[Psikologu]

Perspektiva e Psikologjisë

Fjala psikologji për të paren herë është paraqitur në Angli me 1693 por nuk është perdorur dhe nuk është kuptuar një kohë të gjatë deri në vitet 1800. Kjo fjalë , është sinonim i përbërë nga dy fjale greke "psyche" dhe "logos". Psyche në mënyren origjinale nenkupton frymarrje(respiracion) por me vonë është nenkuptuar si shpirt sepse frymarrja është indikuar shpirtit e cila ende nuk e ka lëshuar trupin. Në mitologjine greke Psicho ka qenë një grua e cila ka qenë në mardhenie dashurie me perendine e dashurisë Erosin. Ai ishte dashnor i saj por kishte një kusht ndaj saj qe mos të ia shikonte fytyren e tij kurrë. Por nga kuriziteti Psichoja vendosi një qiri per tja shikuar fytyren por në momentin kur ekupton Erosi atëhere ai e magjepse atë. Për të ia arritur ngadhenjimit është dashur të bejë një luftë te madhe me perplot rreziqe por ne fund ajo eshte transfromuar ne perendeshe dhe ju ka bashkangjitur Erosit ne parajsë. Psycha slimbolizon shpirtin njerezor. Gjatë shekullit të shtatembdhjetë kuptimi i fjles psiche është shenderruar në kuptimin e mendjes ndersa fjala logos nje fjale tjeter greke ka nenkuptuar shkencen ose arsyen. Sipas rrugeve Greke psikologjia është një kuptim mbi arsyen ose mbi mendjen, ose si thuhet sot studimi mbi mendjen.
Psikologjia është shkenca e sjelljes dhe kognicionit. Kognicioni përfshin sjelljet mendore.
Tani duhet të kesh parasysh qe psikologjia ose më saktë psikologjia klinike që të gjithë njerzit e njohin dhe perdorin zakonisht termin Psikologji ose Psikolog është ai ose ajo që mirret me trajtimin e njerzve që kanë nevojë. Psikologet klinik gjënden kudo; spitale për semundjetmentale (mendore), institucione për prapambetjen mendore, në burgje, klinika të shendetit mendor, në gjykatat e të miturve, në qendra shendetsore universitare, klinika për keshillimin e femijve, etj.
Ështe jasht mase e rëndësishme që ju të kuptoni dallimin midis Psikologut klinik dhe Psikiatrit.
Psikologu klinik merr një diplome në Psikologji dhe më pas vazhdon studimet pasuniversitare. Pas pothuaj dy vittesh ai/ajo merrë graden e masterit në Psikologjine klinike (Psikologi legjitimuar) dhe pas perafersisht 2/3 vjetesh të tjerë studimi, i jipet grada Ph.D. (doktor i filozofisë) grada e zakonshme për Psikologet. Pasi merrë këtë gradë, ai praktikohet 1 vitë në një institucion nën kujdesin e Psikologëve të tjerë, perpara se të fillojë të diagnostikoje dhe ti trajtojë njerëzit në mënyrë të pavarur.
Psikiatri eshte krejtësisht ndryshe. Psikiatret janë mjekë të specializuar për trajtimin e sjelljeve anormale dhe si të tillë ata mund të rekomandojnë ilaqe, gjë që s´mund ta bëjnë Psikologet. Psikiatret ndjekin shkollen mjeksore dhe marrin graden doktor në mjeksi (M.D.). Pastaj ata specializohen në trajtimin e sjelljes anormale. Psikiatret shpesh i shohin sjelljet e pacientit të lidhura me shkaqe mjeksore dhe në këtë mënyrë përdorin shpesh trajtim mjeksor, si psh. , terapi me medikamente, krahas terapise psikologjike. Psikiatri e shef origjinen e "crregullimeve mendore" si pasoje e anomalive gjenetike si dhe të dëmtimeve, dhe komplikimeve neuro-fiziologjike e kjo si pasojë edhe trajtimi u bëhet me anen te ilaqnaveeve të ndryshme (të cilat deri tani nuk kane dhene rezultate te kenaqshme)..
Psikolgu (Klinicist apo Psikoterapeut) e sheh origjinen e "crregullimeve" duke u fokusuar në aspekte të ndryshme të formimit të personalitetit dhe procesit të formimit të jetës Psiqike.Mu ketu vihet theksi në strukturat që besohet (dhe ketu ka rryme dhe perspektiva te ndryshme) se janë percaktues në formimin e jetes mendore të individit.
Një shëmbull më konkret për të dalluar ndryshimin mes te dyve eshte parimi themelor ne praktiken e Psikologut qe qdo rast klinik (klienti), para se ti nenshtrohet nje trajtimi psikologjik duhet që gjithmonë të kontrollohet për probleme neurofiziologjike. Në qoftë se klienti mbas analizave të bëra tek neurologu del se ka probleme neurologjike atëhere Psikologu nuk e merr persiper trajtimin e ketij rasti dhe i sugjeron të filloje trajtimin mjeksor perkates.Nuk është vetem kusht që pacienti duhet me doemos të kontaktoj neurologun , por e kemi fjalen tek sëmundjet e mëdha neurologjike.
Nje ndryshim tjeter i dytë eshte në mes të terminologjive të ndryshme të përdorura nga Psikologu dhe Psikiatri.
Nese psikiatri perdor termin sëmundje, Psikologu perdor termin më të moderuar (me pak stigmatizues), gjithashtu termin Pacient (perdorur nga Psikiatri) nuk do ta degjosh nga goja e nje psikologu i cili perdor termin Klient, Individ Ose Person.

Pak mbi Psikoanalizen dhe Freudin

Sigmund Freud dhe jeta e tij

Sigmund Freud lindi me 6 maj të vitit 1856 në Freiberg , një qytet ne Mähren (Qekia e tashme).
Familja e tij i takonte kultures jude në ketë qytet dhe ky ishte një nga 130 judenjet ne një qytet të banuar nga 4500 banorë.
Freudi filloj universitetin në moshen 17 vjeqare, por nuk u legjitumua si mjek (examen) derisa i plotesoj 25 vjet.
Por kur u legjitimua , ky u punësua në spitalin e Vjenes.
Në vitin 19032 Freudin e takojmë si profesor , pas 17 vitesh pervojë pune të profesionit ( koha normale ishte tetë vjet), ndersa ne vitin 1886 u martua dhe kishte gjithsejt gjashtë fëmij.
Puna e parë e Freudit në teorin e psikoanalizes”Studie uber Hysterie” e shkrou së bashku me kolegun e tij të punes Joseph Breuer dhe kjol iber u publikua në vitin 1895 , pra nëntë vite , pas hapjes së klinikes së tij private.
Libri i parë të cilin ai e shkrou vetë ishte ”Traumdeutung” që dolin eqarkullim ne vitin 1899.
Në start me 1902 një grupë studjuesish u interesuan aq shumë rrethë kesaj saqe filluan të takohen me Freudin cdo javë në shtepinë e tij për të diskutuar idenë e libres së endrrave dhe shkrimet e tjera në ketë.
Freudi shkroi edhe një sasi të madhe të librave dhe artikuj mbi psikoanalizen në fillim të vitit 1900.
Në ketë kohë , ai ishte 40 vjeq , që zakonisht u llogariste si një moshë produktive në bazat shoqerore.
Në vitin 1908 u formua shoqata e psikoanalisteve, ku në fakt , shumë studius të jashtem udhetonin shpeshë ne Vjen për të studjuar tek Freud-i , dhe për ketë edhe mori edhe shumë urime dhe premtime dhe komplimente.
Në vitin 1909 Freud u bë mjekë nderi në Clark University në Amerikë , dhe po në të njejtin vitë u mbajtë edhe kongresi i parë mbi psikoanalizen në Salsburg të Austrisë.
Freud u propozua edhe për marrjen e qmimit Nbel , por edhe pse zbuloj shumë , kontiboj shumë dhe dha teori të rendesishme , ai nuk e mori kurrë ketë qmim Nobel.
E bija e tin Anna Freud filloj qe të shkoj së bashku me të neper seminare të ndryshme dhe zavendsonteedhe vendin e tij nganjehere.Anna e cila shkoj për analiza tek babai i saj dhe e studijoj psikoanalizen teka i , ishte edhe si sekreterare e tij , motermedicinale por edhe si kolege më e besuara e tij.
Perforcimi i nazisteve ne Gjermani dhe perndjekja e judenjeve e krijoj një pasiguri tek Freud .
Në një bashkpunim të hershem me lidhje me nje liber Woodrow Wilson (Kryetar i Amerikes) Freud e njifte ambasadorin amerikan në Francë William Bullit dhe kishte mardhenje të mira me të, ky i ndihmoj Freud që të dal në Angli për shkak te pasiguris së tij në Gjermani, e tera kjo ndodhi ne vitin 1938 kur ky kaloj në Angli.
Ne vitin 1923 Freud e kishte fituar diagnozen e kancerit në gojë dhe për shkak të kesaj i bëri me dhjetera operacione që ne fillim e parë në Austri.
Pak pasi që ai erdhi ne Angli , dhimbjet e tij u rriten aq shumë sa qe ndikuan që ai edhe e kerkoj nga mjeku që ti jep një morfin vdekese me 23 shtator të vitit 1939.
Psikoanaliza u formua nga Sigmund Freud, i cili edhe e krijoj atë duke u bazuar së pari nemendimet e tij personale dhe pastaj që ta dijë vetë se; si dhe perse ai ishte i frigësuar nga vdekja , fobia dhe dhimbja.Ai filloj duke e analizuar së pari veten e tij qka kjo dergoj më vonë deri të ajo , kur ky filloj edhe ti analizoj njerezit e tjerë.
Psikoanaliza është vetem ajo që të tregoj dhe hulumtoj se perse njerezitë sillen ne menyra të ndryshme ne terë jeten e tyre te perditeshme,dhe se do të ishte mirë që të dihet se perse njeriu frigohet nga lashtesia,erresira, nga insektet etj etj , por do të ishte edhe mirë që të dihej nga kjo se , perse njerezit kan nganjehere edhe sjellje kriminele dhe cka fshifet prapa tyre.

E tera u pasqyrua në një pjesë të madhe të njerezve për shkak të psiqikes së tyre të semurë,por edhe të gjendjes së pergjtheshme psiqike.
Psikoanaliza i përkushtohet njohuris dhe shpirtit te njeriut.
Freud ishte vetë mjekë dhe se gjendjet neurotike të pacienteve të tij për të ishin shumë interesante për ti studjuar.Psikoanaliza i sqaron ankthet dhe ankthet e detyruara si një llojë perjetimi të tronditjes të cilat kan lenë gjurmë qysh ne fëmijeri.

Eshtë femijeria ajo që vendos se si do të jemi ne si të rritur!

Përvojat e dobta dhe ngjarjet nga femijeria munden të dergojnë tek friga dhe shqetesimi i njeriut .Nese një femij rrifet ne vegjeli , atij do ti imponohet në te ardhmen se ai ose ajo ka te drejtë të rref tjeterkend në të ardhmen , ose keta fëmij edhe përcillen nga hija e friges për krejt jeten duke u friguar nga njerezit.
Në femijeri , formohet një njeri dhe për ketë arsye vend të posatqeshem gjënë edhe Psikoanaliza , pra është femijeria e njeriut ajo që vendosë se si do të jemi ne kur te rritemi, sepse kjo është menyra se si ne i krijojm edhe përvojat e tona té femijëris, të cilat na shtyjnë në ato ndjenja të pa njohura dhe si ato na dergojnë tek nje ngritje e moralit ne pergjithësi, mvaresisht se ne cilin llojë të moralit.
Freud e kishte një teori për fazen e zhvillimit të njeriut , e para teori që Freud-it e përdori ishte ishte ajo e ashtu quajtura Libidon (forca e gjinisë) ndersa e dyta teori e tij ishte ajo e agresionit (agrisivitetit).
Ai mendonte se edhe femijet e vegjel kan një llojë seksualiteti në shumë fusha të ndryshme.
Nga 0-1 vjeq femijet e vegjel e kan një period qe quhet edhe perioda orale,kur ata deshirojnë të ken cdo gjë në goje që të bejnë thithjen.
Nga 1-3 vjeq femijet e kan një period e cila quhet perioda anale , një period kur femijet vijnë në kohen e derdhjes se ujit dhe të zbrazjes (jashte qitjes dhe urines) pra mesohen se si te tregojnë se kur e kan nevojën e tyre.
Nga 3-7 vjeq femijet janë ne kohen kur fillojnë të dashurohen ne prinderin , ose prinderit e tyre , mvaresisht nga gjinija e kundertë.
Nga 7-12 vjeq femijet janë në moshen e përtacis kur ndryshimet nuk janë aq të mëdha ,por pas kesaj vjen edhe koha gjenitale (koha e pubertretit) ne perioden ne mes të 13-19 vjeq kur dhe seksualiteti është si i moshes së rritur.

Freud filloj që ti mjekoj pacientet e tij me ndihmen e ujit të nxehtë dhe te ftohtë, me perqime të vogla elektrike dhe me pak hypnoz.Me ndihmen e shokut të tij Breuer, e zbuloj ai që mendimet e harrura oset ë humbura , kan mundesi të japin symptome.
Ai filloj që të merret me teorit Psikologjike dhe metodat e mjekimit në ketë drejtim.
Tash për tash , kuptohet se nuk perdoren keto metoda ne menyra të njejta si ne atë kohë, por u përshtaten menyres së analizes në bazë të sjelljeve , mendimeve , endrrave të cilat analizohen me kujdes duke e gjetur edhe menyren e shkakut dhe arsyen se pse njeriu në fakt vepron ose mendon në keto menyra.
Nese njeriu vuan nga Fobia (friga) dhe endrrat rishtuese , mundet të shkoj për vizitë te Psikologu qe të bisedoj më të për problemet e tij /saj,dhe për ketë edhe e merrë pergjegjen se ku dhe si qendron shkaku që njeriu vuan nga keto problemet ë kesaj natyre.
Që të kemi mundesi që ta perdorim psikoanalizen ,duhet të ia dijmë ketij pacientit edhe të kaluaren,dhe duhet pa tjeter të dij se si ishte femijeria e tij, si ndjehet pacienti në gjirin e ngushtë shoqeror ose familjar.

Njerezit (pacientet) në të shumten e rasteve mundohen të i ikin të vertetes e cila e shtrengon dhe e mundon aq shumë dhe duke i shtrenguar dhe fshehur ndjenjat kalon edhe ne kujtime të fshhura , k unga keto rrethana fitohet edhe ankthi, dhe mu për ketë punojnë Psikologet që të nxjerrin ne shesh te kaluare e pacientit , ne menyrë qe ti jipet diagnoza e vertete se ku qendron problemi që pacienti në fjalë, nuk është mirë me shendetin e tij psiqik.
Njeriu nuk duhet që të ketë problemet ë medha ose thjeshtë të jetë i sëmurë psiqik që të kerkoj ndihmen nga Psikologu për trajtim në ndonjë terapi.
Por shumica e njerezve e kan një frigë ne veten e vetë qe¨të mos jenë si të shenuar ose regjistruar , mendojnë se kjo ështe një punë qe duhet te mbahet seket .
E verteta është se´psikoterapia në të shumten e rasteve mirret me problemet e jetes së perditshme të psikologjisë njerzore, të cilat probleme , cdo njeri i njef ne veten e vetë por lufton kunder tyre duke i mbajtur si sekret ne brendesin e vetë.Por psikoterapia ka të bejë më se shumti me mjekimin të lirë mental sesa me atë te psikiatrisë,qe në cdo rast qellimi i terë kesaj është që njeriu të jetë mirë dhe i menqur me veten e vetë , ta zbulojë ”unin” e vetë, sesa të mjekohet me medikamente ose tek ndoj llojë qendre psikiatrike me pa nevojë.
Mbrenda ketyre viteve , shumica me kan kontaktuar dhe thuja se cdo njëri ka thenë se ”Une nuk kam probleme të mëdha psiqike që të kerkoj mjekim në psikoterapi” , dhe nga kjo ka rezoltuar se ata nuk e kan marrur si rast serioz nevojen e mjekimit të tyre në ketë drejtim , por në filllim janë mbyllur ne vete , duke i ikur të vertetes , dhe më pas pas një kohe , kur në faktë nuk kan mundur të rezistojnë , janë lajmeruar prapë që të kerkojnë ndihmë dhe e kan marrur , por e tera ka ndikuar tek keta që ne veten e tyre të ruajnë "integritetin" e tyre që të mos dihet se personi në fjalë është për nevoja të Psikoterapisë , por duhet ditur se mirqenja shpirteroe është qelsi kryesorë për jeten e njeriut , e në keto raste nuk duhet të hetizohet , por të kerkohet rruga e drejtë ,rruga e cila edhe jep rezultate te fyteshme ne ketë drejtim
Psikoterapia nuk ështe asgjë tjeter vetem terapi e lirë dhe udhezim për mirqenjen shpirterore.

Vazhdon...