Adoleshenca:Pengesat kapėrcehen mė lehtė nėse prindėrit janė pranė!
Sigurisht nuk bėhet fjalė pėr gjėra qė i dėgjoni pėr herė tė pare: Nėse jeni prind mund tė sillni nė mendje adoleshencėn tuaj, apo karakteristikat e fėmijės suaj, nėse jeni adoleshent ju dini shumė gjėra pėr kėtė moshė. Ju prindėr duke u bazuar tek eksperienca e prindėrve tuaj me ju, tek ato qė keni lexuar apo intuivisht mund tė keni zbatuar disa prej kėshillave. Gjithėsesi mė poshtė janė renditur disa sugjerime tė cilat synojnė tju ndihmojnė nė tė kuptuarit nga ana juaj tė rėndėsisė sė rolit si prind nė zhvillimin normal tė adoleshentit, nė kapėrcimin e problemeve tė shkaktuar nga specifika e moshės. Nga ana tjetėr kėto kėshilla vėnė nė dukje se vetė adoleshentėt duhet tė jenė bashkėpunues me prindėrit, duhet ti japin atyre mundėsinė pėr ti kuptuar dhe qėndruar pranė duke pasur parasysh se asnjė ndryshim nuk ndodh pa dėshirėn e tė dy palėve.
Ēfarė ėshtė puberteti?
Puberteti ėshtė periudha nė tė cilėn arrihet maturimi seksual dhe organet riprodhuese bėhen tė afta pėr riprodhim. Shėnjat e pubertetit janė tė lidhura me shfaqjen e karakteristikave seksuale sekondare siē janė rritja e gjoksit dhe ardhja e menstruacioneve tek vajzat dhe ejakulimi i parė dhe trashja e zėrit tek meshkujt. Tek vajzat rritmet e rritjes janė shumė tė vrullshme nė moshėn 8-10 vjeē dhe pika kulminante ėshtė rreth moshės 13 vjeē. Ndėrsa tek djemtė kėto ritme janė mė tė larta nė moshėn 10-12 vjeē dhe pika kulminante ėshtė rreth 14 vjeē. Megjithėse nė kėto parametra ėshtė arritur nė bazė tė njė sėrė studimesh tė realizuara nė disa vende tė botės pėrsėri mund tė ketė pėrjashtime: pėrveē normave tė pėrgjithėshme duhet tė mirren nė konsidertatė edhe karakteristikat individuale: disa adoleshentė mund tė zhvillohen mė pėrpara ose mė mbrapa nė krahasim me moshatarėt e tyre, por kėto mospėrputhje ritmesh nuk duhet tė bėhen burim shqetėsimi pėr adoleshentėt dhe prindėrit e tyre.
Si ndikon puberteti i adoleshėntėve tek prindėrit?
Njė ose dy vjet para arritjes sė pubertetit, fėmija ndryshon nė aspektin fizik dhe emocional. Rritmet e kėtyre ndryshimeve fillimisht janė shumė tė shpejta por fillojnė tė ngadalėsohen rreth moshės 18 vjeē. Marrėdhėnėniet midis prindėrve dhe adoleshentėve ndryshojnė nė varėsi tė kėtyre ritmeve: Sa mė tė vrullshme tė jenė ritmet e ndryshimit, sa mė tė vėshtirė ta kėtė adoleshenti pėrshtatjen me trupin e tij aq mė tė paekulibruara do tė jenė kėto marrėdhėnie.
Gjatė pubertetit qėndrimet e fėmijėve ndaj prindėrve kanė shumė gjasa tė ndryshojnė. Fėmijėt mendojnė se prindėrit e tyre janė tė tė bezdishėm, pashpresė, dhe jashtė mode. Nga ana tjetėr prindėrit mendojnė se fėmijėt e tyre janė tė vrazhdė dhe nuk respektojnė normat. Shprehja mė tipike e prindit pėrballė njė fėmijė qė e sheh si tė huaj ėshtė: Nuk e marr vesh se kujt i ka ngjarė. Kėtu mund tė fillojė distancimi i parė prind- fėmijė: prindi qė ndihet i paaftė pėr tė kuptuar fėmijėn dhe fėmija qė ndihet nė mėshirė tė fatit.
Si duhet parė konfliket qė krijohen nė kėtė moshė?
Tensioni i krijuar midis prindėrve dhe fėmijėve ėshtė normal. Nė fakt mungesa e kėtyre problemeve nė komunikim duhet tė shqetėsojė prindėrit: nė kėtė rast mund tė dyshohet se nė jetėn e adoleshentit po ndodhin ndryshime jo pozitive tė cilat ai pėrpiqet ti kompensojė nėpėrmjet indiferencės dhe apatisė.
Si ndihen adoleshentėt gjatė pubertetit?
Nė kėtė periudhė adoleshentėt nuk ndihen mirė me imazhin. Kur i pyesim ata thonė se nuk e pėlqejnė pamjen e tyre, format e trupit, flokėt, lėkurėn. Problemet e shkaktuara nga puberteti ata i kanė tė vėshtirė ti diskutojnė me persona tė tjerė p.sh me njė psikolog ose me njė mjek. Pėr shkak tė kėtyre ndryshimeve me tė cilat ata nuk e kanė tė lehtė tė pėrshtaten ata janė tė pasigurtė dhe tė turpshėm. Nė kėtė moshė djemtė dhe vajzat duan qė tė jenė si tė gjithė tė tjerėt: vajzat nuk ndihen mirė nėse gjoksi i tyre ėshtė mė vogėl nė krahasim me atė tė shoqes ose djali nėse shoku i tij ėshtė mė i gjatė se ai. Reagimet jo pozitive ndaj ndryshimeve, krahasimet jo tė favorėshme pėr ta i bėjnė tė arrijnė nė vlerėsime jo pozitive pėr veten.
Pėr tė ndihmuar sa mė shumė adoleshentin
Disa prindėr kanė aftėsi prindėrore mė tė mira nė krahasim me disa tė tjerė
pėr disa adoleshenca ėshtė njė periudhė qė i ndihmon tė forcojmė shumė marrėdhėnien mė fėmijėt, pėr tė tjerėt kohė antagonizmi, ndėrprerje komunikimesh. Si mund ta ndihmojmė mė shumė adoleshentin, si mund tė ta keni mė tė lehtė pėr tė pėrmbushur rolin tuaj?