[Neferta]

2. Problemi është shtruar, biles është shtruar edhe nga shteti komunist në vitet e fundit të qeverisjes, kur pati kontaktet e para me Greqinë. Dihet që marrëdhëniet diplomatike me Greqinë u rivendosën në vitin 1971, por pala greke evitoi për vite me radhë kontaktet politike. Jam i bindur se kjo gjë ka ndodhur pikërisht për faktin se Greqia kërkonte që të shmangte ngritjen e problemeve të vjetra që Greqia kishte me Shqipërinë. Në vitin 1990 dhe 1991, gjatë takimeve të kryeministrit grek, Micotaqis me drejtuesit e fundit të qeverisë komuniste, Adil Çarçanin dhe Ramiz Alinë, pala shqiptare ka ngritur çështjen çame. Dhe kjo që ka ndodhur edhe me qeverinë e parë shqiptare demokratike, qeverinë “Meksi”. Kjo çështje është ngritur në mënyrë të përsëritur dhe pala greke, jo vetëm e ka njohur këtë si problem, por ka rënë dakord për ngritjen e një komisioni miks, për të trajtuar aspekte të ndryshme të çështjes çame. Por, tashmë ne kemi një kthim prapa. Sot pushtetarët grekë pretendojnë që nuk ka një çështje të tillë dhe thonë se çështja çame nuk ekziston. Të gjithëve besoj u kujtohet se si në vitin 2005, presidenti grek, Papulias, anuloi një takim me homologun e tij shqiptar në Sarandë, Alfred Moisiu, madje u kthye në mes të rrugës, sepse mori veësh që në vendin e takimit ishte mbledhur një grup paqësor çamësh, të cilët paraqisnin problemet e tyre me një frymë paqësore dhe aspak agresive apo nacionaliste. E gjithë Greqia zyrtare e përshëndeti këtë akt të paprecedentë dhe të turpshëm të presidentit Papulias, i cili shkaktoi një skandal diplomatik, për t’i qëndruar besnik një stereotipi që është krijuar nga politika greke, ajo e injorimit të çështjes çame. Problemi është se ky regres në çështjen çame, ka ardhur për faktin se qeveria shqiptare është tërhequr nga kjo çështje. E thashë edhe më sipër që, deri në vitiet 90, problemi çam, madje edhe problemi i kufijve dhe pronave të qytetarëve shqiptarë, të cilat po përdoren nga shteti grek, kanë qenë shtruar në tryezën e bisedimeve. Në këtë tryezë kanë qenë të shtruara edhe diskutimet për ndarjen e ujërave të brendshme, lumenjve, për të cilat ka pasur diskutime edhe para viteve ’90, në mënyrë që të arrihej një marrëveshje. Pra, ka një sërë çështjes, të cilat duhet të përbëjnë axhendën e qeverisë shqiptare. Kjo e fundit, në mënyrë të hapur, ka deklaruar se ka hequr dorë nga kjo axhendë. Këtë gjë e ka thënë kryeministri Berisha gjatë takimit të tij me ish-homologun grek Karamalisin pak kohë më parë. Berisha deklaroi se Shqipëria nuk ka asnjë problem me Greqinë, gjë që nuk është e vërtetë, gjë që është një kapitullim i politikës shqiptare ndaj interesave të vendit dhe popullit shqiptar. Unë gjykoj se një shtet me dinjitet dhe që ka sensin e sovranitetit, nuk duhet të heshtë, kur një shtet tjetër, qoftë edhe më i fuqishëm, i kërkon që të heshtë. Për çështjen çame, autoritetet greke kanë kërkuar që mos të diskutohet dhe mos të shtrohet më. Këtë gjë e kanë kërkuar në mënyrë laksative. Për fat të keq, qeveritarët shqiptarë kanë lëshuar përballë kësaj kërkese dhe gjatë viteve të fundit, në takimet e nivele të larta, kjo çështje nuk është ngritur. Politika shqiptare, duke braktisur axhendën dhe interesat e vendit, është vënë në zbatim të axhendës dhe interesave greke. Dhe çfarë ka ndodhur këto vite në Shqipëri? Është përmbysur Kisha Autoqefale Ortodokse, duke vënë në krye të saj zotin Janullatos, një prelad grek, por duke përmysur njëkohësisht edhe sinodin e kishës, i cili përbëhet kryesisht nga qytetarë grekë. Ne kemi parë që të hapen shkolla në gjuhën greke në Himarë dhe në Korçë, me një folklor dhe simbolikë të qartë nacionaliste, për të treguar që këto vende janë greke. Këtë e kanë thënë qartë zyrtarë të lartë të qeverisë greke, si ministri i Arsimit aoi zëvendësministri i Jashtëm grek, të cilët kanë ardhur për inaugurimin e këtyre shkollave. Është lejuar që të ngrihen simbole helene, siç janë varrezat e famshme apo komplekset monumentale në vijën virtuale të Vorio-Epirit, që nga Korça deri në Gjirokastër, siç janë varrezat e Këlcyrës, të cilat u shoqëruan me skandale dhe shkelje të rënda të ligjit. Përmendim këtu dhunimin e varreve të fshtarëve të Kosinës, të cilat u trafikuan dhe u tentuan që të paraqiteshin si eshtra të ushtarëve grekë. Shteti shqiptar dhe prokuroria shqiptare këtë çështje e lanë, në vend që të dënonin fajtorët, të cilët tashmë janë gtë identifikuar. Kanë ndodhur ndërkohë edhe ngjarje të tjera shumë të rënda.

E keni fjalën për paktin mbi ujërat detarë?

Por, pikërisht për marrëveshjen e ndarjes së ujërave territoriale, një marrëveshje e cila nuk ka qenë fare në axhendën e marrëdhënieve greko-shqiptare. Ajo është futur në mënyrë kontrabande dhe shkelte ligjet dhe Konventën Ndërkombëtare të Ujërave. Kjo çështje nuk ka ekzistuar asnjëherë dhe deri tre-katër vjet më parë, pala greke nuk e ka ngritur këtë si çështje. Pala greke nuk mund ta ngrinte çështjen e kufijve detarë, në një kohë që ajo nuk njeh kufijtë tokësorë. Greqia e ka ndërgjegjien e prishur, pasi nuk është në rregull me ligjet dhe konventat ndërkombëtare, nuk është në rregull me partnerin e saj, Shqipërinë, përsa i përket kufirit të vendosur 100 vjet më përpara dhe të njohur nga forumet më të larta ndërkombëtare, siç ishte Lidhja e Kombeve dhe Konferenca e Ambasadorëve. Kjo kërkesë është shtruar tre-katër vitet e fundit në mënyrë ultimative nga ana e qeverisë greke dhe qeveria shqiptare, skllave e veseve dhe korrupsionit të saj, që nuk është vetëm korrupsion politik, u vu në zbatim të kësaj marrëveshje, duke i hequr shtetit shqiptar mbri 300 km katror det, në një zonë ku kufiri detar mes Shqipërisë dhe Greqisë është vetëm 4 km në kanalin e Korfuzit. Kufiri grek vinte deri afër bregdeit shqiptar, të Ksamilit dhe Sarandës. Bëhet fjalë deri 700 metra afër kufirit shqiptar. Me të drejtë, Gjykata Kushtetuese e hodhi poshtë këtë marrëveshje në mënyrë kategorikë dhe me një votim të paprecedentë. Kjo marrëveshje ishte antikombëtare, pasi ishte një shitje e territoreve në favor të një shteti të dytë.

Vorio-Epiri është një axhendë reale e qeverisë greke apo është më shumë një frikë e shqiptarëve?

Unë besoj që po, pasi konsulli grek në Korçë, e deklaroi në mënyrë të hapur kauzën e Vorio-Epirit dhe madje shpalli të hapur luftën për Vorio-Epirin. Ky nuk është i vetmi, pasi ka edhe zyrtarë të tjerë të lartë grekë, sidomos pas vitit 1990, të cilët e kanë artikuluar gjithmonë e më shpesh kauzën e Vorio-Epirit. Unë mund të them me kompetencë dhe me bindje të plotë se gjashtë pikat që kryeministri Mitocaqis, ia paraqiti në mënyrë ultimative qeverisë shqiptare në vitin 1993, kanë të bëjnë me kauzën e Vorio-Epirit dhe me helenizimin e jugut të Shqipërisë. Lëvizjet e fundit, në një radhë lëvizjesh, që nga hapja e shkollave greke, që nga ngritja e simboleve greke gjithandej në jugun e Shqipërisë, duke përfshirë edhe varrezat monumentale që përmenda më sipër, që nga dhënia e pensioneve qytetarëve shqiptarë jo vetëm me kombësi greke, por edhe atyre me kombësi shqiptare, promovimi dhe mbështetja e bizneseve të caktuara, depërtimi i tyre në jugun e Shqipërisë, mosnjohja e kufirit etj, vijnë dhe përfundojnë tek hapi tjetër i turpshëm, regjistrimi i popullsisë.