Emrat dhe Cilësitë e All-llahut
 

[B]Argumentet që vërtetojnë besimin e Ehlu Sunnetit në lidhje me Kur’anin

[/B]Besimi i Ehlu Sunnetit në Kur’anin e madhërishëm është i bazuar në faktet e kaluara të cilat tregojnë se Allahu i Madhëruar flet si dëshiron, kur dëshiron dhe me atë që dëshiron. Kur’ani është i folur nga Allahu prandaj ai është cilësi e Tij i pakrijuar. Cilësitë e Allahut janë atribute të qënies së Tij të pakrijuara. Kështuqë të gjithë argumentet që i përmendëm më lartë në lidhje me të folurit e Allahut janë argumente që tregojnë që Kur’ani është fjalë e Allahut.
Në lidhje me Kur’anin kemi argumente specifike të qarta që tregojnë që Kur’ani është fjalë e Allahut i zbritur nga Ai. Prej tyre janë argumentet që vijojnë:

[B]1- "Dhe nëse ndonjë prej mushrikinëve,(politeistëve) kërkon mbrojtjen tënde atëhere siguroi atij strehim, me qëllim që ai të dëgjoi fjalën e Allahut (Kur’anin) dhe pastaj përcilleni në një vend të sigurtë se ata janë njerëz që nuk dinë." [Et-Teube: 6]

2-"Ata duan të ndryshojnë fjalët e Allahut. Thuaju: Ju nuk do të na vini neve nga pas, kështu ka thënë Allahu më parë."
Fjalët e Allahut në këto dy ajete janë Kur’an. Përderisa Allahu ia ka atribuar vetes së Tij kjo tregon që Kur’ani është i pakrijuar.

3- "Muaji i Ramazanit në të cilin u zbrit Kur’ani për njerëzimin."
4- "Vërtet që Ne e kemi zbritur atë (Kur’anin) natën e Kadrit." [El-Kadër: 1][/B]

Në këto dy ajete Allahu i Lartësuar ka përmendur që Kur’ani është i zbritur nga Ai.

[B]5- "Padyshim që i Tij është krijimi dhe komandimi (urdhërimi)." [El-Araf: 54][/B]

Pra në këtë ajet ka përmendur që krijimim është i Allahut dhe urdhërimi i Allahut. Kjo tregon që krijimi është diçka dhe urdhërimi (komandimi) është diçka tjetër.
Kur’ani padyshim është prej “Elemër” (urdhërimit, komandimit). Argument që Kur’ani futet tek fjala e Tij ‘Elemr’ është ajeti i Kur’anit: [B]" Kështu ne të kemi shpllur ty udhëzim dhe mëshirë nga ‘emri’ (urdhëri) ynë.Ti nuk e dije as çështë libri dhe as çështë Imani (besimi) por ne e kemi bërë Atë dritë që Ne me të të udhëzojmë atë që duam nga robërit Tanë." [Esh-Shura: 52][/B]

Përderisa Kur’ani është prej urdhërit të Allahut dhe urdhëri është diçka tjetër nga krijimi kjo detyrimisht tregon që Kur’ani nuk është i krijuar.

Unanimisht Selefët e këtij umeti e kanë bërë kafir atë që thotë se Kur’ani është i krijuar. Arsyeja që i ka shtyrë Selefët të japin këtë gjykim është se ai që thotë; Kur’ani është i krijuar patjetër nënkupton njërën nga këto tre gjëra:

1) Që Allahu e krijoi Kur’anin në qënien e Tij.
2) Që Allahu e krijoi Kur’anin në një trup (qënie) tjetër.
3)Që Allahu e krijoi Kur’anin të shkëputur nga çdo qënie, të pavarur.

Çdo njëra prej të trejave është kufër.Sepse nëse do të thotë: Allahu e krijoi në Qënien e Tij. E ka bërë qënien e Allahut vend të krijesave. Në qoftëse do të thotë: E krijoi në një qënie tjetër, kjo do të thotë që Kur’ani është fjalë e qënies tjetër (që u krijua në të). Pikërisht kjo është thënia e Elvehid ibnil Mugire të cilën Allahu e ka përmendur në Kur’an: [B]"Kjo s’është gjë tjetër veçse fjalë e një një njeriu.! Unë do ta hedh atë në zjarrin e xhehenemit. " [El-Muddethir: 25-26] [/B]

Në qoftëse do të thotë e krijoi Kur’anin të ndarë të pavarur nga çdo qënie ky është mohim i ekzistencës së Kur’anit, sepse nuk mund të përfytyrohen fjali të vetëqëndrueshme pa folës (që i flet), sikurqë nuk mund të përfytyrohet dëgjimi pa dëgjues, shikimi pa shikues etj.
Pra këto janë tre gjëra të cilat ai që thotë: Kur’ani është i krijuar, nuk mund tu shmanget.

Disa thënie të Selefëve për atë që thotë: Kur’ani është i krijuar.
1) Ka thënë [B]Ahmed ibni Hambel:[/B] “Kush thotë: Kur’ani është i krijuar ai sipas mendimit tonë është ‘kafir’."

2)Ka thënë [B]Malik:[/B] “Kush thotë që Kur’ani është i krijuar ai rrihet rëndë dhe izolohet, derisa të pendohet.

3)Sufjan Etheuri ka thënë: Kush mendon se fjala e Allahut “Thuaj Ai Allahu është një, Allahu është Samed” është e krijuar. Ai është kafir.

4)Abdullah ibnu Mubarek ka thënë: “Kush thotë Kur’ani është i krijuar,ai është zindik (munafik, kafir).
Sufjan Ibnu Ujejnetu ka thënë: “Kur’ani është fjala e Allahut. Kush thotë është i krijuar ai është kafir dhe kush dyshon në kufrin e tij përsëri është kafir.

[B]Kundërshtarët e Ehli Sunnetit në lidhje me të folurit e Allahut.[/B]

Kundërshtarët e Ehlu Sunnetit në këtë temë janë të shumtë, derisa mendimet e tyre në këtë temë mund të kenë arritur deri në tetë ose më shumë. Do të përmendim vetëm dy prej tyre:

Emrat dhe Cilësitë e All-llahut
 

[B]1) Muëtezilët:
[/B]Besimi i tyre është që: Fjalët e Allahut janë të krijuara, si të gjitha krijesat. Sipas tyre kur i foli Allahu Musait, i krijoi fjalët në pemë dhe i dëgjoi Musai. Ibnu Ebil Iz-z Elhanefi për të hedhur poshtë besimin e tyre ndër të tjera ka thënë: “Të folurit është cilësi e përkryer ndërsa mosfolja është mangësi. Allahu i Lartësuar në Kur’an për të hedhur poshtë adhurimin e viçit që e adhuruan benu Israilët, solli si argument mangësitë e viçit të cilat tregojnë që nuk meriton të adhurohet sepse i adhuruari duhet të jetë i përkryer. Prej mangësive të viçit që janë përmendur në Kur’an është mosfolja. Allahu i Lartësuar ka thënë: [B]"A nuk e shihnin se ai as nuk u fliste atyre dhe as nuk i drejtonte në udhë? Ata e morën atë për ta adhuruar dhe vërtet ata qenë të padrejtë." [El-A’raf: 148][/B]

Adhurusit e viçit megjithëse bën kufër ata e njihnin Allahun më shumë se muëtezilët sepse ata nuk i thanë Musait: Zoti yt gjithashtu nuk flet!
Si përfundim: Mosfolja është mangësi dhe si rrjedhojë ai që nuk flet nuk meriton të adhurohet. Kështu ka argumentuar Allahu në Kur’an për të hedhur poshtë adhurimin e viçit.
Muëtezilët kanë thënë se Kur’ani është i krijuar sepse ata nuk besojnë që të folurit është cilësi e Allahut. Për të përligjur besimin e tyre kanë sjell disa dilema të cilave ua ka dhënë përgjigjen në mënyrë prefekte Ibnu Ebil Iz-z Elhanefi në komentin e ‘Tahauijes’.


[B]2)Esharitë:[/B]

Besimi i tyre është që :Fjalët e Allahut nuk përbëhen nga shkronjat dhe nuk kanë zë. Të folurit e Tij nuk varet nga dëshira, por është një atribut i domosdoshëm i qënies së Allahut, si domosdoshmëria e ‘jetës’ dhe e “dijes”.
Esharitë bien në kundërshtim me Ehli Sunnetin në pikat që vijojnë:

[B]E para:[/B] Kanë thënë: Të folurit është një atribut: pa shkronja dhe pa zë.

[B]E dyta:[/B] Kanë thënë: Të folurit është atribut i domosdoshëm i qënies së Allahut. Nuk varet nga dëshira e Tij por është i domosdoshëm si domosdoshmëria e ‘jetës’ dhe e ‘dijes’. Ndërsa Ehli Sunneti thonë: Të folurit e Allahut varet nga dëshira e Tij, kur dëshiron flet dhe kur nuk dëshiron hesht.

[B]E treta:[/B] Kanë thënë: Ajo që dëgjohet është e krijuar (si p.sh. zërin që e dëgjoi Musai, ishte i krijuar. Atë që e dëgjoi Muhamedi natën e Miraxhit, ishte i krijuar. Atë që e dëgjojnë melaiket është i krijuar etj.). Ndërsa Ehlu Suneh thonë: Ajo që dëgjohet prej Allahut është cilësia e të folurit.
Si rrjedhojë e kësaj që e sqaruam në lidhje me esharitë ata për Kur’anin kanë thënë: Ajo që gjendet nëpër Mus’hafe (libra) është fjalë ekuivalente (e barasvlefshme) me fjalën e Allahut dhe jo vetë fjala e Allahut.

Ibn Ebil Iz-z Elhanefi ka thënë: Ai që e beson Kur’anin kështu, ka kundërshtuar Kur’anin, Sunnetin dhe Selefët e umetit, sigurisht që kjo humbje është e mjaftueshme për të.
Disa dijetarë të Esharive kanë thënë: Realiteti është që ndërmjet nesh dhe ndërmjet Muëtezilëve nuk ka ndryshim (përsa i përket besimit në Kur’an) sepse që të gjithë ne jemi dakort që: fjalët e Allahut që gjenden midis nesh janë të krijuara. Por Muëtezilët thonë që ato që janë të krijuara janë fjalët e Allahut kurse ne themi që janë fjalë ekuivalente të fjalëve të Allahut.

Ajo që i çoi Muëtezilët në këtë humbje është fakti që ata besojnë emrat e Allahut por nuk i besojnë cilësitë (i mohojnë). Ndërsa Esharitë i çoi në këtë humje, mohimi i veprave të Allahut që varen nga dëshira dhe vullneti i Tij.

[B]74. الكنف Elkenefu (mbulimi i robit besimtarë në ditën e gjykimit kur Allahu e bën ti pranojë gjynahet që i ka bërë në dunja në mënyrë që të mos ekzpozohen gjynahet e tij dhe të mos poshtërohet).[/B]

Kjo cilësi e Allahut të Lartësuar ka ardhur në hadith të saktë në Buhari dhe Muslim se: “ Një burrë e ka pyetur Ibnu Umerin, i ka thënë: Çfarë ke dëgjuar të thotë i Dërguari i Allahut në bisedën e fshehtë? Çdo njëri prej jush (prej besimtarëve) do të afrohet nga Zoti i tij derisa Allahu ta mbulojë që të mos e shikojnë krijesat (me qëllim që të mos demaskohet me gjynahet e tij dhe të poshtërohet përpara tyre) dhe Allahu do t’i thotë: Ke punuar kështu dhe kështu? Thotë: Po. I thotë: Ke punuar kështu dhe kështu? Thotë: Po. Dhe kështu Allahu e bën që ti pohojë gjynahet e tij, pastaj i thotë: Ti kam mbuluar në dynja (nuk të kam demaskkuar ty me to) dhe Unë sot ato ty do të ti fal.”

[B]75. الكيد لأعدائه Elkejdu li aëdaihi (thurja e planeve kundra armiqve të Tij të cilët thurin plane ndaj fesë së Tij dhe besimtarëve).[/B]

Kjo cilësi nuk i atribuohet Allahut përveçse e kufizuar në rastin e shkatërrimit të kurtheve që i thurin armiqtë Allahut kundra Islamit dhe muslimanëve.
Allahu i Lartësuar ka thënë: [B]"Vërtet ata po thurin plan kundra teje.*(Por gjithashtu) edhe Unë po bëj plan." [At-Tarik:15-16]


76. اللعن El-laënu (mallkimi)[/B]. Është një cilësi ‘Fiëlije’ që varet nga dëshira e Allahut të Lartësuar.
Allahu ka thënë në Kur’an: [B]"Mallkimi i Allahut është mbi zullumqarët."

77. المستعان El-musteanu (Ai që i kërkojnë ndihmë robërit dhe Ai i ndihmon).[/B] Allahu i Lartësuar ka thënë: [B]"Kështu që për mua durimi shkon më mirë dhe vetëm ndihma e Allahut kërkohet kundra kësaj (prove të vështirë) që po e pohoni." [Jusuf: 18]

78. المسح El-mes’hu. [/B]Në hadithë të saktë Profeti ka përmendur që Allahu i Lartësuar e ka prekur (e ka kaluar dorën e Tij mbi)shpinën e Ademit dhe prej shpinës së tij kanë rënë të gjitha qëniet me shpirt prej pasardhësve të tij.”
Ka trs metuar Ebu Hurejra se i Dërguari i Allahut ka thënë: [B]“Kur e krijoi Allahu Ademin e preku (e kaloi dorën e Tij mbi) shpinën e tij (Ademit) dhe ra nga shpina e tij çdo qënie me shpirt që Allahu do ta krijojë deri në ditën e Kijametit….”[/B]
Transmeton Termidhiu. (Shiko ‘Sahihu Sunen Et-termidhi’)

[B]79. المعية Elmaij-jetu. [/B]Të qënurit (shoqëria) e Allahut me krujesat e cila nënkupton: Dijen, fuqinë, dëgjimin, shikimin, pushtetin dhe rregullimin e çështjeve përderisa Elmaij-jetu është e përgjithshme me të cilën nuk është favorizuar një person ose një grup (që kanë një atribut të caktuar). Ndërsa nëqoftëse është favorizuar një person ose një grup (që kanë një atribut të caktuar) me Elmaij-jetu, atëhere ajo nënkupton, plus asaj që u përmend në Elmaij-jetun e përgjithshme: përkrahjen mbarësin dhe suksesin.
Në lidhje me këtë cilësi të Allahut duhet të marrim parasysh këto që vijojnë:

[B]E para:[/B] Të qënurit e Allahut me krijesat e Tij është vërtetuar me argumente nga Kur’ani, sunneti dhe Ixhmai i Selefëve.

Emrat dhe Cilësitë e All-llahut
 

[B]A- Argumentet e Kur’anit:

[/B][COLOR=blue]"Ai është me ju kudo që jeni." [El-Hadid: 4]
"Sigurisht që Allahu është me ata që i frikësohen Atij dhe që janë mirëpunues." [En-Nahl: 128][/COLOR]

[B]B- Nga sunneti i Profetit:[/B]

Transmeton Ibnu Umeri se i Dërguari i Allahut ka thënë: “Kur çdo njëri prej jush të çohet për tu falur mos të pështyjë përpara fytyrës së tij sepse Allahu është përballë (drejt) fytyrës së tij dhe as nga e djathta por nga e majta ose poshtë këmbës së tij.” Transmeton Buhariu dhe Muslimi.
Nga hadithi përfitohet që Allahu është përpara fytyrës së namazfalësit. Por duhet të dimë që ai që ka thënë: Allahu është përpara namazfalësit po ai ka thënë Allahu është në lartësi, mbi qiej prandaj ky hadith si dhe dy hadithet që vijojnë po ashtu edhe dy ajetet e kaluara duhet të kuptohen sipas asaj që do ta sqarojmë në lidhje me ‘Elmaij-jetu’. Për të sqaruar më gjërë po shtojmë këtu që dijetarët e kanë bërë pajtimin ndërmjet hadithit që thotë se Allahu është përpara fytyrës së namazfalësit dhe haditheve që thonë se Allahu është në lartësi në tre aspekte:

[B]I pari:[/B] Argumentet e sheriatit kanë bashkuar ndërmjet të dyjave,. Ato nuk mund të bashkojnë ndërmjet dy gjërave që bien në kundërthënie.

[B]I dyti:[/B]Mundet që një gjë të jetë e lartë dhe ajo është përpara fytyrës tënde. P.sh. Njeriu i drejtohet diellit paradite, dielli është përpara tij megjithëse është lart në qiell. Përderisa kjo është e mundshme në të drejtën e krijesës në të drejtën e Krijuesit është edhe më e arsyeshme.

[B]I treti:[/B] Supozo që kjo është e pamundëshme (e pa arsyeshme) në të drejtën e krijesës, por në të drejtën e Krijuesit nuk është e pamundëshme (e pa arsyeshme) sepse Allahut të Lartësuar nuk i përngjason asgjë në të gjitha cilësitë e Tij.

Transmeton Ebu Musa El-Eshari i cili thotë: Ishim me të Dërguarin e Allahut në një udhëtim dhe njerëzit filluan ti ngrini zërat e tyre duke bërë tekbire. Profeti u tha: O njerëz! Më butë ndaj vetveteve tuaja (mos i mundoni duke ngrritur zërin) sepse ju nuk po lutni një shurdh dhe as një të pa pranishëm. Ju po lutni Atë që është Gjithëdëgjues, Gjithëshikues. Vërtetë Ai që po i luteni është më afër çdo njërit prej jush sesa qafa e kafshës së tij.” Buhariu dhe Muslimi.

Unanimisht të gjithë selefët e kanë pohuar Maij-jetull-llah (të qënurit e Allahut me krijesat e Tij).

[B]E dyta:[/B] Kjo shoqëri (Maij-jeh) nënkupton përfshirjen e krijesave me dije, fuqi, dëgjim, shikim, pushtet dhe rregullim të çështjeve përderisa është e përgjithshme¹. Si shembull për këtë kemi fjalën e Allahut të Lartësuar: "Ai është me ju kudo që të jeni."
Ndërsa në qoftëse është favorizuar me ‘Elmaij-jeh’ (shoqërinë) një person ose një grup që karakterizohen me një punë të caktuar, atëhere ajo nënkukpton, plus asaj që u përmend në Elmaij-jetu e përgjithshme, ndihmën, përkrahjen, mbarësinë dhe suksesin. Si shembull për Elmaij-jetu që është favorizuar me të një person kemi fjalën e Allahut drejtuar Musait dhe Harunit: [B]"Pa dyshim që Unë jam me ju të dy duke dëgjuar e shikuar çdo gjë." [Ta-Ha: 46] Gjithashtu fjalën e Allahut për Profetin tonë: "Ai i tha shokut të tij: Mos u mërzit, sigurisht që Allahu është me ne." [Teube: 40] [/B]Si shembull për Elmaij-jetu që është favorizuar me të një grup njerëzish me një atribut të caktuar është fjala e Allahut: [B]"Duroni sepse Allahu është me durimtarët." [Enfal: 46] [/B]

Nga kjo që u përmend u bë e qartë që Elmaij-jetu është dy llojesh:
Maij-jeh (shoqëria) e përgjithshme dhe Maij-jeh e veçantë (specifike).


Ibnu Rexhebi ka thënë: “Shoqëria e veçantë (Elmaij-jetu has-sah) nënkupton: ndihmën, përforcimin, ruajtjen. Ndërsa shoqëria e përgjithshme (Elmaij-jetul Am-meh) nënkupton dijen, shikimin dhe mbikqyrjen e punëve të robërve.”

[B]E treta:[/B] Kjo shoqëri (Maij-jeh) nuk do të thotë që Allahu është i përzier me krijesat, ose i bashkuar (i unifikuar) me to, ose i shkrirë (i shpërbërë) në vendet e tyre siç besojnë panteistët dhe kjo per arsyet që vijojnë :

[B]E para:[/B] Sepse argumentet e Kur’anit, të sunneti, të Ixhmait,arsyes llogjike dhe Elfitrah të gjitha tregojnë që Allahu është në lartësi. Si rrjedhojë iterpretimi i (Elmaij-jes) në kundërshtim me këto argumente është i pavlefshëm.

[B]E dyta:[/B] Asnjë nga selefët e umetit nuk e ka interpretuar shoqërin e Allahut me krijesat kështu. Madje të gjithë unanimisht e kanë mohuar të jetë Allahu i përzier me krijesat, ose të jetë i bashkuar me ta ose të jetë i shkrirë në ta.

Emrat dhe Cilësitë e All-llahut
 

Ibnu Kethiri në komentin e ajetit 7 te sures Muxhadele "Ai është me ta kudo që të ndodhen." Ka thënë shumë dijetarë kanë vërtetuar ixhmain e umetit që: Kuptimi i kesaj maij-jeh është të qënurit e Allahut me krijesat me dijen e Tij .
Më poshtë do të përmendim disa nga thëniet e dijetarëve që vërtetojnë ixhmain e lartpërmendur:

1) Ka thënë imam Ahmedi : nëse do të marrë si argument ndonjë bidatçi, për mohimin e lartësisë së Allahut, fjalen e Tij : "Ai është me ju kudo që të jeni." Dhe fjalen e Tij: "Ai është me ta kudo që të ndodhen." E të tjera prej ajeteve jo krejtësisht të qarta prej ajeteve të Kur’anit thuaji: Allahu ka për qëllim dijen e Tij, sepse Allahu i Lartesuar është mbi Arsh, mbi qiellin e shtatë dhe e din çdo gjë. Ai është i ndarë (jashtë) krijesave të Tij dhe me dijen e Tij e ka perfshirë çdo vend.

2) Mukatil ibni Hajan ne komentin e fjales së Allahut në suren Muxhadele: "Ai është me ta kudo që të ndodhen." ka thënë: “Ai është mbi arshin e Tij dhe dija e Tij është me ta.”

3) Sufjan ibni Uj-jejne është pyetur për fjalën e Allahut "Ai është me ju kudo që të jeni." Ka thënë : bëhet fjalë për dijen e Tij.

4) Malik ibni Enes ka thënë: Allahu është në lartësi (mbi Arsh) dhe dija e Tij është në çdo vend (d.m.th. dija e Tij ka përfshirë çdo gjë.)

Ibnu Abdil Berr-rri ka thënë: “Të gjithë dijetarët e Sahabëve dhe të Tabiinëve prej të cilëve është marrë komenti i ajeteve të Kur’anit, unanimisht në komëntin e fjalës së Allahut në suren Muxhadele ajeti 7 "Ai është me ta kudo që të ndodhen" kanë thënë: Ai është mbi Arsh dhe dija e Tij është në çdo vend. Në këtë çështje ata nuk i ka kundërshtuar asnjëri që merret në konsideratë fjala e tij.

[B]E treta[/B]: Ai që e njeh Allahun dhe e vlerëson Madhërin e Tij dhe e njeh kuptimin e ‘Maij-jes’ në gjuhën arabe në të cilën ka zbritur Kur’ani, nuk mund të thotë: Realiteti i ‘Maij-jes’ nënkukpton që Allahu është i përzier me krijesat ose i shkrirë në krijesat. Këto fjalë nuk mund ti thotë përveçse ai që nuk e njeh gjuhën arabe dhe nuk e vlerëson Madhërinë e Allahut.

[B]E katërta:[/B] Shoqëria e Allahut me krijesat nuk bie në kundërshtim me lartësinë e Allahut mbi krijesat e Tij dhe kjo për arsyet që vijojnë:

a) Allahu i Lartësuar ia ka atribuar të dyja vetes së Tij në librin e Tij, i cili është i pastër nga kundërthëniet. Sikur lartësia mbi krijesat dhe Elmaij-jeh të ishin kontraditore Allahu nuk do ti përmendte në librin e Tij.

b) Bashkimi i të qënit në lartësi dhe shoqërisë (Elmaij-jes) është një gjë e mundëshme dhe e arsyeshme në të drejtën e krijesës p.sh. udhëtarët në netët e ndritshme me hënë thonë: “Vazhduam të ecnim dhe hëna ishte me ne.” Dihet që njerëzit që udhëtojnë janë në tokë dhe hëna është lart në qiell. Përderisa kjo është e mundëshme në të drejtën e krijesës si mos të jetë e mundëshme dhe e arsyeshme në të drejtën e Krijuesit?

Muhamed Khalil Elherras ka thënë: “Përderisa kjo është e lejueshme në të drejtën e hënës e cila është prej krijesat më të vogla të Allahut, e si mos të jetë e arsyeshme në të drejtën e Atij që i ka përfshirë robërite Tij me dije, fuqi?”

c) Bashkimi ndërmjet lartësisë dhe Elmaijeh sikur të supozohej që është i pamundshëm (i pa arsyeshëm) në të drejtën e krijesës nuk është e detyrueshme të jetë i tillë në të drejtën e Krijuesit sepse Atij nuk i përngjason asgjë.

d) Fakti që Selefët e këtij ymeti kanë thënë: “Maij-jeh nënkupton përfshirjen e krijesave me dije, shikim, dëgjim etj. nuk do të thotë që ata e kanë ndryshuar domethënien e drejtpërdrejt të argumentave të ‘Elmaij-jes’ sepse atë që e kanë thënë Selefët në lidhje me ‘Elmaij-jeh’ ai është kuptimi i saj i drejtpërdrejtë. Fjalët e Selefëve janë thjesht koment i kuptimit të drejtpërdrejtë.

Ibnu Tejmija ka thënë: Kuptimi i drejtpërdrejtë i fjalës’meë’ (me) kur përdoret në gjuhën arabe nuk është gjë tjetër përveç se shoqëria e pakufizuar. Ajo nuk tregon detyrimisht për prekje apo paralelizëm nga e djathta ose e majta, sepse p.sh. thuhet: “Ne vazhduam të ecnim dhe hëna ishte me ne. ose, dhe ylli ishte me ne.”

e)Njerëzit në lidhje me ‘Elmaij-jetull-llah’janë ndarë në tre grupe:

[B]Grupi i parë [/B]thonë: Të qënurit e Allahut me krijesat nënkupton dijen e Tij gjithpërfshirëse kur bëhet fjalë për ‘maij-jen’ e përgjithshme, dhe ndihmën, përkrahjen dhe suksesin kur bëhet fjalë për ‘maij-jen’ e veçantë, ndërsa me qënien e Tij Allahu është në lartësi.
Ky është besimi i Selefëve dhe padyshim që ky është e vërteta.
[B]Grupi i dytë[/B] thonë: Të qënurit e Allahut me krijesat do të thotë që Ai është me to në tokë. Këta e mohojnë lartësinë e Allahut mbi krijesat.

Ky grup janë panteistët (Elhululijeh) besimi i tyre është i pavlefshëm. Unanimisht të parët tanë e kanë hedhur poshtë, e kanë refuzuar dhe e kanë konsideruar kufër që të nxjerr nga feja.

Emrat dhe Cilësitë e All-llahut
 

[B]Grupi i tretë[/B] thonë: Të qënurit e Allahut me krijesat e Tij do të thotë që: Të jetë me ta në tokë megjithëse është i Lartësuar mbi Arsh. Mendimine këtij grupi e ka përmendur Ibnu Tejmije në “Mexhmuul Fetaua”. Kufri i këtij grupi nuk është më pak i vogël dhe i rrezikshëm se kufri i grupit të dytë.
Ata mendojnë që i janë përmbajtur kuptimeve të drejtpërdrejta të ‘Elmaij-jeh’dhe lartësisë, por në të vërtetë janë gënjeshtar dhe të humbur sepse tekstet e ‘Maij-jes’ nuk tregojnë për panteizmin e pretenduar prej tyre sepse ai është i pavlefshëm (i pavërtetë). Kuptimi i drejtpërdrejtë i fjalës së Allahut dhe të Dërguarit të Tij nuk mund të jetë i pavlefshëm.

[B]80. المقت Elmaktu (mospëlqimi). [/B]Është cilësi ‘Fiëlijeh khaberijeh’.
Allahu i Lartësuar ka thënë në Kur’an: "Atyre që mohuan do tu thuhet mospëlqimi i Allahut është më i madh ndaj jush (në jetën e dynjas ku ju vazhdimisht e mohonit besimin), sesa neveria ndaj njëri tjetrit (tani në zjarrin e xhehenemit pasi tani jeni armiq të njëri tjetrit)." [Gafir: 10]

[B]81. المكر على من يمكر به El mekru ala men jemkuru bihi (vendosja e planeve, e komloteve për ndëshkimin dhe shkatërrimin e atyre që thurin komlote ndaj fesë së Tij dhe muslimanëve). [/B]
Allahu i Lartësuar ka thënë: [B]"Megjithëse kundërshtojnë dhe vënë dyshime për Allahun Ai është shumë i fuqishëm për të vendosur plane." [Err-Rrad: 13]

82. النزول En-Nuzul (zbritja në qiellin e dynjas). [/B]Është cilësi Fiëlije e cila i është atribuar Allahut në hadithe të sakta të cilat arrijnë gradën ‘muteuatir’.

Transmeton Ebu Hurejra se i Dërguari i Allahut ka thënë: “Zbret Zoti ynë i Lartësuar çdo natë në qiellin e dynjasë kur mbetet një e treta e fundit e natës dhe thotë: Kush më lutet Mua që ti përgjigjem? Kush më kërkon Mua që ti jap.? Kush më kërkon falje Mua që ta fal?” Transmeton Buhariu dhe Muslimi.

Në lidhje me këtë hadith të madhërishëm dhe këtë cilësi që e përmban do të përmendim disa sqarime të rëndësishëme të cilat i ka bërë Ibnu Tejmija në “Sherhu hadithin-nuzul”.

[B]Sqarimi i parë:[/B]Dijetarët e umetit unanimisht e kanë pranuar këtë hadith dhe e besojnë atë.

[B]I dyti:[/B] Kjo cilësi i atribuohet Allahut ashtu sikurqë i atribohen cilësitë e tjera si: Të lartësuarit mbi Arhs, ardhja në ditën e gjykimit e të tjera që Allahu ia atribuon vetes së Tij.

[B]I treti:[/B] Pyetja ‘Si zbret?’ është si pyetja: Si është lartësuar mbi Arsh? Si dëgjon? Si shikon?etj. Përgjigjia e kësaj pyetje është ashtu siç ka dhënë imam Malik përgjigjen për ‘Istiuan’ mbi Arsh.

Thëniet e dijetarëve janë në përputhshmëri me thënien e Malikut që ne nuk e dimë se si është i Lartësuar mbi Arsh, se si zbret ashtu siç nuk e dimë se si është qënija e Tij.

[B]I katërti:[/B] Zbritja e Allahut në qiellin e dynjasë, nuk bie në kundërshtim me lartësinë e Tij të përhershme mbi krijesat. Lartësia e Allahut është cilësi ‘Dhatijje’. Ai zbret megjithëse është lartr mbi krijesat. Zbritja e Allahut nuk do të thotë që ta mbajë qielli i dynjasë dhe mbi Të të jenë qiejt e tjerë sepse Atë nuk e kufizon dhe nuk e përfshin asgjë prej krijesave. Kufizimet e tilla lindin nga përfytyrimi i zbritjes së krijesave ndërsa zbritja e Allahut ndryshon nga zbritja e krijesave.Kështu siç sqaruam për lartësinë themi dhe për të lartësuarit e Tij mbi Arsh. Allahu i Lartësuar zbret në qiellin e dynjasë megjithëse është i lartësuar mbi Arsh sepse argumentet që tregojnë se Allahu zbret janë të qarta po ashtu edhe argumentet që tregojnë se Allahu ështëi Lartësuar mbi Arsh janë të qarta. Kështuqë besojmë se Ai është i lartësuar mbi Arsh dhe zbret në qiellin e dynjasë. Sepse cilësitë e Allahut nuk krahasohen me cilësitë e krijesave.

Emrat dhe Cilësitë e All-llahut
 

Ibnu Tejmija ka thënë: “Fakti që Allahu ka lajmëruar se zbret për në qiellin e dynjasë nuk do të thotë që zbret si krijesat të cilat ne i vërejmë në mënyrë që të thuhet: Kjo detyrimisht tregon se boshatiset një vend dhe zihet një vend tjetër.”.

[B]I pesti:[/B] Disa njerëz për të mohuar këtë cilësi thonë: Dihet që toka është e rrumbullakët dhe kur është një e treta e fundit e natës në një vend të rruzullit tokësorë nuk është në ndonjë vend tjetër. Madje një e treta e fundit e natës është e vazhdueshme në tokë. Atëhere nëse do të pohonim që Allahu zbret në qiellin e dynjasë kjo do të thotë që zbritja e Tij të jetë e vazhdueshme gjatë gjithë kohës për tju përgjigjur lutjeve të njerëzve që ndodhen në vende të ndryshme të tokës sepse një e treta e fundit e natës për ta është e ndryshme.

[B]Përgjigjia:[/B] Cilësitë e Allahut nuk krahasohen me cilësitë e krijesave. Allahu i Lartësuar zbret në qiellin e dynjasë megjithëse është i lartësuar mbi Arsh. Sikurqë e sqaruam po ashtu është edhe çështja e zbritjes në qiellin e dynjasë. Kur është një e treta e fundit e natës në një vend, për njerëzit që banojnë në atë vend Allahu ka zbritur në qiellin e dynjasë dhe u përgjigjet lutjeve të tyre. Përderisa ne besojmë se Ai zbret dhe megjithatë është i lartësuar mbi Arsh po kështu është edhe çështja e zbritjes më herët, më vonë, më shkurt dhe më gjatë sipas një të tretës së fundit në tokë, nëse do të marrim për bazë faktin që zbritja e Allahut nuk krahasohet me zbritjen e krijesave.

Ibnu Tejmia ka thënë: Zbritja që ndryshon nga zbritja e trupave të robërve mund të bëhet në një kohë të vetme për shumë krijesa dhe të zgjasë për disa njerëz më shumë se për disa të tjerë. Madje nuk është e pamundur që tu afrohet disa krijesave dhe jo të tjerëve. Pra ti afrohet atij që i lutet dhe mos ti afrohet atij që nuk i lutet. Po kështu afrimi i Allahut në pasditen e Arafatit për në qiellin e dynjasë për shkak të haxhinjve. Kjo pasdite në Arafatë megjithëse mund të jetë gjysma e ditës në disa vende dhe mund të jetë natë në disa vende të tjera, Ai nuk është afruar ndaj atyre vendeve por është afruar në qiellin e dynjasë që përkon me haxhnjtë (Arafatin). Po kështu është edhe zbritja në një të tretën e fundit të natës.

Prej gjërave që të ndihmojnë ta kuptosh më mirë sqarimin që e bëmë është të dish që Allahu merr në llogari robërit e Tij në ditën e Gjykimit në një orë të vetme. Me çdo njërin veçohet dhe e bën që të pranojë gjynahet që i ka bërë në dynja. Ai që merret në llogari mendon që nuk po i kërkohet llogari ndonjë tjetri por realiteti nuk është kështu. Një burrë i tha ibnu Abasit: Si u kërkon llogari Allahu në një orë të vetme? Tha: Sikurqë i furnizon me rrisk në një orë të vetme.!
Gjithashtu të dish që Allahu i përgjigjet çdo njërit që falet kur ai lexon suren Fatiha.Muslimi ka trs metuar nga Ebu Hurejra se i Dërguari i Allahut ka thënë: “Thotë Allahu: E kam ndarë namazin ndrmjet meje dhe ndërmjet robit Tim në dy gjysma. Gjysma më takon Mua dhe gjysma i takon robit Tim dhe robit Tim do ti jepet ajo që e kërkon. Kur robi thotë: ‘Elhamdu lil-lahi rabil alemin.’Allahu thotë më lavdëroi robi Im…..”
Njeriu që falet në çdo rekat që lexon Fatihan Allahu i përgjigjet. Në atë kohë falen aq shumë njerëz saqë nuk e din numrin e tyre përveç Allahut dhe Ai i përgjigjet çdo njërit.
Ata që nuk e vlerësojnë madhërinë e Allahut i imagjinojnë cilësitë që i Dërguari ia ka atiribuar Allahut të ngjashme me cilësitë e krijesave.
P.sh. Ata mendojnë që zbritja e Allahut do të thotë që: Arshi dhe qiejtë janë mbi të dhe ai është i kufizuar ndërmjet tyre dhe ndërmjet qiellit të dynjasë, gjithmonë duke e imagjinuar zbritjen e Allahut si zbritjen e krijesave. Ata si rrjedhojë e kësaj imagjinate janë ndarë në dy grupe”

Emrat dhe Cilësitë e All-llahut
 

[B]Grupi i parë[/B]: E dinë që kjo është e pasaktë dhe mendojnë që ky është kuptimi i drejtpërdrejt i tekstit prandaj ose e keqinterpretojnë ose i bëjnë ‘tefuid’dhe thonë nuk kuptohet prej tij asgjë. Tefuidin ia atribuojnë Selefëve. Për të mësuar pavlefshmërinë e keqinterpretimit dhe Tefuidit kthehu në bazat e argumenteve të cilësive.

[B]Grupi i dytë: [/B]Kuptimin e drejtpërdrejtë të tekstit e kanë konceptuar si grupi i parë por pasi vërejtën që thënia e grupit të parë është e papranueshme dhe se hadithi i Profetit është i vërtetë, e përngjasuan Allahun me krijesat. Këta injorantë thonë se disa qiej ndodhen mbi të dhe një poshtë Tij, ose qiejt ngrihen (zhvendosen) pastaj kthehen përsëri e të tjera fjalë të cilat e di pavlefshmërinë e tyre çdo njëri që ka qoftë dhe pak llogjikë.

Të dyja këto grupe janë të humbur. Ata sikur të meditonin pak në këtë ajet[B]"Ata nuk e vlerësuan Madhërinë e Allahut ashtu siç i takon që të vlerësohet. Në ditën e Kjametit toka e gjithë do të jetëe mbështjellë në dorën e Tij dhe qiejt do të jenë të mbështjellë në të djathtën e Tij. I Lavdëruar dhe i Lartë është Ai mbi gjithçka që ata ia ngjisin Atij si të barabartë." [Ez-Zumer: 67] [/B]

dhe në këtë hadith: “Allahu i Lartësuar e shtrëngon e kap tokën në ditën e kjametit dhe i mbështjell qiejt me të djathtën e Tij pastaj thotë: Unë jam Gjithësunduesi ku janë sunduesit e tokës.”Buhari dhe Muslimi. Do ta njihnin madhërinë e Allahut dhe do të bëhej i qartë gabimi që kanë rënë në të.

[B]I gjashti:[/B] Atij që e mohon zbritjen e Allahut dhe e keqinterpreton duke thënë:: zbret mëshira e Allahut, ose urdhëri i Tij, ose melaiket eTij i përgjigjemi siç vijon :

[B]E para:[/B] Profeti thotë: “..Zbret në qiellin e dynjasë dhe thotë: Kush më lutet mua që ti përgjigjem? “ Dihet që nuk i përgjigjet lutjes veçse Allahu.

[B]E dyta:[/B] Këto fjalë që janë përmendur në hadith: “Kush më lutet….” Nuk mund ti thotë askush tjetër përveç Allahut.
Për më gjerë shiko “Mexhmua Fetaua”(5/416).

Si përfundim Ibnu Tejmija ka thënë: “Atë që duhet ta besojmë në mënyrë të prerë është se Allahut nuk i përngjan asgjë në të gjitha cilësitë që e ka cilësuar me to veten e Tij. Ai që e cilëson Allahun me cilësi si cilësitë e krijesave është padyshim gabimtarë. Si ai që thotë: Ai zbret e trs ferohet sikur zbret njeriu nga taraca poshtë për në shtëpi. Ose si ai që thotë:Boshatiset prej Tij Arshi. Që do të thotë se me zbritjen e Tij boshatiset një vend dhe zihet një vend tjetër. Të gjitha këto janë të pavlefshme duhet që të besojmë se Allahu është i pastër prej tyre.

[B]83. النسيان En-nisjanu (harresa që nënkupton lënjen).[/B]

Harresa merr dy kuptime:

[B]I pari:[/B] Mos kujtimi i një gjëje të ditur më parë. Sipas këtij kuptimi nuk lejohet t’ia atribuojmë Allahut sepse është mangësi. Dija e Allahut është e përkryer.

[B]I dyti: [/B]Lënija me dije dhe me dashje siç është në fjalën e Allahut: “Kështu që këtë ditë ne do ti harrojmë ata siç e harruan ata takimin e kësaj dite.” [El-Araf: 51].Sipas këtij kuptimi i atribohet Allahut.

[B]84. النفس En-nefs (vetja).[/B] Vetja e Allahut është qënija e Tij.
Allahu i Lartësuar ka thënë: [B]“Zoti juaj ia bëri detyrë vetes së Tij mëshirën.”[/B]

Ibnu Huzejme në fillimin e librit “Eteuhid” ka thënë: “Cilësia e parë e Allahut të Lartësuar që do të fillojmë me të këtë libër është ‘vetja’ e Tij. I pastër dhe i lartë është Allahu nga përngjasimi i vetes së Tij me vetet e krijesave.”

[B]85. التنفيس Et-tenfisu (lehtësimi i vuajtjes, çlirimi nga brenga dhe pikëllimi).[/B]
Është cilësi Fiëlije që është përmendur në hadith të saktë:
Transmeton Ebu Hurejra që i Dërguari i Allahut ka thënë: “Kush e çliron një besimtarë nga një brengë prej brengave të dunjasë, Allahu do ta çlirojë nga një brengë prej brengave të ditës së Gjykimit.” Muslimi.

Po kështu edhe hadithi i Profetit për erën: “Mos e shani erën sepse ajo është prej nefsurr-rrahman (d.m.th.prej gjërave me të cilat Allahu i çliron të brengosurit nga brengat e tyre).” Fjala ‘nefes’në hadithë e ka kuptimin ‘tenfis’.

Ndërsa hadithi i Ebi Hurejrës: “Unë e gjej ‘nefese’ e Zotit drejt Jemenit”, është i dobët siç thotë Albani në “Ed-daif”. Por edhe sikur të supozohej se është i saktë fjala nefes që është përmendur në të ka të njëjtin kuptim si hadithi i kaluar. Ibnu Tejmija ka sqaruar: Që Profeti në hadithë ka për qëllim besimtarët nga Jemeni me të cilët Allahu i çliroi brengat muslimanëve dhe u lehtësoi vuajtjet.

[B]86. النور En-nuru (drita). [/B]Është cilësi”dhatij-jeh”e cila është përmendur në Kur’anë dhe në hadith të saktë. Allahu i Lartësuar ka thënë: [B]“Toka do të ndriçojë nga drita e Zotit të sajë (kur Ai do të vijë për të gjykuar mes njerëzve).” [Ez-Zumer: 69] [/B]

Abdullah Ibnu Umeri ka trs metuar se i Dërguari i Allahutë ka thënë: Allahu i krijoi krijesat e Tij në errësirë dhe u hodhi atyre prej dritës së Tij. Kë e qëlloi drita që e hodhi Allahu u udhëzua dhe kë nuk e qëlloi humbi..” Ahmedi dhe Termidhiu. (Shiko “Sahihu suneh Et-termidhi”) “

Ibnu Tejmija ka thënë: “Allahu ka lajmëruar në librin e Tij që toka do të ndriçojë me dritën e Zotit të sajë. Përderisa do të ndriçojë prej dritës së Tij si mundet të mos jetë dritë?! Nuk lejohet që të interpretohet drita që është atribuar Allahut në këto argumente si një krijesë që i atribohet Krijuesit të saj i Cili e ka krijuar për disa aspekte… dhe i ka përmendur”

Emrat dhe Cilësitë e All-llahut
 

[B]87.الهرولة Elherueletu (ecja me shpejtësi).[/B] Kjo është një cilësi fiëlije khaberije e cila është përmendur në hadithë të saktë.Transmeton Ebu Hurejra: i cili thotë:” ka thënë profeti : Allahu thotë Unë jam i Fuqishëm që të veproj ndaj robit Tim, atë që ai mendon seUnë do të veproj ndaj tij. Unë jam me të kur më përmend Mua, nëse do të më përmende në veten e tij ( fshehurazi jo në publik) Unë e përmend në vetveten time dhe nëse do të më përmendë në një grup, Unë e përmend në një grup më të mirë se ata, dhe nëse më afrohet një pëllëmëbë do ti afrohem një krah, nëse më afrohet një krah, unë do ti afrohem një pash dhe nëse do të më vijë duke ecur do ti vij duke ecur më shpejt dhe më me nxitim.( Herueleten)- trs , Buhariu & Muslimi.…”

Ibnu Uthejmini ka thënë: “El-herueletu është një cilësi e Allahut siç ka ardhur në hadithë të saktë. Ajo është prej veprave të Allahut që i kemi detyrë t’i besojmë pa i përshkruar formë dhe pa i përngjasuar me krijesat.”

[B]88. الوجه Eluexh’hu (fytyra) [/B]Është cilësi ‘dhatije khaberije’ e cila i është atribuar Allahut në Kur’anë dhe në hadithe të sakta.
Allahu i Lartësuar ka thënë: [B]“Gjthçka është në të do të zhduket. Ndërsa do të mbetet gjithmonë fytyra e Zotit tënd gjithë madhështi e lavdi.” [Err-Rrahman: 26-27][/B]

Gjthashtu ka thënë;[B] “Çdo gjë do të shkatërrohet përveç fytyrës së Tij. Atij i takon gjykimi e vendimi dhe tek Ai ju të gjithë do të ktheheni.”[/B]Profeti ka thënë në hadithin e Ebi Musa Eleshari: “Perdja e Tij është dritë sikur ta zbulonte do të digjte madhëria dhe drita e fytyrës së Tij çdo gjë.” Transmeton Muslimi.

Në hadithin e Ibnu Umerit për tre persona që u bllokuan në shpellë Profeti ka përmendur që çdo njëri prej tyre ka thënë: “O Allah në qoftëse këtë e kam bërë duke kërkuar fytyrën tënde na çliro nga ky bllokimi që jemi: Trasmetuan Buhari dhe Muslimi.

Në lidhje me argumentet e kaluara duhet të bëjme disa sqarime:

[B]I pari:[/B] Në fjalën e tij: [B]“Çdo gjë do të shkatërrohet përveç fytyrë së Tij”[/B] ka për qëllim përveç qënies së Tij e Cila ka fytyrë. Pra Allahu ka përmendur fytyrën sepse është një cilësi e qënjes së Tij dhe ka patur për qëllim qënien e Tij të cilësuar me fytyrë. Vetëm ky që e sqaruam është kuptimi i saktë i ajetit sepse në qoftë se do të kishte për qëllim qënien të pacilësuar me fytyrë atëhere cila do të ishte dobia e përmendjes së fytyrës? Fakti që është përmendur fytyra tregon që ajo është një cilësi e qënjes së Allahut.

[B]I dyti;[/B] Kur përmendet fjala [B]‘fytyrë’ [/B]e atribuar Allahut në ajetet e Kur’anit dhe të sunnetit origjina është: që të synohet cilësia e Allahut (fytyra). Por në një ajet të Kur’anit komentatorët kanë rënë në kundërshtim. Ky ajet është fjala e Allahut: [B]“Të Allahut janë lindja dhe perëndimi, kështuqë ngado që të drejtoheni atje është fytyra e Allahut” [El-Bekaretu:115][/B]
Ka dijetarë që kanë thënë: “Kuptimi i fjalës [B]‘uexhh’ [/B]është ana në të cilën kur falemi drejt saj Allahu na pranon namazin sepse ajeti ka zbritur për udhëtarin kur fal nafile drejtohet andej nga të shkojë kafsha e tij (ose mjeti me të cilin udhëton), ose kur një njeri është në mëdyshje për sa i përket anës së Kiblës, përpiqet për të qëlluar anën e Kiblës dhe falet. Në këtë rast edhe sikur mos ta ketë qëlluar anën e Kiblës namazi i tij është i saktë.

Mendimi i dytë i dijetarëve është se këtu bëhet fjalë për fytyrën e Allahut realisht. Atëhere sipas këtij komenti ajeti duhet kuptuar sipas asaj që e sqaruam në fjalën e Profetit: “Kur të falet ndonjëri prej jush mos të pështyjë përpara tij, sepse Allahu është përpara (drejt) fytyrës së tij” Për më gjërë kthehu tek cilësia ‘El-maijeh’ për të njohur nga afër kuptimin e hadithit.

[B]I treti:[/B] Sikurse shumë cilësi të tjera edhe këtë cilësi grupet e humbura e kanë mohuar duke I keqinterpretuar argumentet që tregojnë për të. Për dy ajetet që i përmendëm kanë thënë: Kuptimi është: “Çdo gjë do të shkatërrohet përveç shpërblimit të Allahut.” Këtë keqinterpretim e hedhim poshtë me përgjigjet që vijojnë:

1)Ky interpretim bie në kundërshtim me kuptimin e drejtpërdrejt të tekstit, sepse kuptimi i drejtpërdrejtë është fytyra dhe jo shpërblimi.

2)Ky interpretim bie në kundërshtim me unanimitetin e selefëve.

3)A mundet të përshkruhet shpërblimi me këtë cilësi të madhërishme “Gjithë madhështi dhe lavdi”? Kjo s’është e mundur.

4)Do të themi: “Çfarë thoni për fjalën e Profetit: ‘Perdja e Tij është dritë sikur ta zbulonte do të digjte Madhështia dhe drita e Fytyrës së Tij çdo gjë.’ A ka shpërblimi gjith këtë dritë që do të djegë çdo gjë!?”

Emrat dhe Cilësitë e All-llahut
 

[B]89. اليدان Eljedani (dy duart). [/B]Dy duart janë cilësi ‘dhatije khaberije’.

Argumentet nga Kur’ani: [B]“Çifutët thonë: Dora e Allahut është e lidhur (e shtrënguar, Ai nuk dhuron dhe nuk shpenzon nga begatitë e Tij). Qofshin të lidhura duart e tyre dhe qofshin të mallkuar ata për çfarë ju nxori goja. Përkundrazi, të dy duart e Tij janë gjërësisht të shtrira.Ai shpenzon nga begatitë e Tij siç do Ai.” [El-Maide: 64]

“Ç’të ndaloi ty që të mos i biesh në sexhde atij të cilin Unë e krijova me dy Duart e Mia?” [Sad: 75] [/B]

Në hadithin e Ebu Musës Profeti ka thënë: “Vërtet Allahu i Lartësuar e shtrin dorën e Tij natën që të pendohet keqbërësi ditën dhe e shtrin dorën e Tij ditën që të pendohet keqbërësi natën, derisa të lind dielli nga perëndimi i tij.” Transmeton Muslimi.

Gjithashtu në hadithin e shefatit ndër të tjera Profeti ka thënë: “…I vijnë Ademit dhe i thonë: O Adem! Ti je babai i njerëzve, të krijoi Allahu me dorën e Tij dhe fryu në ty shpitin e krijuar prej Tij…” Buhari dhe Muslimi.

Në lidhje me këtë cilësi kemi për të bërë disa sqarime:

[B]I pari[/B]: Argumentet tregojnë që Allahu ka dy duar. Prej tyre janë dy ajetet e lartpërmendura si dhe fjala e Profeetit: “Allahu i Lartësuar i mbështjell qiejt me të djathtën e Tij dhe tokën me dorën tjetër të Tij.” Transmeton Buhariu dhe Muslimi.
Po ashtu edhe fjala tjetër e Profetit: “Të dyja duart e Tij janë të djathta.”
Të gjithë selefët e këtij ummeti kanë besuar se Allahu ka vetëm dy duar. Ndërsa përsa i përket fjalës së Allahut: [B]“Thuaj kush ka në dorë të Tij pushtetin e çdo gjëjë?” [El-Muminun: ][/B], ku është përmendur dora në numrin njëjës dhe ajeti: [B]“A nuk e shohin ata se ne kemi krijuar për ta nga ato gjëra që kanë punuar Duart tona-bagëti, kështu që ata janë nën sundimin dhe nën shërbimin e tyre.” [Ja Sin: 71] [/B]

Ku duart janë përmendur në numrin shumës, dijetarët kanë thënë se nuk bie në kundërshtim me faktin që e përmendëm: se Allahu ka dy duar.

Për të vërejtur se si e kanë bërë bashkimin dijetarët ndërmjet këtyre argumenteve, shiko atë që e kanë përmendur në një çështje të ngjashme me këtë në cilësin e ‘dy syve’ të Allahut.

[B]I dyti:[/B] Fjala e Allahut të Lartësuar: “A nuk shohin ata që Ne kemi krijuar për ta nga ato gjëra që kanë punuar duart tona-bagëti…”, nuk tregon që bagëtitë i krijoi Allahu me duart e Tij siç krijoi Ademin me dy duart e Tij dhe kjo për dy arsye:

[B]E para: [/B]T’ia dedikosh punën dorës megjithëse për qëllim ke të zotin e dorës që ka bërë punën, është një stil gjuhësor i njohur. Si shembull kemi fjalën e Allahut: [B]“Nuk ju godet ndonjë fatkeqësi përveçse për shkak të asaj që e keni punuar me duart tuaja.” [Esh-Shura: 30] [/B]

Qëllimi i ajetit është: Ajo që njeriu e ka punuar vetë qoftë më dorën e tij ose me një pjesë tjetër të trupit. Ndërsa në qoftëse do të thotë: “atë e punova me dorën time” kjo padyshim tregon vetëm për atë që e bën me dorë. Siç ka thënë Allahu për Ademin: [B]“Çfarë të pengoi ti bëje sexhde atij që e krijova me dy duart e Mia”

E dyta:[/B] Sikur qëllimi i Allahut të ishte që këto bagëti u krijuan me dorën e Tij atëheree teksti i ajetit do të ishte: “Ne krijuam për ta me duart tona bagëti..” siç ka thënë për Ademin [B]“..atij që e krijova me dy duart e Mia”[/B]

[B]I treti:[/B] Fjala e Allahut: [B]“Qiellin Ne e krijuam me fuqi. Sigurisht që Ne jemi të Zotët ta zgjerojmë hapësirën.” [Edh-Dharijat: 47] [/B]Në ajet është përmendur fjala [B]“ejd”[/B] dhe është komentuar me kuptimin [B]“fuqi”. [/B]Kjo fjalë[B] (ejd)[/B] megjithëse është e ngjashme me shprehjen e duarve përsa i përket shkronjave, në arabisht kuptimin nuk e ka [B]“duar”[/B] por e ka [B]“fuqi”. [/B]Kështu që nëqoftëse do ta konstatojmë këtë koment nga selefët mos të mendojmë që ata i kanë keqinterpretuar ajetet e cilësive.

[B]I katërti:[/B] Të dy duart e Allahut janë të djathta, pra ato cilësohen të djathta. Argumentet janë këto që vijojnë:

1)Fjala e Allahut të Lartësuar: [B]“Toka e gjithë në ditën e Kjametit do të jetë në grushtin e dorës së Tij dhe qiejt do të jenë të mbështjellë me të djathtën.” [/B]

Ibnu Huzejme ka thënë: “Toka do të jetë në njërën prej dy duarve të Allahut në ditën e Kjametit, dhe qiejt do të jenë të mbështjellë me të djathtën e Tij e cila është dora tjetër e Allahut. Të dy duart e Zotit tonë janë të Djathta, nuk ka të majtë. i Pastër dhe i Lartë është Allahu nga të qënurit e njërës prej dy duarve të Tij e majtë, sepse përcaktimi i njërës prej dy Duarve si të majtë është prej shenjave të krijesave. Allahu është i pastër nga përngjasimi me krijesat e Tij.”

2) Hadithi i Abdullah ibni Amrit se i Dërguari i Allahut ka thënë: “Të drejtët tek Allahu do të jenë në minbere (vende të ngritura) prej drite në të djathtën e të Gjithmëshirshmit, dhe të dyja duart e Tij janë të djathta. Të drejtët janë ata që mbajnë drejtësi në gjykim, në familjet e tyre dhe në çdo gjë që e kanë nën përgjësin dhe komandën e tyre.” Ttransmeton Muslimi.

3)Transmeton Ibnu Umeri i cili thotë kam dëgjuar të Dërguarin të thotë: “Gjën e parë që krijoi Allahu është ‘kalemi’. Ai e mori me të djathtën e Tij dhe të dyja duart e Tij janë të djathta.” Hadithin e transmeton Ibn Ebi Asim në “Es-suneh” dhe Albani thotë hadithi është i saktë.

Ndërsa përsa i përket hadithit të Abdullah Ibnu Umerit që i Dërguari ka thënë: “Allahu do ti mbështjellë qiejt në ditën e Kjametit pastaj do ti marrë me dorën e Tij të djathtë, pastaj do të thotë: Unë jam Sunduesi. Ku janë sundimtarët eprorë të dunjasë, ku janë kryelartët, pastaj do ti mbështjellë tokat me të majtën, pastaj do të thotë…” (Transmeton Muslimi). Fjala e tij në hadith ‘me të majtën’ është ‘shadh-dh’ (gabim, e pasaktë) siç e ka sqaruar Albani prandaj në sunenin e Ebi Daudit ka ardhur ‘me dorën tjetër të Tij’. Kjo nuk bie në kundërshtim me fjalën e Profetit : “Dhe të dyja duart e Tij janë të djathta”.

Emrat dhe Cilësitë e All-llahut
 

[B]I pesti:[/B] Fjala e Allahut të Lartësuar: [B]“Sigurisht se ata që të japin besën ty, ata po ia japin besën Allahut. Dora e Allahut është mbi duart e tyre.” [El-Feth: 10][/B] Ky ajet duhet kuptuar sipas domethënies së saj të drejtpërdrejtë sepse dora e Allahut është cilësi e Tij. Allahu është mbi të gjitha krijesat kështuqë kur sahabët i dhanë besën Profetit në Hudejbije dora e Allahut ishte mbi duart e tyre.Pra nga fjala e Allahut në ajet: [B]“Dora e Allahut është mbi duart e tyre”[/B] nuk kuptohet se dora e Allahut ishte menjëherë mbi duart e tyre (e ngjitur me duart e tyre) dhe si rrjedhojë të interpretohet.

[B]I gjashti:[/B] Kundërshtarët e Ehli sunnetit i kanë keqinterpretuar argumentet e kaluara të cilat qartë tregojnë për dorën e Allahut dhe kanë thënë: “Bëhet fjalë për fuqinë ose begatinë e Allahut.”

Interpretimit të tyre i përgjigjemi me aspektet që vijojnë:

1)Interpretimi i dorës që është fuqia ose begatia, bie në kundërshtim me kuptimin e drejtpërdrejtë të fjalës. Përderisa iterpretimi bie në kundërshtim me kuptimin e drejtpërdrejtë ai është i refuzuar.

2) Ky interpretim bie në kundërshtim me unanimitetin e selefëve, të cilët të gjithë kanë besuar se bëhet fjalë për dorën reale të Allahut.

3) Është krejtësisht e pamundur që kuptimi i [B]“El-jed” (dora)[/B] të jetë “fuqia” ose “begatia” në fjalën e Allahut: “Atij që e krijova me dy Duart e Mia.” Sepse në qoftëse do të ishte ashtu atëhere do të thotë që të ketë vetëm dy begati ndërsa realiteti është që begatitë nuk mund të llogariten, dhe gjithashtu do të thotë që të ketë dy fuqi, por në realitet fuqia është një dhe nuk shumohet.

4)Sikur kuptimi i fjalës[B] ‘dorë’ [/B]të ishte[B] ‘fuqia’ [/B]atëhere Ademi nuk do të kishte ndonjë epërsi mbi Iblisin madje as mbi gomerët dhe qentë sepse të gjitha janë krijuar me fuqinë e Allahut.Sikur të ishte qëllimi ‘fuqia’ nuk do të ishte i saktë argumenti kundra Iblisit sepse Iblisi do të thoshte: “Edhe mua o Zot më krijove me fuqinë Tënde atëhere çfarë vlere ka ai mëshumë se unë?!

5)Dy duart që Allahu ia ka atribuar vetes së Tij kanë ardhur në aspekte të ndryshme të cilat tregojnë që është e pamundur të jetë kuptimi’fuqia’ ose ‘begatia’.P.sh. janë përmendur në lidhje me dorën: gishtërinjtë, mbledhja e dorës grusht, shtrirja e saj, pëllëmba e dorës, janë cilësuar duar të djadhta. Të gjitha këto tregojnë se është e pamundur të jetë qëllimi ‘fuqia’ sepse fuqia nuk përshkruhet me këto cilësi.

Emrat dhe Cilësitë e All-llahut
 

[B]Fjalë dhe shprehje të cilat përdoren për të lajmëruar rreth Allahut.

[/B]Ka thënë Shejkhu islam ibnu Tejmija: "Lajmërimi rreth Allahut nuk bëhet me fjalë që kanë domethënie të keqe, por bëhet me fjalë që kanë domethënie (kuptim) të plotë e të përkryer dhe me fjalë që domethënien nuk e kanë të keqe edhe pse nuk gjykohet që e kanë të përkryer, si psh: Qënie, Ekzistues.
Ibnul Kaj’jim ka thënë: “Emrat dhe cilësitë, që ia dedikojmë Allahut janë teukifije ndërsa fjalët dhe shprehjet që i përdorim për lajmërim rreth Allahut nuk është e detyrueshme që të jenë teukifije. Si p.sh. “القديم El-Kadijm – i Pafillimtë”, “الموجود El-Meuxhud Ekzistent”.
Nga kjo që sqaroi Ibnu Tejmije dhe Ibnul Kajjim, kuptojmë se fjalët dhe shprehjet, që përdoren për të lajmëruar rreth Allahut, nuk është kusht që të jenë përmendur në Kur’an dhe Sunneh. Mjafton që shprehja të mos përmbajë kuptim të keq dhe të mos tregojë për mangësi në të drejtën e Allahut.
Në rrështat që vijojnë, do të përmendim disa nga këto shprehje, të cilat i kanë përdorur dijëtarët në librat e akides.
E para: الذ[B]ات Edh-dhat- qënia.[/B] Është e pranueshme dhe e saktë që t’ia dedikojmë Allahut shprehjen “dhat”. (qënie), si për shembull të themi: dhatullah ( qënia e Allahut ) ose Edh- dhatul-ilahijeti( qënia hyjnore). Jo duke patur për qëllim që “dhat„është cilësi e Tij, por duke patur për qëllim që “dhat„i diçkaje ka kuptimin: Vetja e tij ose realiteti i tij. Fjala dhat është përmendur ne sunnet në disa vende, po përmendim prej tyre vetëm hadithin që e transmeton Buhariu dhe Muslimi nga Ebu Hurejra se Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) ka thënë:’ Vërtet Ibrahimi nuk ka genjyer perveç se tre genjeshtra, ku dy prej tyre kanë qënë per hir të “ dhatullah”- ( qënies së Allahut)
Si përfundim me shprehjen “ dhatullah” kemi per qëllim qënien e përshkruar dhe të cilësuar me atributet e larta që kanë ardhur në Kur’an dhe në sunnet .

E dyta:[B] الشخص Esh-shakhsu (personi).[/B]

Gjatë lajmërimit rreth Allahut dhe cilësive të tij lejohet të përdoret fjala: الشخص (eshkhasu)- person)- Kjo shprehje është permendur ne hadithin e saktë që e ka trs metuar Muslimi nga Sad ibnu Ubadetu se ka thëneë: sikur të vëreja ndonjë burrë me gruan time do ta godisja me të mprehtën e shpatës. Kjo që e tha Sadi i arriti Profetit( sal-lAllahu alejhi ue selem) të Allahut dhe atëherë ai tha: A habiteni nga xhelozia e Sadit?- Uallahi unë jam më xheloz se ai dhe Allahu është më xheloz se sa unë, prandaj Allahu nga xhelozia Tij i ndaloi veprimet e ulëta, të shëmtuara, të cilat kryehen haptazi ose fshehurazi. Asnjë përson nuk është më xheloz se Allahu, dhe asnjë person nuk e do më shumë arsyetimin se sa Allahu. Për këtë arsye Allahu i dërgoi të derguarit përgëzues dhe paralajmërues dhe asnjë person nuk e do më shumë lavderimin se sa Allahu, për këtë arsye Allahu u ka premtuar robërve të tij, xhenetin. – Trs.Buhariu& Muslimi.

Me këtë version e ka trs metuar Muslimi.
Buhariu në sahihun e tij e ka titulluar një nënkapitull;
Thënia e Profetit ( sal-lAllahu alejhi ue selem) :“Asnjë person nuk është më xheloz se sa Allahu:“- kjo tregon që Buhaiu e konfirmon përdorjen e kësaj shprehjeje për të lajmëruar rreth Allahut.

E treta:[B] الصفة Es-sifetu (cilësia).[/B]

Lejohet të përdoret shprehja : الصفة ( sifetu- cilësia) dhe ti atribuohet Allahut. Pra të thuash: cilësia e Allahut ( sifetullah), atributi i të Githëmëshirshmit dhe prej cilësive të Tij është kjo edhe kjo…….. ….. etj.
Këtë e nëkuptojne ajetet e Kur’anit dhe ajo është permendur tekstualish në hadith të saktë.
Argumenti i Kur’anit është fjala e Allahut: [B]Lavdi Zotit tënd. Zotit të krenarisë dhe fuqisë!(Ai është i Pastër, i Dlirë.) nga çdo e metë që ia mveshin Atij. [Es- Safatë:180.][/B]

Ibnu Haxheri në Fethul Bari ka thënë: Allahu ka lajmëruar se është i Pastër, i Dlirë, i Lartë nga çdo cilësi mangësie që ia mveshin. Kjo nënkupton që ta përshkruash (ta cilësosh) me cilësi të përkryera është e ligjshme.

Argument nga sunneti është hadithi që e transmeton Aishja se Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) emëroi komandant të një kompanie ushtarake një burrë i cili sa herë që lexonte Kur’an kur u printe shokëve të tij në namaz e përfundonte me suren : [B]Thuaj ai Allahu është Një ( suren ihlas).[/B]

Shokët e tij kur u kthyen në Medine, këtë gjë ia thanë Profetit ( sal-lAllahu alejhi ue selem) dhe ai tha: Pyeteni se përse e thotë atë aq herë.?- Ata e pyetën dhe ai ju tha: për arsye se ajo është cilësia e të Gjithemëshirshmit dhe unë dua ta lexoj.Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) i tha: lajmërojeni që Allahu atë e do.- Trs. Buhariu& Muslimi.
Imam el Buhariu në sahihun e tij ka vendosur një nënkapitull të veçantë për të argumentuar këtë që e thamë. Ai që i studion librat e selefëve si Kitabul teuhid të Ibn Huzejmes dhe Kitabul Teuhid të Ibnu Mendeh etj, vëren që ata e përdorin shumë këtë shprehje.

[B]E katërta:القدم El-kidem (pafillmësia).[/B]

Lejohet që të lajmërosh rreth Allahut me fjalën “kadim” (i Pafillimtë). Në hadith të saktë Profeti e ka përdorur këtë fjalë për të lajmëruar rreth pushtetit të Allahut. Në sunenin e Ebi Dautit është trs metuar që i Dërguari i Allahut thoshte: “Mbrohem me Allahun e Madhërishëm, me fytyrën e Tij të madhërishme dhe me pushtetin e Tij të Pafillimtë (kadim) nga shejtani i mallkuar.” (Shiko “Sahih Sunen” Ebi Daud).

Pra në këtë hadith Profeti e përshkruar pushtetin e Allahut si të pafillimtë (kadim). Elkadimu nuk është prej emrave të Allahut megjithëse disa e kanë konsideruar si të tillë.

[B]E pesta: -الموجودEl-meuxhud (ekzistenti). [/B]

Ekzistenca e Allahut është e domosdoshme. Arsyja llogjike nuk mund të pranojë mos ekzistimin e Tij. Allahu i Lartësuar është vetëekzistues nuk e ka fituar ekzistencën prej askujt sepse Atij nuk i ka paraprirë inekzistenca. Ai është i Pafillimtë dhe i Pambarimtë. Allahu thotë në Kur’an: [B]" Ai është më i Pari (ska asgjë para Tij, Ai është i Pafillim), edhe më i Fundit (ska asgjë pasTIj, Ai është i Pambarim), edhe më i Larti (ska asgjë mbi Të), edhe më i Afërti (nuk ka gjë më të afërt pranë gjërave se Ai me dijen e Tij, nuk ka asnjë pengesë ndërmjet Tij dhe krijesave të Tij). Dhe Ai është i Gjithëdituri për çdo gjë. "[Hadid: 3][/B]

Ndërsa ekzistenca e çdo gjëje përveç Allahut ka ndodhur pasi nuk ekzistonte. Pra të gjitha gjallesave u ka paraprirë inekzistenca. Zanafillën krijesat e kanë nga Allahu i Cili është i Pafillimtë. Ato janë të gjitha të krijuara nga Allahu. Ekzistenca e krijesave nuk është e domosdoshme, por është e mundëshme (d.m.th.arsyeja llogjike mund të pranojë inekzistencën e tyre).

Allahu i Lartësuar ka thënë në Kur’an: [B]"A nuk u krijuan ata nga asgjë (pa qënë fare), apo ata vetë qenë krijuesit? *Apo mos i krijuan ata qiejt edhe tokën? Por ata nuk kanë aspak besim të qëndrushëm." [Et-Tur: 35-3][/B]

Emrat dhe Cilësitë e All-llahut
 

E gjashta: [B]شيء (një gjë, diçka).[/B]

Lejohet që të përdoret në të drejtën e Allahut dhe të lajmërohet rreth Tij dhe cilësive të tij me fjalën : شيء shej ( gjë). Allahu ka thënë:[B] Thuaj cila gjë është më e madhe në dëshmi ? Thuaj:Allahu është dëshmues mes meje dhe mes jush.- [El Enmaë:19][/B]

Gjithashtu ka thënë :[B]Cdo gjë do të shkatërrohet përveç fytyrës së Tij.- [Kasas:88][/B]

Fytyra është një cilësi dhatije.
Ka transmetuar Sehl ibnu Saad i cili thotë : Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) I tha një burri: A ke diçka ( ndonjë gjë) nga Kur’ani?- Ai i tha: po- këtë sure dhe këtë sure për disa sure që i përmendi.- Buhariu

Kur’ani është fjala e Allahut. Ai është një cilësi e Tij. Në hadith është lajmëruar për të me fjalën ( diçka).

Imam Buhariu në kapitullin e Teuhidit në librin e tij ka titulluar një nënkapitull siç vijon: “Thuaj cila gjë është më e madhe në dëshmi?- thuaj Allahu. Pra Allahu për të lajmëruar rreth vetes së Tij ka përdorur fjalën ( gjë).
Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) për Kur’anin ka përdorur fjalën (gjë). Kur’ani është një cilësi e Allahut dhe githashtu Allahu ka thënë: “Cdo gjë do të shatërohet perveç fytyrës së Tij”.

Pastaj Buhariu ka përmedur hadithin e kaluar të Sadit.
Abdullah Elgunejman ka thënë: Buhariu me këtë nënkapitull ka për qëllim të thotë që; në të drejtën e Allahut përdoret edhe shprehja “gjë” .


[B]Gjëra që i janë atribuar Allahut dhe nuk janë cilësi të tij.[/B]

Ibnu Tejmija në “Mexhmul Fetua” ka sqaruar se gjerat që i janë dedikuar Allahut ndahen në dy lloje:

[B]Lloji i pare:[/B] Janë cilesitë e Tij, të cilat i janë atribuar të cilësuarit me to (Allahut), si për shembull: të folurit e Allahut, dija e Allahut, dora e Allahut, etj.

[B]Lloji i dyte:[/B] Janë krijesat e tij të cilat i janë dedikuar krijuesit të tyre për të treguar që ato janë nën pushtetin e Allahut dhe Ai vepron me to si të dëshirojë.Si për shembull fjala e tij: shtepia e Allahut ( per Kaben), deveja e Allahut (për devenë e Salihut në suren Shems), robërit e Allahut (për njerëzit), po kështu edhe shpirti është prej ketij lloji.
Shiko El-Xheuabus sahih ( 3/145)dhe El Fetaua 9/290

Në një vend tjetër në El Xheuabus sahih Ibn tejmije ka thënë: Ato që i janë atribuar Allahut të cilat nuk janë të shkëputura nga Ai ( qënia e Tij),janë cilësi të Tij, nuk janë të krijura, ndërsa çdo gjë që i është dedikuar ( atribuar ) Allahut e cila është e shkëputur nga Ai ( e ndare nga qënia e Tij), ajo është e krijuar. Nuk është e detyrueshme që të jetë çdo gjë e dedikuar Allahut, cilësi e Tij.

Si shembull për këtë që sqaroi Ibnu Tejmije po marrim tre gjëra dhe po flasim rreth tyre gjerësisht.

E para: [B]الرُوح Er-ruhu- [Shpirti]-[/B] është një krijesë prej krijesave të Allahut. Ai nuk i është dedikuar Allahut si atribut i Tij, por si krijesë që është krijuar nga Ai. Shpirti i është dedikuar Allahut në shumë tekste për tre arsye:

1. Sepse është krijesë e Tij, kështu që kemi të bëjmë me atribuim të krijesës, Krijuesit të saj, që e ka krijuar.

2. Sepse shpirti është nën zotërimin dhe pushtetin e Allahut, Ai e merr e kap kur të dëshirojë dhe e lëshon kur të dëshirojë.

3. Për tu vlerësuar dhe për të dal në pah çështja e shpirtit është dedikuar Allahut.

Për arsyet që i thamë më lart shpirti i është dedikuar Allahut në disa vende në Kur’an si për shembull : [B]“Kështu që kur ti kem dhënë formën plotësisht atij dhe ti kemi fryre shpirtin nga Unë ( që e kam krijuar për të), atëherë përkuluni para tij duke rënë në sexhde ( me nderim).” [El Hixher: 29]

E dyta: ( Hija e Arshit).ظل العرش [/B]

Në ditën e gjykimit kur dielli do t`ju afrohet krijesave Allahu do të fusë nën hijen e arshit të Tij robërit që punojnë punët të cilat janë shkak për arrijtjen e kësaj mirësie. Në disa hadithe ظل العرش hija e arshit i është dedikuar Allahut për të tërhequr vëmendjen rreth vlerës së kësaj mirësie në ditën e gjykimit dhe jo se hija është cilësi e Tij si psh: në hadithin e Ebu Hurejres : Shtate grupe Allahu i fut nën hijen e Tij në ditën kur nuk ka hije veç hijes së tij… Trasn Buhariu& Muslimi.
Po ashtu edhe në hadithin e tij që e transmeton Muslimi se Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) ka thënë: “Vërtet Allahu thotë në ditën e gjykimit : Ku janë ata që e kanë dashur njeri tjetrin për hir të madhërisë Time, sot do ti fus nën hijen Time në ditën kur nuk ka hije tjetër veç hijes Time”.

Në të dyja këto hadithe bëhet fjalë për hijen e arshit të Allahut, prandaj në musnedin e imam Ahmendit dhe në sunenin e Tirmidhiut hija është përmendur si cilësi e arshit të Allahut .

Muadh ibn Xhebel ka transmetuar se Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) ka thënë. Të dashurit për hir të Allahut janë nën hijen e arshit në ditën kur nuk ka hije perveç hijes së Tij....- Trs Imam Ahmendi dhe Albani e ka përmedur në (Sahihul xhami).

Në sunenin e Said ibn Mensur nga Selmani me sened te mirë është trs metuar se Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) ka thënë: shtatë grupe do ti fusë Allahu nën hijen e arshit të Tij........
(për me gjerë rreth hijes që është përmndur në këto hadithe dhe hadithe të tjera shiko çfarë ka thënë Ibnu Haxheri në komentin e hadithit të shtatë grupeve që do të hyjnë nën hijen e Arshit në ditën kur nuk ka hije përveç hijes së arshit të tij në: fethul bari

[B]El-xhenbu الجنب E treta: [/B]

Disa njerëz kanë thënë që : الجنب El- Xhenb- që është ana e trupit përsa i përket njeriut është prej cilesive”dhatij-jeh”të Allahut. Kjo është gabim.
Selefët nuk janë dakort me këtë. Ata që ia atribuojnë Allahut këtë cilësi marrin për argument fjalën e Allahut : [B]“Që të mos thotë dikush:’ medet për mua! Që kam lënë pas dore rrespektimin e urdhërave të Allahut dhe kam qënë prej atyre që talleshin.”-[ Zummer;56][/B]

Në këtë ajet është përmendur fjala Xhenb- e dedikuara Allahut, prandaj kanë thënë se është cilësi e Allahut. Kjo që e kanë thënë bie në kundërshtim me komentin e trs metuar nga selefët në lidhje me këtë ajet. Ibn Xherir në komentin e tij ka thënë:” Qafiri do të thotë : (I mjeri unë), që lashë pas dore punimin e asaj që më urdhëroi Allahu dhe e neglizhova rrespektimin e Allahut në dynja.”

Shejkhul Islam Ibn Tejmije ka thënë:” Nuk njihet asnjë dijetar i njohur tek muslimanët dhe asnjë grup i njohur prej grupeve islame që t’i atribuojë Allahut “anë”- xhenb, si ana ( xhenb) që njihet tek njerëzit. Kjo shprehje: xhenb” është permendur në fjalën e Allahut: [B]”Që të mos thotë dikush:’ medet për mua! Që kam lënë pas dore rrespektimin e urdhërave të Allahut dhe kam qënë prej atyre që talleshin.” ( Zumer:56).[/B] Nuk është e domosdoshme që çdo shprehje apo gjë që i dedikohet Allahut të jetë cilesi e Tij, sepse Allahut mundet ti dedikohen gjëra të krijuara dhe cilësi të gjërave të krijuara, të cilat padiskutim tek të gjithë njerëzit nuk janë cilësi ( atribute të Allahut) si për shembull ajetet ku i janë dedikuar Allahut: shtëpia (kabja), devja ( tek surja Shems) robërit, po kështu edhe shpiriti8sipas selefëve të muslimanëve, prijësve të tyre dhe shumicës së tyre. Kur i dedikohet Allahut diçka që është cilësi e tij dhe nuk është cilësi e ndonjë tjetri si për shembull: të folurit e Allahut ( kelamullah)., dija e Allahut, dora e Allahut etj, këto janë cilësi të Tij. Në ajetin e Kur’anit ka tregues që tregon se nuk bëhet fjalë për xhenb të Allahut, si shembulli i xhenbit (të anës) tek njeriu sepse neglizhenca nuk mund të bëhet në ndonjë cilësi të Allahut. Njeriu kur thotë:Filani ka neglizhuar në anën e filanit, nuk ka për qëllim që neglizhenca ka prekur një pjesë të trupit të atij personi, por ka për qëllim që ka neglizhuar në të drejtën e tij. Përderisa këtë gjë arrijmë ta kuptojmë në të drejtën e krijeses, atëhere si të mendohet që kuptimi i drejtpërdrejtë i ajetit në të drejtën e Allahut është që: neglizhenca bëhet në qënien e tij?!

Emrat dhe Cilësitë e All-llahut
 

[B]Kundërpërgjigjia ndaj esharive dhe atyre që mashtrohen me ta.

[/B]Në qoftëse ndonjë do të thotë: Nga gjithë ajo që u sqarua e mësuam paflefshmërinë e idesë së atyre që keqinterpretojnë cilësitë. Dihet që Esharitë janë prej kësaj rryme sepse mohojnë shumicën e cilësive dhe keqinterpretojnë shumicën e argumentave të cilësive, atëhere në lidhje me këtë që u vërtetua kemi disa pyetje:



Përgjigjia ndaj pyetjes së parë:

[B]Së pari: [/B]Nuk e pranojmë që të jetë përqindja e Esharive kaq e madhe në botën Islame në krahasim me grupet e tjera të muslimanëve. Pra ky është një pretendim që ka nevojë të provohet me anë të një statistike të hollësishme.

[B]Së dyti:[/B] Edhe sikur të provohej që janë kaq shumë, kjo nuk do të thotë se janë të mbrojtur nga gabimi, sepse mbrojtja nga gabimi është siguruar për të gjithë muslimanët (unanimitetin e tyre të gjithë)dhe jo për shumicën e tyre.

[B]Së treti:[/B] Ixhmai i muslimanëve të parë është në kundërshtim me idenë e mohimit të cilësive. Sepse të parët e ummetit të cilët janë Sahabet dhe tabiinët si dhe dijetarët e udhëzuar pas tyre të gjithë unanimisht i kanë pohuar cilësitë e ardhura në Kur’an dhe në sunnet. Ata i kanë kuptuar argumentet sipas kuptimit të drejtpërdrejt të tyre dhe nuk i kanë keqiterpretuar.

Ata janë shekulli më i mirë siç është shprehur Profeti tekstualisht . Ixhmai i tyre është argument që e kemi detyrë ta pranojmë sepse për këtë tregon Kur’ani dhe sunneti.

[B]Përgjigjia ndaj pyetjes së dytë:[/B]

[B]Së pari:[/B] Ebil Hasen Eleshari e të tjerë prej dijetarëve të muslimanëvenuk janë të pagabueshëm dhe nuk pretendojnë që janë të tillë.

[B]Së dyti: [/B]Bashkohorët që i përkasin Esharizmit nuk e kanë ndjekur imamin e tyre ashtu siç duhet sepse Ebil Haseni ka kaluar tre faza në besimin e tij.

[B]Faza e parë:[/B] Përqafoi drejtimin e muëtezilëve 40 vite pastaj u kthye nga ideja e tyre dhe deklaroi se janë të humbur.

[B]Faza e dytë:[/B] Është një fazë ndërmjet besimit të Muëtezilëve dhe dhe Sunnetit të pastër. Në këtë rrugë ai ka marrë rrugën e Ebi Muhamed ibnu Kul-lab.

Ka thënë Ibnu Tejmija: “Eshariu dhe disa të tjerë si puna e tij janë në një ‘berzeh’ (fazë) ndërmjet selefëve dhe xhehmihve. Ata morën disa fjalë të sakta nga selefët dhe morën nga xhehmitë parime llogjike të cilat i menduan të sakta por ato në realitet janë të pavlefshme.”

[B]Faza e tretë:[/B] Përqafimi i besimit të Ehlu sunnetit (Ehlu hadithit). Në këtë fazë ai mori për shembull Imam Ahmedin siç e ka sqaruar në librin e tij “El ibanetu an usulid-dijaneti”. Ky është prej librave të tij të fundit.
Në cilësinë e ‘lartësisë’ kemi shkëputur disa thënie nga ky imam që vërtetojnë se ka vdekur në besimin e Selefëve.

Bashkëkohorët që i atribohen Esharizmit në akide kanë marrë fazën e dytë të besimit të tij dhe kanë mohuar shumicën e cilësive përveçse shtatë prej tyre.Edhe në këto cilësi që i kanë pohuar kanë mosmarrveshje me Ehli Sunnetin për mënyrën se si i kanë pohuar si p.sh. cilësia e të folurit.

Ibnu Tejmija ka thënë: “Qëllimi i tyre është: Esharitë që mohojnë cilësitë ‘khaberije’, ndërsa ata që e pranojnë atë që e shkroi Eshariu në librin “Elibane” dhe nuk kanë shfaqur ndonjë ide që bie në kundërshtim me të, këta konsiderohen prej Ehli sunnetit.” Si përfundim imitimi i tij i plotë, do të ishte ti përmbahen besimit që vdiq në të, i cili është besimi i Ehlu hadithit.

Emrat dhe Cilësitë e All-llahut
 

[B]Përgjigjia ndaj pyetjes së tretë:

[/B]Përgjigjia e kësaj pyetje është në dy aspekte:

[B]I pari:[/B] E vërteta nuk njihet me burrat por burrat njihen me të vërtetën. Ky është kriteri i saktë. Sepse njeriu sado që të jetë i ditur ka mangësi dhe ndoshta mund të jetë rritur në një rrugë të caktuar ose ide të caktuar që gati nuk njeh tjetër përveç saj.

[B]I dyti: [/B]Në qoftëse do të krahasojmë ata që kanë qënë në rrugën e esharive prej dijetarëve me ata që kanë qënë në rrugën e Selefëve do të gjejmë në rrugën e Selefëve dijetarë që janë më të mëdhenj, më të udhëzuar, më të drejtë dhe më të ditur se ata që janë në rrugën e Esharive.Katër dijetarët e mëdhenj të katër medhhebeve të njohura nuk janë në rrugën e Esharive, Nëse do të vëresh ata që kanë qënë prej tyre prej Tabiinëve nuk do të gjesh në rrugën e Tabiinëve dhe nëse do të vëresh në kohën e Sahabeve nuk ke për të gjetur asnjë në rrugën e Esharive.

Ne nuk e mohojmë që disa dijetarë që i atribuohen esharit kanë dhënë kontribut të madh në mbrojtjen e Islamit, në interesin që e kanë treguar për librin e Allahut dhe sunnetin e Profetit, në përpjekjen që e kanë bërë për ti udhëzuar muslimanët por kjo nuk do të thotë që kanë qënë të pagabueshëm, as nuk na e obligon pranimin e çdo thënie të tyre dhe as nuk na pengon nga sqarimi i gabimit të tyre dhe refuzimi i tij sepse në këtë mënyrë sqarohet e vërteta dhe udhëzohen njerëzit.

Gjithashtu nuk e mohojmë që disa prej tyre kanë patur qëllim të mirë në atë që e kanë besuar dhe nuk i është shfaqur e vërteta, por nuk mjafton për pranimin e thënies qëllimi i mirë i të zotit të sajë.Që ajo të pranohet duhet patjetër të jetë në përputhshmëri me sheriatin e Allahut. Nëse e kundërshton ligjin e Zotit duhet të refuzohet, kushdo qoftë ai që e ka thënë. Profeti ka thënë: “Kush punon një punë, e cila nuk është në përputhshmëri me rrugën tonë, ajo është e refuzuar.” Transmeton Muslimi.

Pastaj, ai që ka kundërshtuar sheriatin duhet të vërehet tek ai: Në qoftë se është i njohur për sinqeritet dhe çiltërsi në kërkimin e të vërtetës, justifikohet. Ndryshe i japim gjykimin që e meriton, për qëllimin e tij të keq dhe kundërshtimin e fesë.

Emrat dhe Cilësitë e All-llahut
 

[B]Gjykimi ndaj mohuesit (keqinterpretuesit) të cilësive


[/B]Në lidhje me gjykimin ndaj tyre, duhet të kemi parasysh disa çështje:

[B]E para:[/B] Cilësimi i njeriut si kafir ose fasik, merret nga libri i Allahut dhe sunneti i të Dërguarit. Cilësimi i njeriut është prej rregullave të sheriatit për të cilat duhet ti referohemi Kur’anit dhe sunnetit.
Në çështjen e tekfirit është detyrë të verifikojmë dhe të sigurohemi në kulmin e sigurisë. Nuk bëhet kafir përveçse ai që tregon për kufrin e tij Kur’ani dhe sunneti. Origjina tek muslimani është të gjykohet për të musliman derisa të vërtetohet në mënyrë të sigurtë që ka dalë prej tij, sipas argumentit fetarë.

[B]E dyta:[/B] Nuk lejohet neglizhenca në tekfirin e muslimanit sepse kjo ka dy pasoja të mëdha. Pasoja e parë: Shpifja e gënjeshtrës ndaj Allahut në gjykimin që e ka dhënë dhe ndaj të cilësuarit si kafir.
Pasoja e dytë: Rënija në atë që akuzoi me të vëllain e tij, në qoftë se ai është i pastër prej saj. Abdullah ibn Umeri ka trs metuar se i Dërguari ka thënë: “Nëqoftëse burri dota cilësojë si kafir vëllain e tij, do ti kthehet njërit prej të dyve.” Transmeton Muslimi. Në një transmetim tjetër ka ardhur: “..në qoftë se është siç ka thënë (shpëton nga pasoja) ose përndryshe i kthehet atij.”

[B]E treta:[/B]është detyrë para se të cilësohet një musliman kafir, të vërehenn dy gjëra:

[B]E para:[/B] të vërtetohet me argument të saktë nga Kur’ani ose sunneti që kjo thënie ose kjo vepër është e tillë që e çon njeriun në kufër.

[B]E dyta: [/B]Korrespondimi (identifikimi) i këtij gabimi mbi një thënës ose veprues të caktuar d.m.th. të plotësohen kushtet e tekfirit dhe të eliminohen pengesat e tij.

[B]E katërta:[/B] Prej kushteve më të rëndësishme është që njeriu të jetë i ditur (i mirëinformuar) rreth thënies ose veprës së tij që obligoi të bëhej kafir.
Argument është fjala e Allahut të Lartësuar:[B] “Dhe kushdo që kundërshton të Dërguarin (alejhi selam), pasi t’i jetë treguar qartë atij rruga e drejtë dhe ndjek rrugë tjetër nga ajo e besimtarëve, Ne do ta mbajmë atë në atë drejtim që ai vetë e ka zgjedhur. Dhe do ta djegim atë në zjarr- Dhe sa përfundim i keq!” [En-Nisa: 115]
“Allahu kurrë nuk do ta humbë atë popull, pasi Ai e ka udhëzuar atë, derisa Ai t’u bëjë të qartë atyre se nga çfarë gjërash duhet të largohen. Vërtet Allahu është i Gjithëditur për çdo gjë.” [Teube: 115][/B]

Prej pengesave më të rëndësishme, që pengojnë cilësimin e një muslimani i cili bie në kufër ‘kafir’, është interpretimi dhe imitimi.
Jo çdo interpretim konsiderohet pengesë. Për të bërë dallimin ndërmjet interpretimit justifikues dhe atij jojustifikues mund ti kthehesh thënies së Ibn Uthejminit në faqen 29, si dhe të lexosh thëniet e Ibnu Tejmijes që do ti përmendim në fundin e kësaj çështje.

Ndërsa përsa i përket imitimit: Bëhet fjalë për muslimanët e paditur të cilët pasojnë fjalët (mendimet) e dijetarëve pa e ditur argumentin e tyre.
Nëse njerëz të tillë bien në kufër për shkak të paditurisë ose imitimit të verbër që ua bëjnë dijetarëve, këta nuk bëhen kafira derisa tu bëhet e qartë e vërteta dhe me kryeneçësi e inat ta refuzojnë.¹

Pas gjithë kësaj që e sqaruam gjykimin ndaj atij që mohon një cilësi prej cilësive të Allahut që ka ardhur në Kur’anë dhe sunnet mund ta përmbledhim në tre rastet që vijojnë:

[B]I pari:[/B] Të jetë mohuesi i cilësisë i ditur (i mirinformuar) rreth argumentit që pohon cilësinë e Allahut qoftë nga Kur’ani ose sunneti dhe mos të ketë dilema të cilat mund tia ndryshojnë metodën e të kuptuarit të tekstit por të mohojë për shkak të kryeneçësisë, inatit, qëllimit të keq, sëmundjes së zemrës dhe kundërshtimit të të Dërguarit pasi i është sqaruar e vërteta. Ky është kafir sepse ka përgënjeshtruar fjalën e Allahut ose fjalën e të Dërguarit të Tij.

[B]I dyti:[/B]Kur mohuesi i cilësisë përpiqet dhe jep mundin e tij për kërkimin e të vërtetës, njihet për çiltërsi dhe sinqeritet, por ka gabuar dhe ka interpretuar ose për shkak të mos njohjes së argumentit ose për shkak të mos njohjes së kuptimit të saktë. Në këtë rastë ky njeri është i justifikuar, gabimi i tij, është i falur sepse ai ka rrjedhur nga ‘interpretimi’ jo nga inati, kryeneçësia dhe qëllimi i keq.

[B]I treti:[/B] Kur mohuesi i cilësisë ndjek epshin e tij, neglizhon në kërkimin e të vërtetës dhe flet pa dije por nuk ka për qëllim kundërshtimin e të Dërguarit dhe nuk i është qartësuar e vërteta krejtësisht. Ky njeri është gjynahqarë dhe mundet të cilësohet ‘fasik’ (mëkatar i madh).

Ibnu Tejmija ka thënë: “Ndërsa përsa i përket tekfirit²! E vërteta është që, ai që përpiqet nga umet i Muhamedit për të vërtetën dhe e synon atë por gabon, ai nuk bëhet kafir madje, i falet gabimi.
Ai që i sqarohet ajo që ka ardhur me të i Dërguari dhe e kundërshton të Dërguarin pasi i është qartësuar udhëzimi dhe ndjek një rrugë tjetër jo rrugën e besimtarëve ai është kafir. Ai që ndjek epshin e tij, neglizhon në kërkimin e të vërtetës dhe flet pa dije është gjynahqarë dhe mund të cilësohet ‘fasik’ (mëkatar i madh). Mundet që të mirat e tij të jenë më shumë se të këqijat e tij. Pra tekfiri ndryshon sipas ndryshimit të gjendjes së personit. Nuk është çdo gabimtarë, as çdo bidatçi, as çdo i paditur dhe as çdo i humbur kafir, madje as ‘fasik’ dhe as gjynahqarë (kundërshtarë).”

Gjithashtu ai ka thënë: “Megjithëse unë dhe ata që ulen pranë meje e dinë mirë që unë jam ndër njerëzit që më së shumti e ndalojnë cilësimin e një personi të caktuar kafir, fasik ose gjynafqar, vetëm në qoftëse është bërë e ditur se i ka arritur argumentin fetar, të cilin kush e kundërshton mund të bëhet kafir ose fasik ose gjynafqar (sipas kundërshtimit). Unë pohoj dhe konfirmoj se Allahu ia ka falur këtij ummeti atë që ndodh gabimisht. Kjo përfshin gabimin në çështjet e besimit dhe në çështjet praktike. Që prej kohësh Selefët kanë patur mosmarrveshje në shumë prej këtyre çështjeve.¹ Asnjëri prej tyre nuk ka dëshmuar kundra tjetrit për kufër as për ‘fisk’ (mëkat të madh) as për gjynaf.” Dhe pastaj ka përmendur shembuj nga jeta e tyre.
Pastaj ka thënë: “Kam sqaruar që: Thëniet të cilat janë trs metuar nga selefët dhe dijetarët në cilësimin, në mënyrë të përgjithshme, ‘kafir’ të atij që thotë kështu dhe kështu. Këto gjithashtu janë të drejta, por duhet të bëhet dallimi ndërmjet cilësimit kafir në përgjithësi dhe cilësimit kafir të një personi të caktuar.”

Gjithashtu Ibnu Tejmija ka thënë: “ Tekfiri është prej ‘ueidit’ . Thënia megjithëse është përgënjeshtrim i asaj që e ka thënë i Dërguri por i zoti i saj mundet të jetë i ri në Islam,ose të jetë rritur në një zonë të largët nga qytëtërimi. Një person i tillë nuk cilësohet kafir me përgënnjeshtrimin e asaj që e përgënjeshtron, derisa ti arrijë argumenti (të informohet mirë rreth asaj çështje me argument). Ndoshta njeriu mund të mos i ketë dëgjuar ato argumente, ose i ka dëgjuar dhe nuk i vlerëson të sakta sipas mendimit të tij, ose sipas tij i ka kundërshtuar një argument tjetër më i fortë, i cili e obligon interpretimin e tyre, megjithëse në këto mendime është gabimtar.Unë gjithmon e kam përmendur hadithin, që e transmeton Buhariu dhe Muslimi, për atë burrin që tha: “Kur unë të vdes, më digjni, pastaj më dërrmoni dhe pastaj më hidhni në det, se betohem në Allahun, në qoftë se Allahu do të ketë fuqi të më ringjallë do të më ndëshkoj me ndëshkim që nuk ka ndëshkuar me të asnjë.” Vepruan me të ashtu siç i porositi. Allahu i tha (pasi e ktheu të gjallë) çfarë të shtyri që ta bëje këtë? Tha: Frika nga Ti. Allahu i Lartësuar e fali.”.Ky burrë dyshoi në fuqinë e Allahut dhe në ringjalljen e tij pasi të thërrmohej dhe të hidhej në dete. Madje besoi se nuk do të ringjallej. Kjo është kufër tek të gjithë muslimanët unanimisht, por ai ishte i paditur dhe ishte besimtarë i frikësohej Allahut se do ta ndëshkonte. Allahu e fali. Interpretuesi prej atyre që kanë kapacitet për të bërë ixhtihad, i cili është i interesuar për ndjekjen e të Dërguarit,ka më përparësi që të falet se personi që u përmend më lart.

Gjithashtu Ibnu Tejmija ka thënë: “Kur’ani, Sunneti dhe ixhmai, na tregojnë se është obligim, të themi për atë vepër që është kufër se është kufër. Pra thuhet për të kufër, në mënyrë të pakufizuar, ashtu siç tregojnë argumentet fetare, sepse besimi është prej ligjeve, që mërren vetëm prej Allahut dhe të Dërguarit të tij. Besimi nuk është prej gjërave për të cilat njerëzit i gjykojnë me hamendjet dhe me epshet e tyre. Nuk është detyrë për çdo person që e thotë fjalën e kufrit, të cilësohet kafir, derisa të vërtetohen në të drejtën e tij kushtet e tekfirit dhe të eliminohen pengesat e tij.”

Pas gjithë këtij sqarimi, besoj se arrijmë të bëjmë dallimin ndërmjet thënies dhe thënësit të saj, ndërmjet veprës dhe vepruesit të saj. Jopër çdo vepër ose thënie që është kufër, cilësohet vepruesi i saj kafir.


Autor [B]Ismail Bardhoshi[/B]