Hajra

Gazetari:”Disa të sëmurë hyjnë në reanimacion, ku jetojnë vetëm falë pajisjeve të këtij sektori, ndoshta dhe me vite. Një rast i tillë, shkakton shumë vuajtje. Pandaj, a lejohet që këtij të sëmuri ti hiqen pajisjet që e mbajnë në jetë?”
Shejh Kardavi:”Në perëndim kjo nuk lejohet, madje shumë doktorë arabë dhe myslimanë ndanin të njëjtin mendim. Por para disa vitesh, ne e patëm shqyrtuar një çështje të tillë dhe unë, kur mora fjalën pata thënë:”Këto pajisje luajnë rolin e mjekimit dhe mjekimi, tek fakihët islamë është i lejuar dhe nuk hyn tek obligimet. Por, edhe nëse operojmë sipas mendimit që thotë se mjekimi është detyrë, sidomos kur është i efektshëm dhe jep rezultat, mund të themi se në këtë rast, ai nuk ka asnjë efekt pozitiv.
Nëse doktorët thonë se ky i sëmurë nuk ka shanse shërimi, se qëndrimi i tij është barrë për të dhe për familjarët dhe se nëse i hiqen pajisjet e reanimacionit, ai vdes, në këtë rast, lejohet ti hiqen këto pajisje. Kjo bëhet me qëllim që të rehatohet vetë i sëmuri por dhe familja.”
Gazetari:”Ndonjëherë, njeriu e ka të vështirë ta pranojë një akt të tillë duke thënë:”Si mund t’ia bëjë këtë nënës apo babait?!”
Shejh Kardavi:”E vërteta është se me këtë akt, ai rehaton babanë dhe veten e tij. Disa njerëzve u vdes truri dhe nuk ndjejnë asgjë, edhe pse zemra u punon. Në Katar, para disa kohësh një i ditur pësoi të njëjtin fat. Fëmijët e tij më pyetën se çfarë të bëjnë dhe unë u thashë:”Çfarë ndodh nëse ia hiqni pajisjet e reanimacionit?” Ata u përgjigjën:”Vdes pas disa minutash.” Unë i thashë:”Atëherë përse e torturoni dhe nuk ia hiqni?” Ata e pranuan këtë mendim dhe ia hoqën pajisjet dhe i sëmuri vdiq. Më vonë, më erdhën dhe më thanë:”Zoti ta shpërbleftë se na rehatove dhe rehatove babanë!”
Eutanazia
Gazetari:”A i lejohet një doktori eutanazia? Ose thënë ndryshe: Një i sëmurë të cilit i është mërzitur jeta, a lejohet ti injektohet lëndë e cila i shkakton vdekjen?”
Shejh Kardavi:”Kjo çështje, përmban diçka që lejohet dhe diçka që nuk lejohet. Ajo që lejohet, është që të mos i japësh asgjë dhe ai të vdesë, domethënë, ta privosh nga mjekimi, ose ti heqësh pajisjet që e mbajnë gjallë. Kjo lejohet. Kurse ajo që ndalohet, është që ti injektosh lëndë që i përshpejtojnë vdekjen. Jo. Në këtë rast, nuk lejohet ndërhyrja për ti përshpejtuar vdekjen. Vrasja e mëshirshme nuk lejohet. Vrasje e mëshirshme mund të quhet vetëm kur i ndërpret kurimin, gjë e cila siç thamë lejohet.
Gazetari:”Ju e lejoni transplantin e organeve nga një kafshë tek një njeri. Po sikur të supozojmë se një i sëmurë ka nevojë për një organ derri ose qeni?”
Shejh Kardavi:”Mendoj që lejohet. Ato janë organe për përdorim të brendshëm dhe pjesa e brendshme e njeriut është plot pisllëqe, ai përmban gjak dhe jashtëqitje. Përderisa nga jashtë nuk përmban pisllëqe, nuk prish punë. Disa dijetarë thonë se derri është haram të konsumohet, të hahet. Profeti a.s kaloi pranë një deleje të ngordhur dhe i pyeti myslimanët:”Përse nuk ia rropët lëkurën dhe të përfitonit prej saj?” Ata u përgjigjën:”O i dërguar i Zotit! Po ajo është ngrodhësirë?” Profeti a.s u përgjigj:”Zoti ka ndaluar ngrënien e saj.” Dhe dihet se kafsha e ngordhur dhe derri, janë ndaluar në të njëjtin kontekst. Thotë Zoti në Kuran:”Me të vërtetë, Allahu ju ka ndaluar të hani kafshën e ngordhur, gjakun e derdhur, mishin e derrit dhe mishin që nuk është therur në emër të Allahut.” (Bekare, 173)
Organet e cunguara
Nëse një personi i cungohet ndonjë organ, si formë ndëshkimi për një vepër penale si vjedhja. A lejohet që ky organ i prerë ti implantohet dikujt? A lejohet që ky organ ti implantohet sërish të njëjtit njeri?”
Shejh Kardavi:”Lidhur me pyetjen e dytë, nuk lejohet, pasi qëllimi i këtij penaliteti është frenimi i vesit të vjedhjes. E duke ia implantuar kjo nuk ndodh.
Lidhur me pyetjen e parë, kjo varet nga vetë personi të cilit i pritet organi. Nëse ai ia dhuron dikujt tjetër, Zoti ia shpërbleftë. Çështje të tilla i kemi diskutuar në Adademinë e studimeve pranë Ez’herit. Mendimi im ishte i tillë që organet e personave të dënuar, nuk mund të përdoren për transplant, veçse me lejen e tyre. Sakaq, mendimi i shejhut të Ez’herit, ishte i kundërt me mendimin tim. Unë u thashë se kështu ne e ndëshkojmë dy herë, e cungojmë dhe i heqim të drejtën të vendosë për një organ të tij. Mendimi i shumicës së dijetarëve është se nëse dikush dënohet për vrasje ose vjedhje, kjo i shlyen gjynahet. Pra, Zoti e pastron nëpërmjet dënimit.”
Gazetari:”Nëse një myslimani i nevojitet një organ, i cili mund të sigurohet nga një mysliman. A lejohet të bëhet ky transplanto?”
Shejh Kardavi:”Padyshim që lejohet. Shohim që shumë myslimanë shkojnë në Evropë dhe Amerikë për transplanto organesh. Disa prej tyre shtrojnë pyetjen: Po ky organ që do të marr, mos do më çojë në zjarr?” Kur organet implantohen tek një trup, ato bëhen pjesë e tij. Njeriu nuk është vetëm disa organe, por është një kompleks organesh që kanë shpirt.”
Gazetari:”Po, zemra a hyn këtu?”
Shejh Kardavi:”Po hyn dhe zemra. Ajo nuk është gjë tjetër veçse një pompë që pompon gjak. Atë e gjejmë tek i gjalli dhe tek i vdekuri, tek njeriu dhe tek kafsha. Ashtu siç janë myslimane organet e një myslimani, janë myslimane edhe organet e një jomyslimani. Ne dimë që çdo gjë, përfshirë dhe organet e trupit, madhërojnë Zotin. Thotë Zoti në Kuran:” Dhe nuk ka asgjë që nuk e madhëron Atë, duke e lavdëruar, por ju (o njerëz) nuk e kuptoni madhërimin që i bëjnë ata.” (Isra, 44)
Edhe pse ai nuk e madhëron Zotin, organet e tij e bëjnë diçka të tillë, stomaku e madhëron, zemra e madhëron etj... Prandaj, të gjitha organet e jomyslimanit, konsiderohen myslimane pasi e njohin dhe e madhërojnë Zotin.
Gazetari:”Po nëse pyesim për të kundërtën, pra, a lejohet që organet e një myslimani ti dhurohen një jomyslimani?”
Shejh Kardavi:”O i nderuar! Ata nuk duhet të jenë më bujarë se ne. A është e logjikshme që të shkojnë në shtetet e tyre dhe të na implantojnë organet e tyre, sakaq ne tu themi:”Jo, ne nuk ua japim tonat.” Prandaj them që lejohet. Thotë Zoti në Kuran:” Ata i ushqejnë të varfrit, jetimët dhe të zënët rob edhe pse vetë janë nevojtarë,” (Isra, 8)
Robërit asokohe përbëheshin kryesisht nga idhujtarët. Ajeti i mësipërm pasohet nga:” duke thënë: “Ne ju ushqejmë vetëm për hir të Zotit. Për këtë, nuk duam shpërblim e as falënderim!” (Isra, 9)
Myslimani bën mirë dhe nuk përjashton askënd nga njerëzit. Tek Zoti nuk humbet asnjë thërmijë mirësie.
Gazetari:”A barazohet në këtë çështje jomyslimani armiqësor me atë paqësor?”
Shejh Kardavi:”Jo, armiqësori ka dispozita të tjera.”
Transplanti i embrioneve
Gazetari:”Ndonjëherë, përdoren embrionet për transplant organesh. Madje, disa mjekë bëjnë dhe biznes me këtë. Cili është mendimi juaj?”
Shejh Kardavi:”Kjo nuk lejohet. Nuk lejohet që embrionet që mund të jetojnë, tu merren organet si të ishin pjesë makinash. Po, mund të merren organet e një embrioni që nuk jeton, por pa qenë i plotë. Prandaj, embrionet e tepërta të formuara nëpërmjet pllenimit artificial duhet të eliminohen, pasi mund të keqpërdoren nga njerëz të papërgjegjshëm. Ato mund tu jepen çifteve që nuk lindin dhe kërkojnë vezë të ngjizur.
Gazetari:”Një çështje e ngjashme është dhe ajo e ADN-së, rreth të cilës flitet shumë. A i lejohet një bashkëshorti që të bëjë analizën e ADN-së për të provuar që fëmija është i tij në rast dyshimi?”
Shejh Kardavi:”Jo, nuk i lejohet.”
Gazetari:”Edhe nëse ka dyshime?”
Shejh Kardavi:”Edhe nëse ka dyshime. Nëse ai nuk e pranon fëmijën si të tijin, këtë duhet ta bëjë nëpërmjet mallkimit. Megjithatë, unë mendoj se e anasjellta lejohet, edhe pse Akademia e Fikhut nuk ka të njëjtin mendim. Një gruaje i lejohet të bëjë analizat e ADN-së nëse burri dyshon që fëmija është i tij. Në këtë rast, ajo mund të kërkojë që të bëhet analiza e ADN-së. Në këtë rast, analiza e ADN-së do heqë çdo hije dyshimi nga gruja dhe ia bashkëngjit fëmijën babait. Njëkohësisht, ajo qetëson dhe bashkëshortin dyshues. Sakaq, në rastin kur ADN-ja kërkohet nga burri, rezultati mund të jetë skandaloz për gruan. Sheriati e ka sanksionuar dhe përligjur mallkimin, me qëllim që të mbulohet akti dhe të ruhet dinjiteti. Veç kësaj, përderisa fëmija ka lindur në shtratin bashkëshortor, ai i përket dy bashkëshortëve.”