Anėtarėsuar: 02-11-06
Postime: 73
|
Pse Bamir Topi nuk zgjidhet dot president i Shqipėrisė?
Pse Bamir Topi nuk zgjidhet dot president i Shqipėrisė?
Olsi Jazexhi
Nė vitin 1913 kur fuqitė e mėdha evropjane vendosėn qė
krahinat turke tė Ballkanit Perėndimor, Gegėrinė dhe
Toskėrinė, ti shkėpusin nga Perandoria Osmane dhe bėjnė
shtet nėn udhėheqjen e princ Vidit, banorėt e Shqipėrisė sė
Mesme qė nga Elbasani, Golloborda, Kavaja, Ēermenika,
Durrėsi, Peqini, Shijaku, Tirana etj u ngritėn nė luftė dhe
refuzuan vendimin e fuqive perėndimore qė deshėn ti ndajnė
nga perandoria. Me nė krye muftiun e Tiranės, Musa Qazimin
dhe Haxhi Qamilin, populli i Shqipėrisė sė Mesme luftoi
kundėr qeverisė sė Durrėsit e cila kishte mbledhur nė
oborrin e saj mercenarė rumunė, hollandezė e gjermanė,
sėbashku me disa shqiptarė e vllehė, ortodoksė, bektashi e
katolikė nga Toskėria dhe Gegėria, por kishte pėrjashtuar
nga pushteti muslimanėt syni. I vetmi pėrfaqėsues i
Shqipėrisė sė Mesme nė oborrin e Vidit ishte Esat Pasha, i
cili u dėbua nga pushteti pas pak kohe, si pasojė e
intrigave tė armiqve tė tij. Duke qėnė se shteti i Vidit la
jashtė pushtetit banorėt e Shqipėrisė sė Mesme, kėta tė
fundit e dėbuan atė me pushkė nė vitet 1914 dhe 1915, duke
hedhur Vidin nė det dhe kėrkuar kthimin e pushtetit tė
babės sulltan, i cili i kishte begenisur mė mirė synitėt e
Shqipėrisė sė Mesme sesa mbreti kaurr i Evropės.
Por edhe kur kryengritja e Shqipėrisė sė Mesme u shtyp nga
fuqitė e krishtera dhe Esat Pasha nė 1915, deri nė 1920-ėn
Shqipėria e Mesme u sundua nga Esati dhe tiranasit e tij.
Banorėt e Shqipėrisė sė Mesme shihnin te Esati tė keqen mė
tė vogėl tė kohės. Por me vrasjen e Esatit, nė 13 qershor
1920 nga terroristi lab Avni Rustemi, populli i Shqipėrisė
sė Mesme humbi pushtetin mbi vendin qė ai kishte jetuar
ndėr shekuj. Alekandėr Popoviē nė librin Islamizmi
Ballkanik tregon qė vendosja e bėrjes sė Tiranės kryeqytet
nga Kongresi i Lushnjes nė 1920, kishte si qėllim shtypjen
e muslimanėrisė sė Shqipėrisė sė Mesme nga nacionalistėt
ortodoksė, katolikė dhe bektashi qė Italia dhe Austria
sollėn nė pushtet. Pėr tė kuptuar mė mirė pėrbuzjen qė
sundimtarėt jugorė patėn pėr popullin e Shqipėrisė sė Mesme
dikush duhet tė lexojė kujtimet e Sejfi Vllamasit, i cili
popullatat e Shqipėrisė sė Mesme i quan me pėrbuzje popull
me karakter muskular i udhėhequr nga hoxhallarė fanatikė
tė cilėt nuk deshėn tė bėjnė komb sipas skemave tė Vidit
dhe Austrisė.
Megjithatė marrja e pushtetit disa kohė pas Kongresit tė
Lushnjes nga Zogu, krijoi njėfarė status quo-je paqėsore
pėr banorėt e Shqipėrisė sė Mesme me regjimin. Zogu diti
sesi tė integrojė nė shtetin e tij parinė vendase qė mė
parė i kishte shėrbyer sa Esatit aq edhe sulltanit. Pėr mė
tepėr duke parė zullumin qė i erdhi vendit me revolucionin
komunisto ortodoks tė Nolit nė 1924, myslymanėt e Tiranės
preferuan mė mirė tė rrojnė nėn pushtetin e beut tė fundit
sesa tė afendikoit tė parė tė ortodoksisė. Por, me ardhjen
e komunizmit nė vitin 1944, muslimanėt e Shqipėrisė sė
Mesme pėrjetuan njė aparteid tė organizuar shtetėror nga
regjimi, i cili ja kaloi ligėsive tė regjimit vidist apo
edhe fanolist. Ndėrsa Vidi u mundua qė nė kohėn e tij tė
pushtojė Shqipėrinė e Mesme me mercenarė romunė e
hollandezė, ndėrsa Noli tė jua marrė tokat me reforma
bolshevike, komunistėt jugorė qė nė shumicėn dėrrmuese
ishin ortodoksė dhe bektashinjė, duke pėrdorur preteksin e
luftės kundėr fashizmit, kulakėve, bejlerėve dhe
agallarėve, vendosėn nė vend aparteidin e tyre i cili
zgjati deri nė ditėt qė ne jetojmė. Komunistėt ju morėn
tiranasve me dhunė dhe pa kompensim tokat, mbi tė cilat
ndėrtuan kryeqytetin socialist. Siē Arshi Pipa tregon nė
librin e tij mbi politikėn e gjuhės nė Shqipėrinė
Socialiste, Shqipėria e Mesme u kolonizua me konkuistadorė t
jugorė, tė cilėt jo vetėm qė ndėrtuan pallatet e tyre mbi
tokat e tiranasve autoktonė, por edhe u edukuan dhe morrėn
nė dorė frenat e sistemit. Ndėrsa tiranasit qė humbėn
tokat, u lanė bujqėr nėpėr tokat bujqėsore qė jugorėt i
kthyen nė kooperativa, komunistėt morėn nė dorė frerėt e
pushtetit dhe tė dhunės sė organizuar tė regjimit.
Shkruesit tė kėtij shkrimi, i kujtohet si tani sesi nė
kohėn e komunizmit katunaria tiranase ishte degraduar nė
pozita fukarallėku aq tmerrues, sa qė gratė e tiranasve qė
pushtuesit jugorė i quanin pėrbuzėsisht katunare, pasi
punonin gjithė ditėn nė bujqėsi, zbrisnin me mushka e
gomerė nė Tiranė pėr tė shitur ndonjė kokėrr ve dhe blerė
fshehurazi ndonjė bukė gruni, qė vetėm ne tironsit
socialistė ishim tė privilegjuar tė hamė. Diskriminimi i
regjimit komunist i ndau fatet ndėrmjet tiranasit dhe
jugorit apo njeriut tė realizmit socialist nė mėnyrė tė
dhunshme. Ndėrsa bijtė e komunistėve jetonin nė pallate
moderne qė shtriheshin nga Blloku e deri te 21 Dhjetori,
edukoheshin nėpėr shkollat mė tė mira tė sistemit, siē u
edukua pėr shembull Edi Rama dhe Ben Blushi qė ishin bijtė
e apartēikėve komunistė Kristaqit dhe Kiēos, djemtė dhe
vajzat e tiranasve ishin tė dėnuar tė punojnė nė bujqėsi
dhe ndjekin shkollat e katundeve ku mėsonin bėmat dhe
trimėritė e pushtuesve jugorė, dhe emancipoheshin me
idetė e qafirizmit komunist nga regjimi qė ju hoqi perēet
dhe shamitė islamike dhe i veshi me blu-xhinse kineze.
Gjuha qė Maks Velo pėrdor nė ditėt tona pėr tė sharė
muslimanėt kosovarė dhe gegė si prapanikė, injorantė,
anadollakė, turkoshakė, islamikė dhe halldupė ėshtė gjuha
qė komunistėt pėrdorėn pėr tė legjitimizuar apartiedin e
tyre kundėr tiranasve dhe muslimanit tė Gegėrisė.
Komunistėt sulmuan ferexhenė, shaminė, shallvaret dhe
patriarkalizmin e tiranasve nė emėr tė emancipimit tė
gruas sipas versionit zborist, modernizimit komunist dhe
ndėrtimit tė njeriut tė ri ateist. Qė dikush tė kuptojė mė
mirė urrejtjen dhe sjelljen e egėr tė regjimit komunist
kundėr tiranasit, duhet tė lexojė intervistėn qė Ismail
Kadare i dha gazetės Shekulli mė 3 korrik 2006, kur i
deklaroi banorėt e Shqipėrisė sė Mesme pasardhės tė
kolonėve turq, meqė kėta lavdėrojnė ende nėpėr kėngėt e
tyre protektorin e tyre fshatar, Haxhi Qamilin.
Me imponimin e toskėrishtes si gjuhė zyrtare dhe akademike,
komunistėt ndoqėn njė aparteid gjuhėsor kundėr tiranasit, i
cili nuk mundi kurrė tė flasė shqip sipas versionit
shtetėror qė flisnin apartēikėt komunistė. Si pasojė e
ndjenjės sė frikės dhe turpit, tiranasi, shijaksi, kavajsi,
gollobordasi, kuksiani e dibrani u degraduan nė pozita
inferiore tė punėtorit nė Shqipėri, pasi akademitė dhe
sistemi u uzurpuan nga apartēikėt jug-komunistė . Siē edhe
njė studim i Fondacionit FZKPM nė vitin 2005 tregon,
tiranasit ashtu si shumica e muslimanėve tė tjerė nė
Shqipėri sot, jo vetėm qė janė mė pak tė edukuar sesa
jugorėt dhe nė veēanti ortodoksėt qė sundojnė Partinė
Socialiste, por janė edhe shumė mė tė varfėr dhe
paemancipuar nė rang popullsie. Pas viteve 90, ish-zyrtarėt
e lartė komunistė arritėn tė marrin nėn kontroll shumicėn e
tė mirave materiale tė Tiranės dhe Shqipėrisė moderne,
ndėrsa banorėt autoktonė tė Shqipėrisė sė Mesme vazhdojnė
tė jetojnė ende nė vuajtje dhe varfėri si pasojė e mungesės
sė burimeve njerėzore pėr tė kaluar tragjedinė e
komunizmit. E vetmja pasuri qė ata kanė trashėguar, tokat,
po i shesin sot pėr pak para ndaj mafies ish-komuniste e
cila po ndėrton afendikojtė e Shqipėrisė post-komuniste.
Kjo mafie qė sot kontrollon tė mirat ekonomike tė vendit
dhe mediat, dhe nė veēanti politikėn e majtė kėrkon tė ruaj
me ēdo mėnyrė pushtetin e saj. Refuzimi i dhunshėm qė
deputėt ortodoksė qė nga Spartak Ngjela e deri te Edi Rama
po i bėjnė kandidaturė sė Bamir Topit pėr president tė
Shqipėrisė nė javėt e fundit, nuk ka tė bėj vetėm me
ndasitė ndėrmjet PD dhe PS-sė nė politikės shqiptare.
Ndasia dhe urrejtja kundėr kandidaturės sė Topit ka rrėnjė
historike nė konfliktin ndėrmjet jug-ortodoksisė dhe
muslimanėrisė sė Shqipėrisė sė Mesme dhe Gegėrisė, pėr
pushtet.
|