[Llapjani_HH]

Dyqani patriotik i Frashërit, asnjë produkt nga Serbia

Endriti dhe e dashura e tij Blerina dolën nga dyqani duke u konsultuar mes vete këtë të hënë. Ata shfaqën habinë kur në njërin prej dyqaneve të lagjes “Dardania” në Prishtinë nuk gjetën asnjë produkt të prodhuar në shtetin serb. Por, ata gjetën atë që kërkuan.

Qeset e tyre ishin të mbushura me produkte të cilat ata i blenë, pa vërejtur asnjë mangësi në zgjedhje. Atyre nuk u mbeti në hak pronari i dyqanit “Arjeta” në “Dardani”, Frashër Krasniqi. Në mungesë të produkteve serbe këta dy konsumatorë u furnizuan pa pengesë me produkte të vendit dhe produkte të importuara nga vendet e tjera të rajonit të përdorura si alternativë dhe zëvendësim i produkteve me barkodin “860”.

Në dyqanin e Frashërit zënë vend mbi 2 mijë artikuj ushqimorë, por jo edhe ato nga Serbia. Të gjitha produktet që nisin me barkodin “860” në hyrje të dyqanit ndalohen me një mbishkrim në të cilin thuhet: “Nuk mbajmë produkte të Serbisë”.

Qëkur kishte hapur dyqanin tregtar, më 2008, Frashëri ishte i mendimit që t’ua kthejë hakun e bllokimit të produkteve nga Kosova shtetit serb dhe atij boshnjak. Për të nuk ka vështirësi gjetja dhe rivendosja e prodhimeve serbe me ato vendëse dhe nga vendet përreth. Për rreth 99 për qind të produkteve serbe ai ka gjetur zëvendësimin.

“Është lehtë me gjet zëvendësime nga Maqedonia, Turqia, Shqipëria, por edhe me prodhime vendore”, thekson Frashëri për Kohën Ditore.
Ai thotë se klientët e kanë pritur mirë nismën për bojkotimin e produkteve të Serbisë, dhe se mungesa e këtyre produkteve nëpër raftet e dyqanit ka ndikuar pozitivisht në numrin e klientëve.

“Ka raste kur konsumatorët vijnë nga qendrat më të largëta vetëm pasi kanë dëgjuar se nuk mbaj produkte serbe”, thotë ai.
Frashëri tregon se shpërndarësit e mëdhenj të mallrave shumicën e artikujve i kanë të importuara nga Serbia. Jo rrallëherë këto mallra i janë ofruar edhe atij, por Frashëri i ka kthyer mbrapsht.

Kjo nismë e Frashërit nuk po përkrahet edhe nga institucionet shtetërore. Nga Ministria e Tregtisë dhe Industrisë është thënë se problemi me bojkotimin e produkteve serbe është më shumë problem politik sesa tregtar.

Në kohën kur timonin e marrëveshjes CEFTA e mban në dorë Serbia, Republika e Kosovës e ka edhe më të vështirë eksportimin e prodhimeve të veta në vendet pjesëmarrëse të kësaj marrëveshjeje. Në këtë marrëveshje Kosova ende është e prezantuar si UNMIK, e jo si shtet në vete. Mallrat me vulë të Kosovës nuk lejohen të kalojnë as transit nëpër Serbi e Bosnjë-Hercegovinë, ndërsa prodhuesit kosovarë detyrohen që mallrave të tyre t’u shtojnë tiketa ekstra për t’i kaluar nëpër këto shtete apo edhe t’i kalojnë nëpër rrugë të reja duke rritur kështu koston e prodhimit të tyre.

Ekspertët e ekonomisë janë të mendimit se nismat për bojkotimin e produkteve serbe nuk mund të jenë shumë të efektshme të arritjen e kthimit të borxhit ndaj shtetit serb për bllokadën e bërë prodhimeve të Kosovës.

Berat Rukiqi, sekretar në Odën Ekonomike të Kosovës, thekson se furnizimi i tregut vendës me produkte të prodhuara në Serbi është vazhdimësi e relacioneve të gjata mes tregtarëve të vendit dhe prodhuesve serbë. Ai thekson se duhet të merren shembuj nga Kroacia e cila, sipas tij, për një kohë të gjatë kishte bllokuar të gjitha produktet e prodhuara në Serbi.

Por, konsumatorët gjithmonë kanë alternativë tregun e lirë. Sipas Rukiqit, furnizimi me gjërat elementare nuk shikohet shumë për nga prejardhja e produktit. Ai thekson se çmimi është indikatori kryesor, i cili përcakton se cilat lloje të produkteve kërkohen më shumë në treg.

“Vendi ynë ka relacione të gjata tregtare me Serbinë, mirëpo nëse institucionet do të ishin më të vendosura sidomos pas bllokadës serbe, ky do të ishte momenti i zvogëlimit të tregut të produkteve serbe në Kosovë dhe rritja e prodhimit vendor, si dhe furnizimi nga vendet e tjera alternative të rajonit”, thotë Rukiqi.

Ai shpjegon se për bllokimin e produkteve serbe, njësoj sikurse shteti serb që vazhdon të veprojë me produktet “Made in Kosova”, duhet të merren institucionet e vendit.

“Duhet një vendim institucional në këtë drejtim. Nuk mundemi t’ia imponojmë askujt të drejtën e furnizimit, por duhet një vendim institucional për bllokimin e mallrave në raport me CEFTA-n”, thotë ai.

Mbishkrimi në dyqanin e Frashërit: “Nuk mbajmë produkte të Serbisë”, nuk është vënë rastësisht.

“Këtë moto e kam vënë jo që të kem përparësi ndaj dyqaneve përreth, por që edhe ato të bashkëngjiten në këtë nismë”, ka thënë Frashëri.
Koha.net

Ministrisë së Transportit mund “t’i flenë në arkë” 6 milionë euro

Ministrisë së Transportit gjatë vitit 2010 do “t’i flenë” në arkë rreth 6 milionë euro, nëse dinamika e punimeve në projektin e autostradës shkon siç e kanë planifikuar drejtuesit e kësaj ministrie, shkruan Koha Ditore.

Këtë shumë të mjeteve Ministria e Ekonomisë dhe e Financave në buxhetin e vitit 2010 ia ka alokuar Ministrisë së Transportit për t’i kompensuar shpronësimet që do të bëhen në trasenë e autostradës Vërmicë - Besi. Por, sivjet drejtuesit e ministrisë së rrugëve pritet t’i kryejnë punimet vetëm në segmentin e Prizrenit, për të cilin paratë për shpronësime janë të siguruara qysh në buxhetin e vitit 2009 – gjithsej 13 milionë euro.

Në vitin 2011 pritet të kryhen punimet në zonën Prizren - Arllat e tek më 2012 planifikohet të kryhet traseja e mbetur, e cila shkon deri në Besi të Komunës së Prishtinës.

Drejtuesit e Ministrisë së Transportit ende nuk kanë ide sesi do ta përdorin këtë shumë prej 6 milionë eurosh më 2010.

“Ndarja e buxhetit bëhet në bazë të kërkesave të ministrive. Nuk dihet se në cilin segment do të përdoren këto mjete”, ka theksuar Adem Grabovci, zv.ministër i Transportit.

Sipas tij, komisioni për shpronësimet, i cili është trup i përbashkët i Ministrisë së Transportit, Financave dhe komunave, të cilat përshkohen nga traseja e autostradës, ende nuk ka bërë vlerësimin final të pronave, të cilat pritet të shpronësohen.

Verifikimi i pronave, sipas Grabovcit, është kryer vetëm në segmentin e Prizrenit nga pritet të nisin punën buldozerët e konsorciumit amerikano-turk “Bechtel-Enka”. Ndërsa 13-milionëshi i ndarë në vitin 2009, sipas Grabovcit, do të nisë të shpenzohet për të bërë shpronësimin në segmentin e Prizrenit, ku edhe do të punohet në ndërtimin e autostradës Vërmicë - Besi. Grabovci nuk ka bërë të ditur nëse këto mjete prej 6 milionë eurosh do të përdoren si mjete shtesë për segmentin e Prizrenit apo edhe sa do të jetë shuma e mjeteve që do të kërkojë Ministria e Transportit për vitet 2011 dhe 2012.

“Nuk dihet se sa do të jetë kostoja totale për shpronësimet pasi këtë do ta vlerësojë komisioni i përbashkët për këtë punë”, ka thënë Grabovci, duke shtuar se interesimi i ministrisë është që të ecë mirë procesi i ndërtimit të projektit të autostradës dhe krahas saj do të lëvizin gjërat edhe për sa u përket shpronësimeve.

Në anën tjetër, zyrtarët e Ministrisë së Ekonomisë dhe të Financave nuk e kanë komentuar arsyen pse janë ndarë mjetet prej 6 milionë eurosh edhe pse Ministria e Transportit i ka paratë të gatshme për shpronësimet që do të kryhen gjatë vitit 2010 në segmentin e Prizrenit.

Ndërkaq, për sa u përket pagesave për shpronësime, Ministria e Ekonomisë dhe e Financave ka planifikuar që pronat të kompensohen në bazë të çmimit të tregut dhe për këtë do të krijohet një komision i përbashkët ndërmjet Ministrisë së Transportit, asaj të Financave, si dhe të komunave përkatëse në territorin e të cilave i bie traseja e autostradës.

Ministria e Financave, për të definuar shumën e kompensimit, do të marrë për bazë tri kontrata valide nga shitblerjet e fundit që janë bërë në një zonë kadastrale.

Më së shumti prona do të kompensohen në segmentin e Prizrenit ku për 22,5 kilometra autostradë në këtë komunë do të shpronësohen 239 hektarë tokë.
Në atë të Fushë Kosovës do të shpronësohen 4 zona kadastrale me 91 hektarë.

Në zonën e Prishtinës planifikohet të shpronësohen 9 zona kadastrale me gjithsej 177,9 hektarë. Kurse në atë të Obiliqit do të shpronësohen 3 zona kadastrale me 17,5 hektarë.

E vetmja pjesë e autostradës, për të cilën nuk dihet sa hektarë tokë do të shpronësohen, është segmenti Malishevë-Arllat. Kjo pasi traseja e autostradës ishte paraparë t’i binte nga Qafa e Duhles së Komunës së Suharekës, por është ndryshuar pasi konsorciumi “Bechtel-Enka” kishte bërë një propozim të tillë.
Ndërkaq, nga rreth 100 mijë hektarë tokë, sa planifikohen të kompensohen nga Buxheti i Kosovës, rreth 400 hektarë janë pronë shoqërore, ndërsa mbi 600 hektarë janë në pronësi private.

Për pronat shoqërore Qeveria e Kosovës ende nuk ka lidhur ndonjë marrëveshje me Agjencinë Kosovare të Privatizimit, por ka kërkuar që këto prona për interesa nacionale t’i falen Qeverisë.
Koha.net