Ushqimi junk
 

[FONT=Comic Sans MS][SIZE=4]Termi „junk“ ushqim i dedikohet një llojit specifik të ushqimit, që përndryshe është shumë i njohur në kohën e sotme dhe kryesisht konsumohet jashtë shtëpisë. Ky ushqim përmban shumë sheqer dhe yndyra dhe llogaritet si jo i shëndetshëm. Këtu marrin pjesë ëmbëlsira të ndryshme, produkte me çokollatë, akullore, çips, hamburger, “hot-dog”, patate të fërguara dhe ngjashëm (i a.q. ushqim i shpejtë). Në qoftë se ushqimi i tillë konsumohet shpesh, në llogari të ushqimeve të tjera, mund të shfaqet trashësi, deficit mineralesh dhe vitaminash dhe probleme tjera shëndetësore.

[/SIZE][/FONT][B][FONT=Comic Sans MS][SIZE=4]Pse ushqimi „junk“ llogaritet si jo i shëndoshë?[/SIZE][/FONT][/B][FONT=Comic Sans MS][SIZE=4]
[/SIZE][/FONT]
[I][FONT=Comic Sans MS][SIZE=4]Yndyrat e ngopura[/SIZE][/FONT][/I][FONT=Comic Sans MS][SIZE=4]Ushqimi që preferohet në restorantet e njohura për ushqim të shpejtë (mish pule i fërguar, hamburgerë dhe patate të fërguara) përmban sasi të madhe të yndyrave të ngopura. Kët o yndyra preferohen në industrinë e prodhimit të ushqimit pasi që janë të lira dhe mund të qëndrojnë temperatura të larta gjatë gatuarjes. Vetëm një ushqim i tillë përmban më shumë se 50% të nevojave të përgjithshme ditore për yndyrë.Sipas rekomandimeve për ushqim të ekuilibruar, nëse konsumimi energjetik ditor është 2000 kilokalori, yndyrat duhet të jenë prezente më pak se 20 gr. Kjo sasi (20 gr) e yndyrave të ngopura përmbahet në një ushqim të vetëm të tillë, siç janë ushqimet që vijojnë: [/SIZE][/FONT][LIST][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=4]Peshk i fërguar, me pomfrit [/SIZE][/FONT][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=4]Katër copa picë [/SIZE][/FONT][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=4]Hamburger me çips [/SIZE][/FONT][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=4]Mish pule i fërguar, me çips [/SIZE][/FONT][/LIST][FONT=Comic Sans MS][SIZE=4]Yndyrat kanë vlerë të madhe energjetike – përmbajnë dy herë më shumë kiloxhula në gram (37 kJ) në krahasim me proteinat (17 kJ) ose karbohidratet (16 kJ). Nëse në organizëm rregullisht futen më shumë kiloxhula se sa është nevoja e tij, do të vijë deri te trashja. Është vërtetuar se yndyrat e ngopura sjellin deri te rritja e peshës më shumë se yndyrat e pangopura, bile edhe në raste kur kanë njëlloj kiloxhula. Yndyrat e ngopura e zmadhojnë rrezikun për sëmundje të zemrës, përmes rritjes së nivelit të kolesterolit në gjak.

[I]Kripa[/I][/SIZE][/FONT][FONT=Comic Sans MS][SIZE=4]Tipike për ushqimin Junk është se është shumë i kripur. Konsumimi i tepërt i kripës mund të sjell deri te rritja e tensionit, që gjithashtu paraqet rrezik për sëmundjet e zemrës. Sasia maksimale e lejuar e kripës tek të rriturit me tension normal të gjakut është 2500 mg në ditë. Kuzhina jonë, tradicionalisht është e kripur (futen dy herë më shumë sasi të kripës). Duhet ditur se vetëm rreth 20% e kripës futet me “hedhjen përsipër” mbi ushqim – pjesa tjetër është e fshehur në ushqimin e gatshëm, siç është buka, drithërat që përdoren si mëngjez, simita të ndryshëm dhe biskota, që përdoren si zemër. Nëse duam ta zvogëlojmë marrjen e kripës, duhet të ndërpritet marrja e ushqimit të gatshëm.

[/SIZE][/FONT][I][FONT=Comic Sans MS][SIZE=4]Sheqeri[/SIZE][/FONT][/I][FONT=Comic Sans MS][SIZE=4]Ushqimet „?unk“ që vijojnë përmbajnë shumë sheqer të bardhë: biskotat, pastat, bonbonet, akullorja dhe ëmbëlsirat tjera. Dihet se ushqimi i tillë mund të sjell deri te trashja dhe te shfaqja e sëmundjes së sheqerit. Përveç kësaj, konsumimi i madh i sheqerit është shkak i shpeshtë për paraqitjen e shpeshtë të kariesit të dhëmbëve, prirjes ndaj trombozës, e zvogëlon nivelin e kolesterolit “të mirë”, e zmadhon nivelin e yndyrave që lidhen me zhvillimin e sëmundjes së sheqerit dhe sëmundjeve të zemrës, e zmadhon rrezikun për kancer kolorektal.

[/SIZE][/FONT][I][FONT=Comic Sans MS][SIZE=4]Aditivet[/SIZE][/FONT][/I][FONT=Comic Sans MS][SIZE=4]Aditivet që shtohen në ushqimin „junk„ kanë rol ta zgjasin afatin e produkteve, ta përmirësojnë ngjyrën, erën dhe shijen. Disa njerëz tregojnë ndjeshmëri ndaj aditivëve, por kjo nuk është aq shpesh sa që mendohet. Si rezultat i ndjeshmërisë mund të paraqitet diarre dhe shpërthim në lëkurë.

[/SIZE][/FONT][FONT=Comic Sans MS][SIZE=4][B]A duhet të mënjanohet komplet ushqimi „junk“?[/B]
Është shumë rëndë gjeneratat që praktikisht janë rritur me “ushqim të shpejtë” të binden se duhet ta largojnë komplet. E arsyeshme është të jemi më të rezervuar në pritjet – të paktën të bëhet një zgjedhje më e mirë e ushqimit. Ndoshta mënyra më e thjeshtë të kënaqeni në ushqimin e shpejtë, duke mos konsumuar shumë yndyra, është të mos merrni çips ose pomfrit. Sasi e madhe e çipsit përmban rreth 50 gr yndyrë. Nëse doni ta zvogëloni peshën, nuk duhet të konsumoni më shumë se 40 gr yndyra në ditë. Ata që janë aktiv fizikisht mund të marrin 70 gr yndyra në ditë. Ushqimet që vijojnë të ushimit “të shpejtë” përmbajnë relativisht më pak yndyra: [/SIZE][/FONT][LIST][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=4]Picë vegjetariane, picë me fruta deti, mish pule pa lëkurë. [/SIZE][/FONT][*][FONT=Comic Sans MS][SIZE=4]Pulë në skarë, mish peshku në skarë, sufllaki, qofte në skarë etj. [/SIZE][/FONT][/LIST][FONT=Comic Sans MS][SIZE=4]Edhe ushqimi „junk“ ka vlerë të caktuar nutritive dhe ky mund të konsumohet kohë pas kohe. Çelsi është te vetëkontrolli. Rekomandimi gjeneral është që rreth 90% e ushqimit të jetë i freskët dhe i shëndoshë, ndërsa ushqimi „junk“ të mos jetë i përfaqësuar më shumë se 10%.[/SIZE][/FONT]
[FONT=Comic Sans MS][SIZE=4][/SIZE][/FONT]
[FONT=Comic Sans MS][SIZE=4] [SIZE=1][COLOR=silver]marrë nga shëndeti[/COLOR][/SIZE][/SIZE][/FONT]

[COLOR=black][FONT=Times New Roman]S[SIZE=3]'pari kerkoj ndjese, nese beje ndonje leshim terminologjik , apo nese ju ngaterroj demethenjet dhe rolin ndonjeres prej perberesve ushqyes te lartepermendur nga ju...Nuk eshte e natyre e imja te shtrije veprimet (dale) jashta kopshtit tim profesional... Nuk eshte se vuaj prej manis se - personalitetit te shumefisht …[/SIZE][/FONT][/COLOR]

[COLOR=black][FONT=Times New Roman][SIZE=3]Mirepo, preferoj dhe perpiqem te sillem brenda per brenda asaj (rubrike) qe nderlidhet me diskurisin filozofik-shoqerore …[/SIZE][/FONT][/COLOR]
[FONT=Times New Roman][SIZE=3]Atehere, duke pasur parasysh faktin , se si - mjeksia dhe te gjitha shkencat , kane lindur dhe avancuar si pasoj e po te njejtit qellim : - avancimit te shendetit dhe mireqenies se jetes njeriut ne essence... >>> Do te perpiqem brenda per brenda kopshtit social , te KONTEKSTUALIZOJ <–> [B]USHQIMIN SI FAKTOR , PER MIREQENIEN E JETES SE SHOQERISE .[/B][/SIZE][/FONT]

[FONT=Times New Roman][SIZE=3]Arsyet dhe rrethanat qe i imponojne shoqerise moderne te adaptojne (bejne per vete) kete lloj dhe forme te ushqyeri-konsumi jane te shumt… po qe se kerkojme shkaqet njeri- per- njeri.[/SIZE][/FONT]
[FONT=Times New Roman][SIZE=3]Mirepo, nje eshte e sigurt, qe kjo kulture konsumi – te ushqyerit, lindi dhe u imponua nga lindja dhe zhvillimi i shoqerise industriale. Ku koha ishte nje resurs i pa kompenzueshem ., dhe si e tille konsiderohej [B]<FLORI> - < TIME IS TREASURE>[/B] [/SIZE][/FONT]
[FONT=Times New Roman][SIZE=3]Nga ky parim lindi domosdoshmeria qe duhet racionalizuar kohen ne minimumin e saj – per te bere te mundur qe sektorit te prodhimit – ekonomizimit te mallrave dhe sherbimeve t’i krijohet hapesire-kohe me e madhe … ne menyre qe te mund te krijohet MASA-AKUMULUAR- e te mirave ekonomike. Nga i cili krijohet <Kapitali>..[/SIZE][/FONT]
[FONT=Times New Roman][SIZE=3][B]Ne kete parim, vlerta qe perfaqeson, imponon shoqeria industriale, krijoj nje ambient krejt ndryshe – te ekonomizimit dhe konsumit per dallim nga shoqerite-paraindustriale.[/B][/SIZE][/FONT]

[FONT=Times New Roman][SIZE=3][B]SUPER-MARKETET e medha, FAST FOOD-et - MC – DONALD-et, jane shembuj tipikqe karakterizojne shoqerine industriale moderne.[/B][/SIZE][/FONT]
[B][FONT=Times New Roman][SIZE=3][/SIZE][/FONT][/B]
[FONT=Times New Roman][SIZE=3][B]Edhe ketu po qe se ndalemi dhe analizojme, do te kuptojme qe sherbimet lidhen ngusht me ekonomizimin e kohes .…<Fast Food <ushqimi shpejt> … Super Market <markete ku mund t’i gjesh te gjitha> pa pasur nevoj te shpenzosh energjine dhe kohen, per artikullin e kerkuar ...[/B][/SIZE][/FONT]
[B][FONT=Times New Roman][SIZE=3][/SIZE][/FONT][/B]
[SIZE=3][FONT=Times New Roman][U]Kjo eshte vetem nje pjese e kultures – te shoqerive moderne industriale.[/U][/FONT][/SIZE]
[SIZE=3][FONT=Times New Roman]Si cdo gje, qe pos te mirave barte edhe efektet – pasojat periferike … Nje ashtu edhe menyra e prodhimit dhe konsumit (te ushqyerit) barte pasoja periferike, qe nderlidhen direkt me shendetin e shoqerise , si :[/FONT][/SIZE]

[SIZE=3][FONT=Times New Roman]STRESI , VUAJTJA NGA MBI-PESHA , VUAJTJA NGA DHIMBJET E BOSHTIT KURRIZOR – ( qe nderlidhen shume me kulturen e kesaj shoqerie – kalimi i kohe te madhe prane kompijutereve . [/FONT][/SIZE]
[SIZE=3][FONT=Times New Roman]CKA- bene qe SPONDULLOZA – si nje patologji e boshtit kurrizor , te cilesohet si semundje MODERNE – e shekullit tone… Nese kemi parasysh socializimin e sotem te femijeve me kompijuteret , nese nje femije fillon ta perdore PC-ne ne moshen 10 vjecare –deri ne moshen 25-30 vjecare eshte veshtire t’i shpetoje keti pesimi).[/FONT][/SIZE]

[SIZE=3][FONT=Times New Roman]Mirepo, mos te iki nga tema..: JUNK –ushqimi : sic eshte cekur me lart nje ushqim qe kryesisht perbehet pret yndyrnave, sheqernave dhe karbohidrateve….te cilat shpesh quhen edhe si ushqim- i ngopur- me kalori te varfera-aminoacidesh-proteina, vitamina, minerale…[/FONT][/SIZE]

[SIZE=3][FONT=Times New Roman]Nuk do tw ndalem me shume, pasi qe kjo eshte shume mire e scaruar nga autori i temes… Do te perqendrohem ne ate qe pelqej ta quaj KULTURE SHENDETESORE, KULTURE e te USHQYERIT, KULTURE FIZIKE.[/FONT][/SIZE]
[SIZE=3][FONT=Times New Roman]Keta tre faktore kulturore,jane varshmerisht te lidhura njera per tjetren . Kultura e te ushqyerit eshte thelbesore, per nje shednet te mire. [/FONT][/SIZE]
[SIZE=3][FONT=Times New Roman]Te ushqyerit me kalori te ngopura me sheqerna , yndyrna, karbohidrate, eshte vestiré te kontrollohet … Si te kontrollohet kjo , kur p thuaj cdo ushqim permban ne vete keto elemente ?! Madje edhe ne limon dhe kafe haset nje perqindje –sado e vogel , e sheqerit, yndyrnave dhe karbohidrateve !![/FONT][/SIZE]
[SIZE=3][FONT=Times New Roman]Si t’i konsumojme keto elemente ushqyese ne minimum, ne menyre qe te dominojne proteinat, vitaminat dhe mineralet, ne ushqimin dhe trupin tone ?![/FONT][/SIZE]
[SIZE=3][FONT=Times New Roman]Nga pervoja ime personale , pa pasur nevoje t’i fus vetes stres , e kam bere te funksionoj kete ne menyre te knaqshme ...[/FONT][/SIZE]
[SIZE=3][FONT=Times New Roman]Nese ndalemi dhe mendojme prej momentit , kur zgjohemi ne mengjes e deri kur te bime ne gjume , cdo gje qe konsumojme-per shuajtje etje dhe urie , permban sheqer, yndyre, karbohidrate.[/FONT][/SIZE]

[SIZE=3][FONT=Times New Roman]Ne kafe- sheqer , ne qajna-sheqer, embelsira-sheqer, peme,perime-sheqer... Eshte nje mase e madhe dhe pune e mundimshme e melqise per te ndaluar dhe deponuar tepricat e sheqernave , yndyrnave...[/FONT][/SIZE]
[SIZE=3][FONT=Times New Roman]Qe t’i kontrollojm futjen e ketyre tepricave ne trup, mund te veprohet leht pa sakrifikuar te ushqyerit e mjaftueshem .[/FONT][/SIZE]
[SIZE=3][FONT=Times New Roman]Psh: nese pime nje kafe me 2-luge sheqer – perpiquni ta reduktoni ne nje , me vone ne gjysem , e dikur nese nuk ndien mungesen per te ne kafe , bene edhe hiq.[/FONT][/SIZE]
[SIZE=3][FONT=Times New Roman]Tek une funksionon mire... kafen dhe cajnat i konsumoj pa sheqer.. Qumshti i perdorur ne to , siguron dozen e mjaftueshme te sheqerit per ta nivelizuar thartiren e kafes.[/FONT][/SIZE]
[SIZE=3][FONT=Times New Roman]Natyrisht, kjo eshte ceshtje shijesh ...Mirepo, personalisht prej kur nuk konsumoj sheqer ne kafe dhe cajna , shume me shume i shijoje dhe i dalloj shijet dhe cilesit e tyre.[/FONT][/SIZE]
[SIZE=3][FONT=Times New Roman]Mirepo, trupi i njeriut ka nevoj edhe per sheqerna... Si t’i kompenzojme keto ? Ne menyra sa ma natyrale, nepermjet frutave te ndryshem...[/FONT][/SIZE]
[SIZE=3][FONT=Times New Roman]Mirepo, nuk eshte veprim i duhur , as i shendoshe per shendetin mental , kur cdo gje peshohet dhe analizohet…shtypet natyra e spontanitetit.[/FONT][/SIZE]

[SIZE=3][FONT=Times New Roman]Sheqernat shpesh perdoren , per reduktim dhe kontroll te STRESIT dhePERQENDRIMIT... Mirepo nuk eshte edhe menyra me e mire dhe me e shendoshe. Kjo mund te kordinohet , me kombinim te ndonje AKTIVITETI FIZIK...[/FONT][/SIZE]
[SIZE=3][FONT=Times New Roman]Sheqernat, karbohidratet, yndyrnat, preferohen te konsumohen para aktivitetit fizik – para praktikimit te ndonje aktiviteti sportiv... pasi qe si dihet karbohidratet, sheqernat, permbajne ne vete kalori – qe lirojne energji gjate aktivitetit fizik.[/FONT][/SIZE]
[SIZE=3][FONT=Times New Roman]Pas, aktiviteti fizik, jo sheqerna, jo karbohidrate.. Me shume proteina , vitamina,minerale.[/FONT][/SIZE]
[SIZE=3][FONT=Times New Roman]Ne kete menyre edhe kontrollojme mbi-peshen tone dhe i lehtesojme punen melqeise , dhe metabolizmit te trupit ne pergjithesi.[/FONT][/SIZE]


[FONT=Times New Roman][SIZE=3]MENDJA SHENDOSHE – NE TRUP TE SHENDOSHE[/SIZE][/FONT]

Titulli: Ushqimi junk
 

[B][SIZE=3][U]Bollëku vret![/U] [/SIZE][/B]

[B]Shkencëtarët suedezë kanë pohuar se mënyra e jetesës e cila është pasojë e pasurisë, te shumica e njerëzve, në të ardhmen do të jetë njëri nga shkaktarët kryesorë të vdekjes.[/B]

Deri në vitin 2050, parashikohet se 1/3 e vdekjeve do të jenë pasoje e aksidenteve të komunikacionit, kancerit dhe sëmundjeve kardiovaskulare. Cigaret do të mbeten edhe më tutje si shkaktarë më të famshëm të vdekjes, mirëpo vdekja nga duhani do të mund të parandalohet.

Diabeti dhe astma janë po ashtu në rritje në mbarë botën, thonë drejtuesit e OBSH, duke shtuar se edhe në vendet e varfra personat vuajnë nga mbipesha.

Në një raport, OBSH ka zbuluar se në vitin 2004, nga kanceri kanë vdekur 7.4 milionë njerëz, ndërsa ky numër deri në vitin 2030, do të dyfishohet. Në të njëjtën kohë do të rritet edhe numri i vdekjeve nga sëmundjet kardiovaskulare, nga 17.1 milionë (në vitin 2004), deri në 23.4 milionë (në vitin 2030).

Vdekjet e shkaktuara nga malaria do të zvogëlohen për shkak të zhvillimit të shpejtë. Nga duhani do të vdesin 1/3 ose 1/2 duhanpirësve.

Është befasuese, se në bazë të këtyre parashikimeve, mbi 80 % e të vdekurve nga [B]“sëmundjet moderne”[/B], deri në vitin 2030, do të jenë në vendet në zhvillim.


Huazuar nga revista[B] telegrafi[/B]