[LABI]

Veshtrim Kritik :
Mendimi ( idete) mbi shoqerine (shtetin) ideal i hasim para Th. More-it tek Platoni, duke vazhduar me pastaj Campanella, Saint-Simoni , R. Owenit.. e deri tek K. Marksi .
Bota e brendshme –subjektive (fryma , shpirti) tek njeriu (individi) i ishullit utopia s’ekziston .. Ne fakt individi s’ekziston (pasi qe nuk ka kuptim ) !! Ai eshte nje trup i ngjashem me X – trupat tjere pjestare te utopise … Meqe tek porjektet e utopive te ndryshme s’mund ta hasesh shpirtin e njeriut, individualitetin , vetedijen – kjo parakupton se s’ka as moral , e as probleme shoqerore …(sundon barazia , uniformimi mendesise , s’ka krim, as denim etj ) .
Ne utopi njerezit funksionojne (jane ) , por nuk jetojne (s’ekzistojne) ..
(“Vetem njeriu ekziston ;shkembi eshte , por nuk ekziston . Trungu eshte por nuk ekziston” Martin Hajdeger )

Pra , nuk jetojne sepse s’kan liri , njeriu ne utopi s’ka personalitet ( njeriu qe ka personalitet , qe ekziston ben jete autentike thojne ekzistencialistet) . Ne vend te personalitetit , ai ka “psikologjine” qe varet nga funksioni i tij ne ndarjen shoqerore te punes , ne reprodukimin e jetes se vet .
Ne utopi “i mire” , “ i keq” s’kane kuptim… Ne asnje utopi duke perfshire ketu edhe te ashtuquajturin socializem shkencor s’ka gjykime vleresuese .. Gjithecka eshte SKEME ..
Zhan Pol Sartri thote se “ekzistenca eshte <qenie per vetveten> , eshte vetedija qe di per lirine dhe e perjeton ate”.
Sipas utopizmit Marksist , rezultat perfundimtar i historise eshte gjendja e komunizmit , bollek prodhimesh per te gjithe –permbushje e plote e nevojave materiale.. “Socializimi eshte projeksion i ligjit te botes materiale ne jeten njerezore .. Ne vizionet e komuniste te paqes se amshueshme (shoqerise pa klasa) ne fund te zhvillimit perseritet imazhi i botes materiale – te ardhmes te saj te larget ne gjendje entropie (paqes se amshueshme)”
Marksi predikonte kalimin nga utopia ne shkence (nga e pa mundura ne te mundur) …
Por kjo u be e kutptueshme ( u pa ) kur premtimi i parajses komuniste u shemb, duke zbuluar nje mashtrim dhe duke zbuluar se “njeriu i ri” qe synonte ajo nuk kishte lindur kurre . Po mund ta kishim kuptuar me kohe . Per te zbuluar se komunizmi ishte dicka e pamundur (nje utopi ne kuptimin e mirefillte) nuk ishte nevoja per miljona te vdekur dhe mese gjysme shekulli vuajtjesh dhe mizorish te padegjuara. E rendesishtme eshte ta mbajme mend ne te ardhmen .
Dhe perfund pasi filluam me shpikesin (futjen ne perdorim) te kesaj fjale Morin dhe do t’a permbyllim me te .

Meqe Mori e shkroi Utopine me synimin qe te kritikonte gjendjen e Anglise nen sundimin e Tudoreve , ne tekst ai nuk thote se “askund” mund te zevendsohet edhe me “e pamundur” , se e pamundura e sotme do te jete gjithnje e pamundur .

T.Mori e mbylle librin me frazen :
I may rather wish for then hope after - Kjo esht me shume deshire se shprese.

Fjale Utopi udhetoj neper kohe me forcen e parashteses (te mohimit te saj) : jo nuk ekziston dhe nuk do te ekzistje kurre.

_________________

Literatura :

1) Thomas More “ Utopia” Rilindja , Prishtine 1985
2) Danko Gerlqi “Leksikon i Filozofeve” Rilindja , Prishtine 1986
3) Alia Izetbegoviq “Islami ndermjet lindjes dhe perendimit , Dukagjini, Prishtine 2002
4) Giovanni Sartori “C’eshte Demokracia , Dituria , Tirane 1998