[Murgesha]

Ardian Klosi.

A je si je, a je burrë?

Pyetja që më trembte më shumë në vogëli, sidomos nga shokë të babait ishte: “A je burrë?“ Nuk dija si të përgjigjesha, buzëqeshja si budalla. Një herë u përgjigja: “Po, jam“. Shoku i babait dhe gjithë të pranishmit qeshën me të madhe. Edhe më e frikshme ishte pyetja tjetër “A je revolucionar?“, por kjo bëhej shumë më rrallë, ishte si të thuash atribut i një anëtari të caktuar të KQ.
Edhe më vonë, tashmë i rritur, e pata të vështirë ta kuptoja pyetjen “A je burrë?“. Ajo me sa dukej nuk duhej marrë në semantikën e saj të drejtpërdrejtë, sikurse e merrja kur studioja gjuhësi, dmth. a je burrë, mashkull, apo ke probleme potence. Ndoshta në origjinë vërtet ka qenë kështu; përfytyroj që mund të ketë dalë në fshatra të egër malorë, në lugje të thella, dikur kur do të ketë rënë ndonjë epidemi e rëndë që ka zhbërë fuqinë mashkullore të një krahine të tërë. Me zbrapsjen e dalëngadaltë të sëmundjes, duhet të ketë lindur, ndër meshkujt e pakët që arritën ta marrin veten, edhe shprehja: „A je burrë?“.
Në kohët tona kjo përshëndetje, e rrallë ndër popujt e tjerë të botës, ka marrë forma rudimentare dhe një formalizëm të skajshëm. Përshëndetjet, p.sh. në klube burrërore të emigracionit shqiptar, ku mes reve të tymit flitet vetëm për politikë, shkëmbehen kështu: „A jeni burra? - (përgjigja:) „A je si je? – A jeni lodhë, a jeni mërzitë?“ e kështu me radhë.
Përfytyroni t’i përktheni këto dialogje në një gjuhë çfarëdo europiane: „Are you men?“ – Are you, how are you? - -Are you tired, are you bored?“ etj.

Për femrat shqiptare natyrisht që nuk ka pasur ndonjë përshëndetje paralele. Me to, në fshatrat që përmendëm në përgjithësi nuk flitej fare. Por kishte disa raste të rralla, femra bukur të zhvilluara, me një krenari ndryshe nga shoqet e tyre, të cilat mund të merrnin edhe pyetjen: „A je burrneshë?“
Kështu u krijua në Shqipëri kulti i burrneshës. Edhe kjo është një fjalë bukur e vështirë për t’u përkthyer në gjuhë të tjera europiane. Në Perëndim, çdo lloj përpjekje për një paralele do të jepte imazhin e një gruaje hermafrodite, si të thuash deledash.
Kurse tek ne theksohej pikërisht ana luftarake, zotësia për t’i ngjeshur dhe përdorur armët mu si burri.
S’ka këtu asgjë të habitshme, pasi paraardhësit tanë kanë qenë vazhdimisht në alarm, në prita, në luftë (tjetër gjë në kanë luftuar më shumë mes vedi ose me pushtuesin e huaj). Asgjë e çuditshme, në qoftë se është ngritur lart figura e burrneshës luftëtare. Ndërsa për jetën e saj intime ne nuk marrim vesh gjë, ndaj nuk është e drejtë që burrnesha të barazohet doemos me ato që sot i quajnë transvestitë.

***************

Ky artikull është më i gjatë, po unë mora ato më të rëndësishmet.

Burrëreshë f.sh. - Vajzë a grua trime, e zonja dhe e patundur, ajo që përballon çdo rrezik e vështirësi me guxim. Burrëreshat e Shqipërisë. Qëndron si burrëreshë.[FONT='Arial','sans-serif'][/FONT]