[Linka_pz]

MJETET QE PERDOR QEVERIA PER REALIZIMIN E OBJEKTIVAVE TE SAJ EKONOMIK QUHEN INSTRUMENTA POLITIK.


Politika fiskale -----jane politikat qe bazohen ne sistemin e taksave dhe te shpenzimeve buxhetore.Sistemi taksave luan nje rol te rendesishem ne zhvillimin ekonomik pasi taksat ndikojne ne pakesimin e te ardhurave te konsumatorve dhe firmave.
Politika monetare ---eshte politika qe bazohet ne bankat kombetare te vendeve.Politika monetare lidhet me oferten e parase ne treg ajo eshte gjithasahtu shume erendesishme per kontrollin e inflacionit.Nepermjet kesaj politike arrihet edhe kontrolli I kursit te kembimit.
Politika e te ardhurave ose politika e pagave dhe cmimeve --------ne varesi te rritjes se inflacionit qeveria bene nje rritje te pagave.
Politika ekonomike me maredheniet jashte -----ne kete politik perfshihet politika tregtare , qe jane ato politika qe bazohen ne vendosjen e tarifave te ndryshme per ndaj produkteve dhe mallrave te ndryshem.
Eshte dhe politika valutore ----qe lidhet me percaktimin e kursit te kembimit

Kemi 2 lloj kurse kembimi
1.fikse dhe
2.fleksibel (te levizshme)

ANALIZA MAKROEKONOMIKE
Te cilen e gjem ne dy instrumenta:
Kerkesa aggregate dhe
oferta aggregate

kerkesa aggregate perfaqeson sasin e produktit te sherbimeve qe konsumatori , firmat , shteti dhe te huajt jane te gatshem te konsumojn ne nje periudh te caktuar por edhe me nje nivel te percaktuar cmimesh.
nderkohe qe oferta aggregate perfaqeson sasin e mallrave dhe sherbimeve qe firmat jane ne gjendje te prodhojne dhe I ofron ne treg me nje cmim te percaktuar.

Barazimi mibis ofertes dhe kerkeses aggregate sjell ekuilibrin makroekonomik.

Me ekuiliber makroekonomik kuptojme: qe JDp ka nivel te tille qe firmat me deshiren e tyre ti ofrojne konsumatorit ne treg mallrat qe ata deshirojne.


*Matja e JDP ---eshte treguesi me I rendesishem qe shpeh ecurin ekonomike te nje vendi dhe njekohesisht shpreh qe politikat qeveritare kan qene te duhra apo jo?
Jdp karhason gjithashtu rritmet e zhvillimit te nje vendi me nbje vend tjeter.Ajo matet me 3 metoda:

1.Metoda e prodhimit ---- ku JDp shpreh vleren e te gjithe mallrave perfundimtare te prodhuara ne nje vend ne nje kohe te caktuar.
2.MEnyra e shpenzimeve ---ku ne kete rast llogaritet vlera e shpenzimeve qe duhet per blerjen e mallrave me shpenzimet perfundimtare.ku ketu futen shpenzimet e konsumit te te gjithe konsumatorve, invenstimet , shpenzimet e qeveris etj.
3.MEnyra e te ardhurave -----ne kete menyre Jdp llogarit si vleren e te gjithe te ardhurave te zoteruesve te faktorve te prodhimit. Ku keto te ardhura perbejne te ardhurat kombetare te cilat jane pagat e punojsve dhe shperblimet , te ardhurat e firmave individuale , si dhe te ardhurat nga dhenia me qera e pasurive personale te pa tundshme , taksat indirekte mbi firmat e bizneseve , te ardhurat e korporatave etj.


3 Dimensionet e problemit ekonomik themelor dhe zgjidhja e tyre ne kushtet e ekonomis se tregut?

Problemi ekonomik themelor I rrallesis ne jeten e shoqerise shfaqet ne 3 dimensione qe jane:
C fare te prodhohet
sit e prodhohet
dhe per ke te prodhohet

C fare teknologjie duhet te perdoret ne procesin e ketyre prodhimeve te ketyre mallrave?
1.Tradiconale
2.E komanduar
3.E tregut
-Ne ekonomin tradiconale problemet c fare si dhe per ke do te prodhohet zgjidhen nga tradita.Sot nuk ka ekonomi tradicionale te mirefillt , por elementet e ketyre ekonomive ekzistojne edhe ne ekonomit e zhvilluara.
-Ekonomi e komnaduar---- ne kete ekonomi themelore zgjidhet nga nje qender e vetme qe eshte administratat shteterore me ane te planit te pergjithshem dhe unik shteteror.Edhe keto lloj ekonomish ne menyre te tille nuk ekzistojne , por elemnetet e ketyre ekonomive ekzistojne edhe ne ekonomin e sotem te zhvilluar(programimi)
- ekonomia e tregut----ne ekonomin e tregut problemet c fare si dhe per ke zgjidhen nga trtegu nepermjet forcave spontane te kerkeses dhe ofertes.

*Cfare eshte tregu?

Tregu eshte nje institucion ku shiotesit dhe bleresit takohen me njeri tjterin per te realizuar transaksione shit-blerje.\NE tregje transaksionet shite-blerjes realizohen me ane te mekanizmit te cmimeve.Cmimet jane nje mjet lehtesues per tregun.

Cfare prodhohet?

Si zgjidhet ne tregune produkteve (mallra dhe sherbime) nga ne si konsumator , duke blere mallra dhe sherbime per te cilat ne kemi nevoj , ne ne fakt votojme se c fare duhet te prodhohet , ne nje periudh te caktuar.Duke blere ne cojm ne rritjen e ketyre fitimeve te prodhueseve te ketyre mallrave apo sherbimeve.Fitimet I cojn sinjale tek prodhuesit e tjtere qe ne keto dege po behen fitime.

Sit e prodhohet?

NE tregune kapitaleve duke dashur qe te rrisim fitimet e tyre prodhuesit perpiqen qe te fusin teknologji te reja ne procesin e prodhimit si rruge per te ulur koston.
Tregu kapitalit-----eshte tregu qe zoteron firma(ndertesa , teknologjia , makinerit)
NE ekonomine tregut cdo individ zoteron burime ne baze te sasise se burimeve qe zoterojne individet dhe te cmimit te ketyre burimeve , percakton dhe te ardhura qe merr cdo person.
TRf-TE ardhura totale
Qf-sasia e faktorit
Pf-cmimi I faktorit
TE ardhura totale e barbart me cmim x Sasi

Asnje ekonomi sot ne bote nuk eshte ekonomi e paster tregu.Ekonomit e sotme jane ekonomi mikes.
Ekonomi mikes---kemi atehere kur veprimi I forcave spontane te tregut eshte I kombinuar me nderhyrjen e shtetit ne e konomi.

Kush jan drejtimet qe nderhyn qeverisja?

1.Nderhyjne per te rregulluar aspektet te vecanta te aktivitetiti ekonomik.Nderton kuadrin ligjor Brenda te cilit mund te veprojne firmat.
2.NDerhyn ne rastine mono[poleve.
3.NDerhyn ne rstine ekstrenaliteteve.
Ekstrenalitete-ehste efekti I jashtem te nje aktiviteti ekonomik
Ekstrenalitete I kemi positive dhe negative
Pozitive - nerastin kur jne firme ka ndertuar nje lulishte qe shume personave qe kaoljn aty u jep kenaqesi.
Qeveria nderhyn gjithashtu per te bre rishperndarjen e te ardhurave , dhe kete qeveria e realizon me anen e vendosjes se taksave..