[Lapsi]

Sundimi duhet të jetë në të mirë të të gjithë njerëzve

Mënyra jote e të vepruarit duhet të jetë ajo, që është e barabartë ndaj të gjithëve, më gjithëpërfshirë se në drejtësi dhe gjithnjë në të mirë të popullit. Pakënaqësia në mesin e njerëzve të thjeshtë e përkeqëson gjendjen, ndonse paria mund të jetë e kënaqur. Në anën tjetër, pakënaqësia e disa personave nga të parët e vendit mund të arsyetohet, përderisa populli i thjeshtë është i kënaqur me gjendjen. Në mesin e njerëzve, s’ka ngarkesë më të madhe për një prijës gjatë paqes, njerëz më të padobishëm gjatë konflikteve, më të pakënaqur nga barazia, më të dyfytyrshëm në të kërkuarin e favoreve, më pak mirënjohës ndaj bujarisë, më pak të kënaqur me arsyetimet e tua gjatë mosdhënies dhe më të paqëndrueshëm gjatë trazirave sesa pjesëtarët e parisë. Dije se njerëzit e thjeshtë janë shtylla e fesë, fuqia e muslimanëve dhe mbrojtja e tyre kundër armikut. Andaj kujdesu për punët e tyre dhe ji miqësor me ta!


Njeriu më i lig në mesin e atyre që i sundon dhe më i largëti prej teje, duhet të jetë ai, i cili i gjurmon mangësitë e njerëzve të tjerë. Të gjithë njerëzit kanë mangësi dhe prijësi i tyre është ai që duhet t’i mbulojë ato. Mos i përhap mangësitë dhe gabimet e tyre të fshehta sepse detyra jote është ta korigjosh atë që është e hapur. Lëre në duart e Zotit atë, që është e fshehur prej teje!


Mbuloi mangësitë e tyre, aq sa mundesh dhe Zoti do t’i mbulojë ato mangësi tuajat, të cilat do të doje të mbeteshin të pazbuluara. Zgjidhe çdo nyje urrejtjeje mes njerëzve dhe parandaloi armiqësitë e mundshme mes tyre. Në çështjet që mbahen fshehur prej teje, bëhu sikur nuk di gjë! Mos u ngut për t’i përkrahur fjalët e thashethemexhinjë ve në lidhje me njerëzit, sepse ndonse mund të duken si këshilltarë të sinqertë, këta njerëz janë gjithnjë mashtrues.

Në lidhje me këshilltarët

Mos u këshillo me një koprrac, që s’të lë të jesh bujar dhe që të tremb gjithë kohës nga varfëria. Mos u këshillo as me ndonjë frikacak, që të bën përherë të ndihesh i dobët dhe as me ndonjë lakmitar, që bën të të duket e bukur mbledhja e pasurisë. Ndonse koprracia, paburrëria dhe lakmia janë tre vese të ndryshme, të gjitha burojnë nga mosnjohja e mjaftueshme e Zotit.


Këshilltari më i keq për ty është ai, i cili ka qenë këshilltar i prijësve të ligë para teje dhe që ka marrë pjesë në mëkatet e tyre. Njerëzit e tillë s’duhet të jenë ndër këshilltarët e tu, sepse ata janë bashkëveprues të mëkatarëve dhe vëllezër të shtypësve. Në vend të tyre, mund të gjesh të tjerë, që janë të aftë dhe me ndikim si këta të parët, por që kurrë s’i kanë ndihmuar shtypësit dhe as mëkatarët në mëkatet e tyre. Të tillët, më së paku të hapin telashe dhe të përkrahin më së shumti. Ata gjithmonë do të jenë të kujdesshëm për ty dhe indiferentë ndaj të tjerëve. Andaj, bëji këta njerëz miqtë e tu më të afërt, qoftë në publik, qoftë në jetën private.


Për ty, më i miri prej tyre është ai që t’i thotë hapur të vërtetat dhe që s’të përkrah në vepra të tilla, të cilat Zoti nuk ua lejon miqve të Tij, ndonse ti mund të dëshirosh të veprosh në atë mënyrë. Shoqërohu me njerëz të sinqertë, që i druhen Zotit! Pastaj mësoji mos të të lëvdojnë për veprat që s’i ke bërë, sepse teprimi në lëvdata krijon krenari dhe të çon drejt mendjemadhësisë .


Të virtytshmit dhe të ligët s’duhet të jenë të barabartë në sytë e tu, sepse kjo do të shkaktonte largim të të virtytshmive nga virtytet dhe vazhdim të të ligëve në të liga. Gjithkë mbaje në pozitën që e meriton! Dije se gjëja më e dobishme për të lënë përshtypje të mirë tek populli, është të sillesh butë me ta, t’ua lehtësosh vuajtjet dhe të mos u sjellësh telashe të padurueshme. Duhet të lësh përshtypje të mirë tek njerëzit, sepse mendimi i tyre i mirë për ty, ka për të të shpëtuar nga shumë probleme. Ki besim tek njerëzit, që u ke bërë mirë dhe që i ke sprovuar në vështirësi dhe ruaju nga njerëzit, të cilëve u ke bërë keq!


Mos i ndrysho ato tradita, që të parët e popullit i kanë ndjekur dhe që kanë mundësuar një unitet mes njerëzve e një përparim të tyre. Mos krijo risi duke i shkatërruar këto tradita të mëparshme, sepse atëherë, shpërblimi i atyre që i kanë nisur do të vazhdojë por dënimi për prishjen e tyre do t’të mbetet ty mbi supe. Gjithnjë bisedo me dijetarët dhe këshillohu me të urtit, që të mund t’i përmirësosh vendet nën sundimin tënd dhe të vazhdosh në atë vijë, në të cilën paraardhësit e tu kanë qenë të vendosur.

Klasat e ndryshme të njerëzve

Dije se populli përbëhet nga klasa të ndryshme, të cilat mund të përparojnë vetëm me ndihmën e njëra-tjetrës. Ndër to është ushtria e Zotit, pastaj nëpunësit, gjykatësit dhe paguesit e tatimit për kokë (xhizje) e të tatimit të tokës (haraxh) nga mesi i jobesimtarëve të mbrojtur nga Islami. Pastaj janë muslimanët e thjeshtë, tregtarët dhe zejtarët dhe klasa më e ulët e të varfërve dhe nevojtarëve. Zoti e ka caktuar hisen e secilit grup dhe i ka vendosur në Librin e Tij dhe në Traditën e Profetit, rregullat dhe kufizimet në lidhje me secilin prej tyre.


Me vullnetin e Zotit, ushtria është kështjella mbrojtëse e popullit, stolia e sunduesit, fuqia e fesë dhe mjeti për të siguruar paqen. Populli nuk mund të ekzistojë pa të dhe në anën tjetër, ushtria mund të mirëmbahet vetëm me pjesën e tatimeve që është e caktuar për të dhe që i mundëson të luftojë kundër armikut, të përparojë gjithë më tepër dhe t’i përmbushë nevojat e veta. Këto dy grupe (ushtria dhe populli i thjeshtë) nuk mund të ekzistojnë pa një grup të tretë, që përbëhet nga gjykatësit, zyrtarët dhe nëpunësit e kategorive të ndryshme, që merren me mbledhjen e tatimeve, e ruajnë rendin dhe e sigurojnë paqen mes grupeve të ndryshme të shoqërisë.


Dhe të gjithë këto grupe nuk mund të ekzistojnë pa tregtarët dhe zejtarët, të cilët i sigurojnë gjërat e nevojshme për ta, krijojnë tregje dhe u mundësojnë njerëzve, të mos merren vetë me sigurimin e gjërave të nevojshme për jetesë. Më në fund është klasa më e ulët, e përbërë nga të varfërit dhe nevojtarët, përkrahja dhe ndihma ndaj të cilëve është një detyrim sepse të gjithë kanë hise në begatitë e Zotit. Secili grup ka të drejta mbi prijësin, në varësi prej nevojave të veta. Një prijës nuk mund t’i përmbushë detyrimet ndaj tyre, veçse me ndihmën e Zotit dhe duke e stërvitur veten gjithë kohës, për t’i qëndruar besnik të drejtës dhe për të duruar çdo vështirësi.