[rilinda]

Ndaj nuk keni pse zemroheni nëse iu them të vërtetën; askush nuk mundë të shpëtojë i gjallë, nëse vendos tju kundërshtojë ndershmërisht juve ose popullin dhe të jetojë në atdheun e tij, të sundojë e padrejta dhe e pa ligjshmja.
Pra, është më mirë që një qytetarë të mbetet larg jetës publike, nëse dëshiron nëse dëshiron me të vërtetë të luftojë për drejtsi, e në të njejtën kohë të ruaj vetëvetën, qoftë edhe për pak kohë. A mendoni ju vallë, se gjat këtyre viteve unë do të mundë të shpëtoja kokën nëse do ti përkushtohesha politikës, dhe si njeri i ndershëm do ta kisha marrë në mbrojtje drejtsinë, siç e ndjej për detyrë duke e vendosur mbi gjithçka tjetër? Përse? Ua përsëris o qytetarë sepse vazhdimisht u kamë thënë të vë tetën.
Është kënaqësi për ata që më dëgjojnë, sepse unë pyes vetën ata që e mbajnë vetën për shumë të ditur, e që në fakt sjanë aspak të tillë. Në fakt, nëse unë kamë zvetnuar dhe vazhdoj të çorodis rininë, do të qe diçka krejt e natyrshme që ndonjë prej tyre tashmë që, ndjehet burrë, duke e ditur se dikur kur ai ishte i ri, unë e kam nxitur të bënte vepra të turpshme, sot ai duhej të ishte këtu, në këtë gjygj duke më akuzuar bile duke u hakmerrë.
E zëmë për një çast se ata nuk kanë dashur të bëjnë diçka të tillë përsonalisht, atëherë le ti urdhërojnë familjet e tyre, baballarët, vllezëit, farefisin të kujtohen për këtë gjë, le të vinë të hakmerren ata, sepse unë qenkam dëmtues i njerëzve të tyre. Mirpo, faktet tregojnë se punët qëndrojnë në krejt ndryshe dhe ju o qytetarë do ti shihni këta dëshmitarë të gatshëm të më mbrojnë mua, korruptuesin e tyre që ua prisha fëmijët e tyre siç më akuzojnë Meleti dhe Aniti.
Kjo është e gjitha e vërteta o qytetarë. Kaq munda tju them për ta mbrojtur sadopak vetvetën.
Nuk më duket e drejtë që njeriu të qëndrojë përpara një gjykatësi i përgjëruar për ta fituar mes lutjeve lirimin, përkundrazi ai duhet të saktësojë dhe ta bindë. Gjykatësi nuk shpërndan ndere ai përcakton atë ecila është e drejtë. Ai është betuar jo për të ndihmuar këdo sipas dëshirës por për të gjykuar drejt sipas ligjit.
Nuk duhet të mësohemi me shpërblime dhe as që duhet të pranojmë një gjë të tillë, sepse për të gjith ne kjo do të qe një fyeje e perëndisë. Nëse unë do të përpiqesha të ndikoja tek ju unë do të ushtroja dhunë me lutjet e mia, pikërisht mbi ju që jeni betuar, kështuqë ju do të më thoshit se unë po iu mësoj të mos i basoni perënditë, e pastaj mbrojtja ime do të qe një akuzë e qartë, të cilën nuk do ta besoja as un vetë.
Por punët qëndrojnë krejt ndryshe, sepse unë o qytetarë besoj më shumë se akuzuesit e mi, prandaj unë mbetem në dorën tuaj dhe të zotit. Më gjykoni ju si të jetë më mirë si për mua ashtu edhe për vetë ju. Kur Sokrati u cilësua fajtori, atij iu dha mundsia për të propozuar vetë dënimin e tij. Duke qenë i bindur jo vetëm për pafajsinë e tij, por edhe për vlarën e madhe të mënyrës së tij të jetesës dhe të mësimeve që kishte kontribuar për Athinën, ai propozoi që athinasi ta shpërblente atë në atë mënyrë që ai e meritonte.
Duke krahasuar jetën e tij me dikë “që ka fituar në lojrat olimpike me kalin e tijm ose karrocat” Sokrati tha: “Të tillë njeri vetëm u bën ju të lumtur, ndërsa unë ju bëra me të vërtetë të lumtur”. Prandaj shpërblim im tij “një mirëmbajtje publike në Prytoneum”; një nder i vënë për athinasit e shquar, gjemeralët, fituesit olimpikë dhe njerëzit të tjerë të shquar.
Qytetarë të nderuar; Meqë këto punë u bënë me ngut, dijeni se denigruesit e Atdheut do të përhapnin nëpër qytet fjalën se ju vratë Sokratin një dijetar, kështu do të më quajn vetëm e vetëm për të më mbuluar me turp e mallkim. Këtë nuk e them për të gjith, por vetëm për ata që më kanë dënuar me vdekje. Atyre desha tju them edhe diçka tjetër; mos vallë mendoni se po dënohem pse më mungojnë argumentet për tju bindur.
Apo mos besoni se do të përdorja veprime dhe fjal vetëm që ti shpëtoja dënimit; jo nuk është asnjë prej këtyre, përkundrazi, dënohem jo se më mungonin argumentet, por për mungesë pafytyrësie e paturpësie, sepse nuk desha të përdorja të tilla gjëra, të cilat siç duket juve ju pëlqejnë shumë si, përlotjet, ankimet apo sjellje të tjera të ngjajshme të padenja për një njeri si unë, sepse ju jeni mësuar të shihni nga të tjerët.
Unë skam menduar kurrë të përdor mjete të tilla të poshtra e të ulta për ti bishtnuar rrezikut dhe as nuk do të pendohem kurrë se u mbrojta ashtu siç desha, bile do të parapëlqeja të vdisja në këtë çast, pasi u mbrojta ashtu siç munda, shumë mirë se të isha mbrojtur me ndonjë mënyrë tjetër.
Prandaj o qytetarë ti bishtnosh vdekjes nuk është diçka e vështirë, vështirë është tju ikësh prapësive që janë më të shpejta s vdekja. Un po shkoj i dënuar praj jush me vdekje, por mos harroni se ju jeni damkosur nga e vërteta, me turp e padrejtsi të përjetshme. Ashtu si po e pranoj un dënimin tim ashtu duhet ta mbani edhe ju turpin tuaj. Mirë pra, o qytetarë un po ju them se mbi ju që më vratë, pas vdekjes sime ka për tmë rënë një ndëshkim i tmerrshëm ju betohem shumë i tmerrshëm sa ai që më ra mua.
Desha tju tregoj meqë ju jeni miqt e mi, se çdo të thoshte për mua kjo që po më ndodh tani. Duhet ta dini, o gjykatës se po më ndodh diçka e jashtzakonshme. Zërin profetik të zotit, aq të shpeshtë mbrenda meje, e kam ndjerë vazhdimisht në të kaluarën kur më kundërvihej edhe për gjërat më të vogla, sa herë që i nisesha diçkaje të keqe.
E pra asnjë paralajmrim nuk pata nga ana e zotit, as sod në mëngjes, kur dola nga shtëpia, as kur ngjita shkallët e gjykatës, bile as gjat kohës së mbrojtjes për gjithçka thashë, ndërsa herët e tjera zoti më ka ndërhyrë edhenëpër fjalime duke ma ndërprerë në gjysëm fjalën. Sod ndodhi e kundërta, gjat gjith kësaj çështjeje nuk mu kundërvu asnjëherë, as në veprime as në fjalët e mia. Le ta shohim këtë çështje nga një pikpamje tjetër, nga e cila arrihet në përfundim se e gjith kjo është diçka e mirë.
Vdekja është në fakt mungesa e plotë e ndjesive, prandaj konsiderohet një hiç ose, siç ndodh në gjum pa ëndrra, kjo atëherë do të qe një fitore e mirë dhe e mrekullueshme. Nëse vdekja do të qe etillë, unë do ta konsideroja atë një fitore të madhe sepse e gjith jeta e pafund, nuk do të qe tjetër veçse një natë e vetme dhe tepër e gjatë. Edhe ju o gjykatës, duhet patjetër të besoni tek vdekja dhe të mendoni për një gjë të vetme.
Se njeriun e mirë nuk do ta prek kurrë e keqja as gjat jetës dhe as pas vdekjës se perënditë nuk i harrojn kurrë veprat e tij. Kjo që më ndodh mua nuk qe diçka rastësore dhe është krejt e qartë se gjëja më e mirë për mua është vdekja, kështu do të çlirohem një herë e mirë nga gjith andrallat e ksaj bote.Ja pra, ky është motivi për të cilin zëri i perëndisë nuk më ka penguar , sepe unë kundër atyre që më dënuan nuk kam asnjë inat edhe pse ata më dënuan dhe më akuzuan me një qëllim të vetëm: vetëm për të më bërë keq dhe për këtë ata meritojnë të mallkohen.
Megjithatë, un do tju lutem për diçka: kur fëmijët e mi të jenë rritur, ndëshkojini o qytetarë; shkojuni mbrapa ashtu siç veprova dhe unë me ju, e nëse i shihni se u intereson për tu pasuruar e për të përfituar të mira materiale, më shumë se sa për vyrtitet , nëse i shihni se ata mendojnë se vlejnë, ndërkohë që skan asnjë vlerë i qortoni ata ashtu siç ju kam qortuar un juve, nëse ata merren me gjëra që nuk vlejn aspak, apo kur u hyn vetja në qejf dhe u mbushet mendja se janë “njerëz të mëdhenj” ndërkohë kur nuk vlejnë një grosh.
Nëse do ta bëni këtë gjë unë dhe bijtë e mi, do të kemi prej jush atë që është e drejtë. Por tashmë ka ardhur koha që unë të vdes dhe ju të jetoni, çdo njeri prej nesh shkon drejt një fati më të mirë, të cilin askush prej nesh se di, veç Perëndia……

Fatmir Zimberi