[Idila]

Nuk dua të pajtohem me mendimet e pesimistëve, sipas të cilëve fatkeqësia Shqipërisë i vjen nga vetë shqiptarët. Gjuha shqipe dhe vetë shqiptarët nuk mund të jenë as më të mirë, as më të këqij se ky produkt që ne sot kemi, që vjen nga një konvertim i një shumësie faktorësh historikë, kulturorë, ekonomikë, shoqërorë, etj. E keqja e gjuhës shqipe, nuk i erdhi në kohën e mungesës së institucioneve, jo më t'i vijë sot. Ka një shqetësim të madh për mënyrën se si ne flasim shqip, se si ajo ndikohet nga gjuhët e tjera, apo për mënyrën se si mësohet në shkolla. E kemi të lehtë ta gjejmë problemin tek tjetri, por pak herë i bëjmë pyetje vetes se ç'gjë e bën gjuhën tonë kaq problemore në disa raste të caktuara. Si shumë të tjerë besoj shumë, që gjuha është një element kulturologjik, identiteti. Hajdegeri thoshte se gjuha është strehëza, ku futet njeriu dhe dua të besoj se nëse duhet të shkojmë drejt prirjes për ta përsosur një shqiptar, për ta bërë atë me një dimension më demokratik, më emancipues, kjo do të vijë në mënyrë të përshkallëzuar me përvetësimin dhe përsosjen e gjuhës.
Si mund ta arrijmë përsosjen e gjuhës?
Faktori i parë është shkolla, e cila detyrimisht luan një rol të rëndësishëm në pikëpamjen e mësimit, pasurimit dhe respektimit të normës gjuhësore. Shkolla e ka për detyrë këtë rol, ashtu si edhe institucionet e larta, si institutet, akademitë, shoqatat e gjuhëtarëve, shteti në tërësi. Ajo për të cilën ne kemi nevojë është që shqiptarët të jenë sa më pranë shqipes. Më mirë të përdorim një fjalë shqipe, qoftë kjo edhe dialektore, se sa një të huaj, sepse në fund të fundit dhe asaj ne i japim mundësinë për tu integruar në gjuhë. Nga ana tjetër mendoj se shqiptarët i ka prirë një fat i madh. Kufijtë u hapën dhe sot njerëzit lëvizin dhe bashkë me ta dhe idetë, strukturat. Kjo bën që të mos shikojnë njëri-tjetrin si të huaj, por si në pasuri gjuhësore. E rëndësishme është të komunikosh, t'i lësh format të rrjedhin natyrshëm, të mos marrësh pozicione krahinoriste, a thua se kjo gjuhë letrare do të ishte mbështetur mbi gegërishten do të ishte më fisnike se sa mbi toskërishten. Toskërishtja është po aq shqip sa gegërishtja dhe gjuhëtarët nuk duhet të marrin pozicione të tipit krahinorist, ashtu sikundër ka disa tendenca për të krijuar të ashtuquajturën gjuhë letrare "kosovarisht".