Udhëpërshkrimi i një gjermani në bregdetin shqiptarë më 1497
 

[I][COLOR=black][FONT=Georgia][SIZE=3]Arnold von Harff , kalors fisnik gjerman, udhtarë dhe shkrimtarë, i lindur rreth 1471 në një familje fisnike nga Rhineland-i i Poshtëm (Harff am der Erft, fshat në veriperëndim të Cologne). Në vjeshtën e vitit 1496, ai morri një udhëtim, mundësisht mundësisht pilgrimazh për në Vendin e shenjët, rrugë e cila e qiti até në Itali, përgjat bregdetit Adriatik në Greqi, Egjipt, Arabi, Palestin, Azi të Vogël, dhe prapa nëpërmes Evropës Qendrore në Francë dhe Spanjë.... [/SIZE][/FONT][/COLOR][/I]
[I][COLOR=black][FONT=Georgia][SIZE=3]Ai kthehet në Cologne në vjeshtën e 1498 ose 1499 dhe vdesë më 1505. Përmbledhjen e udhtimeve të tij publikohen nga E. von Groote më 1860 dhe konsiderohen si një nga shembujt më të mirë të këtij zhanri narrativ të udhëtimit, i cili ishte shumë i popullarizuar në fundë të periudhës mesjetare. Teksti i udhëpërshkrimit është në dialektin Ripuarisch Platt të gjermanis prendimore dhe vuan nga të metat ortografike(drejtshkrimore) të kohës. Gjatë udhëtimeve von Harff nuk ishte vetëm observues i rrethit por isht e i interesuar edhe në gjuhën e vendit që takonte. Përgjat udhëtimeve të tij, ai jap edhe një leksikon të shkurt të fjalëve në fjalive në gjuhën Kroate, Shqipe/Arbëreshe, Greke, Arabe, Hebreje, Turke, Hungare, Baske, dhe Bretone. Ky leksikon, shumë ivlefshëm për udhtarë, përmbante shprehje sikurse: "Mirëmëngjesi", "Sa vlen kjo?" dhe "Grua a bën të flej me ty?" Pyetja e fundit, rastësisht, mungon nga leksikoni Shqip për një shkak të pa njohur. Në portin e Durrësit, gjat një pushimi përderisa ishte duke udhëtuar me një galej nga Venediku për në Aleksandri, në pranverë të vitit 1497 ai shkruajti njësetegjashtë fjalë, tetë shprehje, dhe dymbëdhjet numra në gjuhën shqipe, të cilat konsiderohen si një nga dokumentet e herëshme të gjuhës Shqipe.[/SIZE][/FONT][/COLOR][/I]
[COLOR=black][FONT=Georgia][SIZE=3]Nga Dulcina(Ulqini) deri në Duratzo(Durrës) udhëtuam me erë në drejtim të kundërt. Ky është një qytet madhështor i rrënuar nga turqit, dhe tani është nën sundimin Venedikas. Qyteti shtrihet në Albania, ku edhe e kan gjuhën e tyre e cila nuk mundë të shkruhet aq mirë, për shkak se nuk nuk kan alfabet të vetin. I kam shkruar disa fjalë të kësaj gjuhe Albanese, si vijon me shkronjat tona:[/SIZE][/FONT][/COLOR]

[SIZE=3][FONT=Georgia][SIZE=2]boicke-----------------------bukë[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]vene ------------------------venë[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]oie --------------------------ujë[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]mische ----------------------mishë[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]jat --------------------------djathë[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]foeije -----------------------voe/vezë[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]oitter -----------------------uthullë[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]poylle -----------------------pulë[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]pyske -----------------------peshkë[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]krup ------------------------kripë[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]myr -------------------------mirë[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]kyckge ----------------------keq[/SIZE][/FONT]
[/SIZE][FONT=Georgia][SIZE=2]megarune -------------------me ngrënë[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]pijne ------------------------me pi[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]tauerne ---------------------tavernë[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]geneyre ---------------------njeri[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]growa -----------------------grua[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]denarye ---------------------të holla[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]sto --------------------------po[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]jae --------------------------jo[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]criste -----------------------zot[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]dreck -----------------------dreq[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]kijrij ------------------------qirinjë[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]kale ------------------------kali[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]elbe ------------------------elbë[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]fijet ------------------------me fjetë[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]mirenestrasse --------------mirëmëngjesi[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]myreprama ----------------mirëmbërama[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]meretzewen ----------------mirëdita[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]ake ja kasse zet ve ----------a ke dicka që më pëlqen mua[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]kess felgen gjo kaffs ---------sa vlen ajo gjë/ sa kushton kjo[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]do daple --------------------do t'a ble[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]laff ne kammijss ------------lajma këmishën[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]ne kaffs --------------------si quhet ajo/ai[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]nea ------------------------një[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]dua ------------------------dy[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]trij -------------------------tre[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]quater ---------------------katër[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]pessa ----------------------pesë[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]jast ------------------------gjashtë[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]statte ----------------------shtatë[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]tette -----------------------tetë[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]nante ----------------------nëntë[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]dieta -----------------------dhjetë[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]nijtgint ---------------------njëqindë[/SIZE][/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=2]nemijgo --------------------njëmijë[/SIZE][/FONT]
[FONT=Verdana]

[/FONT]
[FONT=Georgia][SIZE=3]Ne lundruam nga Duratzo(Durrësi) për në Sazan mbrenda pesë orëve. Ky është një port i mirë. Sazani është një ishull i vogël në pronësi të turkëve. Jan dy kapela greke në të, njëra e Zojës së Bekuar dhe tjetra e Shën NIkolas. Në kohën prezente zotëriu i madhërishëm turk ka ca hamshor shumë të mirë duke baritur në këtë ishull. Nga e majta e portit, brenda në bregdet është një fshat shumë i madh i quajtur Velona(Vlora), i cili ka dymijë shtëpi. Ky katund ka mundësi të furnizoj perandorin turk me shtatëqindë kalors për luftë, duke mos llogaritur këmbësorin. Përmbi këtë katund gjindet një kështjell e quajtur Kano(Kanina), ku perandori Turk ka një zyrtarë me banim. Në Velona është një lumë i madh me ujë të pijshëm që quhet Buyona(këtu autori ngatërron Bunën me Vjosën) i cili rrjedh nga Turqia në veri dhe derdhet në det këtu. Vjen që nga Sckuterym(Shkodra), qytet i madh i fortifikuar që perandori Turk e muarr nga Venedikasit para ca viteve. Këtu në Sazan është një port i madh detarë, në të cilin turqit kan cdo herë anije të shumta. Para katrëmbëdhjet vitesh turqit nga ky port lundruan përtej detit për gjashtë orë në Apulia dhe Calabria, e cila i takon Mbretit në Napolit. Ata pushtuan qytetin e madh Idrontum(Otranto) dhe shumë qytete tjera, të cilat i mbajtën për një vitë e një ditë. Në këtë regjion është një bjeshkë e lartë........[/SIZE][/FONT]
[B][COLOR=black][FONT=Georgia][SIZE=3]....[I]më tutje vazhdon përshkrimi se si arrinë në Greqi e më tutje e cila nuk ka aqë shumë rëndësi për lexuesin tanë.[/I][/SIZE][/FONT][/COLOR][/B]
[B][I][COLOR=black][FONT=Georgia]E përkthyer dhe huazuar nga një punim i albanologut [URL="http://www.albanianhistory.net/texts/AH1497.html"][COLOR=blue]Robert Elsie[/COLOR][/URL][/FONT][/COLOR][/I][/B]