[ebu Hamza]

*** Ndryshuar. Uliksi ***

Poashtu,ky shkrim e ka vendin tek tema; DIJETARET ISLAMIK



Muhammed Ibën Abdul-Vehhab

Jeta dhe shkollimi i Muhammed b. Abdulvehhabit

Eshtë lindur më 1703 në vendin Ujejene, në Nexhd. Fëmijërinë dhe mësimet e para i filloi aty. Pas mësimeve të para, për t'i vazhduar ato, shkoi në Medine. Brenda një kohe të shkurtër Abdulvehhabi u dallua te mësuesit e vet. Mirëpo, ai nuk u kënaq plotësisht me qëndrimin e vet në Medine, sepse priste të arrijë shumë më tepër. Për këtë shkak vendosi ta lëshojë Medinen dhe t'i lë mësuesit e tij. Duke dëshiruar që të mësojë diç më shumë për botën islame dhe gjendjen e saj shpirtërore, katër vjet i kaloi në Basra, pesë në Bagdad, një vit në Kurdistan, dy vite në Hemeton. Pastaj shkoi në Isfahan, ku studioi filozofinë iluministe dhe sufizmin. Më vonë kaloi në Kom, në qendrën e njohur shiite, ku mbeti një kohë. Në fund të të gjitha këtyre udhëtimeve, takimeve dhe studimeve kthehet në vendlindje, tërhiqet disa muaj, i konsolidon përshtypjet, i analizon udhëtimet dhe i rezymon rezultatet e studimeve të veta, e pastaj paraqitet duke i ftuar njerëzit në kthimin mësimit burimor islam - Kur'anit dhe Sunnetit.

Ndërroi jetë më 1791, në kohën kur ishte evident personifikimi i theksueshëm i përpjekjeve të tij, në krijimin e shtetit të ri e të lirë islam të Arabisë Saudite.

Puna dhe synimi i Muhammed b. Abdulvehhabit

Pasi e mësoi botën muslimane dhe i kupoi problemet e saj, Muhammed Abdulvehhabi në punën e vet u orientua kah problemi i besimit. Konsideronte se kjo është çështje në të cilën bota islame ka zënë në thua dhe ka rënë në gjendje të atillë, në të cilën më nuk mundej as të njihet. Të kërkuarit ndihmë nga evliatë, nga njerëzit e zgjedhur, vizitat shejhëve të ndryshëm, kërkimi i mëshirës nga të vdekurit, vizita turbeve e të ngjashme, e shpien botën islame në idhujtari dhe politeizëm. Ndërsa ky personalitet e dinte se rrugëdalja e vetme është në përcaktimin korrekt shpirtëror, në besimin origjinal islam, që është konfirmuar gjatë historisë, rruga e drejtë e të cilit e ka sjellë botën islame në kulmin e zhvillimit kulturor dhe të progresit ideor. Së këndejmi M. Abdulvehhabi të gjitha fuqitë e veta i orientoi kah parimi themelor islam: "La ilahe il-lall-llah", në të cilin kanë ftuar të gjithë të dërguarit e All-llahut subhanehu ve teala, ndërsa Muhammedi alejhis-selam., ka pasur për detyrë ta shpjegojë dhe ta sjellë deri në fund. Domethënia e këtij parimi të parë islam është që, në botën e dukshme dhe të padukshme nuk ka fuqi tjetër të mirëfilltë që drejton me çdo gjë pos, Një All-llahut, të cilit të vetmit duhet përulur dhe të vetmin duhet adhuruar...

C'ndodhi me botën islame që e mbanë Kur'anin në dorë, kurse ka lëshuar rrugën e vet? Politeizmi! Kjo është përgjigjja e imam Muhammed b. Abdulvehhabit. Muslimanët, u shkojnë në haxh evliave, u paguajnë që t'u ndihmojnë, kërkojnë prej tyre t'ua falin mëkatet dhe i lusin që t'i mbrojnë, duke besuar se ata mund t'u sjellin dobi dhe dëm. Turbet nuk kanë fund. Ndërtohen në të gjitha vendet. Eshtë krijuar ushtri e tërë e evliave, të cilët duhet vizituar dhe lutur për ndihmë. A nuk është kjo e njëjtë, sikur edhe ajo që kanë folur idhujtarët dhe politeistët arabë, të cilët shpesh përsërisin: "...Ne i adhurojmë ata vetëm të na afrojnë sa më shumë te All-llahu." (Kur'ani, 39:3)

"Këta janë ndërmjetësuesit tanë tek All-llahu!" [Kur'ani, 10:18]

Cfarë është kjo greminë në të cilën kanë rënë muslimanët? Si të dalin nga ajo? Përgjigjja për M. Abdulvehabin ishte e qartë! Ashtu siç kanë dalë para disa qindra vjetësh. Mund të dalin vetëm me Kur'anin dhe me Muhammedin alejhis-selam. Thjeshtë, "La ilahe il-lall-llah Muhammedurr-rresulull-llah"

Që fatkeqësia të jetë më e madhe dijetarët islamë ia mbyllën të gjitha dyert ixhtihadit. Mbyllja e ixhtihadit qe tragjedia e dytë që i goditi muslimanët. Mbretëronte imitacioni, kurse mendja e lirë ishte asfiksuar kudo që ishte e mundur. Krejtësisht pat harruar se Islami kërkon lirinë e mendimit, të studimit dhe të fjalës. Dyerve të mbyllura të ixhtihadit iu bashkua edhe ndalimi i Xhihadit - luftës dhe punës në emër të All-llahut subhanehu ve teala.

Thënë thjesht, kthimi Kur'anit dhe Sunnetit, hapja e ixhtihadit dhe ngjallja e Xhihadit, ishin synimet kryesore të jetës dhe punës së Muhammed ibni Abdulvehhabit. Të tri parimet e theksuara i ka aplikuar së pari në vetvete, duke grumbulluar gjatë tërë jetës së tij njerëz rreth vetes, të cilët kanë ditur si ta vazhdojnë më tej rrugën e rëndë të çlirimit, të ndërtimit dhe të rikonstruksionit të shoqërisë islame dhe botës së saj.

Iniciator i neorenesansës së botës muslimane

Duke mësuar në veprat e Ibni Tejmijes dhe të nxënësit të tij Ibni Kajjimit, pastaj duke i freskuar këto mësime me sjelljen e tyre në harmoni me Kur'anin dhe Sunnetin, e duke marrë parasysh kohën në të cilën ka jetuar, punuar dhe vepruar, Muhammed ibn Abdulvehhabi, me të drejtë, konsiderohet iniciator i epokës së neorenesansës së botës muslimane. Të gjitha përpjekjet e disa teorikëve që ta hedhin poshtë këtë botëkuptim janë të kota, sepse është e dukshme se shkencërisht janë të paqëndrueshme. Ky pohim mund të argumentohet edhe me dëshmi historike, që nuk do t'i përmendim veçanërisht, sepse ky shkrim më tepër është i karakterit informativ dhe para së gjihash i destinohet lexuesit tonë të përditshëm.

Ndikimi i Muhammed ibn Abdulvehhabit

Duke e pasur parasysh të ekspozuarën, sikur dhe zhvillimin e tendencave të mendimit modern islam, fitohet përshtypja, se Imam Abdulvehhabi ka pasur ndikim të madh te një numër i konsiderueshëm i mendimtarëve islamë të shekullit XVIII, XIX dhe XX. Mjafton të theksohet vetëm kjo se nën ndikimin e tij kanë qenë edhe mendimtarët siç janë Xhemal-ud-din Afgani, Muhammed Abduhu, Senusi etj. Sot kemi gjithnjë e më shumë dijetarë të botës islame, sikur edhe teorikë të Perëndimit, të cilët seriozisht studiojnë veprën, punën dhe mendimin e tij.

Nëse gjithë kësaj ia shtojmë edhe këtë se Arabia Saudite e sotme zyrtarisht pranon idetë e tij, atëherë na bëhet e qartë çfarë ndikimi kanë idetë, mendimet dhe veprat e tij.

Veprat e Muhammed ibn Abdulvehhabit

Eshtë vështirë të thuhet sa vepra ka lënë pas vetes, edhe më vështirë është që në këtë shkrim të shkurtër të bëhet analiza e veprave të tij, madje edhe të atyre më të njohura dhe më kryesore.

Përkundër kësaj, do të përpiqemi të japim shenjë në disa vepra të tij.

- Vepra "Usul-ul-iman" (Bazat e besimit), u botua në Kajro. Nga vetë titulli kuptojmë se vepra flet për çështjen e besimit - njohja e All-llahut subhanehu ve teala, dhe besimi në Të, besimi në fatin, etj. Këtu trajtohet edhe çështja e përcaktim. Pastaj flet për besimin në melekët, lojaliteti Kur'anit, Muhammedit alejhis-selam., nxitja e Islamit për dituri dhe për mënyrat e kërkimit dhe për temat ngushtë të lidhura me këto të theksuarat.

Kësaj vepre me rastin e botimit i janë shtuar edhe veprat: "Fadl-ul-islami", ku studiohet rëndësia, domethënia, vlera dhe paraqitja e Islamit përgjithësisht dhe disa pyetje tjera lidhur me këtë, si dhe "Kitab-ul-kebairi", ku gjerësisht analizohet problemi i mëkatit, dënimit për kryerjen e tyre e të ngjashme.

- Vepra "Keshfu-sh-shubhati fi-t-tevhidi" (Zbulimi i dyshimeve në tevhid - monoteizëm), u botua po ashtu para disa vitesh në Kajro. Krahasimin dhe dorëshkrimin origjinal të veprës e ka bërë komentuesi i njohur, Muhidin el-Hatib. (Vepra ka rreth 20 faqe, N.I.)

Autori së pari jep definicionin e besimit në Një Zot, duke dëshmuar se kjo është feja e të gjithë të dërguarve të Zotit. Njëkohësisht studion edhe çështjen e politeizmit dhe idhujtarisë.

- Vepra "Kitab-ut-tevhid" (Monoteizmi islam), para disa vitesh është botuar në Rijad, bashkë me komentin të bërë nga Abdurrahman Ibni Hasan, e në shpenzimet e mbretit Fejsal. (Kjo vepër para pak kohe u botua në gj. shqipe, N.I.).

- Vepra "Mexhmu'atu-t-tevhid", e përbërë prej gjashtëmbëdhjetë traktateve të zgjedhura të Ibni Tejmies dhe Muhammed b. Abdulvehhabit, është botuar në Medine (ka rreth 680 faqe, N.I.).

- Vepra vijuese që do ta theksojmë në këtë shkrim është "Usulu-th-thelatheti ve edil-letuha" (Tre themelet dhe argumentet e tyre), e cila disa herë është botuar në Rijad dhe në vende tjera. Vepra ndonëse për nga vëllimi është e vogël, ajo është e madhe për nga tematika dhe përmbajtja.