[coptic]

Këndvështrime të ndryshme

Nganjëherë shkrimtarët e Biblës e kanë treguar të njëjtën ngjarje nga këndvështrime të ndryshme ose i kanë ndërtuar tregimet në mënyra të ndryshme. Nëse mbahet parasysh kjo, është më e lehtë të shpjegohen disa të ashtuquajtura kontradikta të tjera. Për shembull, sipas disa përkthimeve, te Numrat 35:14 Moisiu përdor shprehjen «në këtë anë të Jordanit» kur flet për territorin në lindje të Jordanit. Kurse Josiu, kur flet për të njëjtin territor, përdor shprehjen «matanë Jordanit». (Josiu 22:4) Cili pohim është i saktë në këtë rast?

Që të dy janë të saktë. Sipas tregimit të Numrave, izraelitët nuk e kishin kaluar ende lumin Jordan për të hyrë në Tokën e Premtuar, kështu që për ta, lindja e Jordanit ishte «në këtë anë». Kurse Josiu e kishte kaluar tashmë Jordanin dhe tani gjendej në bregun perëndimor të lumit, në Kanaan. Kështu që për të, krahu lindor i Jordanit ishte «matanë».

Edhe mënyra si është ndërtuar një tregim, mund të duket në pamje të parë si një kontradiktë. Sipas Zanafillës 1:24-26, kafshët u krijuan para njeriut. Mirëpo, sipas disa përkthimeve, te Zanafilla 2:7, 19, 20 duket sikur njeriu u krijua para kafshëve. Si shpjegohet kjo mospërputhje? Këto dy tregime flasin për krijimin nga dy këndvështrime të ndryshme. I pari përshkruan krijimin e qiellit, të tokës dhe të gjithçkaje në ta. (Zanafilla 1:1-2:4) Kurse i dyti, përqendrohet te krijimi i racës njerëzore dhe te mëkati i njerëzve të parë.—Zanafilla 2:5-4:26.

Tregimi i parë është ndërtuar sipas një radhe kronologjike dhe është ndarë në gjashtë «ditë» të njëpasnjëshme. Kurse i dyti, është shkruar sipas rëndësisë së ngjarjeve. Pas një hyrjeje të shkurtër, lexuesi njihet menjëherë me krijimin e Adamit, dhe kjo është logjike, pasi më poshtë do të flitet për të dhe për familjen e tij. (Zanafilla 2:7) Më pas, ndërfuten edhe të dhëna të tjera sipas nevojës. Tregimi shpjegon se, pasi u krijua, Adami duhej të jetonte në kopshtin e Edenit. Kështu, tani është koha të flitet për mbjelljen e kopshtit të Edenit. (Zanafilla 2:8, 9, 15) Pas këtyre, Jehovai i thotë Adamit t'i vërë emrin 'çdo bishe të fushës dhe çdo krijese fluturuese të qiejve'. Dhe tani është koha të saktësohet se të gjitha këto krijesa 'Perëndia Jehova i kishte formuar nga toka', shumë kohë para se të dilte në skenë Adami.—Zanafilla 2:19; 1:20,24, 26.


Të lexohet tregimi me vëmendje
Për të shpjeguar disa të ashtuquajtura kontradikta, nganjëherë mjafton të lexosh me vëmendje dhe të arsyetosh rreth asaj që lexon. Le të marrim rastin e pushtimit të Jerusalemit nga izraelitët. Jerusalemi bënte pjesë në trashëgiminë e fisit të Beniaminit, i cili nuk kishte mundur ta pushtonte. (Josiu 18:28; Gjykatësit 1:21) Gjatë leximit kuptojmë se edhe Juda nuk kishte mundur ta pushtonte Jerusalemin, sikur ky qytet të ishte pjesë e trashëgimisë së këtij fisi. Si përfundim, fisi i Judës e pushtoi Jerusalemin dhe i vuri zjarrin. (Josiu 15:63; Gjykatësit 1:8) Mirëpo, sipas tregimit, qindra vjet më vonë Jerusalemin e kish pushtuar edhe Davidi.—2 Samuelit 5:5-9.

Në pamje të parë të gjitha këto mund të të ngatërrojnë, por në të vërtetë nuk ka asnjë kontradiktë. Faktikisht, kufiri mes trashëgimisë së Beniaminit dhe të Judës kalonte përgjatë Luginës së Hinomit, pikërisht mes për mes qytetit të lashtë të Jerusalemit. Sipas Josiut 18:28, zona që më vonë u quajt Qyteti i Davidit, gjendej në territorin eBeniaminit. Megjithatë, ka të ngjarë që qyteti jebusit i Jerusalemit të shtrihej përtej luginës së Hinomit, duke hyrë pjesërisht në territorin e Judës, kështu që edhe Judës iu desh të luftonte me banorët kananitë të këtij qyteti.
Beniamini nuk mundi ta pushtonte Jerusalemin, kurse Juda e pushtoi dhe e dogji. (Gjykatësit 1:8, 9) Mirëpo, me sa duket, pasi u larguan trupat e Judës, disa jebusitë u kthyen sërish që të shtinin në dorë qytetin. Më vonë, ata formuan një grup që i bëri qëndresë edhe Judës, edhe Beniaminit, të cilët nuk mundën ta largonin. Kështu, jebusitët mbetën në Jerusalem derisa qytetin e pushtoi Davidi qindra vjet më vonë.

Një shembull tjetër e gjejmë tek Ungjijtë. Kur përmend Jezuin që po e çonin drejt vendit të ekzekutimit, Ungjilli i Gjonit thotë: «Duke e mbajtur vetë shtyllën e torturës, ai u nis.» (Gjoni 19:17) Mirëpo, te Luka lexojmë: «Kur po e largonin, kapën Simonin, me origjinë nga Kirena, që po vinte nga fusha dhe i ngarkuan që të mbante shtyllën e torturës pas Jezuit.» (Luka 23:26) Tani, kush e mbajti shtyllën e torturës: Jezui apo Simoni?

Si tregon edhe Gjoni, në fillim shtyllën e torturës e mbajti Jezui. Por më vonë, si dëshmojnë edhe Mateu, Marku dhe Luka, u mor Simoni nga Kirena që ta mbante për pjesën tjetër të rrugës deri në vendin e ekzekutimit.

Provë se u shkrua në mënyrë të pavarur

Edhe pse në Bibël ka disa mospërputhje nëdukje, që janë të vështira për t'u shpjeguar, nuk duhet t'i shohim ato si kontradikta të papajtueshme. Shpesh duket ashtu, thjesht sepse nuk është treguar çdo hollësi. Bibla siguron njohuri të mjaftueshme për të plotësuar nevojën tonë frymore. Nëse do të përshkruante të gjitha hollësitë për çdo ngjarje të treguar, nuk do të ishte një libër kaq praktik e i lehtë për t'u mbajtur, si ky që kemi sot, përkundrazi, do të ishte një bibliotekë e stërmadhe dhe e pamanovrueshme.

Duke folur për shërbimin e Jezuit, apostulli Gjon shkroi me një ekzagjerim të përligjur: «Jezui bëri edhe shumë gjëra të tjera, që po të shkruheshin një për një, ma ha mendja se as bota vetë nuk do t'i mbante rrotullat e shkruara.» (Gjoni 21:25) Do të ishte edhe më e pamundur po të përshkruhej me hollësi e gjithë historia e popullit të Perëndisë, duke filluar që nga patriarkët deri te kongregacioni i të krishterëve të shekullit të 1-rë.

Vërtet, Bibla është një vepër e përmbledhur në mënyrë të mrekullueshme. Ajo përmban të dhëna të mjaftueshme që na ndihmojnë të kuptojmë se është shumë më tepër se një libër i shkruar nga njerëzit. Larmia e saj tregon se shkrimtarët shkruan vërtet të pavarur nga njëri-tjetri. Nga ana tjetër, uniteti i jashtëzakonshëm i Biblës, për të cilin do të flasim më me hollësi në një nga kapitujt e ardhshëm, tregon pa pikë dyshimi se është një libër hyjnor. Po, Bibla është pa diskutim Fjala e Perëndisë, jo e njerëzve.

«Mospërputhjet» nuk janë medoemos kontradikta

Njëherë, teologu Keneth Kantzer ilustroi me ane të një ndodhie se si dy versione të së njëjtës ngjarje mund të duken kontradiktore, e megjithatë, të jenë të dyja të vërteta. Ai shkroi: «Disa kohë më parë vdiq nëna e një mikut tonë të ngushtë. Në fillim, lajmin e vdekjes së saj e morëm nga një shoku ynë i besuar. Na tha se ajo po priste autobusin në cep të rrugës, mirëpo, një autobus tjetër që po kalonte, e kishte shtypur. Ishte plagosur rëndë dhe pak minuta më pas, kishte vdekur.»
S'kaloi shumë dhe Kantzeri dëgjoi një version krejt tjetër. Ai thotë: «Nga nipi i së ndjerës mësuam se ajo kishte pësuar një aksident dhe, nga përplasja, kishte fluturuar jashtë makine e kishte vdekur në vend. Djali ishte shumë i sigurt për këtë.

Kohë më vonë, . . . pyetëm pak më shumë për të marrë vesh pse këto dy versione nuk përputheshin, dhe mësuam se gjyshja po priste autobusin. Një autobus tjetër e kishte përplasur dhe e kishte plagosur rëndë. Një makinë që po kalonte atypari, e kishte marrë për ta çuar urgjentisht në spital, por nga shpejtësia, ishte përplasur me një makinë tjetër. Nga përplasja, ajo kishte fluturuar jashtë makine dhe kishte vdekur në vend.»

Po, dy versione të së njëjtës ngjarje mund të jenë të dyja të vërteta, edhe nëse duket sikur nuk përputhen. Kështu ndodh shpesh edhe me tregimet e Biblës. Për të njëjtën ngjarje, çdo dëshmitar mund të japë hollësi të ndryshme. Megjithatë, tregimet e tyre nuk janë aspak kontradiktore, përkundrazi, plotësojnë njëri-tjetrin. Nëse i marrim parasysh të gjitha hollësitë, mund ta kuptojmë më mirë çfarë ndodhi.

[marrë nga libri Bibla—Fjala e Perëndisë apo e njerëzve?
botuar nga Shoqata Watchtower]