Dardania.de - Shiko Postimin Tek

toni77 · 11-03-10, 01:12

Besëlidhja e Re (Ungjijt)

Ungjilli sipas Gjonit

Parathënje në Ungjillin e shkruan nga Gjoni

Kush është autori i këtij Ungjilli? Ai vetveten e lë anonim. Megjithatë, dy herë do të na sigurojë se ai vetë i pa me sy gjërat që parashtron (1, 14; 19, 35). Shpesh e thekson se është: “... nxënësi të cilin Jezusi e donte veçanërisht” (13, 23;19, 26. 27. 35; 21, 7. 20. 24). Kjo na bën të mendojmë se është Gjoni, njëri prej të Dymbëdhjetëve, biri i Zebedeut dhe i Salomes, vëllai i Jakobit. Edhe Tradicioni i Kishës që në fillim ia ka mbështetur atij autorësinë.

Edhe Ungjilli i katërt u shkrua greqisht. U shkrua për të krishterët e Azisë së Vogël. Shumica e specialistëve është e mendimit se u shkrua në Efes rreth v. 95 100.

Gjuha e stili janë të veçantë e, bashkë me tri Letrat e Gjonit dhe Zbulesën, bën një pjesë të veçantë të Besëlidhjes së re.

Me hyrjen e përmendur: “Në fillim ishte Fjala...” që është si një ‘praeludium’ apo ouverture, në pak fjalë na e paraqet krejt përmbajtjen e librit: Jezusi është Hyji që hyn në botë e në histori për të shëlbuar njerëzimin. Mbetemi të mrekulluar para Jezusit, Fjalës Logos it, vetja e të cilit tejkalon çdo person në historinë e njerëzimit. Biri i Hyjit Hyj i amshueshëm, i bërë njeri, Krijues i gjithësisë, njerëzve u jep një jetë të re që vjen prej Hyjit.

Në vend të dytë Gjoni na parashtron konfliktin e njerëzve me Hyjin. Gjoni Pagëzuesi, nuk është Mesia! Mesia, i Shuguruari, Krishti është vetëm Jezusi.
Shtjellon, pastaj, se Jezusi është më tepër se Moisiu. Besëlidhja e vjetër duhet t’ia lëshojë vendin Besëlidhjes së re, sepse Jezusi nuk është vetëm një “I Dërguar” i Hyjit sado i madh e i veçantë, por është Biri i Hyjit, Hyj edhe ai vetë, i bërë njeri me anë të misterit të Mishërimit. Me anë të tij, Hyji vjen në mesin e njerëzve dhe hap e vendos rendin e mbinatyrshëm të hirit shenjtërues të humbur me anë të mëkatit të prindërve të parë.

Simbolika te Gjoni është shumë e theksuar. Ajo bazohet në librat biblikë të mëparshëm. Këndej Jezusi është: Dhëndër (3, 29), Bari (10, 11 14), Hardhi (15, 1), Bukë (6, 35), Dritë, Udhë, Jetë, Derë, Qengj, Tempull etj. etj.

Plani:
Hyrja ( 1, 1 18 )
I. Pashkët e para (1, 19 3, 21)
1. Java e parë (1, 19 2, 12)
2. Festa e Pashkëve (2, 13 25)
3. Shpallja e misterit të Shpirtit (3, 1 21)
II. Udhëtimi në Samari e në Galile (3, 22 4, 54)
III. Festa e dytë në Jerusalem (5, 1 47)
IV. Festa e Pashkëve Buka e jetës (6, 1 71)
V. Festa e Tëbanave (7, 1 10, 21)
VI. Festa e Kushtimit të Tempullit (10, 22 11, 54)
VII. Pashkët e fundit Lavdërimi i Birit të njeriut (11, 55 19, 42)
1. Para mundimeve (11, 55 12, 50)
2. Darka e fundit (13, 1 17, 26)
3. Mundimi e vdekja (18, 1 19, 42)
VIII. Dita e Ringjalljes (20, 1 29)
Përfundimi (20, 30 31)
Shtojca (21, 1 25)

www.bibla.net

vazhdon-->

11-03-10, 01:12	#9
toni77 "e Fjala ishte Hyji" Anëtarësuar: 11-03-10 Postime: 14	Titulli: Bibla Besëlidhja e Re (Ungjijt) Ungjilli sipas Gjonit Parathënje në Ungjillin e shkruan nga Gjoni Kush është autori i këtij Ungjilli? Ai vetveten e lë anonim. Megjithatë, dy herë do të na sigurojë se ai vetë i pa me sy gjërat që parashtron (1, 14; 19, 35). Shpesh e thekson se është: “... nxënësi të cilin Jezusi e donte veçanërisht” (13, 23;19, 26. 27. 35; 21, 7. 20. 24). Kjo na bën të mendojmë se është Gjoni, njëri prej të Dymbëdhjetëve, biri i Zebedeut dhe i Salomes, vëllai i Jakobit. Edhe Tradicioni i Kishës që në fillim ia ka mbështetur atij autorësinë. Edhe Ungjilli i katërt u shkrua greqisht. U shkrua për të krishterët e Azisë së Vogël. Shumica e specialistëve është e mendimit se u shkrua në Efes rreth v. 95 100. Gjuha e stili janë të veçantë e, bashkë me tri Letrat e Gjonit dhe Zbulesën, bën një pjesë të veçantë të Besëlidhjes së re. Me hyrjen e përmendur: “Në fillim ishte Fjala...” që është si një ‘praeludium’ apo ouverture, në pak fjalë na e paraqet krejt përmbajtjen e librit: Jezusi është Hyji që hyn në botë e në histori për të shëlbuar njerëzimin. Mbetemi të mrekulluar para Jezusit, Fjalës Logos it, vetja e të cilit tejkalon çdo person në historinë e njerëzimit. Biri i Hyjit Hyj i amshueshëm, i bërë njeri, Krijues i gjithësisë, njerëzve u jep një jetë të re që vjen prej Hyjit. Në vend të dytë Gjoni na parashtron konfliktin e njerëzve me Hyjin. Gjoni Pagëzuesi, nuk është Mesia! Mesia, i Shuguruari, Krishti është vetëm Jezusi. Shtjellon, pastaj, se Jezusi është më tepër se Moisiu. Besëlidhja e vjetër duhet t’ia lëshojë vendin Besëlidhjes së re, sepse Jezusi nuk është vetëm një “I Dërguar” i Hyjit sado i madh e i veçantë, por është Biri i Hyjit, Hyj edhe ai vetë, i bërë njeri me anë të misterit të Mishërimit. Me anë të tij, Hyji vjen në mesin e njerëzve dhe hap e vendos rendin e mbinatyrshëm të hirit shenjtërues të humbur me anë të mëkatit të prindërve të parë. Simbolika te Gjoni është shumë e theksuar. Ajo bazohet në librat biblikë të mëparshëm. Këndej Jezusi është: Dhëndër (3, 29), Bari (10, 11 14), Hardhi (15, 1), Bukë (6, 35), Dritë, Udhë, Jetë, Derë, Qengj, Tempull etj. etj. Plani: Hyrja ( 1, 1 18 ) I. Pashkët e para (1, 19 3, 21) 1. Java e parë (1, 19 2, 12) 2. Festa e Pashkëve (2, 13 25) 3. Shpallja e misterit të Shpirtit (3, 1 21) II. Udhëtimi në Samari e në Galile (3, 22 4, 54) III. Festa e dytë në Jerusalem (5, 1 47) IV. Festa e Pashkëve Buka e jetës (6, 1 71) V. Festa e Tëbanave (7, 1 10, 21) VI. Festa e Kushtimit të Tempullit (10, 22 11, 54) VII. Pashkët e fundit Lavdërimi i Birit të njeriut (11, 55 19, 42) 1. Para mundimeve (11, 55 12, 50) 2. Darka e fundit (13, 1 17, 26) 3. Mundimi e vdekja (18, 1 19, 42) VIII. Dita e Ringjalljes (20, 1 29) Përfundimi (20, 30 31) Shtojca (21, 1 25) www.bibla.net vazhdon-->