[Psikologu]

Në planin gjeo-politik, Mali i Zi vertet nuk ia arriti të aneksonte Shkodrën, por ia doli të vihet në zotërim të një territori shumë më të gjërë se sa më 1880, territor i banuar tërësisht nga një popullsi e nacionalitetit shqiptar. Kështu Shkodra vertet u ruajt në Shqipëri, por asaj iu shkëputën territore të rëndësishme të Anës së Malit, pjesë të Krajës, Hotit, Grudës, duke vijuar më pas në Plavë dhe Guci. Shkodrës për të dytën herë iu prenë arteriet e komunikimit dhe atij zhvillimi që e kishin ngritur në vendin e parë të qytetrimit shqiptar.

Në planin diplomatik, përgjatë zhvillimit të punimeve të Konferencës së Ambasadorëve, konstatohet një prirje veçimi gjithnjë edhe më e përshkallëzuar ndaj kërkesave të Malit të Zi nga ata e Fuqive. Duke qenë një shtet i vogël, i vendosur fare pranë kufirit me Perandorinë Austro-Hungareze, dhe i orientuar në synimet e saj, pikërisht në një zonë të Shqipërisë, gjëgjësisht të Perandorisë Osmane, ku monarkia dualiste ushtronte protektoratin e vet të kultit, Mbretëria e Malit të Zi u privua në Konferencë nga korrja e fitores maksimale të dëshirueme, dhe rrezikoi në një moment kokëfortësie dhe mungese realizmi, një ndëshkim të rëndë ushtarak. Rusia, ndonëse e dëshirueshme në mbrojtje të interesave të mbretërisë malazeze, nuk mundi të bënte më shumë për të, për shkak se pjesën e vet në balancën e Fuqive, e rëndoi më tepër në drejtim të mbrojtjes së aspiratave aneksioniste të shtetit tjetër më të fuqishëm, Serbisë. Kësisoj, Mali i Zi i ndodhur mes ambicjes për një zgjerim të rëndësishëm territorial dhe pamundësisë praktike për ta realizuar një gjë të tillë për shkak të arsyeve të mësipërme, kaloi gjatë punimeve të Konferencës një veprimtari të paqendrueshme dhe të pamotivueshme në planin e veprimtarisë diplomatike. Kërkesat e pabazuara në planin etno-historik dhe ekonomik ngjallën shpesh herë në Konferencë, situata të pamotivuara ballafaquese. Por duhet të kuptohet se një qëndrim i tillë ishte pjesë e pashkëputur e kohës kur zhvilloheshin ngjarjet dhe e tipareve që ajo mbartte. Konceptimet moderne të të drejtave të popujve mbeteshin vetëm në letër, apo ishin të pranishme vetëm në konceptimin e ndonjërit prej shteteve pjesëmarrëse në Konferencën e Ambasadorëve. Ndersa Ballkani i asaj kohe ishte përfshirë nga një ndjenjë e përzier, që varionte mes lirisë së shumëpritur nga dhunuesi i tij shekullor dhe imitimit të veprave famëkeqe që ai kishte bërë në kurriz të tij.