[loni19]

Lufta e Hendekut



I Dërguari i Allahut (paqja e Allahut dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) dhe myslimanët nisën të merreshin me përhapjen e fesë islame dhe qetësimin e gjendjes, pasi, në saje të masave që mori i Dërguari i Allahut (paqja e Allahut dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) që nga lufta e Benu Nudajrit nuk ndodhi asnjë ballafaqim me armiqtë gjatë një viti e gjysmë. Por, ja që jehudinjtë, për të cilët Mesihu Isa (paqja qoftë mbi të!) ka thënë “ata janë gjarpërinj dhe këlyshë nëpërkash”, nuk lanë myslimanët që të pushonin e të qetësoheshin. Jehudinjtë, pa u vendosur mirë në Hajber dhe pa u qetësuar ende aty, nisën të sajonin komplote dhe të lëviznin nën rrogoz, derisa mundën të tërhiqnin ushtrinë e Armerimit (e përbërë nga fiset arabe) dhe ta hidhnin kundër popullit të Medines. Historianët islamë tregojnë se njëzet burra nga paria e jehudinjve shkuan te kurejshët dhe u bënë propogandë që t’i nxisnin në luftë kundër Medines, duke u premtuar se do t’i ndihmonin kundër myslmanëve. Kurejshët e pranuan propozimin. Pastaj, jehudinjtë shkuan te fisi Gatfanë dhe u folën ashtu si kurejshëve. Edhe ata pranuan që të shkonin në Medine dhe të luftonin kundër myslimanëve. Pastaj shkuan te fiset e tjera arabe dhe u bënë thirrje që të luftonin kundër myslimanëve të Medines. Edhe nga ato fise, një pjesë e madhe e pranuan propozimin. U mblodh një ushtri dhe ajo filloi lëvizjen sipas një plani të bashkërenduar fshehtas. Ushtria vazhdoi marshimin drejt Medines dhe brenda kohës së caktuar arriti në rrethinat e saj. Këshillimi për hendekun Posa arriti lajmi i tubimit dhe i lëvizjes së ushtrisë armike për në Medine, i Dërguari i Allahut (paqja e Allahut dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) u këshillua me shokët e vet se si të mbroheshin. Selman Farisiu propozoi që të hapej një hendek i gjerë rreth Medines. Propozimi u miratua njëzëri. Meqenëse Medinen e rrethonin shkëmbinj të zinj nga lindja, perëndimi dhe jugu e ushtria armike nuk e kishte për mbarë të hynte aty, përveçse nga ana e veriut, i Dërguari i Allahut (paqja e Allahut dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) pëlqeu anën e ngushtë – midis lagjeve perëndimore dhe lindore, afësisht dy kilometra larg. I bashkoi të dyja lagjet, duke hapur një hendek të madh. Hendeku filloi në anën e perëndimit nga veriu i malit Sel’a dhe arriti në lindje te një kep i zgjatur nga shkëmbinjtë e lagjes lindore, te vendi i quajtur Kodra e Dy Pleqve (Utumish Shejhejni). Cdo dhjetë burrave u kishte caktuar të gërrmonin 40 kutë hendek. Bashkë me ta mori pjesë edhe i Dërguari i Allahut (paqja e Allahut dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) në hapjen e hendekut dhe transportimin e dheut. Sa herë që myslimanët e kërkonin të Dërguarin e Allahut (paqja e Allahut dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), ai u përgjigjej dhe sa herë që ai i kërkonte ata i përgjigjeshin. Gjatë hapjes së hendekut myslimanët përballuan shumë vështirësi, sidomos nga të ftohtit e madh dhe nga uria e madhe. Ndodhte që sillej një grusht elb, i hidhnin ca yndyrë dhe e hanin ashtu, duke e përcjellë me vështirësi. Në bark, secili kishte lidhur nga një gur, për të frenuar urinë. U ankuan tek i Dërguari i Allahut (paqja e Allahut dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!). Por, i Dërguari i Allahut (paqja e Allahut dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) zbuloi barkun e vet: ai kishte lidhur dy gurë nga uria. Gjatë hapjes së hendekut ndodhën disa mrekulli. Xhabiri, kur shikoi se i Dërguari i Allahut (paqja e Allahut dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) kishte shumë uri, nuk duroi më; theri një dele që e kishte në shtëpi, e shoqja bloi me mokër tetë grushta elbr dhe i thirri fshehtas të Dërguarin e Allahut (paqja e Allahut dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) bashkë me disa sahabe, që të hanin. I Dërguari i Allahut ua shtoi të gjithëve ushqimin. Ishin njëmijë veta. Hëngrën dhe u ngopën. Kusia mbeti plot e brumi nuk mbarohej. Motra e Nu’man ibn Beshrit shkoi me një grusht hurma te babai dhe te daja e vet. I Dërguari i Allahut (paqja e Allahut dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) i hodhi ato mbi një rrobë dhe thirri të gjithë njerëzit, që po hapnin hendekun. Ata hëngrën dhe u kthyen në punë e hurma mbetën plot; ato dilnin nga cepat e rrobës. Aty, ku punonte Xhabiri me shokët e vet, doli një copë shkëmb që nuk e copëtonin dot. Prandaj njoftuan të Dërguarin e Allahut (paqja e Allahut dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!). Ai erdhi aty dhe goditi me kazmën që kishte në dorë dhe e bëri copë-copë, si kokrriza rëre që nuk mbaheshin në dorë. Edhe Beraiut dhe shokëve të tij u doli në hendek një copë shkëmbi. I Dërguari i Allahut (paqja e Allahut dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) erdhi aty, tha Bismilah, e goditi shkëmbin fort me kazmë dhe shkëmbi nxori dritë. Profeti tha Allahu Ekber. Pastaj vazhdoi: “Mua më janë dhënë çelësat e Shamit, madje unë tani po shikoj pallatet e kuq të atij vendi.” E goditi shkëmbin për së dyti dhe dha sihariqin që myslimanët do të çlironin Persinë. E goditi për të tretën herë dhe përgëzoi se do të çlirohej edhe Jemeni. Pastaj, shkëmbi u bë copë-copë. Midis dy skajeve të hendekut Kurejshët dhe aleatët e tyre shkuan në Medine me një ushtri prej katër mijë vetash. Ata kishin treqind kalorës dhe një mijë deve. Komandant kishin Ebu Sufjanin. Flamurin e tyre e mbante Othman ibn Talha ibn Ebu Talha el Ebderiu. E gjithë ushtria shkoi e u përqendrua atje ku grumbulloheshin rrjedhat e ujërave, në Ruma, midis Xherafit dhe Zegabit. Edhe fisi Gatfanë me pasuesit e tij nga Nexhdi vajtën në Medine, me gjashtë mijë veta dhe qëndruan në fund të Nakmiut, për anë të malit Uhud. Kuptohet se vajtja e ushtrisë armike, e përbërë nga shumë fise në muret e Medines qe një sprovim i fuqishëm dhe ngjallte frikë te myslimanët. Për këtë Allahu ka thënë: “Kur ata (idhujtarët) u erdhën juve edhe për së larti edhe prej së poshtmi dhe shikimet tuaja u shtangën dhe zemrat arritën në fyt e ju sajonit mendime të llojllojta për Allahun; atëherë, u sprovuan besimtarët dhe u tronditën nga një dridhje e fortë.” (33:101) Por Allahu i fuqizoi dhe i ndihmoi besimtarët. Për këtë Allahu ka thënë: “E kur myslimanët e panë ushtrinë aleate, thanë: “Kjo është ajo që Allahu dhe i Dërguari i Tij na premtuan neve e Allahu dhe i Dërguari i Tij thanë të vërtetën. Ajo (ushtria e armikut që panë) vetëm ua shtoi atyre besimin dhe mbështetjen.” (33:22) Ndërsa, dyfytyrakët dhe ata që në zemrat e tyre kanë sëmundje (të dyshimit dhe të mohimit) thonë: “Allahu dhe i Dërguari i Tij nuk na premtuan tjetër, vetëm se mashtrim!” (33:12) I Dërguari i Allahut (paqja e Allahut dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) la Ibn Mektumin zëvendës në Medine. Gratë dhe fëmijët i vendosi nëpër kodrat e saj dhe doli me tre mijë myslimanë përballë armikut. Shpinat i kthyen nga mali i Sel’asit, të cilin e kishin si fortifikatë. Hendeku ishte midis myslimanëve dhe femohuesve (qafirëve). Idhujtarët u nisën drejt Medines. Por, ata u befasuan, kur u afruan te myslimanët, sepse gjetën një hendek të gjerë, që i ndante me ta. Ata u shashtisën. Komandati i tyre, Ebu Sufjani tha: “Ky është një kurth, që arabët deri më sot nuk e kanë ditur e as e kanë praktikuar nëpër luftëra.” Idhujtarët filluan të silleshin rreth hendekut me shumë zemërim e inat. Ata kërkonin ndonjë pikë, ku të kalonin hendekun dhe të nisnin sulmin kundër myslimanëve. Por myslimanët i goditën ata me breshëri shigjetash dhe nuk i lanë idhujtarët që të afroheshin e të depërtonin te myslimanët, që ta mbushnin hendekun me dhč e ta bënin rrugën e kalimin. Pas shumë përpjekjesh, idhujtarët u detyruan ta rrethonin Medinen, por ata nuk ishin përgatitur për një rrethim të tillë. Prandaj, ditën mundoheshin që, me çdo mënyrë, të kalonin hendekun, por myslimanët i përballonin ata gjatë vijës së hendekut, duke i goditur me gurë etj. Mirëpo idhujtarët i shtonin vazhdimisht sulmet e tyre kundër myslimanëve. Ndërkohë myslimanëve, meqë ishin shumë të zënë me mbrojtjen, u ngelën pa falur namazet gjatë ditës. Ata nuk kishin mundësi që t’i falnin ato ndryshe, veçse pas perëndimit ose afër perëndimit të diellit. Në atë kohë nuk ishte ligjëruar ende mënyra e faljes së namazit, kur njeriu është në luftë ose ka frikë nga armiku etj. Një ditë, gjatë zhvillimit të luftës, doli një grup kalorësish idhujtarë, ndër të cilët, Amru ibn Abdu Udi, Ikrime ibn Ebu Xhehli, Dhirrar ibn Haebi e të tjerë dhe synuan një vend të ngushtë të hendekut dhe u futën. Ata silleshin me kuajt e tyre në sheshin midis hendekut dhe malit të Sel’as, duke u krenuar. Por, u doli Aliu (Allahu qoftë i kënaqur me të!) me ca myslimanë dhe u zunë pritë aty ku u futën në hendek. Amru ibn Abdu Udi, i cili ishte shumë guximtar dhe mundës, kërkoi që t’i dilte ndonjë nga myslimanët për të bërë duel. Aliu e nxiti shumë, derisa ai zbriti nga kali dhe filluan duelin. U sollën e u sollën rrotull nëpër shesh, duke iu vërsulur njëri-tjetrit, derisa Aliu e vrau atë. Të tjerët u kthyen, sepse u trishtuan dhe u trembën së tepërmi. Ikrimeja e la edhe shpatën përtokë dhe iku. Ndërsa Neufil ibn Abdullahu u rrëzua në hendek dhe u vra nga myslimanët. Gjatë goditjeve, që u shkëmbyen, u vranë nga të dyja palët. Nga idhujtarët u vranë dhjetë veta, ndërsa nga myslimanët gjashtë. Në atë betejë u godit edhe Sa’ad ibn Muadhi me një shigjetë në sy. Por, ai iu lut Allahut që të mos vdiste, në qoftë se kishte mbetur gjë ende nga lufta e kurejshëve; në qoftë se kishte mbaruar lufta, kërkoi të vdiste nga ajo plagë. Pastaj, në lutjen që i bëri Allahut tha: “O Allah! Mos më vdis, derisa të gëzohem që myslimanët fituan mbi kurejshët.” Pabesia e fisit Kurejda dhe ndikimi i saj në rrjedhën e luftës Fisi Beni Kurejda kishte lidhur besë mossulmimi me të Dërguarin e Allahut (paqja e Allahut dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), siç u përmend edhe më lart. Mirëpo, në Luftën e Hendekut, Hujej ibn Ahtibi vajti te Ka’ab ibn Esedi (kryetari i fisit Beni Kurejda) dhe e nxiti atë për ta thyer besën që kishte me të Dërguarin e Allahut (paqja e Allahut dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!). Kështu, Ka’abi e theu besën dhe kaloi në anën e kurejshëve dhe të idhujtarëve. Fisi Kurejda banonte në Jug të Medines, ndërsa myslimanët jetonin në veri të saj. Mirëpo nuk kishte ndonjë pengesë natyrore a njerëzore midis fisit Kurejda dhe grave e fëmijëve të myslimanëve, prandaj rreziku ishte tepër i madh. Këtë gjë e mori vesh i Dërguari i Allahut (paqja e Allahut dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!). Prandaj dërgoi Mesleme ibn Eslimin me dyqind veta dhe Zejd ibn Harithen me treqind veta për të mbrojtur fëmijët dhe të miturit e myslimanëve. Profeti (paqja e Allahut dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) dërgoi gjithashtu Sa’ad ibn Meadhin dhe Sa’ad ibn ibn Ubaden me disa burra nga ensarët, që të vërtetësonin të dhënat. Kur shkuan atje, i gjetën jehudinjtë më dhelpërakë se asnjëherë. Jehudinjtë filluan t’i shanin hapur myslimanët dhe ta shprehnin hapur armiqësinë e tyre, të fyenin të Dërguarin e Allahut duke thënë: “Kush është i Dërguari i Allahut? Ne nuk kemi me Muhamedin as besë e as marrëveshje.” Shokët e Profetit (paqja e Allahut dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) u kthyen dhe i thanë atij: “Fisi i Kurejdas e ka thyer besën, ashtu si Adalët dhe Karrët me shokët e Raxhias.44” Myslimanët e kuptuan këtë gjë dhe u frikësuan shumë. Për këtë Allahu ka thënë: “Kur ata (idhujtarët) u erdhën juve edhe për së larti edhe prej së poshtmi dhe shikimet tuaja u shtangën dhe zemrat arritën në fyt e ju sajonit mendime të llojllojta për Allahun; atëherë, u sprovuan besimtarët dhe u tronditën nga një dridhje e fortë.” (33:101) Tek disa njerëz filloi të 44) Adalët dhe Karrët - fiset që luftuan kundër myslimanëve në Raxhia. duket dyfytyrësia. Dikush tha: “Muhamedi na pati premtuar se do të hanim thesaret e Kisrait (mbretit të Persisë) dhe të Carit. Por ne nuk jemi të sigurt nga armiku edhe për të shkuar për të kryer nevojën.” Disa dyfytyrakë të tjerë thanë: “Allahu dhe i Dërguari i Tij nuk na premtuan tjetër veçse mashtrim.” (33:12) Ndërsa një grup tjetër dyfytyrakësh thanë: “O banorë të Jethribit, nuk ka qëndresë për ju, pradaj kthehuni…!” (33:13) Një grup prej tyre u përpoqën të iknin. Prandaj, i kërkuan leje Profetit (paqja e Allahut dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), duke mashtruar: “Shtëpitë tona janë të pambrojtura. Shtëpitë e tyre nuk ishin të pambrojtura, por ata nuk donin tjetër vetëm se të iknin.” (33:13) I Dërguari i Allahut (paqja e Allahut dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) deshi të dërgonte një njeri tek Ujejne ibn Hasini, që të vendoste paqe me të, me kusht që ata (idhujtarët) të merrnin një të tretën e frutave të Medines dhe të tërhiqeshin e të largoheshin Ujejneu dhe fisi “Gatfan”. Mirëpo, propozimin nuk e pranuan dy krerët e ensarëve – Sa’ad ibn Meadhi dhe Sa’ad ibn Ubade. Ata thanë: “Ne (myslimanët e Medines) dhe ata (idhujtarët) ishim më parë në idhujtari dhe ata nuk guxonin të hanin frutat e Medines, qoftë edhe një. Po tani që Allahu neve na nderoi me Islamin dhe na bëri krenarë me ty, a mund t’u japim atyre nga pasuritë tona? Betohemi për Allahun se atyre (idhujtarëve) nuk do t’u japim gjë tjetër përveç shpatës.” I Dërguari i Allahut e vlerësoi mendimin e atyre të dyve. Mashtrimi i Kurejdëve dhe përfundimi i luftës Allahu ka punët e Veta në krijesat që ka krijuar. Në ato kushte të rënda që ishin myslimanët, erdhi në Medine Naim ibn Mes’ud Eshxhaiu. Ai ishte nga Gatfani. Ishte miku i kurejshëve dhe i jehudinjve. “O i Dërguari i Allahut!,-iu drejtua ai të Dërguarit të Allahut (paqja e Allahut dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!). Unë jam bërë mysliman dhe njerëzit e popullit tim nuk e dinë se jam bërë mysliman. Prandaj, më urdhëro çfarë të duash. ” Profeti (paqja e Allahut dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) i tha: “Ti je një njeri i vetëm. E çfarë mund të bësh! Por shiko e mashtroji ata, në qoftë se mundesh, sepse lufta është mashtrim.” Naimi shkoi te fisi Kurejda. Kur e panë Naimin, e nderuan, sepse e dinin se ai ishte miku i tyre idhujtar. Naimi tha: - Ju e dini ç’dashuri kam për ju dhe ç’besim kam te ju. Do t’ju them një fjalë, por mos ia tregoni askujt. - Fol. - Ju e patë se çfarë i ndodhi fisit Benu Kajnuka dhe fisit Nudhajr,- nisi të flasë ai. Ju jeni aleatë të fisit Kurejsh dhe të fisit Gatfanë, por ata nuk janë si ju, sepse ju jeni këtu në Medine, që është vendi juaj, këtu keni pasurinë tuaj, fëmijët tuaj dhe gratë tuaja; pra ju nuk mund t’i çoni ata gjetiu. Ndërsa ata i kanë larg pasuritë, gratë dhe fëmijët e tyre; në qoftë se ata gjejnë një rast të volitshëm për t’i sulmuar myslimanët, e shfrytëzojnë atë; e nëse jo, kthehen te vendi i tyre dhe ju lënë ju këtu e Muhamedi hakmerret me ju si të dojë. - Si të veprojmë? - Mos luftoni me ata, derisa t’ju japin pengjet. - Mirë e the. Naimi u drejtua te kurejshët. U takua me krerët e tyre dhe u tha: - Ju e dini miqësinë me ju dhe dashamirësinë time për ju. - Po e dimë. - Unë do t’ju them diçka, por mos ia tregoni askujt. - Si të na këshillosh ti, ashtu do të veprojmë. - Jehudinjtë janë penduar pse e thyen besën që kishin me Muhamedin dhe kanë frikë se ju do të ktheheni (për në Mekë) dhe ata do t’i lini atje (në Medine) me atë (Muhamedin). Ata (jehudinjtë) i kanë dërguar fjalë Muhamedit se do të marrin pengje prej jush dhe do të t’ia japin atij e pastaj do të miqësohen me të kundër jush dhe ai (Muhamedi) do të jetë i kënaqur kështu. Prandaj, ruhuni nga jehudinjtë dhe në qoftë se ju kërkojnë pengje, mos ua jepni. Naimi vajti edhe tek fisi Gatfanë edhe atyre iu tha, siç u kishte thënë kurejshëve. Hyri dyshimi dhe përçarja në zemrat e idhujtarëve. Ebu Sufjani dërgoi një delegacion te fisi Kurejda dhe i ftoi që ditën e nesërme të fillonin luftën kundër myslimanëve, por ata i thanë: “Nesër është dita e shtunë dhe çdo fatkeqësi që na ka rënë ne, na ka goditur vetëm e vetëm pse nuk e kemi respektuar këtë ditë. Përveç kësaj, ne nuk marim pjesë me ju në luftë kundër myslimanëve, derisa të na jepni pengje nga ana juaj që të mos na lini këtu vetëm e ju të shkoni në vendin tuaj”. Kurejshët dhe Gatfanët thanë: “Për Allahun, të vërtetën paska thënë Naimi!”. Kurejshët dërguan një njeri te jehudinjtë që t’u thoshte: “Ne nuk ju lëmë peng juve asnjeri, por dilni e luftoni (kundër myslimanëve).” Atëherë, edhe jehudinjtë thanë: “Për Allahun, drejt paska thënë Naimi!” Kështu u thye vendosmëria e kurejshëve dhe e jehudinjve. Myslimanët i luteshin Allahut: “O Allah! Na i mbulo turpësitë tona e na siguro nga trishtimet tona!” Edhe Profeti (paqja e Allahut dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) iu lut Allahut: “O Allah! Ti që e ke zbritur Librin, Ti që je i Shpejtë në llogari: thyeji grupet aleate! O Allah! Thyeji dhe shpartalloi ata!” Allahu u dërgoi një erë dhe një ushtri engjëjsh, të cilët i tronditën armiqtë dhe lëshuan trishtimin në zemrat e tyre. Era ua përmbysi çadrat dhe enët e gatimit. Edhe të ftohtët i zuri për së keqi, saqë nuk zinin vend asgjëkundi. E, pasi e panë veten keq, nisën përgatitjet për të ikur. I Dërguari i Allahut (paqja e Allahut dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) dërgoi Hudhejfen tek armiqtë, që t’i sillte njoftime për ta. Hudhejfja (Allahu qoftë i kënaqur me të!) shkoi në mes tyre dhe u kthye, por nuk e ndjeu fare të ftohtin. Madje atij iu duk sikur ishte në banjë, si ata që lahen me ujë të nxehtë. U kthye tek i Dërguari i Allahut (paqja e Allahut dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), e njoftoi atë që armiqtë kishin ikur dhe u shtri të flerë. Kur zbardhi dita, myslimanët panë sheshin e luftës, ku qenë qafirët. Aty tashmë nuk kishte njeri. Për këtë Allahu ka thënë: “Allahu i zmbrapsi ata, që nuk besuan me mllefin e tyre e ata nuk arritën asnjë të mirë. Dhe Allahu ua largoi luftën besimtarëve. Allahu është i Fuqishëm, Ngadhënjyes.” (33:25) Lufta filloi në muajin Sheual, në vitin e pestë të Hixhretit dhe përfundoi gati pas një muaji, në muajin Dhul Ka’ade. Ajo qe përpjekja më e madhe që bënë armiqtë e Islamit, për t’i goditur dhe asgjësuar përfundimisht Medinen, Islamin dhe myslimanët. Por, Allahu ia shkatërroi kurthet e tyre dhe i ktheu ato mbi vetë ata.