[Naki]

Dinjiteti i Njeriut

Materiale mbi temën shtjelluese: Dinjiteti i njeriut


Dinjiteti i njeriut nga pikëpamja e krishterë
E drejta natyrore, iluminizmi dhe dinjiteti i njeriut
Dinjiteti i njeriut në islamizëm


Dinjiteti i njeriut nga pikëpamja e krishterë

"Besimi i krishterë, për të argumentuar dinjitetin e njeriut përdor idenë e krijimit, e cila thotë: Njeriu ka dinjitet, sepse është shëmbëllesë. Besimi , e konsideron të qenit person njerëzor si të dhënë dhe të vendosur prej Zotit. Njeriu nuk është i vetëkrijuar".
"Të gjitha të drejtat e shumëllojshme të njeriut bazohen në dinjitetin e njeriut. Të drejtat e njeriut ekzistojnë në shumës, ndërsa dinjiteti i njeriut vetëm në njëjës. Për këtë arsye, dinjiteti i njeriut është rrënja e të gjitha të drejtave të njeriut. Shtrohet pyetja se ku qëndron dinjiteti i njeriut? Çfarë është ajo që e bën njeriun njeri? Për hebrenjtë dhe të krishterët, njeriu është shëmbellesë e Zotit në tokë."


[Jürgen Moltmann, Menschenwürde, Recht und Freiheit, Stuttgart/Berlin 1979, 18f.]
[Kreu i faqes] [Kthehu në vështrimin e përgjithshëm]

E drejta natyrore, iluminizmi dhe dinjiteti i njeriut

"Iluminizmi politik është zhvilluar nga mësimi "ideal" për të drejtat e njeriut. Pikë thelbësore e tij ishte dinjiteti i njeriut. Ky ka qenë edhe shkaku i lindjes së detyrimit kundrejt njeriut. Kjo do të thotë se njeriu nuk duhet të kuptohet vetëm në kuptimin natyralist, dhe se ai nuk duhet të bëhet objekt tregtie, siç është rasti me pjesën tjerër të natyrës. Ai duhet të respektohet gjithnjë si subjekt. Në aspektin politik, nga ky këndvështrim ka lindur kërkesa për liri, si kusht i cili mundëson që çdo njeri të ketë mundësi të barabarta për të zhvilluar aftësitë e tij. Rregulli themelor i iluminizmit politik thotë: Çdo njeri ka të drejta të barabarta për liri dhe dinjitet."

[Martin Kriele, Befreiung und politische Aufklärung. Plädoyer für die Würde des Menschen, Freiburg 1980, 49]

"Dinjiteti i njeriut është pa dyshim ideja kryesore humaniste. Megjithatë më duhet të theksoj se këtu hasim në probleme, kur është fjala për dallimin ndërmjet vlerës dhe dinjitetit. Siç ka theksuar Kanti në frymën e iluminizmit, dinjiteti është qëllimi absolut. E ju të gjithë e keni njohur fuqinë ndikuese të filozofisë moraliste të Kantit, të cilën ai e ka themeluar mbi bazat e imperativit të njohur kategorik, të pakuptueshëm për një profan. Në të vërtetë, imperativi në fjalë thotë se njeriu kurrë nuk duhet të përdoret vetëm si mjet, por ai duhet respektuar si qëllim përfundimtar. Parë në këndvështrimin filozofik, formulimet e lartpërmendura kanë marrë gjithnjë idealet e iluminizmit, të cilat ndoshta edhe i kanë thelluar edhe më tej."

[Hans Georg Gadamer, Die Menschenwürde auf ihrem Weg von der Antike bis heute, Stuttgart 1988, 96]

"Diçka që ka një çmim, mund të bëjë konkurrencë me një një mall tjetër, i cili gjithashtu ka çmimin e vet. Aty ku vihet çmimi, bëhet edhe krahasimi i mallrave. Në rast se paguan për diçka, bëhet ndarja e një shume të hollash për mallin përkatës, d.m.th. vendoset mbi vlerën e atij malli. Diçka që ka një çmim është edhe e vlefshme, por ajo mund të matet edhe me diçka tjetër. Ndërsa diçka që ka dinjitet, nuk lejon asnjë lloj ekuivalence, pra është e pakrahasueshme."

[Werner Wolbert, Der Mensch als Mittel und Zweck, Münster 1987, 17]


Dinjiteti në islamizëm
"Pikëpamja islame për dinjitetin e njeriut dhe mirëqenien njerëzore mund të konsiderohet si kontribut i vlefshëm për zhvillimin e kulturës morale dhe shpirtërore të njerëzimit. Ky përqëndrim i vëmendjes në fatin e njeriut, shprehet me kërkesën për sigurimin e një standardi dinjitoz njerëzor për secilin.
Kurani kërkon kujdesin për nevojtarët nga kushdo që ndodhet në gjendje të mirë. Me këtë akt, njeriu plotëson një urdhëresë të Allahut; ndërkohë, kjo nuk përcakton asnjë të drejtë të patjetërsueshme për një standard të caktuar jetese. Nevoja e të varfërve vihet në raport me mirëqenien e atyre që janë në gjendje të ndihmojnë; të varfërit ndërkaq nuk kanë të drejta të tilla natyrore që t'iu japin atyre mundësinë për pjesëmarrje sociale. Dimensioni social i mësimi të profetit është nënvizuar me të drejtë. Në këtë kontekst, gjithnjë nxirret në pah detyra e shtetit për të respektuar dijitetin e njeriut dhe për të përmirësuar kushtet e jetesës në atë masë që të bëjë të mundur përmirësimin e mirëqenies dhe fatit të njeriut. Kjo këshillë sociale për shtetin është një kërkesë e lartë për çdo formë sundimi politik dhe është padyshim parakusht në rrugën drejt realizimit të idealit të të drejtave të njeriut, por sidoqoftë jo sinonim i konceptit të të drejtave të njeriut."

[Ludger Kühnhardt: Die Universalität der Menschenrechte, Bonn 1991, 149]

"Shtrohet pyetja: si qëndron çështja e respektimit të të drejtave të njeriut në islam? Përgjigja e kësaj pyetjeje nuk është e lehtë, sepse nuk ekziston një islamizëm monolit dhe diskutimet për të drejtat e njeriut në botën islame zhvillohen sipas pikëpamjes tjetër aktuale politike: raportit mes traditës islame dhe kohës moderne të ndikuar nga Perëndimi.
Feja islame është një fe ligjore, e cila merr përsipër edhe organizimin e jetës shoqërore dhe individuale - sipas vullnetit të Zotit të manifestuar në Kuran. Për këtë shërben Sheriati. Sheriat don të thotë "rruga drejt burimit të ujit", rruga e drejtë që duhet ndjekur. Në kuptimin metaforik, Sheriati nënkupton ligjin legjitim të islamizmit, i cili rregullon të gjitha raportet mes Zotit dhe njerëzve. Si rend i islamizmit, Sheriati përcakton të drejtat dhe detyrat dhe rregullon jetën pivate dhe atë publike. Në këtë mënyrë, ai është baza e teologjisë islame. Mosnjohja e tij ka nxitur shpesh reagime të ashpra. Gjatë shekullit të kaluar, gjykatat perëndimore dhe ligjet shtetërore e kanë hequr në shumë vende të drejtën islame dhe e kanë kufizuar përdorimin e saj vetëm në të drejtën bashkëshortore, familjare dhe atë të trashëgimisë.
Raporti ndërmjet Sheriatit dhe të drejtave të njeriut nuk është problematik. Pikëpamja perëndimore për të drejtat e njeriut formulon të drejtën ligjore laike të individit kundrejt shtetit dhe shoqërisë, ndërsa Sheriati ngre lart detyrat fetare të individit kundrejt shtetit dhe shoqërisë. Megjithatë nuk eksiston, një 'Sheriat' i vetëm, por ai shfaqet më tepër në mënyra të ndryshme, në varësi të kohës dhe vendit. Temë e nxehtë diskutimi, Sheriati - e me të edhe çështja e të drejtave të njeriut në botën islame - u bë me shfqjen e fondamentalizmit islamik në vitet gjashtëdhjetë. Islamistët radikalë kërkojnë praktikimin e Sheriatit - një thirrje për betejë politike, e cila nuk ka asgjë të përbashkët me traditën juridike islamike dhe realitetin historik."

[Michael Lüders, Den Islam nicht verteufeln, në: DIE ZEIT vom 18.10.1996]