe 500 hobetare, duke pasur me vete dhe 200 elefante. Pirroja zhvilloi me romaket tri beteja te medha. Te paren e fitoi me lehtesi prane Heraklese ne vitin 280 p.e.s. Per here te pare perdori me sukses elefantet per carjen e rrethimi t romak. Ne betejen prane Auskulit, nje vit me vone Pirroja fitoi perseri por me humbje aq te medha, saqe fitore te tilla u be zakon te quhen " si fitorja e Pirros", kurse betejen e trete prane Beneventit ne vitin 275 p.e.s e humbi. Nje tjeter aspekt i rendesishem i tij ne politiken e jashtme eshte me Maqedonine. Perpara se te zbarkonte ne Itali i theu maqedonet dhe per nje kohe arriti te shpallej dhe mbret i tyre, por zoterimet ne Maqedoni qe i detyruar t'i ndante me sundimtarin e Trakise, Lisimaun, i cili nuk vonoi ta shtrengoje te hiqte dore prej tyre. Pas disfates me Romen, ne vitin 272 p.e.s Pirroja iu drejtua perseri Maqedonise, por gjate kesaj perpjekjeje te tij te re mbeti i vrare duke luftuar neper rruget e Argosit kunder forcave te bashkuara maqedone e spartane.. Pirroja mbeti ne histori nsi nje nga strateget me te medhenj te kohes, i dyti pas Aleksandrit te Madh, sipas vleresimit te komandantit te njohur kartagjenas, Hanibalit

Titulli: Prijesa Ilire
 

[B]BALAI[/B]
Mbret ilir, qe sundoi pas vitit 168 p.e.s. Njihet vetem nga nje numer i madh monedhash me emrin e tij. Qendra e mbreterise se Balait mendohet se ka qene Rizoni, ne gjirin e Kotorit.

Titulli: Prijesa Ilire
 

[B]GENTI[/B]
Mbret ilir, i biri i Pleuratit. Sundoi me 181-168 p.e.s ne periudhen e acarimit me te madh te kontradiktave midis shteteve te Ballkanit dhe Romes, qe e intensifikoi politiken e saj agresive. Ne keto rrethana Genti beri perpjekje per forcimin ekonomik e politik te mbreterise. Ne pollitiken e brendshme mori masa per asgjesimin e kundershtareve politike pro-romake, pa kursyer as te vellane, Platorin. Grumbulloi forca ushtakake, tokesore e detare te medha. Fuqizoi arken e shtetit dhe preu monedha bronzi me emrin e vet. Ne politiken e jashtme u lidh me forcat antiromake ne Ballkan, beri aleanca me mbreterine Dardane dhe Perseun e Maqedonise. I sulmuar nga Roma me 168 p.e.s, i priti forcat pushtuese ne afersi te qytetit Basania, diku ne Jug te Lisit dhe qendresen e fundit e beri pa sukses ne kryeqendren e mbreterise, ne Shkoder. Bashke me familjen, me roberit dhe me placke te madhe lufte u dergua ne Rome. Romaket kapen dhe 220 anije te tij. Genti vdiq ne roberi ne qytetin Iguv te Italise.

Titulli: Prijesa Ilire
 

[B]Glaukia[/B]

Mbret ilir qe rimekembi shtetin ilir te themeluar prej Bardhylit. Sundoi ne 325-302 para eres sone (p.e.s) Deri me 325 ishte prijes i Taulanteve. Me 335 p.e.s kishte ndihmuar Klitin per marrjen e Pelionit. Pas vdekjes se Aleksandrit te Madh cliroi krahinat rreth liqenit Lihnid, i bashkoi me zoterimet e veta dhe u be mbret. Ndoqi nje politike kunder maqedoneve dhe u perpoq te dobesonte ndikimin e tyre ne Epir. Per kete u afrua me lidhje martesore me mbretin molos Aiakidin dhe kur ky u rrezua me 317 p.e.s, mori nen mbrojtje te birin e tij dyvjecar, Pirron. Nuk pranoi t'ia dorezonte Pirron mbretit maqedon Kasandrit as kur ky i premtoi si shperblim shumen e madhe prej 200 mije talantesh, as kur ai e kercenoi me lufte. Ne vitet 314-312 p.e.s Glaukia luftoi me sukses kunder Kasandrit per Apolonin e Dyrrahun, duke pasur edhe ndihmen e Korkyrasve. Tre vjet me vone hyri ne Epir, mposhti kundershtimin e grupit promaqedon te kryesur nga xhaxhai i Pirros, Alketit, dhe vuri ne krye te shtetit molos, Pirron 12 vjecar. Glaukia permendet si mbret ilir deri me 302 p.e.s. Gjate sundimit te tij ai u be e vetmja force e rendesishme ne Ballkan qe iu kundervu Maqedonise dhe ndikoi ne ngjarjet kryesore politike te kohes.

Titulli: Prijesa Ilire
 

Ma origano.

Të falemderit për pasurim të forumit me tema të reja por....
Shumë nga temat e tuaja nuk qëndrojnë në nënforumet e përcaktuara për to, andaj do t`u kisha lutur që ti postojsh në forumet përkatëse për të mos na marr kohë ne moderuesve me bartjen e tyre.

Murgesha!

Titulli: Prijesa Ilire
 

Murgesha mire i kam keshtu!