[Arb]

Historia e Historisë
Albin Kurti

Secili nga ju që filluat ta lexoni këtë shkrim jeni më të moshuar
se UNMIK-u. UNMIK-u është vetëm 9 vjeç. Pra, si një kalama
aty diku nga klasa e tretë e shkollës fillore. Analogjia përfundon këtu. UNMIK-u nuk sundon si një kalama.

Neve të sunduarve prej tij UNMIK-u na konsideron kalamaj. Kështu ai i ka hapur të dy krahët e portës për sundim jodemokratik mbi ne. Krahu i djathtë i portës: duke na trajtuar si të mitur
ai s’na e lejon vetëqeverisjen e vërtetë; të miturit nuk janë të
zotët e vetes së tyre andaj të rriturit marrin vendime për ta.
Krahu i majtë: duke na trajtuar si të mitur ai na e mohon të
kaluarën tonë të gjatë; të miturit nuk kanë histori dhe e vërteta
e tyre mbetet të definohet.

Megjithatë, kalamajtë rriten, apo jo? Le të presim edhe pak,
koha e bën të veten, së shpejti do të bëhemi të rritur edhe ne.
Vitet kalojnë dhe sakaq bëhemi të moshës madhore! Nuk
është bash kështu. I kemi politikanët në krye të institucioneve dhe partive kryesore që kujdesen për trajtimin tonë prej kalamajsh.

Nga këta dy krahë të hapur që e mundësojnë dhe
përligjin sundimin e huaj, sidomos ky i majti, është më i
dhimbshëm dhe më i dëmshëm. Simptomë e theksuar e kësaj
është hapja e dilemës se kush jemi në kohën kur gjithnjë e
më pak kemi.

Në kohën kur s’kemi integritet territorial, sovranitet
dhe as kontroll të resurseve natyrore, në kohën kur kemi
rritje të varfërisë, papunësisë dhe të çmimeve, përkundër
pavarësisë së shpallur e të njohur, lulëzojnë debatet mbi atë
se kush është shqiptar e kush kosovar, se kush është rom,
egjiptas apo ashkali, se kush është mysliman i vërtetë e kush
edhe më i vërtetë se aq, se a jemi kështu apo ashtu etj. etj.

Mohimi i historisë kolektive i zmbraps njerëzit në introspeksion identitar. Pakënaqësia e tyre politike, sociale dhe ekonomike pëson zhvendosje drejt çështjeve kulturore, etnike dhe fetare. Hiperbolizohen diferencat dhe promovohet
diversiteti për ta mbytur universalen dhe për ta zhbërë solidaritetin.

Nëse historia megjithatë nxjerr nganjëherë krye si
një ‘rikthim i së ndrydhurës’ atëherë sillet në skenë diskursi
i të qenit politikisht korrekt, me ç’rast ndërkombëtarët e UNMIK- ut kërkojnë version të balancuar të historisë që i përfshin
“perspektivat e të gjitha palëve”.

Vetja historike lejohet të shfaqet vetëm në suazat e shumësisë së rrëfimeve që ushqejnë
dallime dhe kriza identitetesh. Ndërkombëtarët, si zakonisht,
vetes ia ndajnë arbitrarisht rolin e ndërmjetësuesit
që është veçse një eufemizëm më i durueshëm moralisht për
sundimin e vazhdueshëm të tyre mbi neve.

Duke e shpërfillur
të kaluarën tonë na mbajnë të bllokuar në të tashmen,
para një të ardhme siguria e së cilës qëndron në proporcion
të zhdrejtë me dobësinë tonë. Madje, njerëzit dekurajohen
për të trajtuar e diskutuar historinë, duke e paragjykuar atë
si diçka të mërzitshme dhe të shkuar, kur dihet se pikërisht
studimi dhe analiza e historisë ndërgjegjëson njerëzit për interesat
gjeostrategjike të fuqive të mëdha e të vogla nëpër
epoka të ndryshme, dhe i ndihmon ata në definimin dhe
angazhimin për interesin e tyre në të tashmen dhe të ardhmen.

Në çdo aspekt dhe ndërmarrje të tyren, ndërkombëtarët që
qeverisin me Kosovën, aludojnë dhe sugjerojnë të mos përfillet
historia, duke u kujdesur kësisoj që populli i Kosovës të
mos bëhet asnjëherë një “Ne” subjektive, por gjithnjë të mbetet
vetëm një “Neve” e objektifikuar.

Për ta kuptuar se si krerët e institucioneve të Kosovës janë
agjentë të mohimit të historisë më së miri shihet në tekstin
e Deklaratës së Pavarësisë dhe në atë të Kushtetutës së Kosovës.

Dy historianë, Hashim Thaçi dhe Jakup Krasniqi, e shporrin
historinë e Kosovës, kurse juristi Fatmir Sejdiu e legalizon
këtë duke i dhënë formën e duhur juridike. Në Deklaratën e
Pavarësisë fjala histori figuron dy herë dhe atë kur flitet për të ardhmen: së pari, kur flitet për të ardhmen tonë në familjen europiane; dhe, së dyti, kur flitet për marrëdhëniet historike me Serbinë “të cilat synohet që të zhvillohen edhe më tej në të ardhmen” (gjithsesi pa përmendur këtu se si në këto marrëdhënie Serbia ka marrur toka e Kosova ka dhënë
njerëz).

Në Preambulën e Kushtetutës së Kosovës fjala ‘histori’
nuk përmendet fare, kurse në pjesën e mëtejme vetëm
një herë te Neni 122 (Përdorimi i Pasurisë dhe Burimeve Natyrore), në një vend që praktikisht i hap rrugë ligjit të ‘eksterritorialitetit’.

Se Deklarata e Pavarësisë së Kosovës e ka përjashtuar
historinë e këtij vendi kemi mundur ta kuptojmë vetëm
duke shikuar seancën e Kuvendit të 17 shkurtit në televizor
pa e dëgjuar fare Hashim Thaçin tek e lexonte atë.

Nënshkrimi i Deklaratës së Pavarësisë u bë në një copë letër të trashë e të zhubrosur që i ngjante papirusit dhe asisoj dukej e lashtë, dukej që disi i takonte historisë pikërisht pasi që ajo ishte përjashtuar.

Atë ditë, thjesht, nuk u honeps historia e një populli
për hir të një së tashme televizive shumë të ngushtë, që
i zinte vetëm disa veta.

Nëse i pyet ndokush për tërë këtë gjë,
atëherë sigurisht që dy historianët dhe juristi nuk e pranojnë
se e kanë përjashtuar historinë atë ditë ose ndonjë tjetër.
Skizma “gjuhë e folur” – “gjuhë e shkruar” përputhet me ndarjen publike-zyrtare të tyre.

Ata një gjë u thonë gazetarëve publikisht
e krejtësisht tjetër gjë shkruajnë e nënshkruajnë në
dokumentet zyrtare që përcaktojnë jetërat e njerëzve pastaj.
Nëse dikur determinizmi historik i socializmit bënte që të
flitej për përmbushje të historisë dhe jo për bërje të saj (me
ç’rast historia i bënte politikanët dhe jo anasjelltas), sot kemi
perversionin e kundërt: flitet për bërje të përditshme të
historisë nga ana e politikanëve (datë, vizitë a takim historik!), por të cilët s’arrijnë të përmbushin as premtimet më të thjeshta dhënë qytetarëve para zgjedhjeve.