Anėtarėsuar: 22-06-04
Postime: 11,663
|
Titulli: Ēka duhet tė dish rreth gripit tė derrit !
Tani le tė kalojmė nė ndikimin mė tė rrezikshėm tė mishit tė derrit pėr shėndetin:
1) Mishi i derrit e rrit sasinė e yndyrės nė gjak. Sot pėr sot, ushqimi mė i rrezikshėm pėr shėndetin e njeriut ėshtė dhjami i brendshėm i kafshėve.
Siē dihet, te kafshėt kemi dy lloje dhjamėrash: i pari, ėshtė dhjami i brendshėm qė shihet qartė nė pjesėn e sipėrme tė mishit, kurse i dyti, ėshtė dhjami qė gjendet nė masė tė madhe ndėr fijet e mishit. Njėherit, ky i fundit ėshtė edhe mė i rėndėsishmi sa i pėrket mishit tė kafshės. Pėr sa i takon kėtij dhjami, pėrqindjet dhjamore nė artikujt e pėrditshėm ushqimorė, duken kėshtu:
a. Mishi i viēit.........10 %
b. Mishi i deles.........20 %
c. Mishi i qengjit.......23 %
Yndyrat qė i marrim nėpėrmjet mishit tė kafshėve, tani pėr tani, konsiderohen si yndyrat qė mė vėshtirė digjen (konsumohen) nė gjak. Si rezultat i kėsaj vėshtirėsie, nė gjak rritet sasia e lipidit dhe kolesterinės . Nė qoftė se ky nivel i lartė i kėtyre lėndėve pėr njė kohė tė gjatė mbetet nė gjak, sė pari i ngushton enėt e gjakut e pastaj i forcon (ngurtėson) ato. Sot, mendohet se faktori kryesor i sėmundjeve kardiovaskulare , ėshtė marrja e gabuar (pra, nė masė tė madhe) e yndyrave. Tepėrsia e yndyrės nė gjak ėshtė njė arsye shumė e rėndėsishme pėr paraqitjen e dukurive, si: plakja, matufosja, paraliza dhe ngushtimi apo zėnia e damarėve tė zemrės.
Sot ēdo blerės kur hy nė mishtore dėshiron tė zgjedhė mish pa dhjam. Mirėpo, i rrezikshėm nuk ėshtė dhjami i dukshėm, por ai qė gjendet brenda fijeve tė mishit. Po, tani tė pyes: Kur tė hyni nė mishtore, nėse kasapi shet vetėm mish derri, ē'do tė bėni ju? Mund ta bėni njėrėn prej kėtyre dyjave:
a. Ose ta merrni atė mish e t'i lėshoni helm gjithė shėndetit tuaj, e nė veēanti enėve tė gjakut; b. Ose tė thoni se jeni muslimanė e tė dilni pa blerė mish, duke e marrė kėshtu nėn garancion shėndetin tuaj.
Ja pra, me urdhrin qė jua jep Kur'ani, nuk ju jep thjesht njė ndalesė, por ju dhuron njė mirėsi tė madhe shėndeti.
Ėshtė pėr t'u habitur pse konsumimi i mishit tė derrit nė Perėndim vazhdon me tė njėjtin avaz edhe pėrkundėr faktit se kjo veti, pra sasia e madhe e yndyrės nė tė, ėshtė gjithandej e njohur.
Besoj se nė kėtė, faktorėt ekonomikė luajnė rol vendimtar. Mirėpo, nė njė tė ardhme shumė tė afėrt kjo ēėshtje do tė aktualizohet si njė problem shėndetėsor shumė serioz. Edhe sot, madje, nė shoqėritė ku konsumohet mishi i derrit, haptas vėrehet rritja e sėmundjeve kardiovaskulare. Edhe pse deri vonė kohėve tė fundit, ēėshtja e yndyrės sė tepėrt nė mishin e derrit nuk ėshtė diskutuar nėpėr qarqe publike, sot kjo ėshtė bėrė mjaft aktuale.
Kurse nė tė ardhmen shpresojmė qė gjithė bota ta braktisė konsumimin e mishit tė derrit.
Njė e keqe e madhe qė vjen nga tepėrsia e yndyrės nė mishin e derrit, ėshtė se harxhon nė masė tė madhe vitaminėn E.
Te njerėzit qė e konsumojnė derrin, vitamina E harxhohet menjėherė dhe paraqitet njė mungesė e pahetueshme e saj.
Siē dihet, vitamina E ka mjaft funksione interesante, prej tė cilave mė e rėndėsishmja ėshtė ndikimi pozitiv nė gjėndrat seksuale.
Ata qė konsumojnė sasi tė mėdha tė yndyrave, e sidomos tė mishit tė derrit, pėr njė kohė tė shkurtėr e harxhojnė vitaminėn E dhe pėr pasojė, nga aspekti i marrėdhėnieve intime, duken tė plogėsht, tė paafrueshėm dhe tė paaftė (impotentė). Mungesa e vitaminės E nė mėnyrė graduale shkakton edhe pamjaftueshmėrinė e vitaminės A. Paraqiten sėmundje tė ndryshme tė lėkurės, tė tė parit (syrit) etj.
Tani mbėrrijmė te problemi i dytė me rėndėsi pėr shėndetin qė lind nga struktura e derrit
2) Ashtu siē pėrmendėm nė fillim tė kėtij shkrimi, derri ėshtė njė kafshė qė ushqehet me gjėra tė pista (tė fėlliqta), ndaj dhe sistemi limfatik i tij gjithnjė ėshtė nė veprim.
Pėr kėtė arsye, pėr ta mbrojtur vetveten ai ėshtė i pajisur me lėndė tė ndryshme mbrojtėse qė pėrmbajnė albuminė . Kėto lėndė qė paraqiten nė sistemin mbrojtės tė trupit dhe qė studiohen nga shkenca e imunologjisė, pėr gjallesat e tjera janė mjaft tė rrezikshme.
Sepse njė gjallesė qė i prodhon kėto proteina pėr t'i mbrojtur qelizat e veta, pėr qelizat e njė gjallese tjetėr janė helm. Pėr kėtė arsye, te njerėzit qė vazhdimisht ushqehen me mish derri, paraqiten sėmundje formash tė ndryshme alergjike dhe ėnjtje indesh.
Edhe pse akoma nuk dihet me saktėsi, kėto lėndė ndoshta mund tė shkaktojnė destabilizime shumė negative edhe nė sistemin tonė limfatik.
Mbasi derri ėshtė njė kafshė qė infektohet nga sėmundje tė ndryshme, ėshtė gati e pamundur tė ushqehesh me mishin e tij e tė mos i fitosh kėto albumina tė dėmshme tė quajtura antitruptha.
Sipas kėsaj, mishi i derrit nuk ėshtė njė artikull qė mund ta hash e tė ushqehesh me tė, por ėshtė njė helmim me paramendim, me qėllim. Ėshtė pėr t'u qajtur halli i atyre qė e preferojnė atė vetėm sa pėr t'u treguar e hequr si tė mėdhenj e tė pamposhtur, po edhe tė panėnshtruar ndaj Krijuesit.
Njė urtėsi tjetėr me rėndėsi e ajetit kur'anor ėshtė se ndalesa e mishit tė derrit ėshtė bėrė bashkė me ndalesėn e konsumimit tė gjakut tė derdhur e tė cofėtinės.
Ėshtė bėrė njė pėrngjasim midis mikrobeve e toksinave tė shumta qė mund tė shfaqen nga mishi i derrit. Kėtu ka njė porosi tė veēantė; na tėrhiqet vėmendja nė pėrngjasimin qė ekziston midis albuminave tė serumit tė gjakut dhe albuminave qė derri i prodhon vazhdimisht me anė tė sistemit limfatik. Kėshtu mishi i derrit, pėr nga infektimi me mikrobe e fėlliqėsira, ėshtė pėrngjasuar me konceptin cofėtinė qė pėrmendet nė ajetin kur'anor, kurse, pėr nga albuminat e dėmshme tė serumit, ėshtė pėrngjasuar me konceptin gjak.
Sė fundi do ta bėj komentimin shkencor tė njė lidhshmėrie qė krijohet me mishin e derrit
Shumė disa mendimtarė muslimanė kanė mbrojtur idenė se derri ėshta kafsha e vetme qė nuk e xhelozon dhe nuk lufton pėr partnerin (ēiftin) e vet dhe se njerėzit qė hanė mish derri janė indiferentė (tė painteresuar) pėr nga dėshira seksuale.
Ashtu siē thamė edhe mė lart, harxhimi i shpejtė i vitaminės E nga yndyra e derrit, i jep kredibilitet (besueshmėri) kėsaj ideje.
Njė mesazh tjetėr i Librit tonė tė shenjtė, Kur'anit fisnik, ėshtė se ai nė katėr ajete tė ndryshme e thekson ndalesėn e mishit tė derrit. Nė suren el-Bekara : 173, el-Maideh : 3, el-En'am : 145 dhe en-Nahl : 115 ka urdhėresa tė njėjta pėr ndalim.
Ndalimi i katėrfishtė nėpėr sure tė ndryshme, thekson nevojėn qė ēdokush duhet t'i qaset me seriozitet kėsaj ēėshtjeje.
Sot, problemi i mishit tė derrit ka dalur nė shesh dhe qarqet shkencore me seriozitet po ia vėnė gishtin kėtij ushqimi tė neveritshėm e tė rrezikshėm.
Pėrktheu nga anglishtja: Mr. Rejhan Neziri
__________________
USHTARI ATDHEUT
Jetoj e punoj per nji Shqipni te lire etnike
e demokratike, qe populli shqiptar me jetue
zot dhe krenar ne liri e lumtuni, ne
trojet e tona iliro-dardane.
LEKA I. MBRET I SHQIPTAREVE
|