Dardania.de - Shiko Postimin Tek

Vranina · 02-02-06, 19:36

Socializmi dhe komunizmi (1917-‘39)

Përfundimi i Luftës së Parë Botërore prodhoi një ngritje të radikalizmit në shumicën e vendeve të Evropës dhe gjithashtu edhe në SHBA e Australi. Në fillimet e tij suksesi i revolucionit në Rusi frymëzoi të tjera parti revolucionare që të provonin të njëjtën gjë edhe në vendet e tyre respektive. Në rrethana kaotike të pasluftës së parë në Evropë, me partitë socialiste të ndara e të diskretituara pjesërisht, revolucionet komuniste në mbarë Evropën dukeshin shumë të afërta. Partitë komuniste për një kohë të shkurtër madje morën edhe pushtetin dhe formuan qeveri, siç ishte dhe rasti i kryeministrit në Hungari dhe ai i Kurt Ajsner në Bavari. Pati disa përpjekje të vazhdueshme të komunistëve për të kryer revolucione në Berlin e Vjenë, gjithashtu edhe në qendrat industriale të Italisë së Veriut. Në vazhdën e këtyre përpjekjve, liderët komunistë gjermanë, Karl Libkneht dhe Rosa Luksemburg u vranë.

Nga mesi i viteve 1920, gjithsesi, duket se tashmë forcat revolucionare e kishin humbur forcën në Evropë dhe parti socialiste ortodokse po merrnin njëra pas tjetrës dominancë e influencë mbi lëvizjen punëtore në shumë vende. Socialdemokratët gjermanë ndenjën në pushtet në shumicën e kohës gjatë gjithë viteve 20; laburistët anglezë ndërkohë kishin formuar qeverinë e tyre të parë më 1924 dhe, nga ana tjetër, socialistët francezë kishin fituar gjithashtu shumë terren politik në vend. Por ndarja në gjirin e lëvizjes punëtore në socialistë e komunistë u provua të ishte permanente. Në Bashkimin Sovjetik, Stalini erdhi në pushtet në vitin 1929 dhe zhvilloi teorinë e tij të "socializmit në një vend".

Tendenca revolucianare, e vënë re në periudhën e pasluftës së parë provokoi nga ana tjetër një reaksion të fuqishëm nga forcat konservatore. Një shembull i kësaj ishte dhe "Red scare" (tmerri i kuq) në SHBA, i cili shkatërroi Partinë Socialiste amerikane të Eugene Debs. “Socializmi amerikan” nuk e mori dot më kurrë veten nga kjo ndërhyrje. Në Evropë fashizmi po ngrinte tashmë krye si një lëvizje kundër socializmit e liberalizmit. Fashizmi erdhi në pushtet së pari në Itali, më 1922, nën udhëheqjen e Benito Musolinit (një ish-socalist); lëvizje të forta fashiste gjithashtu u zhvilluan në Spanjë, Portugali, Gjermani e Hungari.

Ndërkohë, Bashkimi Sovjetik ishte i zënë me "ndërtimin e socializmit" në vendin e vet. Për herë të parë socializmi nuk ishte tashmë vetëm një vizion për një shoqëri të së ardhmes, por edhe një përshkrim i një shoqërie ekzistuese. Regjimi i Leninit i vuri të gjitha mjetet e prodhimit (përveç prodhimit agrikulturor) nën kontrollin e shtetit dhe implementoi një sistem qeverisje që arrihej nëpërmjet këshillave të punëtorëve ose, siç njihet gjerësisht me emrin që vjen nga rusishtja, sovjetet. Brenda pak viteve, gjithsesi, partia bolshevike kishte vendosur një diktaturë, dhe kjo u konsolidua më tej nga Stalini pas vdekjes së Leninit.

02-02-06, 19:36	#4
Vranina Anëtarësuar: 08-10-03 Postime: 76	Socializmi dhe komunizmi (1917-‘39) Përfundimi i Luftës së Parë Botërore prodhoi një ngritje të radikalizmit në shumicën e vendeve të Evropës dhe gjithashtu edhe në SHBA e Australi. Në fillimet e tij suksesi i revolucionit në Rusi frymëzoi të tjera parti revolucionare që të provonin të njëjtën gjë edhe në vendet e tyre respektive. Në rrethana kaotike të pasluftës së parë në Evropë, me partitë socialiste të ndara e të diskretituara pjesërisht, revolucionet komuniste në mbarë Evropën dukeshin shumë të afërta. Partitë komuniste për një kohë të shkurtër madje morën edhe pushtetin dhe formuan qeveri, siç ishte dhe rasti i kryeministrit në Hungari dhe ai i Kurt Ajsner në Bavari. Pati disa përpjekje të vazhdueshme të komunistëve për të kryer revolucione në Berlin e Vjenë, gjithashtu edhe në qendrat industriale të Italisë së Veriut. Në vazhdën e këtyre përpjekjve, liderët komunistë gjermanë, Karl Libkneht dhe Rosa Luksemburg u vranë. Nga mesi i viteve 1920, gjithsesi, duket se tashmë forcat revolucionare e kishin humbur forcën në Evropë dhe parti socialiste ortodokse po merrnin njëra pas tjetrës dominancë e influencë mbi lëvizjen punëtore në shumë vende. Socialdemokratët gjermanë ndenjën në pushtet në shumicën e kohës gjatë gjithë viteve 20; laburistët anglezë ndërkohë kishin formuar qeverinë e tyre të parë më 1924 dhe, nga ana tjetër, socialistët francezë kishin fituar gjithashtu shumë terren politik në vend. Por ndarja në gjirin e lëvizjes punëtore në socialistë e komunistë u provua të ishte permanente. Në Bashkimin Sovjetik, Stalini erdhi në pushtet në vitin 1929 dhe zhvilloi teorinë e tij të "socializmit në një vend". Tendenca revolucianare, e vënë re në periudhën e pasluftës së parë provokoi nga ana tjetër një reaksion të fuqishëm nga forcat konservatore. Një shembull i kësaj ishte dhe "Red scare" (tmerri i kuq) në SHBA, i cili shkatërroi Partinë Socialiste amerikane të Eugene Debs. “Socializmi amerikan” nuk e mori dot më kurrë veten nga kjo ndërhyrje. Në Evropë fashizmi po ngrinte tashmë krye si një lëvizje kundër socializmit e liberalizmit. Fashizmi erdhi në pushtet së pari në Itali, më 1922, nën udhëheqjen e Benito Musolinit (një ish-socalist); lëvizje të forta fashiste gjithashtu u zhvilluan në Spanjë, Portugali, Gjermani e Hungari. Ndërkohë, Bashkimi Sovjetik ishte i zënë me "ndërtimin e socializmit" në vendin e vet. Për herë të parë socializmi nuk ishte tashmë vetëm një vizion për një shoqëri të së ardhmes, por edhe një përshkrim i një shoqërie ekzistuese. Regjimi i Leninit i vuri të gjitha mjetet e prodhimit (përveç prodhimit agrikulturor) nën kontrollin e shtetit dhe implementoi një sistem qeverisje që arrihej nëpërmjet këshillave të punëtorëve ose, siç njihet gjerësisht me emrin që vjen nga rusishtja, sovjetet. Brenda pak viteve, gjithsesi, partia bolshevike kishte vendosur një diktaturë, dhe kjo u konsolidua më tej nga Stalini pas vdekjes së Leninit.