[Llapjani_HH]

Fillimi autostradës - s’ka gjasa sivjet

Edhe pse qeveria ka deklaruar se ndërtimi i autostradës do të fillojë sivjet, ekspertët thonë se ka pak gjasa për t`u realizuar ky premtim. Sipas tyre, ende nuk është caktuar forma e financimit të projektit, shpronësimi s’ka nis dhe kompania që do t`i kryejë punët nuk është zgjedhur. Të gjitha këto marrin kohë deri në fillimin e punimeve.

Kryeministri i Kosovës, Hashim Thaçi, ka deklaruar se ndërtimi i autostradës Vërmicë - Mërdare do të fillojë sivjet.

Tashmë janë ndarë paratë për shpronësimin e pronave andej kah do të kalojë traseja e autostradës dhe është hartuar projekti detal. Megjithatë, ekspertët e ekonomisë thonë se kanë mbetur ende shumë punë për t`u bërë para se buldozerët të fillojnë gërmimin.

Ende nuk është caktuar forma e financimit të projektit, shpronësimi s’ka filluar dhe kompania që do t’i kryejë punët nuk është zgjedhur. Të gjitha këto, sipas ekonomistëve, marrin kohë dhe gjasat për të filluar punimet këtë vit janë të vogla.

Në mbledhjen e fundit të qeverisë, kryeministri Thaçi ka thënë se janë në procesin e marrjes së vendimit për fillimin e punimeve për autostradën Vërmicë - Prizren – Prishtinë - Merdare.

“Ky projekt do të fillojë sivjet. Qeveria i ka mundësitë, i ka potencialet. Në këtë drejtim, për Qeverinë e Kosovë nuk do të ketë asnjë dilemë”, pati thënë Thaçi.

Për ekspertët krejt varet se çka nënkuptohet që projekti do të fillojë këtë vit, sepse edhe vetë blerja e tokave nënkupton fillimin e projektit për autostradën.

Drejtori i institutit për studime të avancuara GAP, Shpend Ahmeti, thotë se nuk është larg mendjes që projekti mund të fillojë sivjet, por vetëm me letra, ndërsa ndërtimi i çfarëdo pjese të autostradës, sipas tij, do të jetë shumë vështirë.

Edhe caktimi i vlerës së pronave ai thotë se do të marrë kohë, ashtu sikur edhe procedurat e tenderimit që në rastet më të mira nuk kryhen më shpejt se dy muaj. Mandej është edhe periudha e ankesave që duhet të respektohet.

“Ne përgjithësi ka edhe shumë punë të tjera para se të fillohet me ndërtimin e autostradës”, pohon Ahmeti.

Edhe drejtori i institutit për hulumtime zhvillimore, “Riinvest”, Muhamet Mustafa thotë se këtë vit mund të fillohen vetëm punimet përgatitore, eventualisht edhe punët e dheut në pjesën që deri në fund të vitit do të shpronësohet dhe që do të financohet me para të buxhetit.

“Mund të fillojë të punohet ajo pjesë që do të financohet nga buxheti i Kosovës”, thekson Mustafa, duke shtuar se financimi nga burime tjera merr kohë.

Financimi nga Banka Botërore dhe dhënia me koncesion janë dy opsionet që janë përfolur më së shumti nga qeveria, si mënyrë e realizimit të projektit për autostradën, por ende nuk është përcaktuar cila formë do të zgjidhet.

Ministri i Transportit dhe Postë Telekomunikacionit, Fatmir Limaj, ka pohuar ditë më parë se ndërtimi i autostradës Vërmicë-Merdare nuk mund të realizohet me para të buxhetit të Kosovës, prandaj po shikohen modalitetet tjera të financimit.

“Një gjë është e sigurt se buxheti i Kosovës nuk ka fuqi dhe mundësi që ta realizojë këtë projekt madhor, sepse është projekt tepër i madh për mundësitë buxhetore, por po besoj shumë se jemi në rrugë të drejtë për të gjetur forma të tjera të financimit”, ka thënë Limaj.

Por, ende nuk dihet sa do të jetë kostoja për ndërtimin e kësaj arterie që lidh Kosovën me Shqipërinë. Sipas një vlerësimi të vitit 2003, kostoja e ndërtimit të autostradës Morinë –Merdare ka qenë 649 milionë euro, mirëpo për zyrtarët e qeverisë kjo kosto tashmë mund të jetë edhe më e lartë.

Me anëtarësimin e Kosovës në Fondin Monetar Ndërkombëtar dhe Bankën Botërore, shancat për financim të këtij projekti janë rritur. Këtë e pranon edhe kryetarja e Komisionit për Ekonomi, Tregti, Transport..., Myzejene Selmani, megjithëse thotë se deputetët ende nuk e dinë ka do t’i bie autostrada.

“Nuk munden me u ba qysh mendon kryeministri. Duhet të dihet së pari ka do të kalon autostrada, pasi nuk është rrugë lokale që po ndërtohen do si do”, thotë Selmani.

Sipas saj, vullneti i qeverisë dhe i gjithë qytetarëve të Kosovës është shumë i madh për këtë autostradë, por nuk mund të thuhet se ajo mund të fillojë të ndërtohet sivjet, pasi që procedurat marrin kohë.

Edhe pse në Ministrinë e Transportit dhe Postë Telekomunikacionit të Kosovës ekzistojnë dosje më skica, urat e tunelet e projektit, zyrtarë të kësaj ministrie ende nuk e dinë saktësisht nga do të kalojë
traseja e autostradës, pasi që ende ka nevojë për disa intervenime.

Sipas projektit të hartuar, ajo duhet të kalojë nëpër tetë komuna dhe 66 zona kadastrale, në gjatësi prej 118 kilometra dhe me asfalt do të mbulohen 1062 hektarë tokë.

Për segmentin prej Vërmicës deri në Prizren qeveria ka ndarë 13 milionë euro për shpronësim dhe po përgatiten listat me emrat e pronarëve që kanë toka në zonat që janë shpallur me interesit nacional.

Por, ende nuk është bërë asnjë hap për fillimin e punimeve.
Gazeta expres

Çdo vit më keq

Nga 71 mijë hektarë grurë dhe elb të mbjella këtë vit, vështirë se do të mbulohen as 70 për qind e nevojave të kosovarëve me miell të prodhuar në Kosovë. Reshjet e fundit të shiut, sipas ekspertëve të bujqësisë, kanë dëmtuar deri në 30 për qind rendimentet e grurit. Ata thonë se në total sivjet do të ketë rreth 10 për qind më pak grurë se vjet.

Sivjet, hambarët do të mbushen për mbi 10 për qind më pak se vjet me drithëra për shkak të motit të lig që ka mbretëruar gjatë pranverës. Nga 71 mijë hektarë grurë dhe elb të mbjella këtë vit, vështirë se do të mbulohen as 70 për qind e nevojave të kosovarëve me miell të prodhuar në Kosovë.

Megjithëse fushata e korrje-shirjeve tashmë ka filluar në Prizren, Pejë e Gjakovë, rendimentet e grurit nuk janë si një vit më parë, kur rendimente për një hektar kanë shkuar mbi 5000 kilogramë. Nga një hektar grurë këtë vit, në sipërfaqet që tashmë janë korrur, prodhohen rreth 4000 kilogramë. Ekspertët e bujqësisë thonë se reshjet e mëdha të shiut gjatë pranverës kanë qenë katastrofale për kulturat bujqësore në përgjithësi. Më së shumti, sipas tyre, e ka pësuar gruri, për shkak se të reshurat e kanë goditur në periudhën e pjekjes dhe e kanë dobësuar atë.

Profesor i lavërtarisë, Imer Rusinovci, thotë se reshjet në fazën e pjekurisë së grurit ndikojnë negativisht dhe shkalla e dëmit do të jetë nga 15-30 për qind në reduktim të prodhimit përfundimtar. Ai thotë se mungesa e sasive të mjaftueshme të drithërave do të shtojnë nevojën për të marrë nga vendet e tjera. Megjithatë, Qeveria e Kosovës mendon se edhe sivjet do të plotësohen 70 për qind e nevojave të tregut me prodhim vendës.

“Ky është një sezon shumë i mbarë, toka e Kosovës është mjaft e pëlleshme dhe ne po punojmë gjithnjë më shumë e më mirë që të kemi rendimente më të larta”, pati thënë kryeministri i Kosovës, Hashim Thaçi, në hapjen e fushatës së korrje-shirjeve.

Me qëllim që çmimi i korrje-shirjeve të jetë më i lirë, Qeveria ka ndarë 500 mijë euro, të cilat do të ndahen për të mbuluar 30 për qind të shpenzimeve të naftës për autokombajna.

Por, Sylejman Deshishku, fermer, që në komunën e Gjilanit ka të mbjellë 350 hektarë grurë, thotë se sikur të gjitha tokat e Kosovës të mbillen me drithëra, nuk mund të mbulohen më shumë se 35 për qind të nevojave të tregut të Kosovës.
“Nëse diku bëhet gruri në beton, edhe në Kosovë do të bëhet”, thotë me ironi Deshishku, duke aluduar në atë se toka e punës është mbushur me ndërtime të vrazhda.

Gjithashtu, këtë vit ai thotë se korrja e grurit ka filluar me vonesë për shkak të motit jo të mirë dhe shirat e fundit do të ndikojnë negativisht në rendimente, megjithëse pret që mesatarja të jetë 4000 kilogramë për hektar.
“Është për t’u brengosur sepse mund të ndikojë në zbritjen në peshë të grurit”, thotë Deshishku. Kështu mendon edhe pronari i “Agro Kulturës” nga Klina, Tom Milici, i cili këtë vit ka mbjellë 120 hektarë grurë. Ai ende nuk ka filluar të korrë sipërfaqet e tij me grurë, pasi që moti nuk ka qenë i përshtatshëm.

“Për shkak të kushteve klimatike ende nuk kemi filluar korrje-shirjet. Rendimentet këtë vit duhet me qenë më të dobëta”, thekson Milici.
Ndërkaq, drejtori i Shoqatës së mullisëve të Kosovës, Muhamet Farizi, bën të ditur se edhe këtë vit, kosovarët nuk do të mund t’i shmangen importit.
“Tregu i Kosovës gjithnjë ka importuar deri në 200 mijë tonë grurë në vit”, thotë Farizi. Ndryshe nga dy vjet më parë, kur Kosova hyri në krizë të miellit, për shkak të shtrenjtimit të këtij produkti, ai premton se nuk do të ketë një krizë të tillë. Sipas Farizit, këtë vit, në tregun ndërkombëtar sasia e prodhuar e grurit është më e madhe se kërkesa dhe çmimet nuk do të jenë të larta. Mullinjtë e Kosovës tashmë kanë filluar grumbullimin e drithërave të reja, me çmim shumë më të ulët se vjet. Një kilogram grurë grumbullohet për 16 centë nga mullisët, derisa vitin e kaluar në fillim të sezonit është paguar 25 centë. Farizi tregon se pjesa më e madhe e fermerëve grurin e ruajnë për nevoja personale dhe për ushqim të kafshëve, që nuk mjafton për të nxjerrë në treg.

“Kosova ka sipërfaqe të vogël të mbjellë me grurë, megjithatë duhet të jemi të kënaqur me atë sasi që arrijmë ta prodhojmë”, thekson kreu i mullisëve të Kosovës.

Sipas të dhënave të Ministrisë së Bujqësisë, Kosova aktualisht disponon 0.18 hektar tokë për banor, që llogaritet të ketë 1.50 hektarë për fermer me një përqindje prej 50 për qind të popullatës që merren me bujqësi. Nëse krahasohet me vendet e tjera të botës, fermerët kosovarë janë të shumtë në numër, por kanë një sipërfaqe shumë të vogël toke bujqësore.
Gazeta expres