Kujdesė nga pėrputhja me pabesimtarėt nė festat e tyre
1. Argumentet qė e mdalojnė kremtimin e festave tė jobesimtarėve
Kanė ardhur shumė argumente nga Sheriati Islam, tė cilat tėrheqin vėrejtjen nė mėnyrė tė pėrgjithshme nga tė pėrngjajturit me pabesimtarėt. Gjithashtu kėto argumente tėrheqin vėrejtjen nga shoqėrimi i tyre nė festat e tyre nė mėnyrė tė veēantė.
Prej argumenteve nė tė pėrngjarurit e pėrgjithshėm kemi:
1. "Udhėzona nė rrugėn e drejtė! Nė rrugėn e atyre ndaj tė cilėve ke bekimin, e jo nė tė atyre qė je i hidhėruar , dhe qė kanė humbur" (El-Fatiha 6-7)
2. "Dhe prej tyre ka tė tillė qė thonė: "Mė lejo mua (tė mos shko nė luftė) e mos mė vė nė sprovė!" Ja, ata mu nė sprovė kanė rėnė (mė parė). Xhehennemi gjithsesi i pėrfshin nga tė gjitha anėt jobesimtarėt." (Et-tevbe 49)
3. "Pastaj, Ne tė vumė ty nė njė rrugė tė drejtė tė fesė, pra ti ndiqe atė e mos ndiq dėshirat e atyre qė nuk dinė." (El-Xhathije 18)
4.
"O ju qė besuat! Mos zini miq as jehuditė, e as tė krishterėt. Ata janė miq tė njėri-tjetrit. E kush prej jush i miqėson ata, ai ėshtė prej tyre. Vėrtetė All-llahu nuk vė nė rrugė tė drejtė popullin zullumqarė." (El-Maide 51)
5. "O ju qė besuat, nėse keni dalė (prej vendlindjes) pėr hirė tė luftės pėr rrugėn Time, duke kėrkuar kėnaqėsinė Time ndaj jush, mos e zini mik armikun Tim dhe armikun tuaj, duke shprehur ndaj tyre dashuri, kur dihet se ata mohuan tė vėrtetėn qė u erdhi juve. Ata e dėbojnė tė dėrguarin dhe ju, sespe i besoni All-llahut, Zotit tuaj, e ju fshehurazi u ofroni miqėsi, po Unė mė sė miri e di atė qė e keni fshehur dhe atė qė e keni publikuar. Ai qė punon ashtu nga pala juaj, ia e ka humbur rrugėn e drejtė." (El-Mumtehine 1)
6. "Nuk gjen popull qė e beson All-llahun dhe ditėn e gjykimit, e ta dojė atė qė e kundėrshton All-llahun dhe tė dėrguarin e Tij, edhe sikur tė jenė ata (kundėrshtarėt) prindėrit e tyre, ose fėmijėt e tyre, ose vėllezėrit e tyre, ose farefisi i tyre." (El-Muxhadele 22)
7. "Ata dėshirojnė qė edhe ju tė mos besoni sikurse nuk besuan vetė dhe bėheni tė njejtė. Mos i zini pėr miq prej tyre deisa ata tė shpėrngulen (si ju) pėr hirė tė All-llahut, e nėse refuzojnė, atėherė kudo qė t'i gjeni, kapni dhe mbytni dhe prej tyre mos zini as mik as ndihmės." (En-nisa 89)
8.Transmetohet nga Sejid El-Hudriju se Pejgamberi a.s. ka thėnė: "Do t'i pasoni traditat e tyre qė ishin para jush, pėllėmbė pėr pėllėmbė dhe krah pėr krah, do t'i pasoni ata nė qoftė se hynė edhe nė birė tė hardhucės. Thanė: O i Dėrguari i Allahut, a Jehuditė dhe Krishterėt? Tha: Po kush tjetėr? (transmeton Buhariu 3269 dhe Mislimi 2669).
9. Thotė Pejgamberi a.s: "Kush i pėrngjan njė populli ai ėshtė prej tyre" (transmeton Ebu Davudi 4031 dhe Ahmedi 5093).
Ndėrsa prej argumenteve, tė cilat tėrheqin vėrejtjen
nga shoqėrimi i tyre nė festa:
1. Allahu xh.sh. thotė: "Robėrėt e Zotit janė edhe ata qė nuk dėshmojnė rrejshėm" (El-Furkan 72).
Thotė Ibėn Sirini: Kjo ėshtė e diela e Larit apo e diela e delfinėve (festė prej festave tė Krishterėve). Ndėrsa Muxhahidi thotė: Ato janė festat e idhujtarėve si dhe tė ngjashme me kėtė e transmeton Dahaku.
2. "Secilit popull ne i dhamė ligj (fetar) qė ata tė veprojnė sipas tij, pra le tė mos polemizojnė (popujt tjerė) me ty pėr kėtė ēėshtje (pėr ēėshtjen e shtetit islam), e ti thirri te Zoti yt, se pa dyshim ti je nė rrugė tė drejtė." (El-Haxh 67)
3. Transmetohet nga Abdullah ibėn Amėr se Pejgamberi a.s ka thėnė: "Kush ndėrton nė tokėn e idhujtarėve, feston Nejruzin (vitin e ri tė Persianėve), e iu pėrngjan atyre, nėse vazhdon kėshtu deri nė vdekje, do tė ringjallet nė Ditėn e Gjykimit me ta" (Transmeton Bejhekiu nė Sunenin e madh 234\9).
4. Thotė Atav bin Jesari (praj Tabiinėve) se Omeri r.a (kėnaqėsia e Allahut qoftė mbi tė) i cili ka thėnė: Keni kujdesė nga dokrrat (kopallat) e tė huajėve si dhe hyrjen nė kishat e idhujtarėve gjatė festave tė tyre.
Festat janė prej veēantive tė fesė
Transmetohet nga Aisheja r.a. (kėnaqėsia e Allahut qoftė mbi tė) se Pejgamberi a.s. ka thėnė: "O Ebu Bekr, pėr ēdo popull ka festė, ndėrsa kjo ėshtė festa jonė" (transmeton Buhari 952 dhe Muslimi 892).
Ndėrsa nė thėnien e Ukbetu bin Amir Pejgamberi a.s ka thėnė: "Dita e Arafatit, dita e therrjes sė Kurbanit si dhe ditėt e Mines (vend nė Mekke ku bėhet gjuajtja e gurėve me rastin e kryerjes sė haxhit), janė festa tė muslimanėve poashtu janė festa tė ngrėnies dhe pirjes." (transmeton Ebu Davudi 2418).
Transmetohet nga Enesi se Pejgamberi a.s erdhi nė Medine e ata (muslimanėt nfa Medina) i kishin dy ditė qė luanin nė to tha Pejgamberi a.s: "Ē'ka janė kėto dy ditė? Thanė ata: Luanim nė to nė kohėn e injorancės, atėherė Pejgamberi a.s tha: Allahu ua ka zėvendėsuar kėto dy ditė me dy tė tjera mė tė mira: ditėn e Kurban Bajramit dhe Fitėr Bajramit." (transmeton Ebu Davudi 1134, Nesaiu 1556 dhe Ahmedi 1241).
2. Shkaku i ndalimit mga tė pėrngjarurit me pabesimtarė
Pra, tė pėrngjarurit me pabesimtarė qoftė edhe nė ēėshtjet e dunjasė trashėgon dashuri dhe pėrkrahje ndaj tyre. Ka thėnė Ibėn Tejmijje: Nėse bashkohen dy njerėz nė njė udhėtim apo qytet tė panjohur dhe kanė ngjashmėri nė kapelat , rrobet apo nė mjet e udhėtimit e tė ngjashme me kėtė, do tė ketė harmoni mes tyre mė shume se mes dikujt tjetėr.
3. Sheriati Islam urdhėron dallimin me pabesimtarėt dhe largimin nga punėt e fesė apo dunjasė?
1. Thotė Ebu Hurejra: Kur Pejgamberi a.s. e pėrcillte ndonjė kufomė thoshte: "Shpėrndahuni me tė a mos u zvarritni ashtu siē zvarriten Jehuditė me kufomat e tyre" (transmeton Ahmedi 8542).
2. Pejgamberi a.s thotė: "Jehudėt nuk ngjyrosen prandaj kundėrshtoni ata" (transmeton Buhariu3257 dhe Muslimi2103). Gjithashtu Pejgamberi a.s ka thėnė: "Ngjyrosni flokėt e thinjura dhe mos iu pėrngjani Jehudėve" (transmeton Tirmidhiu 1752, Nesaiu 5073 dhe Ahmedi 7492).
3. Pejgamberi a.s. thotė: "Dallahuni nga Idhujtarėt; lėshoni mjekrrat dhe shkurtoni musteqėt" (transmeton Buhariu 5553 dhe Muslimi 259). Ka thėnė Mervedhiu: E kam pyetur Ebu Abdullahun (Imam Ahmedin) pėr rruarjen prapa qafės ai tha: kjo ėshtė vepėr e Mexhusėve e kush i pėrngjan njė populli ai ėshtė prej tyre.
4. Pejgamberi a.s. thotė: "Kundėrshtoni Jehudėt sepse ata nuk falen me kėpucėt dhe ēorapėt e tyre" (transmeton Ebu Davudi 652, Hakimi 1\260 imam Dhehebiu kėtė hadith e bėnė tė vėrtetė).
5. Pejgamberi a.s thotė: "Dallimi mes agjėrimit tonė dhe agjėrimit tė ithtarėve tė librit (Krishterėt dhe Jehudėt) ėshtė ngrėnia e syfyrit" (transmeton Muslimi 1096, Ebu Davudi 2343, dhe Hakimi 1\431) Gjithnjė do tė jetė feja e qėndrueshme pėrderisa njerėzit e shpejtojnė iftarin ngase Jehudėt dhe Krishterėt e vonojnė"
6. Transmetohet nga Ibėn Abbasi se kur e agjėroi Pejgamberi a.s.ditėn e Ashurės si dhe urdhėroi pėr agjėrimin e saj, dikush tha: O i Dėrguari i Allahut ajo ėshtė njė ditė tė cilėn e madhėrojnė Jehudėt dhe Krishterėt, atėherė tha: "nėse e arrijmė vitin e ardhshėn, inshallah do tė agjėrojmė ditėn e nėntė." Tha Ibėn Abbasi: Vitin qė erdh, Pejgamberi a.s. vdiq." (transmeton Muslimi1134) Ndėrsa nė Musnedin e Ahmedit qėndron se Pejgamberi a.s. ka thėnė: "Agjėroni ditėn e Ashurės (e dhjeta) dhe kundėrshtoni nė tė Jehudėt duke agjėruar njė ditė para apo pas saj" (transmeton Ahmedi 2155).
7. Transmeton Seid bin Mensurit e ky nga Ebi Abdurrahman Es-sanaxhi se Pejgamberi a.s. ka thėnė: "Vazhdimisht ymmeti (populli) im do tė jetė i shtrėnguar pėrderisa tė mos presin nė mbrėmje pėrleshjen e yjeve ngjashmėri me Jehudėt, pėrderis atė mos presin rėnditjen (dobėsimin) e yjeve nė mėngjes, ngjashmėrinė me Krishterėt, dhe tė mos ua besojnė (dorėzojnė) kufomat familjeve tė tyre".
8.Gjithashtu Pejgamberi a.s thotė: "Mos pini nė enėn e artė apo tė argjendit si dhe mos hani nė piajta tė arit dhe tė argjendit, sepse ato janė pėr ta (pabesimtarėt) nė kėtė botė ndėrsa pėr ju (muslimanėt) nė botėn tjetėr" (transmeton Buhariu 5426, Muaslimi 2067).
9. Ndėrsa nė njė hadith tjetėr mirėpo nė tė ka dobėsi, transmeton Abdullah bin Amėr se Pejgamberi a.s. ka thėnė: "Nuk ėshtė prej nesh kush i pėrngjan tjetėr kujt, mos iu pėrngjani Jehudėve dhe Krishterėve, sepse pėrshėndetja e Jehudėve ėshtė shenja me gishta, ndėrsa pėrshėndetja e Krishterėve ėshtė shenja me dorė"
(transmeton Tirmidhiu 2695).
Kur lejohen disa forma tė pėrgjarurit me pabesimtarė qė nuk kanė tė bėjnė me fe dhe besim?
Ka thėnė Ibėn Tejmijje: Nėse muslimani ėshtė nė nėj vend, me tė cilin ėshtė nė luftė apo vend tė jobesimtarėve pa luftė, nuk ėshtė i urdhėruar qė t'i kundėrshtojė ata nė formėt e jashtme nėse kjo pėr tė ėshtė dėm. Mirėpo, i preferohet apo i obligohet atij qė t'i shoqėrojė ata formalisht nėse nė kėtė ka dobi pėr fenė. P.sh: Pėr ti thirrur nė fenė islame, zbulimi i fshehtėsive pėr ti lajmėruar muslimanėt pėr kėto apo largimi i dėmit nga muslimanėt si dhe tė tjera prej qėllimeve tė mira" (Iktidau Siratul- Elmustekim 1\419).
Pėrktheu:
Abedin Haxhiaj
www.ankebut.com
at|n|