Temperatura e lartë-udhëzime për prindër
 

[FONT=Comic Sans MS]

[/FONT][B][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Cila temperaturë llogaritet si normale kur fëmija është e shëndoshë?[/SIZE][/FONT][/B]
[FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Temperatura trupore normale është 37 °C. Gjatë ditës mund të fluktuojë nga 36.1° C në mëngjes deri 38°C vonë pasdite, por fëmija është në gjendje të mirë shëndetësore dhe është i disponuar.[/SIZE][/FONT]

[B][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Si matet temperatura? [/SIZE][/FONT][/B][LIST][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Me prekje të rëndomtë të ballit, fytyrës dhe stomakut, nënat mund të orientohen se a ka fëmija temperaturë të lartë. [/SIZE][/FONT][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Megjithatë, mënyra e vetme e sigurtë që të vërtetohet se fëmija ka temperaturë të lartë është që të matet ajo. Temperatura trupore mund të matet në zorrën e trashë (rektum), në gojë dhe nën sqetulla (aksilë). [/SIZE][/FONT][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Mos përdorni shirita që vendosen në ballin e fëmijës ose termometra që nuk duken të sigurtë. [/SIZE][/FONT][/LIST][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2][B]Cila temperaturë llogaritet si e lartë?[/B][/SIZE][/FONT]

[FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Në përgjithësi, llogaritet se temperatura është e lartë nëse temperatura rektale (në pasdalje) është mbi 38°C, orale (në gojë) mbi 37.8°C ose aksilare (nën sqetulla) mbi 37.2°C.[/SIZE][/FONT]

[B][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Lloje të termometrave[/SIZE][/FONT][/B][LIST][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Termometri më i sigurtë është elektroniku, ai është më i lehtë për përdorim, por më i shtrenjtë. [/SIZE][/FONT][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Më shpesh përdoret termomteri prej qelqi me zhivë, i cili është edhe më i lirë. Mund të përdoret për matje të temperaturës aksilare, por edhe rektale dhe orale. Para çdo përdorimi, është e rëndësishme që të shkundet zhiva, ashtu që vija e zhivës të bie nën 37°C. Pas çdo përdorimi lajeni me ujë dhe e thani. E rruani në vend të sigurtë larg fëmijëve, në këllëf që të mbrohet nga thyerja. [/SIZE][/FONT][/LIST][B][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Matja e temperaturës (udhëzim) [/SIZE][/FONT][/B][LIST][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Matja e temperaturës aksilare. E vendosni termometrin në mesin e sqetullës me njërën dorë, ndërsa me dorën tjetër e mbani fortë dorën e fëmijës. Mbajeni kështu 3-4 minuta. [/SIZE][/FONT][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Matja e temperaturës orale. Matni temperaturë në gojë vetëm nëse fëmija bashkëpunon dhe te fëmijë më të mëdhenj se 5 vjet. Fëmijët më të vegjël mund të kafshojnë dhe ta thyejnë termometrin. Fëmija mund të rrijë ulur ose i shtrirë. E vendosni majën e termometrit nën gjuhën e fëmijës i thuani fëmijës që t'i mbyll buzët, por të mos e kafshojë termometrin. Mbajeni kështu termometrin 2-3 minuta. Mos e lini fëmijën vetëm, me termometrin në gojë. [/SIZE][/FONT][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Pasi që njëherë konstatohet ngritje e temperaturës, nuk duhet matje e shpeshtë, përveçse në situata kur fëmija duket shumë i nxehtë ose shumë i sëmurë. [/SIZE][/FONT][/LIST][B][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]A është e rrezikshme për fëmijën temperatura e lartë?[/SIZE][/FONT][/B][LIST][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Zakonisht temperatura nuk është e rrezikshme, as që mund t'i bëj keq fëmijës me përjashtim kur është e lartë (mbi 41.10), kur mund të ketë efekte të padëshirueshme mbi funksionin e trurit. [/SIZE][/FONT][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Në fakt, temperatura e lartë gjatë infeksioneve është e dobishme për organizmin. Në kushte të temperaturës së lartë, mikroorganizmat (shkaktarët e infeksioneve) shumëzohen më ngadalë, dhe krijojnë më pak produkte toksike. [/SIZE][/FONT][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Temperatura i zmadhon aftësitë e organizmit të luftojë me infeksionet dhe e zmadhon efikasitetin e antibiotikëve. [/SIZE][/FONT][/LIST][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2][B]Si e rregullon organizmi temperaturën trupore?[/B][/SIZE][/FONT]

[FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Temperatura trupore rregullohet përmes qendrës që është e vendosur në pjesën e trurit e quajtur Hipotalamus. Temperatura shfaqet kur ky “termostat” është i zhvendosur, në vlera më të larta se normalja.[/SIZE][/FONT]

[B][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Cilat janë shkaqet më të shpeshta për ngritje të temperaturës?[/SIZE][/FONT][/B][LIST][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Ngritja e temperaturës mund të shkaktohet nga substanca që lirohen në organizëm, si përgjigje ndaj infeksionit, kancerit, disa sëmundjeve joinfektive (p.sh..artriti reumatoid juvenil), disa barëra dhe vaksina. [/SIZE][/FONT][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Afatshkurt, temperatura mund të ngritet gjatë lodhjes, nëse temperatura e jashtme është shumë e lartë ose nëse fëmija pranon ushqim të nxehtë dhe pije të nxehta. Në këta raste nuk bëhet fjalë për temperaturë të vërtetë. Organizmi orvatet që me djersitje ta ul temperaturën kah normalja. [/SIZE][/FONT][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Përkundrazi nga mendimi i përhapur, dalja e dhëmbëve nuk shkakton temperaturë. [/SIZE][/FONT][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Më shpesh temperature e lartë është simptomë, e cila shfaqet në suazat e ndonjë sëmundjeje infektive. Zakonisht bëhet fjalë për infeksione virale, temperatura nuk është më e lartë se 38.3-40 C dhe zgjat 2-3 ditë. [/SIZE][/FONT][/LIST][B][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Si të hetoj që fëmija im ka temperaturë? [/SIZE][/FONT][/B][LIST][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Fëmijët zakonisht shfaqin simptoma që janë të lidhura me sëmundjen ekzistuese, që ka sjell deri te ngritja e temperaturës (p.sh. kruarje te ethet me rash, kollitje te infeksionet respiratore, dhembje te infeksionet e veshit). [/SIZE][/FONT][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Vetë ngritja e temperaturës shkakton përshpejtim të frymëmarrjes, të pulsit, ethe dhe djersitje. Ethet janë shenjë se organizmi mundohet ta risin temperaturën; djersitja tregon se organizmi mundohet ta ul temperaturën. [/SIZE][/FONT][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Si efekte anësore mund të shfaqen plogështi, dehidrim i lehtë, ndonjëherë çrregullim i vetëdijes dhe konvulsione febrile. [/SIZE][/FONT][/LIST][B][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]A korrespondon lartësia temperatura me seriozitetin e sëmundjes?[/SIZE][/FONT][/B]
[FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Jo çdo herë. Pamja dhe gjendja e përgjithshme e fëmijës sugjerojnë më shumë për seriozitetin e sëmundjes, se sa lartësia e temperaturës.[/SIZE][/FONT]

[B][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]A mund të sjell temperatura e lartë deri te disa komplikime? [/SIZE][/FONT][/B][LIST][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Te fëmijët normalë, temperatura e lartë rrallë shkakton komplikime. [/SIZE][/FONT][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Nëse fëmija është tepër i nxehtë dhe nuk ka mënyrë që ta eliminojë nxehtësinë mund të shfaqet pika e diellit. Kjo mund të ndodh nëse fëmijë febril vishet shumë ose nëse vendoset në afërsi të burrimit të ngrohtësisë ose nëse lihet në veturë në diell direkt, pa ventilim adekuat. [/SIZE][/FONT][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Humbja e tepërt e lëngjeve që ndodh përmes djersitjes ose përmes frymëmarrjes të përshpejtuar, mund të sjell deri te dehidrimi. Në atë rast, nëna vëren se pelenat që zakonisht janë tepër të lagura, tani janë të thata (urinim i pakët), ndërsa urina është shumë e koncetruar dhe ka erë të fortë. Fëmija i dehidruar është më shumë i prirur ndaj pikës së diellit. [/SIZE][/FONT][/LIST][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2][B]A mund të sjell temperatura e lartë deri te konvulsionet febrile dhe cili është rreziku?[/B][/SIZE][/FONT][LIST][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Me këtë emër emërtohen ngërçet të shkatuara nga temperatura e lartë. Vetë ataku duket shumë dramatik. Fëmija përnjëherë e humb vetëdijen, sytë janë të ngulitura kah lart dhe fillon të dridhet. [/SIZE][/FONT][/LIST][LIST][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Edhe pse sulmet e tilla ngjasojnë në ato epileptiket, konvulsionet febrile të pakomplikuara jantë të parrezikshme. Ata mund të përsëriten gjatë një situate tjetër me temperaturë të lartë, por zakonisht nuk sjellin deri te epilepsia, dhe tepër rrallë shkaktojnë dëmtim të trurit. Shfaqen te rreth 4% e fëmijëve, më shpesh në moshë prej 1-3 vjet. Zakonsiht zgjasin më pak se 15 minuta. [/SIZE][/FONT][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Kujdes! Ndonjëherë konvulsionet e shoqëruara me temperaturë sinjalizojnë inflamacion të cipave të trurit (meningjit) dhe prandaj fëmijët me konvulsione febrile duhet të dërgohen te mjeku, i cili do ta kërkojë shkakun dhe do ta fillojë tretmanin. [/SIZE][/FONT][/LIST]

[B][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Si të veprojnë prindërit kur fëmija ka temperaturë të lartë?[/SIZE][/FONT][/B][LIST][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Te shumica e fëmijëve me temperaturë të lartë në pyetje është infeksion viral banal, për të cilin më shpesh nuk është e nevojshme konsultë mjekësore. Prindërit duhet të dijnë t'ia japin fëmijës ndihmën e parë të vërtetë dhe më tutje të vendosin a është e nevojshme ta dërgojnë te pediatri. Masat që duhet t'i ndërmerr prindi ndahen në të a.q. suportive – pa përdorim të barnave dhe ulje të temperaturës me përdorim të barërave. [/SIZE][/FONT][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Nëse fëmija ka temperaturë, por është i disponuar, i lumtur, ha, pi ose luan, nuk ka nevojë për barëra. Visheni me veshje të lehtë ose ia hiqni teshat, që të lejoni ngrohtësia të eliminohet përmes lëkurës. Nëse ka ftohtë ose ka ethe e mbuloni me mbulesë ose batanie të hollë. Mundohuni të pushojë – aktiviteti e rrit temperaturën. I jepni lëngje plotësuese që ta pengoni dehidrimin (ujë, pije të ftohta, lëngje frutash ose çfardo tjetër që do të pijë). Në mesin tonë metodë e njohur është vendosja e kompresave të ftohta nga alkooli ose masazh i trupit me alkool. Prindërit duhet të dijnë se alkooli, sidomos te fëmija i vogël (foshnja) mund të shkaktoj helmim me alkool, përmes inhalimit të avullit të alkoolit ose përmes lëkurës. [/SIZE][/FONT][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Barërat që jepen për uljen e temperaturës nuk shërojnë, por vetëm i ndihmojnë fëmijës të ndjehet më mirë. Jepni Acetaminophen (emra komercial Panadon, Paracet, Febricet, Paracetamol etj.) Doza fillestare është 15 mg/kg, e pastaj në çdo 6 orë në dozë prej 10 mg/kg, por asnjëherë më shpesh se 5 herë për 24 orë. Nëse gjatë natës lëshohet një dozë, në mëngjes doza fillestare është sërish 15 mg/kg. Nëse vendoseni për Ibuprofen (Brufen), e jepni në çdo 6-8 orë. Doza është 7 mg/kg në çdo 8 orë. [/SIZE][/FONT][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Mos përdorni aspirinë për temperaturë – lidhet me sëmundje serioze siç është sindromi i Rejit. [/SIZE][/FONT][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Zakonisht me barërat antipiretike temperatura do të ulet, por nuk do të normalizohet. Në rrjedhën e mëtutjeshme të sëmundjes, temperatura zakonisht varion dhe më shpesh barërat do të duhet të përsëriten. Por jeni të kujdesshëm, pa konsultë me mjekun mos jepni vetë antipiretikë, më gjatë se 3 ditë. Në qoftë se jepen gjatë kohë ose në doza më të mëdha, këta barëra janë toksike. I rruani larg nga fëmijët. Nëse temperatura është mbi 40° C edhe pse ka kaluar gjysmë ore pasi që keni dhënë antipiretik, lajeni fëmijën me ujë të vakët. Mos pritni temperatura të bie nën 38°C. Mos shtoni alkool te uji, nëse thithet alkooli mund të shkaktoj helmim me alkool. Asnjëherë mos e lini fëmijën vetë na vaskë, aksidente mund të ndodhin edhe kur priten më së paktu. [/SIZE][/FONT][/LIST][B][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Udhëzime speciale për fëmijët me konvulsione febrile[/SIZE][/FONT][/B][LIST][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Nëse fëmija juaj ka histori të mëparshme për konvulsione febrile, atëherë barërat për uljen e temperaturës duhet të jepen menjëherë pas çdo ngritje të temperaturës. Jepni acetaminofen ose ibuprufen sipas dozave të rekomanduara për 48 orë (ose më gjatë nëse perziston temperatura). [/SIZE][/FONT][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Nëse fëmija fiton konvulsione uleni temperaturën sa më shpejtë që mundeni, me atë shkurtohen konvulsionet. Zhvisheni fëmijën dhe vendosni lecka të lagura në fytyrë dhe në qafë. Me pjesën tjetër të ujit të ftohtë lageni barkun. Pasi që njëherë temperatura do të bie nën pragun për ngër?e, ata do të ndalen. [/SIZE][/FONT][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Kur do të zgjohet fëmija, ia jepni dozën përgjegjëse të acetaminofenës dhe të ibuprufenës. E lini të pushojë. Mos u frikësoni, përskaj konvulsioneve, fëmija nuk është në rrezik derisa nuk është e kompromituar frymëmarrja dhe derisa ngjyra e lëkurës është rozë (te fëmijë me ten të errët të lëkurës orientohemi nga ngjyra e buzëve dhe shuplakave). [/SIZE][/FONT][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Sa i përket tretmanit të mëtutjeshëm, konsultojeni pediatrin tuaj. [/SIZE][/FONT][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Nëse ngërçet zgjasin më shumë se 5 minuta ose nëse fëmija është më i vogël se 1 vjet ose nëse ngërçet shfaqen për herë të parë, menjëherë e dërgoni fëmijën te mjeku. [/SIZE][/FONT][/LIST][B][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Kur të drejtoheni te mjeku? [/SIZE][/FONT][/B][LIST][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Dërgojeni fëmijën tuaj urgjent te mjeku në situatat që vijojnë: nëse fëmija është më i vogël se 2 muaj, nëse temperatura është më e lartë 40.4° C, nëse zgjohet rëndë, nëse është konfuz ose me vetëdije të çrregulluar, nëse qan dhembshëm, nëse duket shumë i sëmurë, nëse është prezent rrezik për infeksion serioz (p.sh. fëmijë me abnormalitet të imunitetit), nëse ka konvulsione, nëse e ka qafën e shtangur, nëse në lëkurë janë prezente njolla të kuqe (pika), nëse merr frymë vështirë, dhe kjo nuk korigjohet edhe pasi ia pastroni hundën. [/SIZE][/FONT][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Në situatat që vijojnë edhe pse nuk është urgjente, prapë se prapë duhet ta kosultoni pediatrin tuaj: nëse fëmija është i moshës prej 2-4 muaj, nëse temperatura është e lartë (40°C) sidomos nëse fëmija është më i vogël se 2 vjet, nëse gjatë urinimit ndjen djegie ose dhembje, nëse i dhemb veshi, nëse shqepon gjatë të ecurit (paraprakisht ka ecur normalisht), nëse ankohet për dhembje barku, nëse temperatura zgjat më shumë se 72 orë, nëse ka temperaturë më shumë se 24 orë pa arsye të qartë, nëse temperatura është ulur më gjatë se 24 orë dhe pastaj është shfaqur sërish. [/SIZE][/FONT][/LIST][B][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Ku të drejtoheni për ndihmë? [/SIZE][/FONT][/B]
[LIST][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Pediatri juaj [/SIZE][/FONT][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=2]Klinika e Pediatrisë, Ambulanca e Përgjithshme [/SIZE][/FONT][/LIST]

Shumë shume falimenderit i nderuar Naki.

Me duhet te them se jeni duke dhene nje kontribut te jashtzakon. ne ket drejtim sidomos.

Unë gati bera nje liber nga i gjith ky materjal qe na e keni sjellur, se ka dikush qe se ka internetin ne shtepi dhe me eshte lutur ti sjelle materjale te tilla, ne gjuhen shqipe!
Edhe nje lutje kisha, Nga juve Naki, apo kush te dije te pergjigjet.
Mundesisht percjelljen prej diteve te para te shtatezanis e deri te lindja.


F.l.m paraprakisht

[quote=Drinni]Shumë shume falimenderit i nderuar Naki.

Me duhet te them se jeni duke dhene nje kontribut te jashtzakon. ne ket drejtim sidomos.

Unë gati bera nje liber nga i gjith ky materjal qe na e keni sjellur, se ka dikush qe se ka internetin ne shtepi dhe me eshte lutur ti sjelle materjale te tilla, ne gjuhen shqipe!
Edhe nje lutje kisha, Nga juve Naki, apo kush te dije te pergjigjet.
Mundesisht percjelljen prej diteve te para te shtatezanis e deri te lindja.


F.l.m paraprakisht[/quote]

Së pari ju faliminderit për përkrahjen,motivimin,sjellja e temave të ndryshme shëndetsore në gjuhen amtare shqipe kërkonë kohë,vullnetë dhe njohuri profesionale.

Së shpejti do të sjelli një kronologji për temen e kërkuar,më duhet të përkthejë nga gjuha Gjermane.

Naki