[Dilaver]

(III)

Isa Mulaj

Detyrat, rekomandimet dhe rezultatet e pritura

Në bazë të problemeve që u hasen nga analiza e dy pjesëve në këtë artikulli ku u shtjellua gjendja e terminologjisë së ekonomisë në gjuhën shqipe, dalin disa detyra dhe rekomandime. Detyra e parë dhe më e rëndësishmja është që të bëhet zhvendosja e trajtimit nga fjalorët dhe përkufizimet e fjalëve në një sistem të hulumtimit nga shumë këndvështrime si problem strukturor. Kjo detyrë pastaj do të degëzohej në analiza veç e veç për segmente të terminologjisë së ekonomisë, si për shembull, punimet për termat që në gjuhën letrare ende nuk figurojnë si barbarizma por thjeshtë dikujt iu ka tekur t’i fus ato duke menduar se janë të domosdoshëm dhe të tjerët (lexuesit, recenzentët, kritikët) nuk kanë bërë vërejtje. Analizat më tutje do të duhej të nxisnin komente, mendime dhe diskutime në mas media – elektronike dhe të shkruara – dhe të kthehen në sintezë të rekomandimeve për standardizimin e terminologjisë. Në mesin e rekomandimeve që bazohen në këtë artikull dhe do të ishin në funksion të standardizimit përfshihen:
-ruajtja e termave me domethenie të qartë në shqip karshi atyre të gjuhëve të huaja që në shikim të parë janë të pakapshëm për shumicën;
-mbajtja e vazhdimësisë dhe periodicitetit të rregullt të botimeve;
-përgatitja dhe botimi i fjalorëve sipas problemeve të identifikuara, duke përfshirë edhe një për termat e përgjithshëm që përdoren në shumë gjuhë tjera e që përdoren edhe në shqip;
-përkrahja e studimeve dhe kërkimeve në lëminë e terminologjisë së ekonomisë në gjuhën shqipe;
-standardizimi i termave dhe përcaktimi i kritereve për botimet që të konsiderohen të pranueshme për nga terminologjia;
-nxitja dhe përkrahja e bashkëpunimit ndërmjet ekonomistëve, albanologëve dhe linguistëve rreth terminologjisë në fjalë.

Këto janë vetëm rekomandime në vija të trasha që pak a shumë dihet se kujt i adresohen. Adresa më e saktë e subjekteve për këto dhe rekomandime tjera do të paraqitet në verzionin përfundimtar të punimit. Për momentin, supozimi për rezultatet e pritura nga detyrat e identifikuara dhe zbatimi i rekomandimeve përkatëse do të ishin:
ndalja e “bredhjes” nepër termat e gjuhëve të huaja sipas “nevojës” historike dhe eliminimi i shumë paqartësive;
terminologji më e standardizuar dhe më e kapshme për shumicën;
botime më standarde, më profesionale dhe më të kuptueshme;
lehtësi më e madhe për zbatimin e strategjive dhe reformave ekonomike;
nxitje e diskutimeve dhe interesimit të më shumë njerëzve për t’iu qasur problemeve ekonomike dhe alternatve më të shumta për zgjidhje e tyre;
komunikim më efikas dhe si rrjedhojë produktivitet më i lartë në punë dhe gjasa më të mëdha për sukses;
mbajtje në kontinuitet (vazhdimësi) dhe krijimi i lehtësive për studimin dhe përparimin e shkencës së ekonomisë tek shqiptarët;
ndërlidhje më e mirë ndërmjet planeve në letër dhe rezultateve në terren.

Në fund vie problemi i drejtshkrimit të gjuhës në temat dhe veprat nga ekonomia. Ky nuk ka qenë në mesin e qëllimeve kryesore të këtij artikulli meqenëse më tepër është kompetencë e gjuhëtarëve, e më pak e ekonomistëve.


FUND

Ky shkrim është i bazuar në punimin Terminologjia e ekonomisë në gjuhën shqipe: Gjendja, problemet, detyrat, të prezentuar në Takimin e Tretë Vjetor të Institutit Alb-Shkenca të mbajtur në Tiranë prej 1-3 shtator 2008.