[Makresh]

…konkluzion







WB: Si i përgjigjet muslimani intelektual shqiptar keqkuptimeve të imazhit dhe rolit të islamit në shoqëri?

EH: Unë u përpoqa të shpjegoj arsyet për fshehjen e besimit islam gjatë procesit të ndërtimit të kombit në fillim të shekullit 20-të. Lufta për të fshehur besimin u bë e dhimbshme për shkak të madhësisë se çfarë ishte në lojë, vetë ekzistenca e shtetit shqiptar. Fakti elitat shqiptare përqafuan dhe adoptuan stilin europian të jetesës, krishin krijuar besimin që islami po zhdukej në Shqipëri. Kështu, shqiptarët e kohës duhet të përballeshin me kritiçizmin e tërbuar nga shumë zëra europian për faktin e vetëm të ndërtimit të xhamive në 1930. Ndërsa shtypi francez dhe italian ishin më të zëshëm në alarmimin e tyre, ne mund të imagjinojmë se çfarë cilësie gjuhe përdorej në qarqet politike.

Si përgjigje, elitat e frikësuara shqiptare, duke përfshirë edhe ato fetare, filluan për të kufizuar numrin xhamive vetëm duke i mbyllur. Burokratët i ndalën faljet e tyre publike dhe pjesëmarrjen e ceremonive muslimane. Ata mendonin që ata kishin për të treguar shenja serioze të ç’islamizimit dhe ç’osmanizimit të Shqipërisë. Unë besoj që duke vepruar kështu ata pritnin që të pranoheshin nga pala europiane dhe shpresonin për të arritur marrëdhënie të mira me ata.

Gjenerata e mëvonshme injoruan arsyet e vërteta prapa strategjive të tilla mbijetese dhe gjenerata e tretë madje edhe më tepër. Këto strategji mbijetese të fshehjes së besimit filloj të ngushtonte hapësirën publike për kërkesat muslimane të cilat rezultuan në alienizimin e intelektualit shqiptar musliman që rrjedhimisht vdiq tërësisht me instalimin e diktaturës komuniste dhe ligjit të poshtër të ndalimit të fesë që zgjati për 23 vjet.

Tani, intelektuali musliman është në periudhën formuese. Gjenerata më e re është duke u bërë e vetëdijshme rreth realiteteve të identitetit shqiptar dhe trashëgimisë fetare të tij. Unë shpresoj, që pas një shekulli në fshehje dhe shtypje gjërat do të kthehen në rrugën e tyre normale.


Ngjarjet që pasuan vrasjen e një shtetasi shqiptar nga Himara, sfondi politik i vërtetë apo i supozuar i motiveve të vrasjes, protesta e qeverisë greke dhe kryepeshkopit të Kishës Ortodokse, zbythja e shtetit shqiptar e servilizmi i politikanëve ndaj shtetit grek kanë nxitur një mori artikujsh në shtyp që reflektojne zemërimin shqiptar.

Është zemërimi shqiptar ndaj fqinjit tonë që teksa ngrë zërin në kup të qiellit për një vrasje që ende nuk është hetuar tërësisht, toleron vrasjen e emigrantëve shqiptarë për motive të qarta ksenofobie teksa ushtarët e këtij shteti premtojnë në marshe ushtarake se do e kthejnë lëkurën e shqiptarëve (si dhe turqëve) në shollë këpucësh. Është zemërimi ndaj kreut të Kishës Ortodokse Shqiptare që as nuk përpiqet të ruaj aparencat në mbështetje të politikave greke në Shqipëri. Është zemërimi ndaj politikanëve tanë që lejojnë që rrugët e këtij vendi të zaptohen me banditizëm, që servilosen para fqinjëve tanë që trajtojnë Shqipërinë si vend vasal, që nuk ngrenë zërin për keqtrajtimet e emigrantëve shqiptarë.

Po a janë vërtet të zemëruar shqiptarët nga qeveria e tyre, nga servilizmi politik, nga trajtimi në pikat kufitare apo në rrugët e Athinës, a janë të irrituar shqiptarët që trajtohen si mbeturina që shtyhen me FSHESË? A mos vallë gjithë këta artikuj në media reflektojnë ngritjen e ndonjë lëvizjeje nacionaliste shqiptare? Jo.

Qeveria aktuale dhe kryeministri i saj, që ka treguar me jetgjatësinë e vet politike se e njeh mirë këtë vënd, nuk trembet se servilizmi dhe vasaliteti i tij do i kushtoj në kutitë e votimit, se zemërimi shqiptar do kthehet në kriter politik sipas të cilit do vlerësohen forcat politike dhe se do ndikojë rezultatet elektorale. Opozita qartazi nuk mendon se ka vlerë praktike marja e rolit të kampionit të zërit të revoltës shqiptare ndaj dinjitetit të humbur e prandaj as nuk ka ndër mend të marë një hap të tillë. Arsyeja është se nuk ka zemërim shqiptar, nuk ka shance që gjithë kjo prodhimtari mediatike të reflektojë një lëvizje civile që do vendoste artikulimin e ndonje qëndrimi politik që kërcënon të ndëshkojë politikanët për vasalitetin e tyre ndaj fqinjit të jugut. Shqiptarët prej kaq vitesh e kanë bërë të qartë sa e kanë pazarin, se cili ështe cmimi i tyre. Shqiptarët nuk i ka zemëruar mjaftueshëm as FSHESA e as konvertimi me dhunë i eshtrave të gjyshërve të tyre, as impotenca e policisë që u zmbraps para tymit të temjanit, as ksenofobia e racizmi i shtetit grek, as fundamentalizmi fetar i Greqisë që vazhdon të mbështesë kriminelët më famëkeq të Ballkanit, as trajtimi i tyre në Kakavi si qënie që nuk meritojnë respektin themeltar njerëzor. Shqiptarët nuk janë të zemëruar, ose së paku jo aq sa ta vënë re politikanët e tyre, jo aq sa ta kthejnë këtë zemërim në lëvizje civile e politike që kërkon dinjitet. Si rjedhim kjo valë mediatike, përfshi këtë artikull, ka gjasa të jëtë retorikë boshe.

Nëse një hetim i pa-politizuar do tregonte se vrasja u krye për motive urrejtje etnike, atëherë ajo duhet dënuar si e tillë. Por kjo jo për shkak të presioneve të një vendi si Greqia që nuk ka të drejtën morale t’u japë leksion shqiptarëve për këto punë. Duhet dënuar si e tillë sepse shqiptarët nuk duhet të lëjojnë diskriminimin e dhunimin e askujt për shkak të etnisë, rracës apo fesë së tij. Nëse vërtetohet se vrasja është motivuar nga urrejtja etnike, atëherë arsyet, motivet, shtysat që e ushqejnë një gjë të tillë duhen studiuar dhe adresuar. Por të jemi të qartë, shqiptarët kanë mjaft arsye, më se të justifikuara, për të qenë të pakënaqur, të fyer, të indinjuar nga politikat e fqinjit të jugut dhe ky zemërim duhet të gjejë zë në mënyrë dinjitoze e të shëndetshme, në një mënyrë që do u tregonte politikanëve tanë se nëse nuk do përfaqsojnë interesat e elektoratit që i voton, atëherë ata nuk meritojnë pushtetin.