[Dilaver]

a) Njësitë e para çlirimtare

Bërthamat e para te UÇK-së janë krijuar nga bazat e LPK-së që mbetën pas dorëheqjes se udhëheqësisë se LPK-së brenda vendit, kryetar i se cilës ishte Gani Syla. Ai pas një periudhe prej disa muajsh jetë tërësisht pasive për LPK-në, u largua edhe zyrtarisht. Me largimin e tij dhe te shokëve që i përmendëm me lart, ne fakt, u paralizua jeta organizative e LPK-së. Kjo bëri që shamë këshilla te kërkonin te organizoheshin ne aspektin ushtarak. Për këtë kërkuan dhe ranë ne kontakt me shokët tanë te Kryesisë j. v.
Nga ky moment, kompetencat e organizatës sonë i mori vete Kryesia e Degës j.v., jo vetëm për ndërtimin e LPK-së brenda vendit, por edhe te organizimit, ndërtimit e udhëheqjes se njësive çlirimtare që u organizuan për te futur ne veprim te tëra mjetet e lejueshme ne bote, edhe luftën e armatosur. Disa këshilla, ne viset e ndryshme te Kosovës, u shkëputën nga jeta politike ne kuadër te LPK-së. Ato e shpallën veten njësi ushtarake, ndërsa ne, si Kryesi, pas raportimit te sektorit, i pranuam (Vendimi iKryesisë se KP).
Natyrisht, ne si Kryesi bash këtë lloj shkëputjeje nga radhët tona dhe organizim vetëm mbi bazën ushtarake nuk e donim. Ne, gjithashtu, nuk i njihnim këta njerëz. Kryesia ishte për veprimtari te dyanshme, politike dhe ushtarake, duke u kombinuar njëra me tjetrën. Por, sic u pa, këto këshilla nuk donin me te merreshim me punë politike, përveçse me veprimtari çlirimtare. Puna politike, ajo e udhëheqjes, etj, iu la LPK-së. Këshillat kishin frikë nga dekonspirimet te cilat e kishin përcjellë mjaft gjatë organizatën. Bazat e LPK-së, brenda vendit, nuk donin që vetëm për organizim, apo për program, agjitacion a për ndonjë çështje normale, për ide e mendime, pa veprimtari konkrete çlirimtare kundër pushtuesit, te kapeshin e dënoheshin me dënim te rende.
Me dëshirën e tyre dhe me miratim te organizatës disa këshilla te LPK-së kaluan ne njësi luftarake. Ato vepruan ashtu me vulinetin e tyre, pa i detyruar kush. Natyrisht, kjo forme u përshëndet dhe menjëherë u riorganizuan. Ne këtë kohë kishte edhe disa njësi tjera te UÇK-së, te krijuara ne vitin 1990, por ato nuk ishin te lidhura me njësitë tona dhe vepronin te pavarura. Lidhja e tyre me ne u bë ne vitet 1994-1995. Por, e rëndësishme është që te dihet fakti se, njësitë e para te armatosura datojnë nga viti 1990. Këtu fillon organizimi ushtarak i UÇK ne viset tona te pushtuara.
Edhe pse kishte njësi çlirimtare, ende ne këtë kohë nuk kishte ndarje ne zona, nënzona operative, etj, mbi te cilat duhej te veprohej ushtarakisht. Ato {njësitet çlirimtare) ishin te pavarura nga njëra tjetra. Kjo ndarje nuk u bë edhe për faktin sepse kishte jashtëzakonisht pak njësi çlirimtare, sikundër mund te shihet edhe nga vete aktiviteti ne terren. Përveç disa veprimtarive luftarake ne vitet 1990, 1991, 1992; ne vitin 1993 ende nuk ishim ne situatë për te kryer veprimtari te njësishme dhe ne gjerësi te territorit tonë te pushtuar, sepse ende nuk kishte as shtrirje dhe as një komandë unike qendrore për te gjitha ato njësi ushtarake. Njësitet nuk kishin strukturë.
Njësitet luftarake ishin kryesisht ne Drenicë, ne Dukagjin ne anët e Lumthatit, komunat e Gllogovcit e Skënderajt, Malishevës dhe Deçanit. Kishte njësi te vogla ushtarake edhe ne Liap, e ne disa fshatra te Ferizait. Me vonë u zgjeruan dhe u organizuan njësitet çlirimtare edhe ne vendet tjera, deri ne viset e pushtuara shqiptare nën Maqedoni. Viti 1993 shënon për hère te pare datën kur, edhe pse pak, ne tërësi ne vend kishim njësi çlirimtare te cilat vepronin te pavarura dhe te lidhura me Kryesinë e Degës.
Prandaj, me organizimin e njësive te para nga viti 1990 u kalua ne organizimin edhe te njësive te tjera, te cilat çojnë deri tek ndërtimi i saj si ushtri. Kjo u arrit ne vitin 1993 kur u strukturua organi udhëheqës, Shtabi Qendror, si dhe kur u emërtua UÇK-ja nga Kryesia e Degës se LPK-së. Anëtarët e pare te këtij organi ishin nga S.ektori i rëndësisë se veçantë te Degës jashtë vendit. Ndërsa, si organ udhëheqës, me kompetenca politike, organizative, diplomatike, etj, mbeti Kryesia e Degës j.v. e cila e udhëhoqi atë deri me 01.05.1998. Ne këtë kohë bëhet grushti politik ndaj këtij organi dhe nga ky moment kalohet ne kooptimin e organit udhëheqës te UÇK-së, si dhe te sektorëve tjerë.
Ne këtë kohë, njësitet kishin program te vetin përcaktimin politik te organizatës që i udhëhiqte, përkatësisht LPK-në Dega j. v. Kryesia e saj ishte udhëheqëse politike, për te mos thënë edhe Shtab i Përgjithshëm i njësive te armatosura, UÇK-së. Ky organ lëshonte informatat mbi punën, aktivitetin dhe me vonë edhe komunikatat ne emër te SHQ-së te UÇK-së. Sipas programit te LPK-së dhe udhëheqjes se saj jashtë vendit, u përcaktuan edhe detyrat e saj për pavarësinë e Kosovës dhe bashkimin me shtetin tonë te te gjitha viseve etnike e te pushtuara nga shtetet sllave.
Njësitë ushtarake nuk kishin rregullore dhe as program te vetin te veçantë. Ato vepronin mbi dispozitat që kishte LPK-ja. Dokumentet e kësaj organizate, përkatësisht programi, statuti, rezolutat dhe vendimet e kësaj organizate kishin vierë politike e jundike edhe për njësitet e UÇK-së. Pas kësaj, u dhanë bazat politike nga LPK-ja edhe për UÇK-në e cila me vonë u shndërrua ne subjekt dhe ajo mbi këto dispozita veproi ushtarakisht.