[Zana_ch]

Atmosfera apokaliptike në Gjakovë

Shkrimtari ynë Ismail Kadare shumë vjet më parë ka shkruar një poezi kushtuar Gjakovës me titull ”Atje larg, në veri”. Në këtë poezi të shkurtër, materializohet artistikisht tërë tragjika e këtij qyteti (Atje në veri/ atje larg nën retë bojëhiri/ ndodhet një qytet me një emër të tmerrshëm, të përgjakur/ shirat bien parreshtur mbi qytetin verior, Gjakovë. /Po, siç duket, nuk e lajnë dot gjakun nga fytyra e tij.). Poezia është shkruar shumë vite para se Gjakova të përjetojë luftën e fundit dhe pikërisht periudhën e bombardimeve të NATO-s, por sikur ta ketë parandier periudhën më të rëndë në historinë e këtij qyteti, periudhën, kur ky qytet ishte para zhbërjes së tij nga makineria pushtuese serbe, e cila, që natën e parë të bombardimeve, më 24 mars 1999, krijoi një atmosferë apokaliptike në qytet. Gjakova menjëherë u vu në Shtratin e Prokrustit (Damastit apo Polipomonit). Prokrusti është figurë mitologjike antike, simbol i hajdutit dhe kriminelit, i cili kishte konstruktuar një shtrat të hekurt në të cilin i vinte njerëzit e pafajshëm për t’i torturuar. Nëse njeriu ishte më i shkurtë se shtrati i tij e zgjaste, ndërsa, kur ishte më i gjatë e shkurtonte, duke ia këputur këmbët.
Më 24 mars 1999 Prokrusti ishte shteti serb, i cili e vuri një qytet në shtratin e tij kriminal. Meqë qyteti i Gjakovës ishte më i gjatë dhe më i gjerë se Shtrati i Prokrustit serb, hajduti dhe krimineli bashkëkohor filloi të këput këmbë, duar, koka njerëzore. Simbolika e Shtratit të Prokrustit serb është e lehtë për t’u zbërthyer. Prokrusti kishte konstruktuar Shtratin në të cilin i torturonte njerëzit e pafajshëm, ndërsa shteti serb kishte bërë programe të vazhdueshme për zhdukjen e shqiptarëve, një program i tillë filloi të zbatohej me shpejtësi në tërë Kosovën, por në Gjakovë zbatimi i tij ishte më i tmerrshmi.
Rrënjët e simbolikës së ”Shtratit të Prokrustit” dhe vendosjes së Gjakovës në të mund t’i gjejmë në dëshmitë rrënçethëse historike të gazetarit Llav Trockit (më vonë udhëheqës i lartë në ish Bashkimin Sovjetik dhe i likuiduar nga Stalini), kur ishte korespondent i një reviste ruse në vitin 1912 gjatë pushtimit të parë serb të trojeve shqiptare. Krimet, masakrat, tmerret e ferrit të dëshmuara nga Trocki u përsëritën kushedi për të satën herë në pranverën e vitit 1999. Krimet serbe mbi shqiptarët Trocki i quan ”mizori ferri dhe gjakpirësi” ndërsa vendbanimet shqiptare i sheh ”të shndërruara në shtylla zjarri”. Nënoficeri serb para Trockit e ”mbron nderin” ushtarak: ”ushtria e rregullt u përmbahet rreptësisht rregullave dhe nuk i vret njerëzit më të ri se 12 vjeç” për të shtuar më tutje: ”Ata ia lëmë komitave (paramilitarëve K.R.), për ta nuk vlejnë rregullat”.
Në natën e 24-25 marsit 1999 filluan bombardimet e NATO-s mbi caqet ushtarake serbe në Kosovë e Serbi dhe po atë natë makineria serbe filloi vallen e saj makabre në Gjakovë. Brenda një nate u dogj e tërë Çarshia e Madhe. Gjuhët e zjarrit të dalura nga goja e piromanisë serbe e shndërruan në tym e hi mundin dhe djersën qindravjeçare të Gjakovës dhe iu kërcnuan si një përbindësh mitologjik qiellit. Atë natë u vranë gjashtë qytetarë të nderuar të Gjakovës, në mesin e tyre edhe kirurgu dhe humanisti i shquar Dr. Izet Hima.