Dardania.de - Etimologjia e disa fjaleve shqipe

Dardania.de (https://www.dardania.de/vb/upload/index.php)

- Gjuha Shqipe (https://www.dardania.de/vb/upload/forumdisplay.php?f=139)

- - Etimologjia e disa fjaleve shqipe (https://www.dardania.de/vb/upload/showthread.php?t=21432)

E pashe te pa mundur te beja ndonje korigjim mesazhi, pasi ky server nuk ta lejoka nje gje te tille. E pakta duhej te ishte 30 minuta kohe per te riparuar mesazhin apo ndonje gabim ortografik apo dhe shenjat e pikesimit.

[quote=Arb]Ndersa kjo fjala PREZENT, ne Shqip duhet te jete, [B]i pranishem/e pranishme.[/B][/quote]
Arb....etimologjia nuk behet duke perdorur fjalet ''duhet te jete''.

[quote=Kontinenti] Hahahahahahaha...[COLOR=red][B]cuna[/B][/COLOR], me pelqen reagimi juaj.
Une vertet fola per drejtshkrimin, por ne kete rast [COLOR=red][B]perjashtoj [/B][/COLOR]germat ë dhe ç, pasi ne forum shkruhet gati cdo dite dhe sic e dime qe eshte pak e veshtire te riparohet cdo here qe shkruajme germat ë dhe ç.
[COLOR=red][B]Ky, sipas meje eshte nje gabim i lejuar.[/B]
[/COLOR]Sa per fjalen prezatim.....mos u nxitoni te jepni deklarata e te thoni qe nuk eshte shqipe.
Une do t'ju bind qe eshte keshtu, por sot nuk me lejon koha.
[/quote]

[FONT=Franklin Gothic Medium][SIZE=2]Edhe thotë që, ne duhet t'i shkruajmë drejtë ç dhe q, por vetë nuk i përmbahet aspak, shkon aq larg i bindur se nuk bën gabim duke thënë, unë i përjashtojë, do të thotë, ky po përjashtojka shkronja të shqipes së bukur.[/SIZE][/FONT]

[FONT=Franklin Gothic Medium][SIZE=2]Çka t'i themi këtij njeriu, Kontinent apo ?[/SIZE][/FONT]

[quote=Kontinenti] E pashe te pa mundur te beja ndonje korigjim mesazhi, pasi ky server nuk ta lejoka nje gje te tille. [COLOR=red][B]E pakta duhej te ishte 30 minuta kohe per te riparuar mesazhin apo ndonje gabim ortografik apo dhe shenjat e pikesimit.[/B][/COLOR]
[/quote]

[FONT=Franklin Gothic Medium][SIZE=2]Po të ishe ti, ashtu siç paraqitesh ( nëse të pëlqen fjala Prezantim, e ke këtu në kllapa), atëherë nuk do të bëje asnjë gabim, të paktën para se ta postosh postimin, do ta kontrolloje.[/SIZE][/FONT]

Citim:

Postimi origjinal është bërë nga [B]Arb[/B]
[I]Kontinenti,[/I]

[I]E paske bo roman kete punen e fjales PREZANTIM, ama kjo fjale nuk eshte Shqipe.[/I]

[I][B]Prezantim[/B], duhet te jete [B]paraqitje[/B], ne Shqip[/I]

[quote=Kontinenti]
Artist se harrove te te them dicka.
Ke perdorur aty fjalen ''roman''
Mos valle prezantoheni per here te pare me etimologjine?[/quote]

[FONT=Franklin Gothic Medium][SIZE=2]Shikone këtu, çfarë gabimi bën i "gjithëdijshmi", i "besueshmi", "i pagabueshmi"[/SIZE][/FONT]
[FONT=Franklin Gothic Medium][SIZE=2]i nderuari Kontinenti.[/SIZE][/FONT]

[FONT=Franklin Gothic Medium][SIZE=2]I drejtohet Arb-it me Artist dhe gjykon Artistin për asgjë dhe prapë asgjë hmmmmm ëh !!!!![/SIZE][/FONT]

[quote=Kontinenti] Artist, ne po dalim nga tema, por mesazhi yt ka gabime drejtshkrimore.

[/quote]

[FONT=Franklin Gothic Medium][SIZE=2]Sa i bukur që je, pak rreshta më lartë thua se nuk ka dëm ( përjashton shkronjat e çmuara të shqipes ç dhe ë ) nga gabimet drejtshkrimore, e kur të keshë nevojë për ta sulmuar dikënd, kthehesh e kapesh për drejtshkrim, hmmmmm ëh !!!!.[/SIZE][/FONT]

[quote=Kontinenti] Ju paralajmeroj qe te mos nxitoheni.
Pjesesa [B]pre[/B] eshte teper logjike dhe eshte e pranishme ne shume fjale, por nepermjet citimit qe po i bej Artistit, dua tju them te gjithe atyre qe kundershtojne qe te mos [COLOR=red][B]nxotohen[/B][/COLOR].
[/quote]

[FONT=Franklin Gothic Medium][SIZE=2]Mos u nxito të shkruash me mllef, po bën gabime një pas një[/SIZE][/FONT]

[URL="http://www.dardania.de/vb/upload/member.php?u=18480"]Artisti[/URL]

Hahahaha..o i shkreti Artist.
Une nuk shkruaj me mllef, por kohen e kam te kufizuar dhe ato qe ke gjet ti, jane gabime teknike sepse sic e kam thene edhe serveri nuk te lejon korrigjimin e gabimeve, gjithashtu, kur shkruaj ne kete forum, para se te dalin germat ne server, ketu tek une jane shume te vogla, kurse kur dalin ne server jane me te medha.
Sidoqofte Artisto, pasioni jot i kundershtimit me pelqen, sepse me tipa si ty kam tere jeten qe merrem....kjo eshte dhe detyra ime....zbutja e tipave si ty.
Ti i ke bere me te kuqe fjalet ''gabim i lejuar'' por une e perseris dhe ketu se, nuk do shkruaj kurre me germat ë dhe ç, sepse tastiera nuk ma lejon ta bej shpjet kete pune dhe kohen nuk e kam ne dore un.

Artizanale
Me pak fjale.

Etimologjikisht kjo fjale eshte kompozite e perbere ne dy fjale te tjera [B]Art [/B]dhe [B]zanë [/B](italianet e thone ket fjale; artixhanale'', pra dhe aty kemi fjalen ''zane'' por te ndryshuar nga parimi fonetik i tyre)
Tani prej fjales se pare, pra fjales [B]art [/B]e cila perdoret ne te gjithe europen, pikerisht ndertimi i kesaj kompozite e fakton se fjala [B]art [/B]eshte 100% shqipe. Gjuhet perendimore kete fjale e kane me pak ndryshim nga origjinali, si psh [B]or - oro [/B]
Por kemi dhe fjalen [B]zanë [/B]e cila eshte 100% shqipe.
Se cfar eshte [B]zana [/B]kete e dime te gjithe, por, per sqarim le ta kujtojme pak.
[B]Zanat [/B]jane qenie mbinatyrore qe iu cfaqeshin nga nje here njerzve neper pyje dhe sidomos neper lumej.
[B]Zanat [/B]jane vajze te bukura, ose [B]te bukurat e dheut [/B]qe laheshin neper perrenj dhe qe kishin bukuri shume te madhe aq sa te mahnisnin.
Por fjala [B]zanë [/B]ka lindur nga folja shqipe [B]me zënë - me zanë - me xanë [/B]etj. pra, ato vajza hir plote, [B]te zenë [/B](te kapin) etj.
Po mire, a nuk themi ne se ate e ka [B]zënë [/B]meraku, dashuria etj.etj.? Keshtu qe fjala apo folja shqipe [B]me zënë [/B](me kap) eshte shume larg nga intonacioni me foljen italiane ''mantenere- katurare'' etj. Por ata dhe sot perdorin pjesen [B]gianale [/B]para fjales [B]art. [/B]
Tani le te dalim tek qellimi yne.
Perpara se te dalim tek etimologjia e fjales [B]artizanat [/B]eshte e llogjikshme te ndalojne se pari tek vete fjala [B]art. [/B]
Fjala [B]art [/B]nuk eshte asgje tjeter, por vetem fjala [B]ar [/B]gje e cila tregn vlere si ne fjalen Art, po ashtu edhe ne fjalen Ar, pra metali i verdhe dhe i cmuar.
Ne kemi ne shqip fjalen [B]e artë [/B]kur duam te tregojme edhe nga ana figurative vleren jo vetem te metalit te verdhe, por shpesh e marrim per krahasim p.sh - Ai eshte nje djale [B]i artë [/B]apo - ajo eshte nje vajze [B]e artë [/B]
Ne kete rast ne nuk duam te tregojme ngjyren e verdhe te metalit, as metalin vete, por nenkuptimi eshte qe djali dhe vajza jane njerez te larte e te mrekullushem etj.
Tani tek fjala [B]artizana[/B]le.
Kemi dy fjalet sic e thame dhe me lart [B]art + zanë. [/B]
Tani cfar kuptojme ne me kete fjale?
Me kete fjale kuptojme dicka te bukur, qe nuk e ben kushdo, nje punim i cili te kenaq, nje unaze psh tek e cila ka motive te bera me dore nga nje mjeshter etj.etj. Nje vazo te bukur qe ka punime ne te, perseri nga dora e mjeshtrit etj. Nje pjate, nje servis. Nje punim ne dru, mozaike etj.etj.etj.
Por me qe kemi etimologji, le t'i japim asaj fjalen e kryesore.
Te gjitha punimet qe permendem me siper kane lidhje nga ana figurative me [B]zanën [/B]pra me ate krijese qe nuk eshte si njerzit, por e nje stadi me te larte. Por keto punime qe te kenaqin, fillimisht jane bere tek metali i verdhe.
Ne qoftese do te kishin nje lingote (kallup ari te asaj forme qe ruhen neper banka) aty nuk kemi asnje punim, asnje motiv, por vetem nje cope ari ne formen e tulles. Ajo cope tulle, kurresesi nuk quhet art, apo artizanale. Pra kur kemi nje kallup ari, ne kemi vetem ar dhe kaq. Por, kur ai punohet nga dora e mjeshtrit, kemi artizanalen etj.
Pra ne nje cope ari, tek e cila ka punime merr automatikisht emertimin [B]artizanale. [/B]
Me fjale te tjera, eshte se, ne ate cope ari, vete [B]zana [/B]ka vene dore, pra ajo cope e metalit te verdhe eshte [B]ari i zanës [/B]por, me qe punimet ne ar, kane qene qe ne kohrat e vjetra, ne kete menyre nuk mund te thuhej kurrsesi ne numurin njejes ashtu sic e shkrova une me germa te zeza, por gjithmone ajo fjale eshte thene ne shumes pra, [B]ar të zanës [/B]sepse kemi [B]ar + të + zanës [/B]ku germa [B]ë[/B] eshte kthyer ne germen [B]i[/B] gje te cilen e kemi pare dhe tek shume fjale te tjera dhe nuk eshte nevoja te zgjatemi me shembuj.
Pra kemi [B]ar [/B]por kemi dhe [B]ar [/B]te zanës se malit, e cila ka bere punimet ne ate metal.
Tani ne vetvete, tek fjala [B]ar,[/B] ne kemi kuptimin e bollikut, te te ardhurave, te fitimit etj.
Po, pse, a nuk kemi dhe fushen e mbjelle me kete emer ne shqiptaret?
[B]Ara [/B]me grure. [B]Ara [/B]me miser. [B]Arë [/B]e mbjelle, etj.etj.
Nga kjo [B]arë [/B]e mbjelle a nuk kemi bollikun, perfitimin, vleren etj. Greket fjalen [B]ara [/B]e kane [B]orafi [/B]qe pak ndryshim i kane bere kesaj fjale me mbaresat qe ka sot ajo gjuhe, kurse artit i thone [B]tekni [/B]gje e cila nuk ka lidhje fare me termin [B]orafi [/B]ashtu sic e kemi neve ne shqip, ku lindja e vete kesaj fjale e ka bazen e saj te pa tundshme, pasi bashkohet me [B]aren me grure [/B]qe eshte bolliku dhe me metalin e [B]arit [/B]qe eshte pasuri e bollik nje kohesisht. Gruri, baza e jetes, buka e perditshme, kur behet i gatshem per korrje, ai ka ngjyren e [B]arit [/B]dhe qe ketu ka lindur fjala [B]ar[/B] ku prej se ciles kemi dhe lindjen e fjales [B]art.[/B]
Pra shume nga gjuhet e shkeputura nga pellazgjishtja nuk e kane ndryshuar kete fjale nen rrjedhen e kohes, por ajo edhe sot qendron ashtu sic ka qene sidomos ne te gjitha gjuhet perendimore.
Ne Greqi eshte qyteti i Artës dhe, kur ia thashe nje grekeje se cfar kuptimi ka emri i atij qyteti tha: Po c'dreqin duam ne qe llapim lart e poshte per Vorio Epirin?
Fjala qe morem ne analize, ka edhe shume sqarime te tjera qe nuk po zgjatemi t'i themi te gjitha.
Pra kur degjojme fjalen [B]Art [/B]ne gjuhet e huaja, kini parasyshe se ajo fjale rrjedh nga shqipja e juaj.
Dakort deri ketu zoterinj?

[quote=Kontinenti]Artizanale
Me pak fjale.

Etimologjikisht kjo fjale eshte kompozite e perbere ne dy fjale te tjera [B]Art [/B]dhe [B]zanë [/B](italianet e thone ket fjale; artixhanale'', pra dhe aty kemi fjalen ''zane'' por te ndryshuar nga parimi fonetik i tyre)
Tani prej fjales se pare, pra fjales [B]art [/B]e cila perdoret ne te gjithe europen, pikerisht ndertimi i kesaj kompozite e fakton se fjala [B]art [/B]eshte 100% shqipe. Gjuhet perendimore kete fjale e kane me pak ndryshim nga origjinali, si psh [B]or - oro [/B]
Por kemi dhe fjalen [B]zanë [/B]e cila eshte 100% shqipe.
Se cfar eshte [B]zana [/B]kete e dime te gjithe, por, per sqarim le ta kujtojme pak.
[B]Zanat [/B]jane qenie mbinatyrore qe iu cfaqeshin nga nje here njerzve neper pyje dhe sidomos neper lumej.
[B]Zanat [/B]jane vajze te bukura, ose [B]te bukurat e dheut [/B]qe laheshin neper perrenj dhe qe kishin bukuri shume te madhe aq sa te mahnisnin.
Por fjala [B]zanë [/B]ka lindur nga folja shqipe [B]me zënë - me zanë - me xanë [/B]etj. pra, ato vajza hir plote, [B]te zenë [/B](te kapin) etj.
[/quote]

Kontinenti, se pari te pergezoj per guximin me hapur nje teme qe flet per etimologjine e fjaleve, pasi eshte njera nga deget me te veshtira te linguistikes. Etimologjia (prejardhja e fjaleve ) sot shpjegohet me se tepermi permes latinishtes dhe greqishtes se vjeter, mirepo perderisa nuk do te futet shqipja ne shpjegimin e prejardhjes se fjaleve, si njera nga te folmet me te vjetra ne kete rajon, etomologjia nuk do te mund ta thote fjalen e fundit...

Une nuk e studioj gjuhesine, mirepo vetem desha te inkuadrohem pak te sqarimi i fjales zane. Zana nuk ka te beje asgje me foljen [COLOR=Red]te zesh[COLOR=Black], por zana ne fakt ka te beje[COLOR=Red] me zerin[/COLOR], do te thote [COLOR=Red]zerat [/COLOR]qe jane degjuar sipas mitologjise shqiptare. [/COLOR][/COLOR][B][COLOR=Red][COLOR=Black]

[/COLOR][/COLOR][/B][COLOR=Red][COLOR=Black][COLOR=Red]Za- [/COLOR]gegnisht njejes, [COLOR=Red]zanat [/COLOR]- shumes gegnisht. Ne kete menyre sqarohen edhe perendite tona te vjedhura nga greket sot, si [COLOR=Red]Zeu-s, Zëu, Zëri,[/COLOR] dhe [COLOR=Red]Era,[/COLOR]
do te thote jemi duke folur gjate periudhes kur shqiptaret antik kane besuar, ne zanat, rrufejen, eren e keshtu me radhe[/COLOR][/COLOR].

[quote=Kontinenti]Hahahaha..[COLOR=red][B]o i shkreti Artist[/B][/COLOR].
Une nuk[B] [COLOR=red]shkruaj[/COLOR][/B] me mllef, por kohen e kam te kufizuar dhe ato qe ke [COLOR=red][B]gjet[/B][/COLOR] ti, jane gabime teknike sepse sic e kam thene edhe serveri nuk te lejon korrigjimin e gabimeve, gjithashtu, kur shkruaj ne kete forum, para se te dalin germat ne server, ketu tek une jane shume te vogla, kurse kur dalin ne server jane me te medha.
Sidoqofte Artisto, pasioni [COLOR=red][B]jot[/B][/COLOR] i kundershtimit me pelqen, sepse me tipa si ty kam tere jeten qe merrem....[COLOR=red][B]kjo eshte dhe detyra ime[/B][/COLOR]....[COLOR=red][B]zbutja e tipave si ty[/B][/COLOR].
Ti i ke bere me te kuqe fjalet ''gabim i lejuar'' por une e perseris dhe ketu se, [COLOR=red][B]nuk do shkruaj kurre me germat ë dhe ç,[/B][/COLOR] sepse tastiera nuk ma lejon ta [COLOR=red][B]bej[/B][/COLOR] [COLOR=red][B]shpjet[/B][/COLOR] kete pune dhe [COLOR=red][B]kohen nuk e kam ne dore[/B][/COLOR] [COLOR=red][B]un[/B][/COLOR].[/quote]

[FONT=Franklin Gothic Medium][SIZE=2]E po çka të bëjmë tash, unë i "shkret", ti shumë " i dijshëm dhe simpatik" !!!. Kthehu në shkrimin tënd dhe korigjojë gabimet tua para se të shkruash më tutje, sepse përveq " i dijshëm dhe simpatik" po bëhesh edhe qesharak.[/SIZE][/FONT]

[FONT=Franklin Gothic Medium][SIZE=2]Ti shkruan; - [COLOR=red]Kjo është detyra ime.... zbutja e tipave si ty.[/COLOR][/SIZE][/FONT]

[FONT=Franklin Gothic Medium][SIZE=2]Unë kam një pyetje personale për ty :[/SIZE][/FONT]

[FONT=Franklin Gothic Medium][SIZE=2]A je shqiptarë dhe a mos je i paguar nga dikush, që të bësh rrëmujë këtu ?[/SIZE][/FONT]
[FONT=Franklin Gothic Medium][SIZE=2][/SIZE][/FONT]

[URL="http://www.dardania.de/vb/upload/member.php?u=18480"][FONT=Franklin Gothic Medium][SIZE=2]Artisti[/SIZE][/FONT][/URL]

[quote=Kontinenti]
[FONT=Book Antiqua][SIZE=3]Dilaver, cili eshte zhvillimi historik i gjuheve?[/SIZE][/FONT]
[FONT=Book Antiqua][SIZE=3]A mund te ma thuash?[/SIZE][/FONT][/quote]

[FONT=Book Antiqua][SIZE=3]Etimologjia e fjalës prezantim sipas z. Kontinenti është aq e paqartë sa që as [B]etimologjia popullore[/B] nuk e shpjegon në ketë mënyrë.[/SIZE][/FONT]

[FONT=Times New Roman][SIZE=3][B]Artizanat[/B] m. <<[U]zejtaria[/U]>>. Huazim i ri prej frengj. [I]artisan[/I] <<zejtar>> [I]artisanat[/I] <<zejtari>>, me ndikim dhe të huazimit turk. [I]zanat[/I] në ndjenjën e ligjerimit popullor.[/SIZE][/FONT]

[quote=UniCorN]Kontinenti, se pari te pergezoj per guximin me hapur nje teme qe flet per etimologjine e fjaleve, pasi eshte njera nga deget me te veshtira te linguistikes. Etimologjia (prejardhja e fjaleve ) sot shpjegohet me se tepermi permes latinishtes dhe greqishtes se vjeter, mirepo perderisa nuk do te futet shqipja ne shpjegimin e prejardhjes se fjaleve, si njera nga te folmet me te vjetra ne kete rajon, etomologjia nuk do te mund ta thote fjalen e fundit...

Une nuk e studioj gjuhesine, mirepo vetem desha te inkuadrohem pak te sqarimi i fjales zane. Zana nuk ka te beje asgje me foljen [COLOR=red]te zesh[COLOR=black], por zana ne fakt ka te beje[COLOR=red] me zerin[/COLOR], do te thote [COLOR=red]zerat [/COLOR]qe jane degjuar sipas mitologjise shqiptare. [/COLOR][/COLOR][COLOR=red][COLOR=black]

[/COLOR][/COLOR][COLOR=red][COLOR=black][COLOR=red]Za- [/COLOR]gegnisht njejes, [COLOR=red]zanat [/COLOR]- shumes gegnisht. Ne kete menyre sqarohen edhe perendite tona te vjedhura nga greket sot, si [COLOR=red]Zeu-s, Zëu, Zëri,[/COLOR] dhe [COLOR=red]Era,[/COLOR]
do te thote jemi duke folur gjate periudhes kur shqiptaret antik kane besuar, ne zanat, rrufejen, eren e keshtu me radhe[/COLOR][/COLOR].[/quote]
UniCorN, jeni i vetmi njeri qe flet me kulture te larte ne kete teme.
Une e kam parasyshe ''zerin'' dhe sugjerimi juaj ka vend per diskutim, por, ne kete rast, nuk eshte si baze zeri, por eshte ''te zenurit''.
Psh tek emri i kryeperendise Zeus, baza eshte zeri, por tek zanat, eshte 'te zenurit - kapja'' etj.
Dikush ne nje vend me foli per ''sirenat'' fjale kjo qe vjen po nga shqipja dhe qe ka prejardhje pikerisht zerin.
Por, zana, apo zana e malit, nuk eshte thjeshte nje ze. Zana e malit te del perballe (sipas mitologjise) ajo dhe te verbon dhe te sakaton etj. Zanat jane ato (apo te bukurat e dheut) qe lahen naten neper perrej etj. pra dua te them se ne kete rast kemi te bejme me dukjen, me pamjen....pra jo thjeshte me zerin qe nuk shikohet.
Arti i zanes, eshte shprehur nga urtesia popullore, sidomos tek floriri. Punimi i floririt eshte quajtur ''art i zanes'' sepse dhe floriri apo argjendi jane dhe kane qene me vlere te madhe ne cdo kohe.
Sidoqofte UniCorN, te falenderoj per nderhyrjen e nivelit te larte, gje e cila po me ndryshon mendjen per perberjen e ketij forumi.
Pershendetje.

UnCorN....per ju!

[b] Etimologjia e emrit ZEUS [/b]

Etimologjia e emrit apo fjales ZEUS shpjegohet direkt me shqipen.
Vete lidhja llogjike e kesaj fjale apo emri, te con ne funksionin qe kishte ky perendi apo kryeperendia e Olimpit.
Ai kishte rrufene.
Ishte rrufe hedhesi.
Ndeshkonte me rrufe, etj. etj.
Tani, po te marrim ne analize rrufene apo bubullimen...aty kemi nje zë te fuqishem, te tmershem dhe te frikshem.
Pra baza eshte ky ze.
Lidhja llogjike eshte ZERI.ZEUS = Zëë-s
Pra zë madhi, zë forti.
Ne asnje vend nuk shpjegohet ky emer me gjuhen greke ( si shume e shume emra te tjere )
Me falni zberthimi i kesaj fjale nuk eshte i imi, por, nga gjeniu Robert d'Angeli

Jo se eshte e nevojshme qe te jete nje teme me vete etimologjia e emrit Zeus, por, mendoj se ishte per t'u konsideruar kjo fjale, pasi ben pjese ne kryeperendine e Olimpit dhe, me qe eshte nje nder bazat e mitologjise ky krye perendi dhe emri i tij zberthehet me shqipen.
Pra kur koka...zberthehet me shqipen, cilido ka te drejten te merret me gjymtyret.

[I][SIZE=2]Pershendetje [/SIZE][/I]

[I][SIZE=2]Vendosa te hape kete teme , duke pasur parasysh se ky term perdoret shume ne Kosove .[/SIZE][/I]
[I][SIZE=2]shume njerez te shtreses intelektuale me kan jap pergjigje te shkurt , duke pohuar se kjo fjali eshte shkurtese e fjales Tungjatjeta.[/SIZE][/I]
[I][SIZE=2]Nese ka dikush ndonje pergjigje me bindese , jam kureshtar ta mesoj.[/SIZE][/I]

[SIZE=2][I][B]Pra cila eshte etimologjia e fjales TUNG .[/B][/I][/SIZE]

Tung eshte shkurtese nga tungjatjeta (tu - zgjat- jeta).

Fjala [B]vullkan [/B]
Po thuajse te gjitha gjuhet e Europes e kane kete fjale, por vetem me ndonje ndryshim te vogel fonetik.
Italisht e kemi [B]volkano [/B]
Greqisht e kemi [B]vulkanos apo volkanos [/B]
Dhe ne anglisht pak a shume e njejta eshte.
Me qe kemi nje fjale te perbashket, pra lind pyetja se, ciles gjuhe i perket ne menyre te mirefillte kjo fjale dhe pse?
Atehere le ta ndajme kete fjale e te shikojme se cfar do te na thote vete fjala.
Kemi [B]vullkan [/B]ne shqip, fjale kjo qe ndahet ne kete menyre [B]vull + kan. [/B]
Edhe letersi te vjeter ka, por sot jan bere edhe shume filma ne per ngjarjet e vjetra apo tragjedite e vjetra. Nje nder to eshte dhe filmi ''Ditet e fundit te Pompeit'' aty pra kur kemi shperthimin e Vezuvit.
Cfar dua te them me kete?
Me kete dua te them se, nje vend te rendesishem ne jeten e njerzve, zinin dhe perendite, te cilat ishin shume, pasi ne ate kohe mbizoteronte politeizmi.
Kete fakt historik, nuk e thashe kot, pasi ne menyre te drejte perdrejte ka lidhje dhe me formimin e fjales [B]vullkan [/B]te cilen po analizojme.
Ende me keq, qe ne sot ne Shqiperine shteterore, nuk kemi asnje mal vullkanik qe te jete ende aktiv apo me nje fare nxjerrje tymi, ashtu sic eshte Etna ne Itali apo Vezuvi. Gjithashtu dhe ne Dardani (Kosove) nuk e kemi nje mal te tille.
Atehere, pse ne e qujame [B]vullkan [/B]dhe pse italianet e kane me te njejtin emer kete dukuri, pra [B]volkano? [/B]
Me qe jemi ne etimologji, le ta ndajme dhe nje here tjeter kete fjale.
Kemi [B]vull + kan, [/B]ku fjala e pare eshte direkt folja shqipe [B]me vjell [/B]dhe fjala e dyte eshte direkt folja ndihmse shqipe [B]kam.[/B]
Por, tek fjala [B]vullkan [/B]shikojme se foljen shqipe [B]kam[/B] e kemi ne veten e trete, pra e kemi [B]kanë [/B](ata kanë, kan).
Gjithashtu neper dialektet e ndryshme te Shqiperise se Mesme, foljen [B]me vjellë [/B]e gjejme te ndryshuar sepse qe te dy germat [B]j[/B] dhe [B]e[/B] zevendesohen me germen [B]u[/B] psh. tek folja [B]me pjellë [/B]kur flitet ne veten e trete, pra per nje person i cili nuk eshte prane nesh, shpesh here ne shqip thuhet; ajo [B]pullë. [/B]
Kete fjale, gjyshja ime gjithone e thoshte pikerisht ne kete forme sic e shkrova. [B]ou...pullë ajo mre. [/B]
Po ashtu te njejten gje kemi dhe te folja [B]me vjellë [/B]dhe pikerisht ne veten e trete, edhe ketu, po ato germa, pra [B]j[/B] dhe [B]e[/B] ndryshohen me germen [B]u.[/B] Ndodh ky ndryshim, pasi ai nuk ia demton as kuptimin e as tingellimin kryesor te fjales.
Psh tek folja [B]doli [/B]pra qe perseri eshte ne veten e trete, shpesh here e gjejme keshtu; [B]dulë [/B]Ai doli = ai dulë.
Me qe jemi tek fjala [B]vullkan [/B]pjesa e pare e kesaj fjale, pra [B]vull - ë [/B]eshte komplet nje fjale shqipe edhe e diteve tona.
Them fjale shqipe, sepse po kete tingull, tek fjala [B]vullkan [/B]perdorin dhe gjuhet e tjera ne europe, por tek ato gjuhe, nuk korrespondon pjesa [B]vull [/B]ne foljen e tyre qe ata kane per [B]vjelljen. [/B]
Italianet foljen [B]me vjellë [/B]e kane [B]vomitare. [/B]
Greket foljen [B]me vjellë [/B]e kane [B]emeto [/B]
Kurse ne shqiptaret e kemi [B]vjell, vull. [/B]
Tani le te ndalemi pak tek dukuria vullkanike. Cfar ndodh me te?
Nuk eshte nevoja te zgjatemi per nje gje te tille qe e dine dhe femijet, por ajo qe desha te them eshte se; tek natyra e llaves e cila del nga mali, a nuk kemi aty nje [B]vjellje? [/B]
Kur ne jemi te semure dhe vjellim, ajo qe na del, a nuk na del nga brendesia? A nuk del ajo sepse nuk e pranon stomaku?
Pikerisht dhe ajo qe na del kur jemi te semure dhe ajo qe quhet llave e qe del nga mali, [B]parimin e kane te njejte. [/B]Ato qe te dyja dalin sepse nuk i pranon më brendesia e tyre.
Ne rastin me malin; a nuk kemi dhe aty pikerisht nje [B]vjellje [/B]te drejte perdrejte? Mali [B]vjell [/B]nxjerr ate qe ka ne brendesi te tij.
Sidomos per njerzit e asaj kohe, dukuria qe shikohej tek llava e dale, duke e quajtur [B]vjellje [/B]eshte percaktimi me i sakte qe i kane bere.
Por, perseri ngul kembe qe ne gjuhet greke dhe latine, fjalen [B]vullkan [/B]e gjejme direkt ne shqip, kjo do te thote se, eshte me se e sakte qe keto gjuhe linden me vone se shqipja dhe pikerisht me fondin e shqipes. Sidomos dukurite e medha dhe te rralla sic jane vullkanet, nuk mund ta ndryshonin lehte emrin e tyre te lashte gje qe del e qarte qe ka ndodhur dhe me fjalen shqipe [B]vullkan [/B]pra nga vjellja, folje kjo qe greket e kane emeto dhe italianet e kane vomitare.
Por, nuk harrova pjesen [B]kan. [/B]
Kjo pjese eshte folja shqipe e sotme ne veten e trete. Ata [B]kanë [/B]
Lind nje pyetje ketu.
Pse folja [B]me pas [/B]tek rasti i vullkanit eshte jo vetem ne veten e trete, por ajo eshte dhe ne shumes?
Jo me kot, permenda politeizmin me lart dhe jo me kot permenda filmin "Ditet e fundit te Pompeit''
I gjithe qellimi ishte te beja nje kujtim per politeizmin.
Ne ate kohe pellazget kishin shume zota, pra ishin politeiste.
Me rastin me vullkanin, apo me vjelljen e malit, pellazget kete dukuri kaq te tmerrshme, eshte e natyrshme qe e lidhin me zotat.
Vullkani, nuk ishte asgje tjeter vetem se zotat po villnin, pra po benin ate qe dhe vete njerzit e benin kur ishin te semure.
Eshte ne veten e trete folja [B]kam[/B] pra aty e kemi [B]kan[/B] sepse zotat ishin shume dhe kur ndodhte vullkani, ai per pellazget nuk ishte asgje tjeter vetem se vjellja e zotave qe ishin ne malin perkates.
Gjithmone, edhe sot, nje vullkan kurre nuk shikohet nga afer, sidomos ne ate kohe, nga vullkani njerzit merrnin arratine dhe te ishin sa me larg tij.
Pse e thashe kete gje. E thashe sepse foljen [B]me vjellë [/B]dhe foljen ndihmese [B]kan [/B]e gjejme ne kohen e kryer (e tejshkuar me duket) pra kur ne themi dhe sot qe; ata [B]kanë vjellë [/B]do te thote se kemi largesi ne hapesire dhe ne kohe, pra ne distance, ashtu sic shikon vullkanin njerzit e asaj kohe. Por, vulkani nuk eshte vetem i nje casti, ai eshte i vazhdueshem dhe per rrjedhoje njerzit largoheshin sa me shume prej tij.
Ketu kemi detyrimisht kohen e foljes qe eshte ne te kryeren.
Si perfundim, fjala e shtrire ne gjuhet e Europes, [B]vullkan [/B]vulkanos, volkano etj. nuk eshte asgje tjeter vetem se nje shqipe e gjalle, dhe tek kjo fjale kemi po ato pjese qe ne i perdorim edhe sot.
[B]Gjuha pellazge jeton ende. [/B]
Ajo sot quhet; [B]gjuha shqipe!
[/B]

Do te doja ta di etimologjine e fjales Kontinent.