[Neferta]

Haxhi Qamili ishte një fshatar i paditur nga krahina e Tiranës. Pse historiografia e regjimit komunist e quajti Haxhiun “Pukaçovi shqiptar”? Ky i paditur, me ca pasues si vetja e tij, në shërbim të xhonturqve, për t’u bërë i besuar te fshatarësia e varfër shqiptare dhe me ëndrrën për t’u bërë kryetar i tyre, dogji kulla të pasurish, përfshirë edhe atë të Toptanëve në Tiranë gjatë viteve 1914–1915. Por është qesharake të mendosh e të pranosh se një fshatar anadollak si Haxhiu do të përfaqësonte interesat e fshatarësisë. Një inskenim i tillë nga regjimi komunist ishte sfidë dhe përbuzje ndaj figurave patriotike, që drejtonin lëvizjet fshatare anekënd Shqipërisë, duke kundërshtuar me armë edhe çmenduritë e Haxhi Qamilit.

Haxhi Qamili propagandonte në popull me parullën: “Duam, duam Babën, Turqinë!” Ai kërkonte që shkronjat e alfabetit tonë latin të zëvendësoheshin me hieroglife turke-arabe. Haxhi Qamili filloi të persekutojë dhe të vrasë mësues patriotë. Sipas dëshmisë të patriotit Thimi Mitko, pas shkollës së parë shqipe në Korçë më 7 mars 1887, shkolla të tjera shqipe, menjëherë pas Korçës, u hapën në Berat, në Pogradec dhe në Kavajë (Arkivi i Shtetit). Për këtë qëllim Haxhi Qamili me pasuesit e tij të shtunave, ditë pazari, vinte në Kavajë. Arrestonte mësuesit e gjuhës shqipe, i lidhte dhe i torturonte. Pas torturave i hipte mbi gomar me fytyrë kthyer mbrapsht. Vetë bërtiste para turmës qytetare: “Shikojini kaurët! Duan të na ndajnë nga Turqia!”

Haxhi Qamili mbante një pistoletë me mulli shtatëplumbësh. Në folenë e armës fuste 1-2 fishekë, duke mbajtur mend radhën. Pasi e afronte mësuesin përballë tij, i inatosur çirrej: “Robin e Zotit, njeriun e shenjtë nuk e kap plumbi!” dhe duke e drejtuar pistoletën ndaj vetes dhe tërhiqte këmbëzën te foleja pa fishek. Pastaj ia drejtonte pistoletën mbi kokë mësuesit duke e shkrehur te foleja me fishek. Duke u argëtuar, ky kriminel sërish u drejtohej të pranishmëve: “Robin e keq, kaurin, nuk e do as Zoti!” dhe i vriste në vend. (Sipas dëshmisë së mësuesit disident Myslim Sedja, v. 1965, marrë nga gjyshi i tij Mehmet Kavaja (Sedja), i cili ishte përfaqësues i Kavajës në Lidhjen Shqiptare të Prizrenit më 10 qershor 1878. Edhe dëshmisë nga i ati i Myslimit, Abdurrahim Sedja, i cili ishte shok banke dhe lufte i Ataturkut të Turqisë).