[Dilaver]

Nje ekspedite bullgaro-sllovake do te studioje shpellën me te gjate ne Evrope/ Gryka e Madhe - Peje

Hulumtimi i nje nder shpellave me te mëdha ne Evrope.


Beqir Sina/ New York
[email protected]



14 Janar 2007 - Media te ndryshme njoftojnë sot, se disa burime nga Federatat Bullgare dhe Sllovake e Speleologjise kane përgatitur ne ditët e afërta nje ekspedite bullgaro-sllovake, e cila do te filloje studimin e shpelles 18-kilometrashe kosovare, te cilën shqiptaret e quajnë Gryka e Madhe. Kjo është shpella me e gjate ne Evrope.

Ekipi bullgaro sllovak sipas njoftimit për median thuhet se ka ndërmend te vendose bashkëpunim me speleologet e Kosovës, me qellim realizimin e projekteve te përbashkëta, ne eksplorimin e kësaj shpelle.

Hulumtimi i nje nder shpellave me te mëdha ne Evrope. GRYKA E MADHE -PEJE-KOSOVE

Ne kufirin e Kosovës, Malit te Zi dhe Shqipërisë, gjenden vargmalet e mëdha te Bjeshkëve te Nemuna me nje hapësirë prej rreth 3500 km2. Për nga përmbajtja gjeologjike ato janë pjese e vargmaleve Dinaride, dhe këto nuk janë vargmale te pandërprera por me përpara nje strukture e rafshenaltave te mëdha si Brada, Maja e Rosit, Gjeravica, Guri I Kuq, Marashi,e shume te tjera, me nje lartësi mesatare gjer ne 2000m.

Nje pjese e madhe e këtij masivi është formuar apo ka përmbajtje te gëlqerorit kryesisht nga koha e Triasikut dhe Gjurasikut, dhe te cilat arritën ne lartësi nga metamorfoza e shkëmbinjve me te ri vullkanik.

Maja me e larte e këtyre bjeshkëve te ashpra, te ndërhyra nga lugina te thepisura ne Shqipëri është Maja Jezerce (2694), dhe ne pjesën Kosovare te këtyre vargmaleve është Gjeravica, me 2656m lartësi mbidetare.

Këto rrafshnalta janë te pasura me bare ne pjesën e sipërme, dhe disa grupe te majave vazhdojnë mbi to, me nje ambient tipik alpin.



Direkt mbi qytetin e këndshëm Kosovar te Pejës, i cili shtrihet ne nje lartësi mbidetare prej 525m, dhe i cili per nga pozita e bukur qe ka pranë bjeshkëve te larta, te përkujton me se shumti ne qytetin e Salzburgut i cili shtrihet pranë maleve Tennegebirge, dhe aty ka hyrjen nje gryke e veçante dhe unike. "Lumi i Bardhe" i cili buron nga malet e larta gjate shekujve ka formuar gryken ne nje gjatësi prej 25 km, përderisa lugina është nje nder me te egrat dhe nje nder me fascinueset ne Ballkan, dhe e cila njihet me emrin Gryka e Rugovës, dhe ka nje karakter te nje kanioni te madhe, me shkëmbinj te larte gjer ne 800metra, pothuajse krejtësisht vertikal.

Përafërsisht ne mesin e kësaj gryke, aty ku lumi pret nje shkëmb te madh gëlqeror, aty fillon te ngjitet edhe rrafshnalta e Lumbardhit me nje madhësi prej 70km2 dhe mu prej aty zhvillohet nje arterie domethënëse dhe autoktone hidrologjike, ne nje formë te burimit te ngritur ujor, i cili ne fakt është edhe fillimi apo hyrja ne këtë sistem te veçante te shpellave, dhe i cili quhet me emrin Gryka e Madhe.

Ky sistem shpellash deri me tani ka arrit gjatësinë prej me shume se 10km, dhe për këtë fakt radhitet ne nje nder me te gjatat ne Ballkan, dhe është shume interesant fakti se kjo shpelle qe nga hyrja e saj përmbi burimin e lumit nëntokësor praktikisht fillon te ngjitet ne lartësi te vazhdueshme. Nga ngjitjet e vështira neper ngushticat e saja diferenca ne lartësi është 310m ( +296 m, - 14 m). Dhe kjo e bene këtë shpelle unike dhe po ashtu me te lartën ne Ballkan.