[GASHI75]

Shirley Cloyes DioGuardi

Tani që gjykimi i Fatmir Limajt, Isak Musliut dhe Haradin Balajt filloi në Gjykatën Ndërkombëtare për Krime të Luftës në Hagë, (në të njëjtën gjykatë ku edhe ish-diktatori serb Sllobodan Millosheviç po gjykohet), shpresoj se ironia dhe padrejtësia e kësaj situtate të kuptohet. Pasi bëri katër luftëra agresioni në Ballkan, luftëra këto që lanë mëse 300.000 burra, gra dhe fëmijë të vdekur dhe mëse katër milionë të zhvendosur, Sllobodan Millosheviçi u ekstradua në Gjykatën Ndërkombëtare për Krime në Ish-Jugosllavi (ICTY) në Hagë më 28 qershor 2001. Bashkësia ndërkombëtare e pa arrestimin e tij si një ngjarje madhore në rrugën e të sjelljes së paqes në Europën Juglindore. Myslimanët e Bosnjes dhe shqiptarët e Kosovës, viktimat kryesore të marshit gjenocidial të Millosheviçit në Ballkan, e përshëndetën ekstradimin e tij si një drejtësi të shumëpritur dhe si mbyllje të ciklit të terrorit. Të paktë do të ishin ata që në atë kohë do imagjinonin se tre vjet pas fillimit të procesit, Millosheviçi ende do të gjendej në gjyq, apo se edhe ish-anëtarët e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, do të dërgoheshin në Hagë për t’u gjykuar për krime.
Askush nuk do të kishte imagjinuar këtë atëherë, se pas një dekade vrasjesh e krimesh nga këlyshët e Millosheviçit, akuzat e vetme të bëra nga ICTY në lidhje me krimet e luftës në Kosovë para 1999 do të ishin ato kundër tre shqiptarëve të Kosovës. Apo që Limaj, Musliu dhe Bala do të diskriminoheshin në trajtimin e tyre nga gjykata. Atyre iu ishin mbyllur sytë kur ishin transferuar nga burgu për në gjykatë dhe anasjelltas, dhe për një muaj ishin mbajtur pa mundësi komunikimi përveç komunikimit me avokatët e tyre.
Me milosheviçin nuk e pamë këtë trajtim.
ICTY është krijuar përmes një rezolute speciale të Këshillit të Sigurimit të OKB-së për të sjellë drejtësi dhe paqe në Ballkan, dhe deri diku ka patur sukses në kryerjen e misionit të vet. Mirëpo, në tentimin për t’u paraqitur si një gjyq “i balancuar etnikisht” ICTY po mundohet të paraqesë një barazi morale për krimet e kryera në Ballkan, që është edhe një padrejtësi më shumë ndaj viktimave të Millosheviçit. Gjyqi ndaj Fatmir Limajt, Isak Musliut dhe Haradin Balës, paraqet një paralelizëm fals mes shqiptarëve të Kosovës në njërën anë, (të cilët mbrojtën njerëzit e vet kundrejt vrasjeve masive dhe përzënies masive), dhe vrasësve të një terrorizmi të mbështetur nga shteti nën udhëheqjen e Millosheviçit - në anën tjetër. Ka ardhur koha për të pyetur: Gjykata me hetimet ndaj ish -anëtarëve të UÇK, ka qenë nën trysni për të rishkruar historinë duke barazuar përgjegjësinë për luftërat ballkanike për qëllime politike pa patur të bëjë asgjë me drejtësinë si bazë?
Është tepër e rëndësishme që t’ia rikujtojmë vetes atë që ka ndodhur në fakt në Kosovë për mëse pesëmbëdhjetë vite. Më 1989, Sllobodan Millosheviçi mori pushtetin duke i fryrë flakës së rrënjosur thellë të racizmit kundërshqiptar të shoqërisë serbe. Më 28 mars të po atij viti, ai ilegalisht pushtoi Kosovën që ishte provincë autonome e ish -Jugosllavisë. Radio dhe televizioni shqiptar, shkollat, si dhe klinikat mjekësore u mbyllën, bizneset e ndryshme u pushtuan, mëse 100.000 shqiptarë u dëbuan nga puna, dhe Kuvendi ligjërisht i zgjedhur i Kosovës u shpërnda. Çdo kundërshtimi i përgjigjej burgosja, tortura dhe vrasja. Në një shembull drastik i brutalitetit të këtij regjimi është helmosja e mëse 7000 fëmijëve shqiptarë nëpër shkolla nga një substancë kimike, fatmirësisht jofatale, më 23 mars 1990.
Për afër një dekadë, Millosheviçi krijoi një mbretëri terrori mbi Kosovë. Kur ushtria dhe forcat paraushtarake serbe sulmuan fshatin Prekaz në shkurt 1998 duke vrarë dyzetepesë anëtarë të familjes së Adem Jasharit me gjakftohtësi, Ushtria Çlirimtare e Kosovës, një forcë luftarake e decentralizuar, u ngrit për të mbrojtur popullsinë civile. Deri në vjeshtë të vitit 1998, trupat serbe kishin dhunuar, vjedhur e vrarë nëpër gjithë fshatrat e Kosovës, duke i detyruar mëse 400.000 shqiptarë të lëshonin vatrat e tyre. Bashkësia ndërkombëtare iu përgjigj kësaj situate duke dërguar një grup të vogël të vëzhguesve të paarmatosur. Në janar 1999, këta vëzhgues gjetën kufomat e civilëve shqiptarë të vrarë në fshatin Reçak. Deri në mars, kur NATO më në fund ndërhyri për të ndalur këtë tmerr, mëse 90 për qind e të gjithë shqiptarëve etnikë të Kosovës ishin përndjekur nga shtëpitë e tyre. Rreth 600.000 përpiqeshin të mbijetonin nëpër malet e luginat e Kosovës, ndërsa po aq ishin detyruar t’ia mësynin kampeve në Maqedoni e Shqipëri. Kjo është historia që nuk duhet harruar mu në prag të gjykimit të ish -anëtarëve të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, që nga shqiptarët e Kosovës shihen si heronj. Nëse ICTY bëhet instrument i atyre që duan t’i shohin luftëtarët e Kosovës në të njëjtin vend me ata që urdhëruan dhe zbatuan krimet më të shëmtuara që kanë ndodhur në Evropë që nga koha e nazistëve, atëherë historia do të rishkruhet në mënyrën më të pahijshme dhe të vrazhdë, dhe kërkesa për paqe dhe drejtësi do të jetë e humbur.

“Autorja është këshilltare për Çështje të Ballkanit pranë Lidhjes Qytetare Shqiptaro-Amerikane.