Dardania.de - Frazeologjizma...!

[FONT=Fixedsys][SIZE=3][FONT=Arial]Frazeologjia përbën një pasuri jashtëzakonisht të madhe të gjuhës. Frazeologjia është e ndërtuar në mënyrë shumë të bukur metaforike dhe po të shikohet me kujdes gjenden shumë elementë te tropeve, hiperbolës, sinekdotës, etj. [/FONT][/SIZE][/FONT]
[FONT=Fixedsys][SIZE=3][FONT=Arial]Përdorimi i frazeologjisë në të folur e në të shkruar i jep shumë ngjyra gjuhës. Ajo tregon më qartë formën kombëtare të të shprehurit në mënyrë figurative. [/FONT][/SIZE][/FONT]
[FONT=Fixedsys][SIZE=3][FONT=Arial]Shpesh frazeologjia ka një brendi të theksuar sociale, sidomos ato shprehje frazeologjike që u afrohen proverbave.[/FONT][/SIZE][/FONT]
[FONT=Fixedsys][SIZE=3][FONT=Arial]Nga ana leksikologjike, frazeologjia ndërtohet mbi disa të dhëna karakteristike të jashtme ose të brendshme të atij sendi me të cilin krijohet lidhje, për të shprehur në mënyre të figurshme një mendim. [/FONT][/SIZE][/FONT]
[FONT=Arial][FONT=Fixedsys][SIZE=3] Në frazeologji hyjnë: [I][FONT=Arial]përshëndetjet, urimet, ngushëllimet, betimet, lavdërimet dhe mallkimet.[/FONT][/I][/SIZE][/FONT][/FONT]

[CENTER][CENTER][SIZE=4][B][I][U]A[/U][/I][/B][/SIZE][/CENTER]
[/CENTER]
[B]acar-i[/B]
I ka [I]punët acar[/I] im bir: i ka ngushtë, i ka pisk punët e s'di si t'ja bëjë.

[B]aerodrom-i[/B]
[I]Ju paska ba kryet aerodrom[/I]: paska mbetur fare pa flokë, qenka bërë tullac.

[B]afroj[/B]
Mue tashti po [I]m'afrohen[/I] ditët: po më afrohet dita e fundit, dita e vdekjes (d.m.th. është plakur).

[B]aj[/B]
[I]Zura gjuhën aj[/I]: kafshova gjuhën, heshta.
[I]Kali zë me aj[/I]: kali kafshon.

[B]ajamë-a[/B]
Tash asht [I]ajama e peshkut[/I]:tash është koha kur gjuhet peshk më së shumti. Tash asth [I]ajama e ullishtës[/I]: koha kur bijnë e mblidhen ullinjtë.

[B]ajam-i[/B]
Për ate mesele [I]s'ka marrë farë ajami[/I]:...nuk është koha e përshtatshme, s'ja ka qëlluar.

[B]ajkë-a[/B]
J[I]a mori ajkën[/I]' ja mori mazën; ja mori kajmakun:
mori pjesën më të mirë (të një gjëje)
[I]Ajka e djalërisë[/I]: pjesa më e mirë e djalërisë.

[B]akull-i[/B]
Qenka [I]veshur akull[/I]: qenka veshur me tesha fringo, me tesha fare të reja
E ka [I]mendjen akull[/I]: është njeri që i mat fjalët, është i mençur.
[I]Jam ba akull[/I]: ngrina prej të ftohtit.
Po bahet [I]akull i madh[/I]: po bahet ngricë e madhe, të ftoht i madh
Ma bënte s[I]hpirtin akull[/I]: më trembte shumë, m'ikte shpirti.
I rrijka [I]qaforja akull[/I]: i rrijka e ngrirë. Teshat rrijnë akull:i rrijnë të ngrira,sepse janë të qëndisura me ar.

[B]allaj[/B]
Anija e tyne u [I]kashue allaj tonës[/I]:...kaloi pranë, përbri anijes sonë.

[B]amë-a[/B]
[I]Amë e bij, sheqer në tepsi[/I]: si nëna me të bijën më, që duhen e shkojnë shumë mirë ndër veti.
[I]Flet e jëma e Zeqos majë thanës[/I]: si të ishte në hava, s'di çka flet.
[I]Me ra n'amë të vet[/I]: të qetësohet.

[B]ambël (i.e)[/B]
[I]Thuaja nji fjalë t'ambël:[/I] thuaja një fjalë të butë e të mirë.
[I]Është djal i ambël[/I]: djalë i mirë, i këndshëm në fjalë, fjalëmbël.
[I]Shpirti asht i ambël[/I]: njeriu e do shumë veten, i dhimbet ta humb jetën.

[B]ambëlsoj[/B]
[I]U ambëlsua macja[/I]: u mësua në këtë shtëpi, vjen shpesh sepse gjen çka të hajë këtu.
[I]U ambëlsue fëmija te komshija[/I]: po don të rrijë gjithnjë atje, pse i japin sende të mira dhe e marrin me të mirë.

[B]andej[/B]
S'ke me m'vet [I]anej e knej[/I]: s'ke për të më pyetur për çdo gjë hollësisht.

[B]andërr[/B]
[I]Me të lanë andërr o m'andërr[/I]: me të çuditë, e mrekulluar
[I]Rron me andrra[/I]: s'është fare në këtë botë, s;di se ç'bëhet fare.
[I]I duel andrra[/I]: i doli ashtu si i pa në andërr.

[B]anë-a[/B]
Po [I]ja gjeti anën[/I]: po ja gjeti rastin.
Ka ardhur [I]nga an'e anës:[/I] ka ardhur prej së largu.
[I]Me i dal m'anet[/I]: për ta kryer atë punë.
Asaj [I]ja ka marrë anën[/I] tërë klasa: ja kish kaluar tërë klasa.
Qe besa n[I]a e muerën anën[/I]: na e kaluat.
Nata [I]ja kish marr anën[/I] muzgut: ish terruar, sih bërë më terr, kish filluar terri.
[I]Po[/I][I] ja mban anën[/I]: po ja mban krahun, po e përkrah.
Punët e tija [I]s'kanë anë[/I]:...(1) s'kanë të mbaruar, janë aq të shumta sa nuk numërohen dot; (2) nuk rrëfehen me gojë
Dera juej ka pasë [I]anën e fjalës e të pushkës[/I]: (d.m.th. shtëpia juaj ka qenë e zonja për kuvend e trimëri.
[B]aq[/B]
[I]Aq më bën mua[/I]; s’kam gajle, s’dua të di, s’çaj kryet, s’i jap pesë pare.
[B]ar-i[/B]
Ai djalë [I]asht ar[/I]: është djalë shumë i vyeshëm, shumë i mire, xhevahir djalë.
Ai[I]flet fjalë ari[/I]: flet fjalë të urta, fjalë me mend, fjalë me vend.
[B]arë-a[/B][I]
Mos i rrëfe babait arat[/I]: (thuhet kur një i vogël, i tregon një të moçmi për diçka që ai i di qysh kaherë).