Shiko Postimin Tek
Vjetėr 21-11-11, 19:27   #4
Hajra
Guest
 
Postime: n/a
Gabim Titulli: Shkencetaret: Menyrat per te jetuar sa me gjate

10 kėshilla tė nevojshme qė duhet tė ndiqni
1- Kujdesuni pėr zemrėn
Nėse doni tė shmangni sėmundjet e zemrės filloni nga kujdesi pėr dhėmbėt. Eksperti amerikan i dhėmbėve, Dr. Kenneth Bueltmann, thotė se femrat qė bėjnė “floos” nė dhėmbėt e tyre mė shumė se dy herė nė ditė, kanė njė buzėqeshje tė bukur por “floosing” shkatėrron bakteret e dhėmbėve tė cilat shkaktojnė sėmundje kronike. Njė infeksion i gojės, nėnkupton bakterin i cili futet nė gjak, kontribuon jashtėzakonisht nė sėmundjet e zemrės, diabetin dhe nė rrugėt e frymėmarrjes. Njė rrezik pėrbėn edhe kur je shtatzėnė. Kohėt e fundit ėshtė konstatuar se problemet me zemrėn zėnė vendin kryesor tė sėmundjeve mė tė shfaqura nė popullsinė shqiptare. Nuk ėshtė i pakėt numri i pacientėve drejtuar qendrave spitalore pėr tė diagnostikuar dhe kuruar problemet me zemrėn. Nuk janė tė pakta rastet e vdekjeve nga ataku kardiak tek pacientėt qė kanė probleme me zemrėn. Mė tė prekur janė tė moshuarit, por nuk janė tė rralla rastet kur edhe persona nė moshė tė re paraqiten me probleme tė tilla.
2- Shmangni sėmundjet neurologjike
Nėse doni tė mbroni trurin tuaj, konsumoni acid folik. Nėse nuk keni njė nivel normal tė acidit folik nė dietėn tuaj, jeni tė rrezikuar nga shfaqja e Alzheimers, thekson shkencėtari amerikan Judi Adams. “Acidi folik gjithashtu redukton rrezikun e kancerit si dhe rregullon nivelin e homokisteinės, njė aminoacid qė lufton sėmundjet e zemrės dhe e forcon atė. Agrumet janė njė ushqim po aq i dobishėm sa dhe buka apo brumėrat. Sėmundjet neurologjike shkaktohen nga ērregullime dhe shqetėsime psikologjike, por nė disa raste edhe nervore. Disa nga kėto sėmundje neurologjike janė mė tė shpeshta me fillimin e stinės sė nxehtė, por nuk mungojnė edhe rastet tė cilat shfaqen vetėm nė kohėn e lagėsht ose nė stinėn e ftohtė. Njė nga faktorėt mė tė rėndėsishėm qė ėshtė shkaktar i kėsaj sėmundjeje ėshtė edhe stresi dhe sipas specialistėve, nga studimet mė tė fundit ky ėshtė faktori pėr tė cilin nuk mund tė ketė njė mjekim specifik, por vetėm trajtime mė shumė psikologjike.
3- Variēet venoze
Nėse doni tė shmangni variēet venoze, bėni kontrolle mjekėsore.
Shumė gra, mbi moshėn 30 vjeē vuajnė nga dhimbja dhe shfaqja e variēeve, por vetėm duke mbajtur sistemin digjestiv nė lėvizje, mund tė gjeni ēelėsin e shmangies sė kėtij problemi. Specialisti amerikan i venave, Dr. Luis Navarro kėshillon: Gratė mund tė parandalojnė shfaqjen e varikozės duke zgjedhur ushqime tė pasura me produkte tė bimėve me kėrcell, gruri, orizi, etj, tė cilat ndikojnė nė funksionimin e rregullt tė organeve tė brendshme si dhe rregullojnė lėvizjen e muskujve, nė rastet kur vuani nga gjymtyrėt e poshtme. Evitoni dhe qėndrimin ulur me kėmbėt kryqėzuar.
4- Problemet me sytė
Nėse doni tė shmangni problemet me sytė, kontrollojini herė pas here Duhet tė bėni njė vizitė tė syve ēdo 2 vjet, nėse nuk dėshironi tė vini syze apo lente kontakti. Nuk duhet tė kujtohemi pėr kontrollin e tyre vetėm nė ato raste kur pėsojmė aksident apo kur kemi pamje tė turbulluar. Optometristėt ngulmojnė nė gjendjen shėndetėsore tė njeriut duke filluar qė nga shqetėsime tė tilla si diabeti, presioni i lartė i gjakut, skleroza, si dhe tumoret nė tru. Duhet tė keni kujdes pasi ekspozimi i pėrzgjatur ose jo i duhur nėn rrezet e diellit mund tė shkaktojė dėmtim tė syve.
5- Bėni gjumė tė rehatshėm
Nėse doni tė rrisni imunitetin e organizmit, bėni gjumė tė rehatshėm. Shumė nga ne nuk bėjnė gjumė tė qetė ose flenė pak. Profesori amerikan Joan Shaver thotė: “Gjumi i pamjaftueshėm ndikon nė funksionet fizike, gjendjen shpirtėrore dhe pėrqendrimin. Dobėson sistemin imunitar, fillon dhimbja e kokės dhe mund tė ēojė edhe nė depresion”. Njerėzit me sėmundjen e
pagjumėsisė nuk qėndrojnė dot nė stabilitet social, sapo nisin njė punė, nuk e pėrballojnė dot dhe detyrohen ta lėnė. Por edhe gjumi me orar tė zgjatur mund tė jetė problematik pėr shėndetin tuaj. Orari i gjumit duhet tė jetė pak a shumė i qėndrueshėm.
6- Konsumoni fibrat
Nėse doni tė jeni energjik gjatė gjithė ditės, filloni me “fibra” qė nė mėngjes. Ėshtė provuar se fibra rrit nivelin e energjive, ka njė efekt pozitiv nė funksionimin e organeve. Ju mban nė formė pėr njė kohė tė gjatė dhe gjithashtu nuk ndikon nė shtim tė peshės. Konsumoni produkte vegjetariane dhe ushqime me fibra. Nė kėtė kategori pėrfshihen tė gjitha perimet dhe frutat, duke shmangur ushqimet e skuqura dhe tė yndyrshme. Fibrat luajnė njė rol tė rėndėsishėm nė njė dietė tė shėndetshme, ndihmojnė lėvizjen e ushqimit nė aparatin e tretės, ndalojnė kapsllėkun, ndihmojnė funksionimin e zorrėve (parandalojnė shqetėsimet nė to), apendesitin, sėmundjet e zemrės.
7- Shmangni Osteoporozėn
Nėse doni tė shmangni osteoporozėn duhet tė merrni vitaminė K. Osteoporoza shfaqet nė njė nė ēdo tre gra tė moshės mbi 50 vjeē nė Britani dhe faktorėt qė e shkaktojnė janė menopauza e hershme, anoreksia si dhe pėrdorimi pėr njė kohė tė gjatė kortikosteroideve. Siofra Sharpe, nga Shoqata Ndėrkombėtare e Osteoporozės, rekomandon ngrėnien e luleshtrydheve gjatė sezonit tė tyre tė prodhimit. Kėto janė produkte tė pasura me vitamina K qė ėshtė indentifikuar si njė trajtues i efektshėm i osteoporozės. Kėrkimet kanė treguar se vitamina K. kontribuon nė eliminimin e problemeve tė kockave.
8- Mos u shėndoshni
Nėse ju doni tė dobėsoheni dhe tė rrini tė dobėt konsumoni bajamet, lajthitė, arrat sepse ato rrallėherė shkaktojnė probleme nė shtimin nė peshė. Kėta ushqyes pėrmbajnė lėndė, kalori e vitamina, aq sa pėr tė shuar urinė pėr 2 orė, ndėrsa po tė jenė tė njė kualiteti tė keq shuajnė urinė vetėm pėr 30 minuta. Por jo vetėm kaq. Ato pėrmbajnė fitokimikate tė cilat reduktojnė rrezikun e kancerit nė shumė organe tė brendshme dhe gjithashtu luftojnė artritin. Vetėm pėrpiquni qė tė mos jenė tė pėrpunuara me shumė kripėra, pasi pėrpunimi i tyre ul nivelin e pėrbėrėsve natyrorė.
9- Presioni i gjakut
Kujdesuni qė presioni i gjakut tė jetė nė nivel normal.
Nga presioni i lartė i gjakut vuajnė njė nė ēdo tre tė rinj nė Britani si dhe shumė gra tė moshės 35 deri 55 vjeēe. Dona Roberts, menaxhere nė fushatat pėr Shoqatėn e Presionit tė gjakut, kujton: “tė shihen me kujdes etiketat e ushqimeve, pėr sasinė e “fshehur” tė kripės, sepse kjo ėshtė rruga kryesore nga e merrni, nėpėrmjet ushqimeve. Shumė nga ne marrin nė ditė dyfish sasi tė kripės, shumė mė tepėr sesa ka nevojė organizmi”. Reduktimi i kripės ėshtė njė nga faktorėt mė tė rėndėsishėm nė uljen e presionit tė gjakut.
10- Dhimbjet e kokės
Nėse doni tė mos keni dhimbje koke, pėrdorni peshkun. Japonezėt kanė njė shkallė tė ulėt tė depresionit sepse ata pėrdorin nė gatim vajin e peshkut. Nutrionisti, Fabienne Garceau thotė se ne akoma nuk arrijmė tė perceptojmė mesazhin kur flitet pėr kėtė acid yndyror. Britanikėt nuk para e pėrdorin peshkun, vetėm 11 % e tyre mund tė marrin njė herė nė javė. Ndaj nuk ėshtė pėr t’u habitur kur shohim se njerėzit janė gjithnjė tė tensionuar. Migrena ėshtė sėmundja mė e pėrhapur neurologjike nė vendet e zhvilluara. Ajo kap shifrėn mbi 10% tė popullsisė dhe ēdokush mund tė provojė migrenėn, megjithatė trashėgimia gjenetike dhe faktorė tė tjerė.
  Pėrgjigju Me Kuotė