[Tomori]

Debimi dhe Gjenocidi Serbe ndaj Shqiptareve ne Sangjakun e Nishit dhe rethe te tjer

Çlirimi I viseve te pashallakut te Beogradit dhe 6 nahijet tjera gjat viteve 1800 e deri nevitet 1875 ishte e drejt legjitime serbe..Mirpo,ne anen tjeter, ajo largoi popullaten joserbe nga ato treva.Keshtu sipas nje shenimi historiografik nga periudha 1800 e deri ne vitin 1875 cek se qarqet ushtarake dhe qeveritare serbe i larguan nga viset e lartepermendura dhe nga Lugina e Moraves,siq thot aty,rreth 150.000 banor shqiptare.
Regjimet e dinastis se Obrenoviqeve (1817-1903) vazhduan politiken teroriste shtetrore ndaj shqiptareve e boshnjakeve, e gjat’30 te shekullit XIX, me qellim te spastrimit etnik. Ne frymen e kesaj politike,qeveria e Principates se Serbis urdheroi me 1832 qe gjdo shqiptari dhe boshnjaku, qe kapet ne territorin e Serbis,ti meshohen nga 25 te rena me shkop,ndersa me 1834 urdheroi qe te perdoret ushtria per t’iu djegur fshatrat.
Pushteti serb me 1856, me marveshjen e Paqes se Parisit kishte fituar njefar te drejte qe ti largoj te gjith shqiptaret nga qytetet Shumadise,si dhe nga Hercegovina.Me 2 Mars 1865 Knjaz Mihaili kishte nxjerr ligjin per kolonizimin e te huajve.Me ate ligj territoret te cilet i posedonin shqiptaret,sidomos nga Sanxhaku i Nishit dhe i Pirotit u serbizuan(jane kolonizuar menjeher pas Kongresit te Berlinit,sepse ketu Serbia pranohet si shtet.
Duhet theksuar se shqiptaret deri kah fundi i shekullit XIX qene te vendosur ne shumicen e qyteteve dhe qytezave,fshatrave te Sanxhakut teNishit e me gjer.pjesa derrmuese e familjeve shqiptare ishin perqendruar ne qarkun e Toplices(Rethi iProkuples,Dobriqit,Kosanices dhe pjes te Jabllanices e te Pustarekes me Kurshumli),Qrkun e Vranjes(pjes rethit e te Pustarekes dhe Jabllanicers,rrethi i leskocit,Polanica,Gerdelica,Masurica,Pqinja,Inogos htetj.),si dhe ne qarkune e Nishit e disa edhe ne at te Pirotit.Banore shqiptar kishe edhe ne vendet tjera,e sidomos ne qytete,si psh.ne Qupri,Paraqin,Uzhic,Krushec,Aleksinc,Karanovc(Kral eve) e deri te beogradi.
Popullsia shqiptare ne trevat e Sanxhankut te Nishit, ishte e vendosur kryesisht ne keto vendbanime:
-Alikinci,Alabana,Arbanashka,Arbanashci,Araqa,Hasan ovci;
-Balltiqi,Barllova,Bajshtica e Eperme,Bajshtica e Poshtme ,Balinovci,Baca,Banjska,Bajqiqi,Bajqinca,Buci,Boro va,Banja e Repanjes,Bajqinovci,Bardyzi,Banja,Babviqevci,Babat ica,Babishevci,Banjabara,Bajra,Batushica,Barlova,B erila,Bedila,Bellanica,Belibregu,Bellotini,Bellobr egu,Bellanovci,Berxhika,Beselica,Berbatofci,Bellpo la,Belegu,Bubavci,Berjana,Beashtica e Poshtme,Binovci,Bllaca,Boka,Borovci,Borinci,Bojnik u,Bunovci,Bogujevci,bujanovci,Bugujevci(ne rrethin e Jabllanices),Buzhurana,Breznica,Bresternavi,Brallo va,Brajshori,Branina,bresi,Brezniqiqi,Breznica,Bul latovci,Buqinca,Bublica,Bufca,Burevica,Burinci,Bud eci,Bumbereku,Bullaini,Bukollrami,Bukozhani,Bukova gllava,bushtrani,Buqinca,Byqmeti i Eperm,Byqmeti i Poshtem,Byqmeti i Mesem,Bugunuvci;
-Cervaneku,Cernoverni,Cerrcavci i Eperm,Cerrcavci i Poshtem,Cerrnatova;
Çestelina,Çiftliku,Çokoti,9nje ne qarkun e Nishit e nje ne Jabllanic),Çukovci;
-Dankoviqi,Devotini,Dedinca,Devqa e Eperme,degermeni,Dediqi,Dekutina,Deshullovci,Dedis hka,Dikovci,Dllugojnica,Dobratiqi,Debrejance,Dobra sheva,dobridolli,Dragideli,Dragusha e Eperma,dragusha e Poshtme,Dranica,Dragobuzhda,draganci,drevina,Dreno va,Drenci,Drenovci,Dubrava,Dubranja,Dubnica,Durnja ci,Dubova,Dugidelli,Dugolluka,Dublica,dukati,Druga levci,Dubulevi;
-Gazdara,Gajtani,Gabinca,Graica,Granica,Gesolica,Ge gla,Gerguri(ne Jabllanic),Gerguri(ne rrethin te Prokuples),Gojnofci,Gopnja,Gollaku,Govori,Grabofci ,Gragoqevci,Grabovica,Gerbafci,Grebolica,Gllasovik u,Gllasnoviqi,Gradni,Gunjaraku,gurivica,Gubetini,g urgurofci,gurgurova,Gurgora;
-Gjemnica,Gjelekari,Gjelekara,Gjaka e Eperme,Gjaka e Poshtme,Gjukella,gjorgjefci,Gjushica,Gjingjusha,Gj urkofci,Gjurefci,Gjikolli,Gjurgjefci;
-Hergaja,Huruglica e Eperme,Huruglica e Poshtme;
-Igrishta(e Vranjes),Igrishta( e Pusta Rekes),Ivankulla,Ivanja,Izumna;
-Jabuqa,Jakofci,Jashanica e Eperme,Jashanica e Poshtme,Jellashinca;
-Kamenica,Katundmorina(rrethi i Nishit),Komotena,Kumareva,Kallabofci,Katuni,Kacaba qi,Katiqi,Kapiti,Klaiqi,Klisurica,Konjufci,Koprani ,Konxheli,Korbevci,Kodra,Konjuva,Konjuhi,Kojqiqi,K oqane,Kremenata,Kertoku,Krivaqa,Krushevica,kerqmar a e Eperme,Kerqmara e Poshtme,Kovanlloku,Kutllovci i eperm,Kutllovci i Poshtem,Kuqi,krushevica,Kutllova,Kutllat,Kozmaqi,K oznica,Kordinci i Poshtem,Kordinci i Eperm,Kastrati,Kallabovci,Kalimanca,Koshareva,Konj ina;
-Legatica,Lebofci,Levqa e Eperme,Lebana,leci,Leskovabara,Lepanja,Leboshtica, Letovnishte,Leturna,Lumeqi,Lepenica,lipovica,Lusha ;
Llallinca,Llazalla,Llapashtica,Llozana,Llozna,Llop etinca,Llugiqi,Llumnica,Llukova,Llugari;
-Manistirishta,Masurica,Magashi,Mazareqi,Maleivci,M akovci,Magova,Magarenja,marovci,maqedonci,Maqesten a,Magjera,Maqina,Maqkovci,Matarova,Matajevci i madh,Matajevci i Vogel,merqezi,Megja,Maqkovci,Mekishi,Merofci,Mesgr aja,Megjuana,mehanja,Mealica,Mernica,Medveci,(Merq a,Mellova,Merveshi,Mekishi,Meshica,Merkonja,Merlak u,Merkoviqi),te gjith keta emra ne kllapa jan me (e paza pas M),Megjurova,Milina,Miroqica,Mikullofci,Mikulani,M irovci,Miroshevci,Milivojci,Miskiqi,Mirosllavi,Mir inca,Mihalica,Molla e Kuqe,Momqilli,Mugosha,Muzaqa,Muqena,Muleviqi;
-Novosella,Neredovci i Eperm,Neredovci i Poshtem,Negosavla,Novosella( nje ne qarkune e Toplices e nje ne at te vranjes),Neveda,Nelaku,Nesushta;
-Orlishte,Orana,orlana,Oraqi,Obertinca,Obllaqina,Os trogllava,Obarda,Orashci;
-Paqarada,Parada,Pasjaqa,Pasjaqa(Nish),Pavllovci,Pa llata,Pashici,Petrovci,pevatica,Perunika,Pestishi, pestini,Petrila,Pertata,Peqenci,Pokofci,Pervetica ,Peroshtica,Pllana e Madhe,Pllana e Vogel,Plakova,Plloqniku,perkatesishtPllashniku i Eperm,Pllashniku i Poshtem,Poterzhani,Popofci,Popova,Poturqoi,Pareqi, Pollomi,Pollomi(nje ne qarkun ee Vranjes e tjetri te Prokuples),Prebeza e Eperme,Prebeza e Poshtme,Prekoqna,Pretreshnja,Prekodelli,Prekedini, Prevallci,Preboji,Preseka,Prekopqellnika,Prekopuca ,Prekorogja,Prekashtica,Preobrazhenja,Preopollci,P iskala,Pishteva,Pustoshillova,Pustovojllovci,Pukov ci,Pupovica;
-Qyqalla,Qunglla;
-Radeci,Radovci,Rabovci,Rafuna,Rakovica,rashka,Rash ica,Rastelica,raqa,rasuhaqa,Ramabaja,Ramnishta,Rav nishori,Ravnareka,Rashevci,Rataji,rastavica,Ruman ovci,Raputofci,Rastavica,Rasturrula,ragjenovci,Rad inovci,Ramadeni,Relinci,Reqica e Eperme,Reqica e Poshtme(ne Toplic),Teqica e Leskovcit,Retkoceri i Eperm,Retkoceri i Poshtem,Resinci,Ribinci,Rudari,rukofci,Runjiku,Rub ofci;
-Samakova,Sellova,Seoce,Sekicolli,seqinica,Selishta ,Sekiraqa,Sllavnica,Sllamniku,Sllabniku,Sllatina,S iarina,Slishani,Slivnica,Slivova,Simnica,Sinanova ,Sodarca,Skobari,Skoverqa,Statovci,Stublla,Stashil lova,Starasella,Starobanja,Surdulica,Suvidolli,Suv ojnica,Suvamorava,Sudimla,Svinjisishte,Sfirca,Svin jarina,Sfarqa e eperme,Sfarqa e Poshtme,Sagonjeva,Samarinci,Sagorjeva,Studenci,Spa nca,Smrdani,Stropska,Smiloviqi,Stullca;
-Sharprinci,shahiqi,Shqrrlinci,Shahinovci,shatra e Eperme,Shatra e Poshtme,Sharci,Shanalluka,Shuliqi,perkatesisht Shylyshi,Shillova,Shipovci,Shishmanovci,Shirokonje va,Shulemaja,Shushnjaku,Shtullca;
-Talirofci,Terstena,(Ternava e Poshtme,Ternave e Eperme,Ternava(Nish),terpeza,Terrha,Termkolli,Terb unja e Eperme,Terbunja e Poshtme,Ternavillazi) te gjith keta emra ne kllapa jan me e-paza pas T,Tena,Tihofci,Toqani,Toverlani,Toshi,topllaci,Top anica,Togaqevci,Treqaku,Trebinja,Tullari,(Jabllani c),Tullari(Prokuple),Tmava,Turjana,Tupalla,Tupalla (Nish),Turqica,Tubuzhde;
-Umi,Uzllok,Ushi;
-Vardeniku,Vardini,Vasiqevci,(Verbica,Verbova,Verbo vci,Vertopi) keta emra ne kllapa jan me e-paza pas V,Vrella,Vagermeni,Veqa,Vllasa e Eperme,Vuqaku,Vishesella,Vitosha,Vllahinja,Vllasa( e Prokuples),Vllasa(e qarkut te Vranjes),Vllahova,vova,Vojllovci i Eperm,Vodica,Vojiznova,Verbovci i Eperm,Vrezhina e Poshtme,Visoka,Vershefci,Vranovci,Vuqjaku,Vukojefc i,Vuqa,Vujanova,Vujiznova(Nish);
-Zagragja,zaravinja,Zllatokoni,Zakishenje,Zuqa,Zlla ta,Zubuvci,Zebica;
-Zhapska,Zhegrova,Zhdelova,Zhinipoyoku,Zhitorogja,Z huqa,Zhuqi.
-Qytetet:Prokupla,Kushumlia,Leskoci,Vranja,Nishi,Sh arqoj-Sheherqoj(Piroti),Bellapallanka,Tërni.
Gjithsej:551 vendbanime.Mirpo ekzistojn edhe vendbanime te tjera.Numri i te cilave sillet rreth 700 vendbanime.
Procesine e kolonizimit te trojeve shqiptare me elementin sllav dhe te shpernguljes me dhum te shqiptarve per realizuar transformimin e hartes etnike ne favor te vet,Serbia dhe Mali i Zi gjat periudhave me te reja historike,kane vazhduar te zbatojn sidomos nga vitet e Krizes Lindore(1875),respektivisht qe nga lufta ruso-turke(1877-1878),kur Serbia pushtoi Sanxhankun e Nishit,ku benin pjes edhe viset etnike shqiptare si ;Toplica,Kushumlia,Vranja,Masurica,Krahina e Leskocit,Prokupla etj.Serbia ushtroi nje gjenecit masiv ndaj popullsis shqiptare,qe u mbeshtet edhe ne forcat ruse.ushtaraket serb per te realizuar ket qelllim kishin perdorur mjetet me brutale te likuidimit fizik te shqiptarve duke mos kursyer as femijet,grat e pleqet.Mbi 35.000 shqiptar te moshave te ndryshme gjeten vdekjen nga zjarri i armeve,i bajonetave , nga djegjet per se gjalli,nga ngrirjet ne debor e akulli.Pati edhe shum nena te ngrira me foshnje ne gji.Pastaj ata plaqkiten,dogjen e shkaterruan shum fshatra shqipatre.Djegjet e shkatrrimet e shtepive te shqiptarve qen te pa llogaritshme gati te gjitha fshatrat shqiptare u ben shkrum e hine kulm te dimrit te ashper.vetem ne njeren nga lagjen e qytetit qene ber shkrum e hi 300 shtepi shqiptare.Grabitjet e pasurive ishin masive duke nisur qe nga stolit e deri te mobiljet,shtroj-mbuloj,veshjet,parat,drithrat,bulmetrat,bagtit etj.
Kolonizimi dhe shfarosja e shqiptarve behej ne menyrat dhe metodat me mizore dhe me barbare,per qka deshmojn edhe vet serbet;
“vazhdon...