[Psikologu]

Qendresa e kryengritesve ne Qafe-Morine dhe ne Qafen e Agrit
Ne qershor ushtria osmane vijoi veprimet luftarake ne zonen e Drenices dhe perreth saj. Por paqesimi i Kosoves nuk qe i lehte e u shoqerua me humbje te medha. Per keto humbje deshmon edhe mbajtja e qindra ushtareve te plagosur neper hekurudhen Mitrovice-Selanik. Marshimi i forcave qeveritare ne Kosove, nen drejtimin e ministrit te Luftes, u shoqerua me terrorizimin e me poshterimin publik te kryengritesve qe nuk iu binden autoriteteve osmane. Sheshet e qyteteve Prizren, Rahovec, Gjakove, Peje e te tjera u kthyen ne arena te keqtrajtimeve te banoreve te Kosoves.
Bastisja e shtepive dhe arrestimet ne mase u bene ne baze te urdhrit per dorezimin e armeve brenda 12 oreve. Burgjet u mbushen me te burgosur, qe u nenshtroheshin torturave. Edhe kreret, si Shaban Binaku, qe do t'i besonin faljes se shpallur nga autoritetet xhonturke, u ekzekutuan me varje.
Per te nenshtruar perfundimisht Levizjen Kombetare Shqiptare dhe sidomos qendresen e armatosur te shqiptareve, repartet osmane, te riorganizuara ne dy divizione, vijuan, gjate muajve qershor-korrik 1910, operacionet edhe ne zona te tjera, ne perendim te Rrafshit te Dukagjinit per t'u hedhur me pas ne Shkoder dhe drejt Lumes dhe Dibres. Keto forca dolen nga Rugova ne Plave, bllokuan te gjitha shtigjet e kufirit malazez, per te penguar kalimin e kryengritesve ne Mal te Zi. Nente batalione ushtaresh, pasi kaluan Qafen e Prushit, u hodhen ne zonen e Hasit.
Nje divizion tjeter Shefqet Turgut pasha e nisi ne drejtim te Malesise se Gjakoves, ku ndeshi ne qendresen e kryengritesve te kesaj treve. Malesoret e Gashit dhe te Krasniqes, me rreth 2 000 forca, te komanduara nga Bajram Curri, Abdulllah Hoxha, Zeqir Halili e Shaban Binaku, zune prite ne Qafe te Morines per te ndalur depertimin e ushtrise ne Malesi. Ata i bene balle nje divizioni te tere (prej 15-18 batalionesh kembesorie, disa skuadrash kaloresie dhe 5 baterish artilerie), duke i shkaktuar atij humbje te renda. Kryengritesit e leshuan Qafen e Morines per t'i shpetuar rrethimit dhe asgjesimit.
Kryengritesit u bene prite gjithashtu forcave osmane qe vepronin ne Rrafshin e Dukagjinit, ne Qafe te Kolcit, ku 200 malesore u perleshen me to duke u shkaktuar humbje te medha. Malesoret kryengrites, te komanduar nga Prel Tuli, Mehmet Shpendi e Marash Delia, u qendruan ushtrive armike shtate dite e shtate nete. Ata zune qafat e shtigjet per te mos lejuar depertimin e forcave turke ne Dukagjin, ne luginen e Shales dhe te Thethit.
E pakalueshme per Shefqet Turgut pashen u be Qafa e Agrit, ku ushtria e tij u bllokua per disa dite me radhe, u thye dhe u detyrua te terhiqej. Megjithate, Shefqet Turgut pasha nuk arriti te futej ne Shkoder, sic kishte parashikuar, permes Dukagjinit. Ai hyri ne Shkoder permes Pukes me 24 korrik 1910.
Edhe ne Lume e ne Diber trupat turke hyne pasi thyen qendresen e popullsise vendase, qe ishte me e fuqishme sidomos ne rrethinat e Dibres se Madhe.
Kudo qe kalonte, ushtria osmane rrafshonte fshatrat ku gjente nje qendrese sado te vogel, ndiqte e terrorizonte familjet qe kishin mbeshtetur e kishin perkrahur kryengritesit. Nderkohe, gjyqet e jashtezakonshme vepronin kudo. Reparte te vecanta te specializuara te ushtrise qene ngarkuar per carmatimin e popullsise. Keto reparte siguronin gjithashtu veprimtarine e komisioneve qeveritare per regjistrimin e popullsise dhe te pasurise, te shtepive, te tokave, te bagetise etj. Sipas ketij regjistrimi, mblidheshin detyrimet tatimore, duke perfshire edhe ato te prapambetura, dhe behej rekrutimi i te gjithe meshkujve qe i perfshinte detyrimi ushtarak.
Per te perforcuar pushtetin e tyre ne vilajetin e Kosoves, autoritetet xhonturke, krahas te ashtuquajturave reforma, sic u quajten masat ndeshkuese, vendosen te benin ketu edhe disa ndryshime administrative. Keshtu, u shnderrua ne nenprefekture (kaza) krahina (nahija) e Ferizajt dhe u krijuan disa krahina (nahije) te reja, si ne Drenice, ne Llap, ne Malesi, ne Reke, ne Podgor, ne Morave te Eperme dhe te Poshtme etj.