Korrupcioni
 

[RIGHT][FONT=Times New Roman][SIZE=3]8/05/2004[/SIZE][/FONT][/RIGHT]

[FONT=Times New Roman][SIZE=3]Në vorbullën e shumë , dukurive , që trajtohen në lëndën e sociologjisë, është edhe korrupcioni si participues objektiv i studimit të socio-patologjisë. (Këtë dukuri më specifikisht e trajton sociologjia patologjike) . [/SIZE][/FONT]
[FONT=Times New Roman][SIZE=3]Motivet të cilat më kanë shtyrë të trajtoj këtë temë , ndër të tjera janë :[/SIZE][/FONT][LIST][*][FONT=Times New Roman][SIZE=3]Prezenca e theksuar e këti fenomeni në shoqërinë tonë , në Kosovë ;[/SIZE][/FONT][*][FONT=Times New Roman][SIZE=3]Prezenca e korrupcionit si fenomen përgjatë tërë historisë së njerëzimit, e përcjellur diku më pak apo më shumë .[/SIZE][/FONT][/LIST][FONT=Times New Roman][SIZE=3]Korrupsioni si dukuri mund të përceptohet si kategori e shumë llojët ( kategori morale, kategori psikologjike, kategori juridike/ penale, kategori ekonomike ..etj).[/SIZE][/FONT]
[FONT=Times New Roman][SIZE=3]Kjo bënë të nënkuptosh, që korrupsioni si dukuri kriminale është objekt studimi i shumë shkencave ;megjithëatë çasjen ndaj kësaj dukurie do t’a bëjë nga perspektiva saj si kategori shoqërore (sociologjike). [/SIZE][/FONT]
[SIZE=3][FONT=Times New Roman]Të gjithë mendimtarët e teorive sociologjike mbi kriminalitetin , shkaqet e kriminalitetit përpiqen t’i gjejnë në vetë shoqërinë, në mjedisin konkret shoqëror. Kështu , shpeshëherë,në literaturën kriminologjike, me arsye citohen disa konstatime të tyre të njohura si psh: "<<Vetë shoqëria i krijon dhe përgatit krimet e veta>> ose <<është i rrallë krimineli i lindur, po mos ta krijonte vetë shoqëria >>apo <<shoqëria më me rregull e paguan taksën e krimit , sesa vetë qytetari që paguan tatimin ndaj shtetit>>"[/FONT][/SIZE][URL="http://dardania.de/vb/upload/newthread.php?do=newthread&f=114#_ftn1"][FONT=Times New Roman][COLOR=#800080][1][/COLOR][/FONT][/URL]
[FONT=Times New Roman][SIZE=3]“Korrupsioni në kuptimin etimologjik rrjedh nga fjala latine “corrumpere”, që do të thotë: rryshfet, blerje me para , e ngjashëm . Ky term deri diku është i ngjashëm me fjalën latine “corruptus” – i poshtër.”[/SIZE][/FONT][URL="http://dardania.de/vb/upload/newthread.php?do=newthread&f=114#_ftn2"][FONT=Times New Roman][COLOR=#800080][2][/COLOR][/FONT][/URL]
[SIZE=3][FONT=Times New Roman]Mirepo, në essencë korrupsioni manifestohet me devijimin e qëllimit . Gjërat për cfarë janë të krijuara apo destinuar të funksionojnë, devijojnë nga qëllimi . Dhe në këtë mënyrë konsiderohet që qëllimi i objektit apo subjektit është i korruptuar ( se kryen funksionin e dëshiruar).[/FONT][/SIZE]
[FONT=Times New Roman][SIZE=3][/SIZE][/FONT]
[SIZE=3][FONT=Times New Roman]Korrupsioni si dukuri ka qenë përcjellës i zhvillimit të shoqërisë dhe ka ekzistuar që nga kohërat antike duke u manifestuar në forma të ndryshme, deri te ato forma të cilat kanë shkaktuar implikime institucionale, politike, sociale etj . Korrupsioni si dukuri futet më thellë në strukturat e aparatit shtetëror , i cili vepronte nëpërmjet nënpunësve shtetëror…Shkalla pranisë së tij në një shoqëri ëshë pasqyrë e gjendjes politike-juridike dhe të sigurisë së ati shtetit . [/FONT][/SIZE]
[SIZE=3][FONT=Times New Roman][/FONT][/SIZE]
[SIZE=3][FONT=Times New Roman]Prandaj me zhvillimin e civilizimit, korrupsioni edhe mëshumë vepronte në mënyrë shkatërruese në të gjitha sferat e jetës shoqërore , kështu që mund t’thuhet që sot nuk ekziston një vend ku nuk ka thurr fole korrupsioni.[/FONT][/SIZE]
[FONT=Times New Roman][SIZE=3]Pranimi i korrupsionit si sjellje deviante mund të shpjegohet me shprehjet ne vazhdim, si: jep rryshfet mjekut që të ofron ndihmë mjekësore, paguan gjykatësin për t’mos shqiptuar denimin , jep rryshfet që ta regjistrosh fëmijën në shkollë, paguan që të sigurosh punë, paguan tatim mbledhësit që t’mos paguash tatim..etj.[/SIZE][/FONT]
[FONT=Times New Roman][SIZE=3]Edhe pse nuk ekziston një definicon unik lidhur me korrupcionin, përshkak të tipologjisë dhe formave të shumë llojta të shkallës së korrupcionit , “një prej definimeve më të gjëra lidhur me korrupsionin e ka dhënë Zyra Federale Kriminalistike e Gjermanis, të cilën e përbëjnë këto kritere:”[/SIZE][/FONT][URL="http://dardania.de/vb/upload/newthread.php?do=newthread&f=114#_ftn3"][FONT=Times New Roman][COLOR=#800080][3][/COLOR][/FONT][/URL]
[FONT=Times New Roman][SIZE=3][/SIZE][/FONT]


[URL="http://dardania.de/vb/upload/newthread.php?do=newthread&f=114#_ftnref1"][FONT=Times New Roman][COLOR=#800080][1][/COLOR][/FONT][/URL][SIZE=2][FONT=Times New Roman] R.Halili, vep e cit. “Kriminologjia, fq.90[/FONT][/SIZE]

[URL="http://dardania.de/vb/upload/newthread.php?do=newthread&f=114#_ftnref2"][FONT=Times New Roman][COLOR=#800080][2][/COLOR][/FONT][/URL][SIZE=2][FONT=Times New Roman] R. Masllesha, vep e cit. “Teoritë dhe Sistemet e Sigurisë , fq.284[/FONT][/SIZE]

[URL="http://dardania.de/vb/upload/newthread.php?do=newthread&f=114#_ftnref3"][FONT=Times New Roman][COLOR=#800080][3][/COLOR][/FONT][/URL][SIZE=2][FONT=Times New Roman] R.Masllesha, vep. Cit. “Teoritë dhe Sistemet e Sigurisë, fq.286[/FONT][/SIZE]

[URL="http://dardania.de/vb/upload/newthread.php?do=newthread&f=114#_ftnref4"][FONT=Times New Roman][COLOR=#800080][4][/COLOR][/FONT][/URL][FONT=Times New Roman][SIZE=2] Ibid [/SIZE][/FONT]

[FONT=Symbol]· [/FONT][FONT=Times New Roman][SIZE=3]Keqpërdorimi i funksionit zyrtarë, si dhe funksioneve krahasuese në ekonomi ose gjatë mandatit poltik[/SIZE][/FONT]
[FONT=Symbol]· [/FONT][SIZE=3][FONT=Times New Roman]Ofrimi i shakut ose iniciativë personale[/FONT][/SIZE]
[FONT=Symbol]· [/FONT][FONT=Times New Roman][SIZE=3]Përfitimi personal , përpjekja që ajo të arrihet [/SIZE][/FONT]
[FONT=Symbol]· [/FONT][FONT=Times New Roman][SIZE=3]Shkaktim i dëmit të drejtpërdrejt apo të tërthortë, gjegjësisht, i pavolitshëm për bashkësi (në funksion zyrtar ose politik), gjegjësisht për ndonjë ndërmarrje.[/SIZE][/FONT]
[FONT=Symbol]· [/FONT][SIZE=3][FONT=Times New Roman]Mbulimi ose kamuflimi i këtyre veprave .[/FONT][/SIZE]
[FONT=Times New Roman][SIZE=3][/SIZE][/FONT]
[FONT=Times New Roman][SIZE=3]“Disa autorë korrupsionin e shohin si process shkëmbimi të paligjshëm në mes kryesit dhe sferës publike (politike apo administrative ).”[/SIZE][/FONT][URL="http://dardania.de/vb/upload/newthread.php?do=newthread&f=114#_ftn4"][FONT=Times New Roman][COLOR=#800080][4][/COLOR][/FONT][/URL]
[SIZE=3][FONT=Times New Roman]Siq u cek më lartë fjala korrupcion ka prejardhje latine që ngërthen në vete kuptim të gjërë. Në jetën e përdishme ajo përdorët aq shumë sa që tingëllon si emërtim i zakonshëm,si diq normale edhe pse kuptimi i saj i drejt në thelb ngërthen epitete ndër më të ndyra.[/FONT][/SIZE]
[FONT=Times New Roman][SIZE=3][/SIZE][/FONT]
[SIZE=3][FONT=Times New Roman]Praktikat tregojnë se edhe vendet më të zhvilluara , me organe gjyqësore të efektshme , humbin jo pak beteja në përballje me korrupsionin . Kjo ndodhë kështu, sepse korrupsioni zë vend në dobësit e njeriut, si:etja për pushtet, etja për të pasur, për t’u shfaqur etj . Për këtë arsye edhe korrupsioni merr trajta të ndryshme dhe shërbimet e tyre paguhen në të gjitha format e mundshme : me para, me kundërshpërblim , me dhurata-rryshfete etj . [/FONT][/SIZE]
[SIZE=3][FONT=Times New Roman]Në vendet në tranzicion siç është Kosova ,në mungesë të institucioneve të efektshme dhe me probleme të shumta sociale, korrupsioni lulëzon në të gjitha sferat e jetës dhe bëhet kështu jo vetëm pengesë serioze për zhvillimin e vendit, por edhe kopsht i krimit të organizuar .[/FONT][/SIZE]
[SIZE=3][FONT=Times New Roman]Nëse i bëjm një retrospektivë dukurisë së korrupsionit në Kosovë , do të vërejmë se me një farë mënyre korrupsioni nuk është problem i pasluftës në shoqërinë kosovare. Korrupsioni në Kosovë është vazhdimësi e një tradite të gjatë…Mbi dhjetë vjet pjesa dërmuese e qytetarëve të Kosovës janë larguar nga puna,nga administrate, kolektivisht janë privuar nga mundësia për të ndërtuar një ekonomi të qëndrueshme dhe për të pasur një jetesë sadopak të siguruar . Në fakt, Kosova ka mbijetuar kryesisht duke ju falëmndëruar financimit nga të afërmit në mërgatë .[/FONT][/SIZE]
[SIZE=3][FONT=Times New Roman][/FONT][/SIZE]
[SIZE=3][FONT=Times New Roman]Pos tjerash , Kosova, pa llogaritur këtu tatimet dhe taksat e shumfishta ka ushqyer gjithë aparatin represiv serb në Kosovë: policinë dhe gjithë administratën shtypëse . Sepse pa paguar majëm nuk ka mundur të mbijetoj as shitësi i cigareve , as taksisti,as tregtari me tezgën e tij . Askush nga shqiptarët nuk ka mundur të nxjerrë një document çfardo çoftë, nuk ka mundur të ketë minimumin e shërbimit mjekësor.. pa paguar xhepin e pafund serb.[/FONT][/SIZE]
[SIZE=3][FONT=Times New Roman]Lirisht mund të thuhet prandaj se Kosova e pasluftës ishte një vend me traditë të qëndrueshme të korrupsionit. Dhe duke qenë krejt e zhveshur, pra duke mos pasur asnjë organ vendor mbrojtës, korrupsioni mori përmasa marramendëse .[/FONT][/SIZE]
[SIZE=3][FONT=Times New Roman]Pas luftës, në Kosovë vërshuan ndihmat e gjithllojshme nga të gjitha anët e botës. Në mungesë të institucioneve të mirëfillta vendore ndihmat shpërndaheshin në mënyrë krejt anarkiste. Për pasojë shumë donacione nuk kanë përfunduar në vendin për ku janë dhënë. Ardhja e ndërkombëtarëve në Kosovë kërkonte dhe punësimin e një numri të madh vendorësh qoftë si përkthyes, shoferë, apo kuadro të tjerë të specializuar. Duke qenë se papunësia ishte dhe vazhdon të jetë shumë e madhe, punësimi në organizata ndërkombëtare ishte një privlegj i madh, prandaj edhe u kthye në një biznes të leverdishëm.Çmimi për një vend pune sillej perj një rrogë për ndërmjetësuesin ndërsa më vonë u shtua çmimi: dy, tri , e ndoshta edhe më shumë rroga.[/FONT][/SIZE]
[SIZE=3][FONT=Times New Roman][/FONT][/SIZE]
[SIZE=3][FONT=Times New Roman]Ky biznes me kohën u kthy në industri të vërtetë, e cila u përhap në të gjitha institucionet e mundshme , si në pranimin e kadetëve në polici, gardianëve nëpër burgje , punonjësve nëpër administrateë etj ..Dhe kështu njerëzit mësohen të jetojnë me korrupsionin, mësohen të bashkëjetojnë me të pa ndonjë siklet madje edhe ata që janë të thirrun ta luftojnë atë !![/FONT][/SIZE]
[SIZE=3][FONT=Times New Roman]Shtrohet pyetja tjetër: ata që bëjnë sot publikisht gjëra të tilla, a nuk do të shkojnë nesër edhe me larg; t'ua hapin, për shëmbull, dyert e burgjeve bosëve të krimit të organizuar, të cilët rrjeti edhe ashtu i rrallë i gjyqësisë mund t'i ketë hudhur prapa grilave?[/FONT][/SIZE]
[FONT=Times New Roman][SIZE=3]Me kohën, korrupsioni, i kapërceu kufinjtë dhe u kthye në plaçkitje publike, ku pjesën e luanit përpinin dhe, ndoshta, vazhdojnë të përpijnë dhe sot "ekspertët" ndërkombëtarë që u instaluan në vendet udhëheqëse në ndërmarrjet e mëdha publike si KEK-u, PTK-ja , Dogana,etj.[/SIZE][/FONT]
[FONT=Times New Roman][SIZE=3][/SIZE][/FONT]
[FONT=Times New Roman][SIZE=3]Veç kësaj korrupsioni ka prekur rënd edhe sisteme të tjera jetike për Kosovën, siç janë për shëmbull arsimi e shëndetësia.Thjeshtë, sot ata që nuk kanë të holla për të korruptuar punonjësit shëndetësorë, nuk kanë pse ia mësyejnë spitalit për një operacion sado i thjeshtë qoftë.Korrupsioni është gjithpërfshirës edhe nëpër shkolla, e sidomos në universitet. Ndërkaq shumë fakulteteve tashmë nga disa herë u ka dalur nami i zi për korrupsion në provime por sidomos gjatë procedurave të pranimit në fakultete. Në administratën lokale korrupsioni përfshin jo pak struktura: entin urbanistik, kadastrën, ndërmarrjet publike etj. dhe institucionin tashmë krejt të përdalë të 'tenderit' (Legalizim i hajnisë).[/SIZE][/FONT]
[FONT=Times New Roman][SIZE=3]Në kohë tranzicioni dhe krizash viktima e parë është sistemi i vlerave, që përmbyset, sepse imponohet kudo pasaniku i dyshimtë, zyrtari hipokrit, administratori plaçkiktës, 'patrioti' matrapaze, shtetari i blerë …Prandaj, krahas forcimit të ngutshëm të institucioneve dhe nxjerrjes së ligjeve rigoroze, lufta kundër korrupsionit nuk mund të mendohet dhe pa media të fuqishme e të papërlyera. Në këtë vijë ndoshta puna e parë që duhet bërë është insistitimi në regjistrimin dhe bërja publike e pasurisë së politikanëve dhe personave publikë, që janë kryet e punës, pastaj edhe pasurinë e të tjerëve me radhë.[/SIZE][/FONT]
[FONT=Times New Roman][SIZE=3]Shteti shtrin pushtetin e tij përmes ligjeve, organeve dhe kontrollit gjithpërfshirës që ndryshe i thonë llogaridhënie, e cila është vetë thelbi dhe kuptimi i shtetit. Me një polici të pakompetenca, me një gjyqësi poashtu të pakompetenca dhe të paligje, me institucione të brishta, korrupsioni në Kosovë ndihet krejt i paprekshëm. [/SIZE][/FONT]

Pershendetje.

Mendoj qe korrupsioni eshte kategori Juridiko-sociologjike.Ne aspektin juridik tarjtohen masat ndeshkuese dhe parandaluese te personave te korruptuar,dhe natyrisht korrupsioni ndeshkohet si veper penale ne baze te ligjit penal te perkoshem te kosoves.

Une mendoj qe njerzit shtyhen qe te korruptohen vetem per shkak te perfitimit te te mirave matriale per shkak te leshimeve te ndryshme qe i bejn ne pune.Eshte me rendesi qe tani eshte veper e njejt penale dhe denohet njet parimisht sikur dhensi i mitos po ashtu edhe marrsi(ne Kosove).

Mendoj qe vendet me korrupsion me te zhvilluar jan ati vende ne zhvillim,per shkak qe perfitoj shume mjete te ndryshme donative,dhe mundesit per keqporderime jan shume te medha.