[Zero Cool]

S’fitojnë dot edhe Kosova, edhe Serbia

Çdo lëvizje tej Ahtisaarit objektivisht e bën Veriun e Kosovës pjesë të Serbisë, qoftë edhe nëse formalisht mbeten në fuqi kufijtë e Kosovës.


Vjeshta e këtij viti, si po duket, do të jetë përcaktuese për drejtimin që do të marrë zgjidhja e temës së Veriut të Kosovës. Kjo nuk do të thotë që sivjet do të mbyllet kjo çështje, sepse realisht, nuk ka gjasa që diç e tillë të ndodhë kaq shpejt, por do të shfaqen, gjithnjë e më shumë, modalitetet dhe propozimet për Veriun e Kosovës, të cilat do të provojnë të respektojnë tri kritere kyç: tërësia e shtetit të Kosovës të ruhet dhe kufijtë e saj të mos ndryshojnë; Serbia e Boris Tadicit të jetë e kënaqur me solucionin e ofruar; serbët lokalë të jenë mbështetës të këtij solucioni për Veriun e Kosovës.

Me pikëshikimin e sotëm, të shtatorit të këtij viti, dyzimi i këtyre tri kritereve është mision i pamundur, edhe pse Brukseli zyrtar llogarit që karota e tij për Prishtinën dhe Beogradin, apo, inkuadrimi, herët a vonë i Kosovës dhe Serbisë në Bashkimin Europian, do të jetë njëkohësisht edhe shkopi i ndëshkimit për të dy palët, po që se nuk pranojnë që të jenë bashkëpunues në mbylljen e kësaj çështjeje, e cila rëndon perspektivën afatgjatë të stabilizimit të Ballkanit Perëndimor, mbase poaq sa kërcënimi për shpërbërjen e Bosnjës dhe Hercegovinës.

Aktualisht, kur flasim për karrotat e Brukselit, ato janë shumë më joshëse për Serbinë sesa për Kosovën. Prishtina pret që deri në fund të këtij viti do të marrë “Strategjinë për liberalizimin e vizave”, ndërsa Beogradi synon të fitojë statusin e shtetit kandidat për hyrjen në BE. Është e vërtetë që po që se do të kishte marrëveshje në mes të Kosovës dhe Serbisë, që do të shënonte hyrjen në procesin e normalizimin të raporteve midis dy shteteve, pesëshja e BE-së që vazhdon të jetë kundërshtuese e pavarësisë së Kosovës do të mund të merrte atë vendimin e shumëpritur (të njohjes), që do të krijonte rrethana shumë më të favorshme për Kosovën dhe për marrëdhëniet kontraktuale me Bashkimin Europian. Por ky skenar, së paku sot për sot, ende më shumë i përket fantastikës shkencore, sesa realitetit politik.

Pra, në rrethanat aktuale, Serbia ka shumë më tepër për të humbur sesa Kosova – kur bëhet fjalë për ardhmëninë në BE. Beogradit do të duhej t’i ngutej më shumë sesa Prishtinës për t’u dakorduar për temën e Veriut. Por, në Serbinë e Boris Tadicit nuk ka vertikale të interesave strategjike, por ato shtrohen në një horizontale të përçudnueme – të njohur me atë thënien e përsëritur shumë herë: edhe BE-ja, edhe Kosova. Në politikën e jashtme, kjo horizontale ka dukjen e pohimit poaq paradoksal: edhe BE-ja, edhe Amerika, edhe Rusia, e edhe Kina.

Serbisë së Boris Tadicit, së paku deri tash, i është lejuar komoditeti i Jugosllavisë së Josip Broz Titos, edhe pse Beogradi i sotëm nuk është as hija e shtetit të dikurshëm, neutraliteti i të cilit karshi Bashkimit Sovjetik ishte interes jetik i Perëndimit gjatë Luftës së Ftohtë.

Për këtë Serbi tani është goxha vështirë, në mos edhe e pamundur, të arrijë t’i koordinojë prioritetet e saj në rrafshin ndërkombëtar karshi BE-së, me ato të tjerat në Kosovë, të cilat kinse janë tepër të rëndësishme për rezultatin e zgjedhjeve të përgjithshme të vitit të ardhshëm. Beogradi i sotëm e ka këtë fjalor pseudo-argumentues në mbrojtje të qëndrimeve të tij: nëse BE-ja do partner properëndimorë në Beograd (i cili, ndryshe, është i hapur edhe ndaj Rusisë dhe Kinës) dhe nëse ky partner duhet t’i fitojë zgjedhjet në pranverën e vitit 2011, atëherë, Serbia duhet të mbetet në Veri të Kosovës edhe për disa vjet, Serbia duhet të fitojë statusin e shtetit kandidat për BE dhe tutje, ky shtet duhet të jetë i privilegjuar nga Brukseli dhe Washingtoni.

Në të kundërtën, gogoli i radikalëve dhe pseudoradikalëve do të rikthehet në pushtet në Serbi dhe i gjithë investimi politik dhe financiar i Perëndimit në Serbi dhe në Ballkan do të shkojë kuq.

Është ky një lloj kërcënimi apo edhe shantazhi politik që Serbia e Tadicit, së paku deri tash, me sukses e ka aplikuar në relacionet e tij me Brukselin, duke shpërgjegjësuar veten prej faktit që me sjelljet e tij, po e dëmton përditë një shtet fqi, Kosovën dhe gjithë atë investim politik, ushtarak dhe financiar të SHBA-së, BE-së dhe Paktit NATO në Kosovë.

Nëse këtu sërish shfaqen ato tri kriteret e përmendura në fillim të këtij shkrimi, del që është e pamundur të ketë marrëveshje të Prishtinës dhe të Beogradit për Veriun e Kosovës, për shkak të vetë natyrës së pushtetit në Serbi, i cili është i njejtë, ama absolutisht i njëjtë, pa marrë parasysh kush qeveris me Serbinë, kur bëhet fjalë për Kosovën.

Presidenti i Serbisë Tadic, për ta vërtetuar këtë pohim (për pamundësinë e kompromisit), u rishfaq me opsionin e tij që përpiqet t’i kombinojë kriteret e politikës së tij ndaj Kosovës. Ai thotë që duhet të gjendet një opsion optimal për Veriun e Kosovës, që duhet të ketë garanca të sigurisë për serbët në enklava, që duhet të rregullohet statusi i monumenteve më të rëndësishme religjioze-kulturore serbe dhe më në fund, duhet të rregullohet edhe statusi i pronës së serbëve dhe të shtetit të Serbisë në Kosovë.

Përkthyer në gjuhë fare të kuptueshme, kjo do të thotë që Veriu i Kosovës t’i takojë Serbisë, që në pjesët tjera të Kosovës ku jetojnë serbët të vlejë Ahtisaari, që të ketë eskterritorialitet për kishat dhe manastiret kryesore serbe dhe së fundi, që Beogradi t’i marrë mbi 300 milionë euro nga privatizimi i ndërmarrjeve shoqërore në Kosovë.
Me këtë variant do të pajtoheshin gjithsesi edhe serbët që jetojnë në Veri të Kosovës.
Në fakt, gjithçka nën ndarjen e Kosovës është e papranueshme për Tadiqin dhe të “moderuarit” tjerë serbë.

Anasjelltas, për politikanët kosovarë, çdo gjë mbi ofertën e Presidentit Ahtisaari është e papranueshme kur bëhet fjalë për trajtimin e Veriut të Kosovës.
Dhe problemi është këtu që mes nuk ka. Dhe as kompromis. Çdo lëvizje tej Ahtisaarit, objektivisht e bën Veriun e Kosovës pjesë të Serbisë, qoftë edhe nëse formalisht mbeten në fuqi kufijtë e Kosovës.